Thỉnh thoảng tôi tự hỏi chính giới Tàu nghĩ gì về đồng
nghiệp họ ở Việt Nam. Dù biết rằng qua báo chí chúng ta có thể hiểu là họ không
đánh giá cao, nhưng tôi vẫn muốn biết xem họ nghĩ gì. Tình cờ đọc được một đoạn
văn được xem là “tối mật” của Mao Trạch Đông viết về Việt Nam làm tôi suy nghĩ
về mối quan hệ Việt – Tàu hết sức thú vị. Tôi nghĩ bất cứ ai đang phấn đấu làm
bạn với Tàu cộng có lẽ phải ngượng ngùng khi đọc câu của họ Mao.
Họ Mao nói “Nước
ta và nhân dân Việt Nam có mối hận thù dân tộc hàng nghìn năm nay. Chúng ta
không được coi họ là đồng chí chân chính của mình, đem tất cả vốn liếng của ta
trao cho họ.Ngược lại chúng ta phải tìm mọi cách làm cho nước họ ở trong tình
trạng không mạnh, không yếu mới có thể buộc họ ở trong tình trạng hiện nay. Về
bề ngoài chúng ta đối xử với họ như đồng chí của mình, nhưng trên tinh thần ta
phải chuẩn bị họ trở thành kẻ thù của chúng ta.” Đọan văn đó được trích từ văn
kiện “Sự thật về quan hệ Việt Nam – Trung Quốc trong 30 năm qua”
của Bộ Ngoại giao Việt Nam, và được công bố 4/10/1979 (1).
Có lẽ những ai từng theo dõi Tàu không ngạc nhiên về
câu nói trên, vì trong cái nhìn của giới chính khách Tàu, Việt Nam là một kẻ phản
bội, không thể tin tưởng. Trước khi phát động chiến tranh chống VN, Đặng Tiểu
Bình tuyên bố với báo chí quốc tế rằng “Việt
Nam là côn đồ, phải dạy cho Việt Nam bài học”. Thật hiếm thấy một nguyên thủ
quốc gia nào mà ăn nói du côn như Đặng, nhưng rất có thể y quá giận nên không
kiềm chế được ngôn ngữ trước phóng viên quốc tế. (Trớ trêu một điều là tên này
vẫn còn được khá nhiều người VN hâm mộ và thần tượng.)
Ngay cả thường dân Tàu dường như cũng không có thiện
cảm với VN. Báo chí Tàu (nhất là tờ Hoàn cầu Thời báo) ra rả chửi Việt Nam, và
đòi gây chiến tranh chống Việt Nam. Trước đây, trong một cuộc thăm dò ý kiến
người dân Tàu bên China, kết quả cho thấy phần lớn dân Tàu nghĩ người Việt là
phản bội, xảo quyệt, không đáng tin cậy. Trong cái nhìn của họ, Tàu là đại ân
nhân của VN, vì Tàu từng giúp Bắc VN đánh Tây, đánh Mĩ. Chưa nói giúp vì động
cơ gì, nhưng đó là cái nhìn của họ. Họ cũng nghĩ rằng khi thành công thì VN trở
mặt. Họ lấy thái độ của ông Lê Duẩn là một ca tiêu biểu. Trước kia, khi cần vũ
khí và tiền bạc của Tàu, thì ông Duẩn tỏ ra thân Tàu; đến khi thấy Liên Xô khá
hơn, thì lại chạy theo Liên Xô và quay sang chửi Tàu thậm tệ. Có tài liệu còn
cho thấy ông chửi thẳng vào mặt Mao (mà nhiều người xem là dũng cảm, nhưng tôi
thì nghĩ thái độ đó không khéo chút nào). Tài liệu trên (1) được công bố
dưới thời ông Duẩn. Nhìn như thế thì rõ ràng người Tàu có lí do để ghét Việt
Nam.
Ngày nay thì lịch sử có vẻ tái lập. Chỉ cách đây vài
tháng, trước ngày kỉ niệm cuộc chiến 1979, một lãnh đạo của đảng CSVN đã tuyên
bố rằng VN vẫn chung thủy với Tàu trong cái “truyền
thống đoàn kết quốc tế thủy chung” (2). Rồi mới đây nhất là một phát
ngôn trung thành khác từ một tướng lãnh VN: “Việt
Nam và Trung Quốc là hai nước láng giềng thân thiện và điều đó không bao giờ
thay đổi. Nhiều thế hệ đã qua, nhân dân hai nước đã thiết lập và duy trì mối
quan hệ, cùng tồn tại, hình thành rất nhiều điểm tương đồng về văn hóa” (3).
