Gabriel Domínguez - Deutsche Welle
Trà
Mi dịch
Posted
on November
5, 2015 by editor — 0
Comments
Giữa
lúc căng thẳng tăng cao vì những tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ tới Việt Nam trong chuyến thăm chính thức đầu tiên tại
đây để hàn gắn quan hệ căng thẳng giữa các hai nước cộng sản.
Chuyến
thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình trong hai ngày 5 và 6 tháng 11 đến Việt Nam là
cuộc viếng thăm đầu tiên tới đây với tư cách người lãnh đạo hàng đầu của Đảng Cộng
sản Trung Quốc (CPC) và người đứng đầu chính phủ Trung Quốc. Họ Tập sẽ gặp gỡ với
giới lãnh đạo của Việt Nam, kể cả Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản Việt Nam
(ĐCSVN) Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước CHXHCNVN Trương Tấn Sang.
Theo
hãng tin của chính quyền Trung Quốc Tân Hoa Xã, trong chuyến thăm hai ngày, hai
nước láng giềng sẽ ký một loạt các thỏa thuận về các lĩnh vực như hợp tác giữa
hai đảng cộng sản, giáo dục văn hoá, các dự án cơ sở hạ tầng, kinh tế, thương mại
và đầu tư.
Theo
giới truyền thông Trung Quốc thì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của
Việt Nam, với thương mại song phương đạt tới 83,6 tỉ đô-la vào năm ngoái –
trong đó hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Việt Nam là hơn 50 tỉ đô-la. Năm
nay, thương mại Trung-Việt ước lượng khoảng 90 tỉ đô-la, và sẽ tăng lên đến
1.000 tỉ USD trong năm 2016.
Phát
biểu với Tân Hoa Xã, Li Jun, một viên chức cao cấp của Quốc tế Vụ của Ban Chấp
hành Trung ương CPC, cho biết chuyến đi Việt Nam của họ Tập diễn ra vào một
giai đoạn mới của quan hệ song phương, vì hai bên đã đồng ý làm việc cùng nhau
để liên kết “Sáng kiến Nhất đái Nhất lộ”của Trung Quốc với kế hoạch “Hai hành
lang, một vành đai kinh tế” của Việt Nam. Li Jun nói,
“Chuyến
đi sắp tới của ông Tập sẽ […] đẩy sự phát triển quan hệ đối tác hợp tác chiến
lược toàn diện giữa Trung Quốc và Việt Nam.”
Quần
đảo Trường Sa
Việt
Nam đã nhiều lần cáo buộc Trung Quốc thực hiện các dự án xây đảo bất hợp pháp
trong vùng Biển Đông
Tranh
chấp lãnh thổ
Hà Nội đã nhiều lần
cáo buộc Bắc Kinh xây đảo bất hợp pháp trong khu vực và vi phạm chủ quyền lãnh
thổ của Việt Nam.. Nguồn: © picture-alliance/dpa
Nhưng
người lãnh đạo Trung Quốc cũng muốn dùng chuyến viếng thăm này để xoa dịu căng
thẳng tăng cao vì những tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, vì Hà Nội đã nhiều lần
cáo buộc Bắc Kinh xây đảo bất hợp pháp trong khu vực và vi phạm chủ quyền lãnh
thổ của Việt Nam.
Trung
Quốc tuyên bố chủ quyền trên hầu hết khu đường thủy giàu năng lượng, mỗi năm một
số hàng hoá trị giá 5 ngàn tỉ USD chuyển vận qua đó và TQ khẳng định cái gọi là
“quyền lịch sử” làm chủ những nguồn tài nguyên biển trong khu vực.
Theo
giới chức chính phủ Hoa Kỳ, Trung Quốc hiện đã có hơn hai triệu mét vuông đất mới,
trong khi dự án đắp đảo của Việt Nam tổng cộng có khoảng 200.000 mét vuông.
Zachary
Abuza, một chuyên gia an ninh khu vực Đông Nam Á và là giáo sư tại Trường Đại học
Chiến tranh Quốc gia ở Washington nói với DW,
“Có
tranh chấp lãnh thổ ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Hơn nữa, phần phía
nam của Vịnh Bắc Bộ vẫn chưa được xác định ranh giới, và các tàu Trung Quốc thường
xuyên quấy rối tàu nghiên cứu địa chấn của giới đầu tư nước ngoài hoặc hoặc tàu
của ngư dân Việt Nam.”
Năm
ngoái, việc Bắc Kinh đưa một giàn khoan dầu khổng lồ, vào vùng biển mà Việt Nam
coi là vùng độc quyền kinh tế và thềm lục địa của mình, làm căng thẳng trong
khu vực leo thang, và gây ra các cuộc biểu tình bạo lực chống Trung Quốc và các
sự kiện tồi tệ nhất trong quan hệ hai nước kể từ khi có cuộc chiến tranh biên
giới ngắn vào năm 1979.
