Thụy My - RFI
Đăng ngày 17-08-2015
Các
vụ nổ xảy ra ở Thiên Tân khuya thứ Tư 13/08/2015 với những quả cầu lửa khổng lồ,
những tiếng nổ kinh thiên động địa và khung cảnh hoang tàn của ngày tận thế sau
đó, nỗi đau của thân nhân những người lính cứu hỏa trẻ tuổi bị chết và mất
tích… đã để lại ấn tượng khó quên cho những người chứng kiến.
« Công xưởng thế giới » đã trở thành một quả bom nổ chậm khổng lồ, mà không ai có thể biết
rõ mãnh lực cũng như mối nguy hiểm thực sự của nó - như những ngọn núi lửa luôn
chực chờ gây kinh hãi cho nhân loại.
Đành rằng các tai nạn cũng đã từng xảy ra tại những
nơi khác, chẳng hạn vụ nổ nhà máy AZF tại Pháp tháng 9/2001. Nhưng Trung Quốc
là một trường hợp khác hẳn, ở cực điểm. Riêng trong sáu tháng đầu năm nay, theo
thống kê chính thức đã có gần 139.000 tai nạn công nghiệp tại Trung Quốc, làm
cho 27.000 người chết. Những con số kinh khiếp, và chắc chắn là đã bị giảm thiểu
so với sự thật !
Trước đó trong năm 2014, có 931 công nhân bị thiệt mạng
vì tai nạn hầm mỏ. Năm 2013, có thể kể hai tai nạn quan trọng : vụ nổ một đường
ống dẫn dầu của Sinopec ở Thanh Đảo làm 62 người chết và 136 bị thương, vụ hỏa
hoạn một nhà máy chế biến gia cầm ở Cát Lâm làm 120 người chết.
Trong mỗi tai nạn, đều phát hiện những vi phạm các
quy định cơ bản như cửa thoát hiểm bị khóa hoặc thậm chí không có cửa thoát hiểm,
công nhân không biết gì về an toàn lao động… Các doanh nghiệp bỏ qua vấn đề an
toàn để giảm chi phí, và nạn tham nhũng giúp họ thoát khỏi những vụ thanh tra
hiếm hoi.
An toàn lao động không được chú ý, các tiêu chí bị bỏ
qua, tham nhũng lan tràn ở mọi cấp độ, thiếu vắng sự minh bạch, thói quen giấu
diếm mỗi lần xảy ra thảm họa…Tất cả những khuyết điểm, hay đúng hơn là sự băng
hoại của « mô hình Trung Quốc » nay đã phơi bày trước toàn thế
giới qua tai nạn ở Thiên Tân.
Tầm cỡ của thảm họa và sự hiện diện của khối lượng lớn
các chất độc hại, khiến người ta liên tưởng đến một thảm họa khác, đó là tai nạn
Tchernobyl ở Ukraina năm 1986. Điểm tương đồng đáng sợ : nhà máy điện nguyên tử
này vốn là một trong những niềm hãnh diện của siêu cường Liên Xô thời ấy, và
tai nạn là một trong những điềm báo trước cho sự sụp đổ của chế độ cộng sản
xô-viết.
Các nhà phân tích cho rằng lịch sử chỉ lặp lại. Cũng
như trong vụ Tchernobyl, chính quyền khẳng định là mối nguy chỉ khu trú ở một
khu vực nhất định, rằng không có gì phải lo ngại vì hơi độc thực ra không đến nỗi
nguy hiểm lắm. Rồi đến vài năm sau người dân mới biết được thiệt hại to lớn về
nhân mạng và ảnh hưởng đến môi trường - thực sự là bi kịch.
Vấn đề không phải ở chỗ thiếu vắng luật lệ về rủi ro
công nghiệp, mà là sự chểnh mảng và nạn tham nhũng đã ngăn trở mọi áp dụng
nghiêm túc các quy định.
Trong những ngày gần đây, chính quyền Bắc Kinh chủ yếu
lo khóa chặt các mạng xã hội, thay vì thông tin cho nhân dân mình. Với thói
quen giảm nhẹ hậu quả các tai nạn, chính quyền ngày càng khó kìm hãm sự phẫn nộ
của người dân tại chỗ, gia đình các nạn nhân, các công dân và cư dân mạng.
Hôm nay 200 người dân Thiên Tân trở thành vô gia cư
sau vụ nổ đã biểu tình đòi bồi thường thiệt hại. Và mai đây, một khi những người
mất tích bị khẳng định là không còn có thể trở về, sự giận dữ của thân nhân họ
trước những người có trách nhiệm - mà chẳng hề thể hiện tinh thần trách nhiệm -
chắc hẳn sẽ còn lên cao.
Vào lúc mà thế giới đặt câu hỏi về các nguy cơ của
tình trạng nền kinh tế Trung Quốc chựng lại, thảm họa Thiên Tân nhắc nhở những
hạn chế của « mô hình Trung Quốc » : muốn phát triển hài hòa
trong một nền kinh tế thị trường theo kiểu tư bản, nhưng lại trong một hệ thống
toàn trị cộng sản.