Đặt quan điểm chung thuỷ này với nhận định “Chúng ta không được coi họ là đồng chí chân
chính của mình, đem tất cả vốn liếng của ta trao cho họ …
Về bề ngoài chúng
ta đối xử với họ như đồng chí của mình, nhưng trên tinh thần ta phải chuẩn bị họ
trở thành kẻ thù của chúng ta” trên đây, ai cũng
có thể thấy có gì đó không “add up” (nói theo tiếng Anh), hay không ăn khớp.
Câu nói của Mao còn sờ sờ ra đó, ngay trên báo chí “chính thống”. Câu nói của Đặng
Tiểu Bình cũng còn đó trên giấy trắng mực đen. Những câu nói xách mé và xấc xược
của các tướng lãnh Tàu cộng và bỉnh bút của Hoàn cầu Thời báo vẫn còn lưu lại
đó. Trước những lời nói xấc xược và khinh bỉ của Tàu như thế mà những người ở
vị trí lãnh đạo quốc gia lại thề thốt “thuỷ chung” với họ! Thật không thể nào
hiểu nổi.
Chỉ có một cách giải thích là cả hai phía, Tàu và Việt
Nam, đều đóng kịch. Chẳng ai tin ai cả, Tàu chẳng bao giờ tin Việt Nam, và Việt
Nam lúc nào cũng nghi ngờ Tàu. Những ngôn từ hoa mĩ là chỉ nói cho có, chứ
trong thâm tâm thì người nói nghĩ ngược lại. Thật ra, đó cũng chính là tình
nghĩa đồng chí của những người cộng sản, ngay cả trong cùng một nước và cùng cộng
đồng dân tộc. Bề ngoài thì cười cười, tay bắt, tay ôm, hôn hít (ghê ghê), nhưng
trong bụng thì một bồ dao găm, muốn thanh trừng lúc nào cũng được. Đúng như
Nguyễn Du từng tả: “Bề ngoài thơn thớt nói cười / Mà trong nham hiểm giết người
không dao”.
====
-------------------
Về một
cách dịch danh hiệu "Danh nhân văn hóa thế giới"
Nguyễn Tuấn
Nguyễn Tuấn
Báo chí và Nhà nước vẫn cho rằng UNESCO vinh danh 3
người Việt Nam (Hồ Chí Minh, Nguyễn Trãi, và Nguyễn Du) là "danh nhân văn
hoá thế giới". Nhưng trong thực tế thì UNESCO không có danh hiệu này và
cũng chẳng có vinh danh. Vậy thì danh xưng này ở đâu mà ra, và ai là tác giả của
nó? Hoá ra, đó chỉ là một "sản phẩm" của dịch thuật sai.
Danh xưng này mới xuất hiện một lần nữa và gần đây
nhất trên tờ Tiền Phong số ra ngày 22/2/2015 qua bài "Nên gọi họ là
vĩ nhân văn hóa" (1). Bài báo giảng giải rằng "UNESCO dùng từ tiếng
Anh personality để chỉ danh nhân văn hóa. Từ điển bách khoa toàn thư của Mỹ định
nghĩa từ danh nhân văn hóa của UNESCO như sau: Danh nhân văn hóa - một con người
như là hiện thân của những nét đặc thù của trí tuệ và của nhân cách
(Personality - a person as the embodiment of distinctive traits of mind and
behaviour)."
Tôi có thể nói rằng đây là cách dịch sai. Bất cứ ai
học tiếng Anh cũng biết rằng chữ "personality" không có nghĩa là
"danh nhân văn hoá". Dứt khoát không có nghĩa đó. Nghĩa đơn giản nhất
của personality là cá tính, nhân cách. Một nghĩa khác của personality nữa là
người nổi tiếng (ví dụ như she is a television personality - nàng ấy là một
ngôi sao truyền hình). Như thấy qua định nghĩa, chữ personality hoàn toàn chẳng
có dính dáng gì đến "danh nhân văn hoá" cả.
Điều vui trong câu trên là bài báo viết rằng Từ điển
bách khoa toàn thư của Mĩ định nghĩa personality là "a person as the
embodiment of distinctive traits of mind and behaviour". Thật ra, đó là định
nghĩa rất phổ biến trong mấy từ điển phổ thông và online như Webster hay thefreedictionary.com, chứ làm gì có chuyện Từ điển bách
khoa toàn thư của Mĩ đi định nghĩa dùm cho UNESCO! Mà, tôi không rõ có cái gọi
là "Từ điển bách khoa toàn thư của Mĩ", tiếng Anh là gì?
Tóm lại, cách dịch của Việt Nam rằng personality =
danh nhân văn hoá thế giới là rất sai. Chữ personality chỉ có nghĩa là người nổi
tiếng. UNESCO không có cái danh xưng (danh từ riêng) gọi là "danh nhân văn
hoá thế giới".
===
Bác
Hồ được thị xã Bắc Kạn suy tôn là "doanh nhân" văn hóa thế giới?
No comments:
Post a Comment