Căng thẳng giữa Trung
Quốc và Việt Nam leo thang sau khi TQ đưa một giàn khoan dầu khổng lồ của Bắc
Kinh trong vùng biển tranh chấp. Nguồn: © picture-alliance/ AP
‘Có
rất nhiều áp lực’
Ngoài
Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan cũng có tuyên bố chủ quyền
chồng lấn trong khu vực. Và tốc độ bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông cũng
là mối quan ngại của Mỹ gần đây đã gửi một khu trục hạm đi vào vùng giới hạn 12
hải lý của một trong những hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc để “khẳng định quyền
tự do hàng hải” trong vùng biển mà Washington xem như là vùng biển quốc tế.
Trung
Quốc lên án hành động này là “bất hợp pháp” và là một mối đe dọa đến chủ quyền
của đất nước họ. Zachary Abuza nói thêm về chuyến viếng thăm Hà Nội sắp đến của
Tập Cận Bình,
“Ngoài
mặt, Trung Quốc sẽ kêu gọi tìm một giải pháp hòa bình cho những tranh chấp lãnh
thổ – và không từ bỏ bất cứ điều gì và muốn Việt Nam hỗ trợ chương trình nghị sự
kinh tế của Trung Quốc và cũng sẽ có các cuộc đàm phán về quan hệ xã hội chủ
nghĩa anh em và quan hệ giữa hai đảng cộng sản.”
Tổng Bí thư của Đảng Cộng
sản Việt Nam (ĐCSVN), Nguyễn Phú Trọng đã đến thăm Mỹ vào năm ngoái trong một nỗ
lực để thúc đẩy quan hệ song phương. Nguồn: © Reuters /J. Ernst
Giới
phân tích lập luận, nhưng đằng sau hậu trường, sẽ có rất nhiều áp lực đối với
Việt Nam, mà Bắc Kinh xem như là chủ động chống Trung Quốc trong chính sách đối
ngoại của Việt Nam. Abuza nói,
“Trung Quốc không bằng
lòng với việc Việt Nam phát triển quan hệ gần gũi với Hoa Kỳ, điển hình là chuyến
thăm chưa từng có của Tổng Bí thư Đảng CSVN đến Washington cuối tháng Bảy vừa
qua.”
Sức
chống Trung Quốc đang tang
Giới
quan sát cho rằng, trong thực tế, dù hai đảng cộng sản vẫn duy trì quan hệ chặt
chẽ, việc xây dựng đảo nhân tạo và quân sự hóa các căn cứ ở Biển Đông đã làm
căng thẳng quan hệ của họ trong năm qua.
Phương
Nguyễn, một chuyên gia về Việt Nam tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc
tế, nói với DW,
“Một
số cán bộ cao cấp, và trí thức Việt Nam đang ngày càng cảnh giác với các hành động
và tham vọng của Trung Quốc; và ký tên vào Hiệp định thương mại Đối tác Xuyên
Thái Bình Dương (TPP) do Mỹ dẫn đầu là một lựa chọn chiến lược của Hà Nội để dần
dần chuyển ra khỏi quỹ đạo của Trung Quốc.”
Phương
Nguyễn nói thêm, kết quả của những tranh chấp đó làm dư luận tại Việt Nam đối với
Trung Quốc trở nên cực kỳ tiêu cực, hoàn toàn trái ngược với tâm lý quần chúng
đối với Hoa Kỳ, một nước cựu thù.
Thêm
vào đó là chuyến thăm của họ Tập đến ngay trước Đại hội Đảng CSVN lần thứ 12
vào đầu năm 2016. Bắc Kinh đã lo ngại rằng một số cá nhân thân phương Tây đã lớn
tiếng chỉ trích Trung Quốc sẽ đảm nhận các vị trí lãnh đạo hàng đầu. Abuza nói, “Tôi
đoán là họ Tập sẽ cho đảng CSVN biết rõ quan điểm của Trung Quốc về những những
cá nhân chống Trung Quốc.”
Một cơ hội để ‘chỉnh
hướng’
Nhiều quốc gia trong
khu vực đã tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông. Nguồn DW
Chuyến
đi sắp tới quan trọng đối với Trung Quốc cũng như đối với Việt Nam vì nó có thể
giúp xác định mối quan hệ song phương sẽ đi về đâu.
Moritz
Rudolf, một chuyên gia về Trung Quốc và người nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu
Trung Quốc Mercator ở Đức (MERICS ), nói với DW,
“Rất
quan trọng là việc Chủ tịch Tập Cận Bình tránh đẩy Việt Nam vào vòng tay của Nhật
Bản và Mỹ. Do đó, ông Tập sẽ cho Việt Nam những ưu đãi kinh tế toàn diện.”
Đối
với Hà Nội, chuyến viếng thăm này có thể được xem như là một biểu tượng rõ rệt
dù có những tiến bộ trong quan hệ với Washington, Việt Nam vẫn duy trì một
chính sách đối ngoại độc lập và cố gắng giữ cân bằng trong quan hệ đối với hai
siêu cường thế giới.