Người ta không thể mãi tự xưng là động lực của nền
kinh tế thế giới, trong khi không mang lại bảo đảm tối thiểu về an ninh và an
toàn cho mạng lưới công nghiệp của mình. Vấn đề là ở chỗ, mục tiêu này liệu có
thể đạt được mà không có sự hiện diện của các lực lượng đối trọng, cơ quan điều
phối và các phương tiện truyền thông độc lập hay không. Nói cho cùng, đó là sự
thiết lập một chế độ đa phương, dân chủ.
Và như thế, những lời hứa của Đại hội Đảng Cộng sản
Trung Quốc – được đánh dấu bằng chiến dịch chống tham nhũng mang tính khoa
trương – sự chuyển đổi sang một « nền kinh tế tri thức », chú trọng
tính sáng tạo và tôn trọng các điều kiện lao động cũng như môi trường, chỉ là
những khẩu hiệu suông đối với hàng bao nhiêu triệu người dân Trung Quốc đang
mong đợi cuộc sống có chất lượng tốt hơn.
Còn đối với thế giới, thảm họa vừa xảy ra tại thành
phố cảng Thiên Tân, như trên đã nói, là dấu hiệu báo trước những nguy cơ từ quả
bom nổ chậm vĩ đại, mà ba thập kỷ qua vẫn được coi là công xưởng của toàn cầu.
-------------------------
17-8-2015
Người
dân tại thành phố Thiên Tân của Trung Quốc, nơi nhà cửa bị phá tan hoang trong
vụ nổ hôm 12/8, biểu tình đòi chính phủ phải bồi thường.
Những người biểu tình tụ tập bên ngoài khách sạn
Mayfair, nơi các quan chức tổ chức họp báo.
Người dân địa phương nói các nhà kho chứa hóa chất bị
nổ tung trong vụ tai nạn đã được xây dựng trái phép ngay sát khu dân cư nơi họ
sinh sống.
Các vụ nổ chủ yếu là tại một nhà kho dùng để chứa
chất sodium cyanide.
Hiện đang có cuộc điều tra nhằm tìm lý do dẫn tới
vụ tai nạn.
Nhà kho này chứa hàng trăm tấn sodium cyanide, nhiều
hơn nhiều so với mức cho phép, và nằm trong phạm vi cách các ngôi nhà 500m,
trong lúc luật quy định khoảng cách này tối thiểu phải là 1km.
Truyền thông địa phương trước đó tường thuật rằng
đã có ít nhất ba khu dân cư nằm cách nhà kho của công ty Tiếp vận Quốc tế Thụy
Hải chưa tới 1km.
Đòi
bồi thường
Những người tụ tập bên ngoài khách sạn Mayfair hôm
thứ Hai muốn được bồi thường về những thiệt hại xảy ra đối với nhà cửa của họ,
và từ chối quay về nhà ngay cả khi những căn nhà đó được nói rằng vẫn đảm bảo
an toàn.
Trong một thư ngỏ gửi giới chức, người dân nói nguồn
nước ngầm của họ rất có thể đã bị nhiễm độc, và bãi rác thải của các công ty
hậu cần và hóa chất nằm quá gần các khu dân cư.
Vùng ngoại ô nơi xảy
ra vụ nổ được mô tả trông giống như một thành phố ma
"Những người hàng xóm của chúng tôi đã mất mạng
tại đó. Những tiếng la hét của họ sẽ không thể bị xóa nhòa đi trong một thời
gian dài nữa. Làm sao chúng tôi có thể sống yên ổn trong 'địa điểm hành hình'
đó được?" lá thư viết.
Biểu tình cho tới nay vẫn là điều hiếm xảy ra ở
Trung Quốc, nhưng giới chức đã cho phép có một số lời chỉ trích đối với vụ tai
nạn Thiên Tân, thậm chí truyền thông nhà nước cũng lên tiếng về cách xử lý của
giới chức địa phương.
Phó thị trưởng thành phố Hà Thụ Sơn cam kết:
"Một khi phát hiện ra bất kỳ hành động nào vi phạm quy định pháp luât,
chúng tôi sẽ dứt khoát trừng trị và giải đáp các câu hỏi của nạn nhân, những
người bị ảnh hưởng."
Các cuộc biểu tình diễn ra giữa lúc người ta vẫn
chưa rõ về tác động môi trường rộng lớn của vụ nổ, tuy truyền thông nhà nước
đã tìm cách dập tắt những đồn đoán về tình trạng nhiễm độc diện rộng.
Giới chức hiện vẫn đang dọn dẹp khu vực và dập tắt
lửa tại điểm bị cháy cuối cùng.
Giới chức nói đến nay mới chỉ có một trạm theo dõi
chất lượng không khí phát hiện ra mức hydrogen cyanide cao hơn chút ít.
---------------------------
17/08/2015 12:11 GMT+7
No comments:
Post a Comment