Đối
với Bắc Kinh, dường như đã đánh giá thấp quyết tâm chiến lược của Hà Nội, chuyến
viếng thăm này có thể là một cơ hội ‘chỉnh hướng’ hầu giúp TQ bồi đắp mối quan
hệ thường buồn vui lẫn lộn với Việt Nam, như chuyên gia CSIS Phuong Nguyễn đã
nêu ra. Bắc Kinh cũng cần quan hệ tốt đẹp với Việt Nam để thúc đẩy quan hệ với
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và làm cho dự án Con đượng Tơ lụa trên
biển thành công.
Tuy
nhiên, Phương Nguyễn tin rằng bất chấp bất cứ lời bảo đảm nào của ông Tập, Bắc
Kinh có nhiều khả năng sẽ tiếp tục bành trướng sự xâm lấn của họ ở khu vưc Biển
Đông chiến lược và Hà Nội sẽ tiếp tục bảo vệ lợi ích riêng của của họ trong khu
vực.
Chính
sách đa hướng của Hà Nội
Phương
Nguyễn nhận định,
“Bằng
cách nâng cao nhận thức hàng hải riêng của mình và khả năng phòng thủ trên biển
của Hải quân, Không quân và Cảnh sát biển, Hà Nội có thể làm cho Bắc Kinh phải
suy nghĩ lại về hành động hung hãn của họ đối với các nước láng giềng nhỏ hơn ở
Đông Nam Á; đó là điều các quốc gia khác có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông như
Philippines hay Malaysia không thể hay sẽ không làm. Và Hoa Kỳ đã bắt đầu tích
cực hỗ trợ Việt Nam nhiều hơn trong những hoạt động này.”
Nhưng
Việt Nam không chỉ trông cậy vào sự ủng hộ của Mỹ, như giới phân tích đã đề cập
tới chính sách ngoại giao đa hướng của Hà Nội. Abuza nói,
“Việt
Nam tìm mối quan hệ tốt với Mỹ, Nhật Bản, ASEAN, Ấn Độ, Australia và Nga, cũng
như Trung Quốc. Vấn đề là người Trung Quốc có một cái nhìn rất tổng bằng về thế
giới, và họ thấy việc Hà Nội cải thiện quan hệ với Washington, New Delhi, Tokyo
và Canberra, như là một phần của một nỗ lực để “kềm chân” Trung Quốc lúc nào
cũng muốn có sự tôn kính từ phía Việt Nam.”
Ví
dụ, Abuza đã chỉ ra rằng Trung Quốc rất lo lắng rằng Việt Nam – đã cố gắng tìm
một đồng thuận với ASEAN chống lại sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông –
đang mở cửa cảng chiến lược ở vịnh Cam Ranh, dù chỉ về “mặt thương mại” và
không cho bất cứ quốc gia nào được độc quyền. Các chuyên gia khu vực Đông Nam Á
cũng cho biết,
“Rõ
ràng Mỹ sẽ tìm cách lợi dụng điểm này, và trong tuần này, Bộ trưởng Bộ Quốc
phòng Nhật Bản đang ở Hà Nội và nhiều khả năng sẽ thương lượng sử dụng Vịnh Cam
Ranh cho Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, như vậy có thể chọc giận Bắc Kinh.”
Không
có yếu tố thay đổi cục diện
Với
những diễn biến này, giới chuyên gia nói rằng ngoài các hiệp định thương mại và
đầu tư, chuyến đi Hà Nội của họ Tập có khả năng không đạt được những kết quả thực
tế, đặc biệt về mặt tranh chấp lãnh thổ. Abuza nói,
“Có
thể có một tuyên bố về nguyên tắc để kết thúc việc phân định Vịnh Bắc Bộ và một
kế hoạch chi tiết chung cho sự phát triển quan hệ song phương lâu dài, nhưng
tôi không dự đoán có bất kỳ bước đột phá nào có ý nghĩa.”
Chuyên
viên phân tích Phương Nguyễn có quan điểm tương tự, “Mức độ ngờ vực và
vỡ mộng vì những hành động của Trung Quốc sẽ không biến mất trong giới cầm quyền
tại Hà Nội và trong quần chúng chỉ vì hai ngày thăm viếng của Tập Cận Bình ở Việt
Nam.”
Tuy
nhiên, do các cuộc tiếp xúc cao cấp thường xuyên, cũng như mối quan hệ lịch sử
và chính trị sâu sắc giữa hai nước, chuyên viên phân tích MERICS Rudolf tin rằng
sự leo thang của các cuộc tranh chấp có vẻ sẽ không xẩy ra vào thời điểm này.
©
2015 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nếu đăng lại, xin đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: China’s Xi aiming to ‘reset’ ties on Vietnam visit. By Gabriel
Domínguez, Deutsche Welle, 3/11/2015.
No comments:
Post a Comment