Thanh Trúc, phóng viên RFA
2015-06-04
2015-06-04
Tác giả bộ phim, nhà văn, nhà báo, người sáng lập
kiêm đạo diện của Potbelly Pig Films, cô Diễm Thúy. RFA files
Đó là bộ phim tài liệu mang tên Unforgotten, Không
Bao Giờ Quên, như một đóng góp nhỏ nhoi nhưng cần thiết vào kho tài liệu về tù
binh miền Nam trong những trại tập trung của miền Bắc sau 1975, để những người
trong cuộc có thể trình bày những nỗi oan khuất họ phải chịu, và để thế hệ trẻ
hiểu được suy nghĩ của cha chú là những người lính buộc phải buông súng với nỗi
đau có thể không bao giờ phai nhòa.
Tâm
tư và ước muốn
Đó cũng là tâm tư và ước muốn của tác giả bộ phim,
nhà văn, nhà báo, người sáng lập kiêm đạo diện của Potbelly Pig Films, cô Diễm
Thúy.
Đến Mỹ năm 1992 theo chương trình HO với thân phụ là
cựu quân nhân miền Nam, Diễm Thúy tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành kinh doanh và
nghệ thuật tại đại học Ohio State, tiểu bang Ohio :
Đồng ý là cha của Thúy cũng đi tù ở ngoài Bắc nhưng
cái động cơ mà Thúy làm là Thúy muốn những người đã bị tù có tiếng nói của
mình. Những người đó, nếu nói thẳng ra, là phải phơi bày tội ác của cộng sản ra
đó.
Thúy chỉ muốn thế hệ sau biết được những gì người cộng
sản làm mà họ không bao giờ nhận. Thúy muốn giới trẻ ở Việt Nam hay ở hải ngoại
hãy tìm hiểu vấn đề và thông qua phim của Thúy thì họ thấy được bằng chứng xác
thực.
Một trong những tội ác đó, Diễm Thúy nói, đã in hằn
trong trí nhớ non nớt của một đứa trẻ trong ngày mà tưởng không còn ai phải chết
vì bom đạn :
Lúc Thúy còn nhỏ, mẹ chở Thúy từ Sài Gòn về quê nội
là Hậu Nghĩa. Về ngày 29 thì trưa hôm sau, ngày 30 tháng Tư, có lịnh đầu hàng.
Chiều 30 tháng Tư , khoảng năm sáu giờ chiều, có một người lính Việt Nam Cộng
Hòa từ ngoài đường chạy vô cửa ngỏ nhà bà nội Thúy, chạy vô cái bồ lúa để trốn.
Nội với bác của Thúy mới lấy những cái tấm che lại để mà dấu ông ta.
Khi những người cộng sản rượt tới, tìm hoài không được,
thấy cái bồ lúa thì chạy vô bồ lúa rồi lôi ông ta ra. Khi lôi ông ta ra, họ bắt
bà nội với bác của Thúy quì xuống, bắt người lính quì xuống, hỏi là "bây
giờ một trong hai người chết cho cái thằng này hay là cái thằng này chết cho
hai người này ?" Thì ông lính đó tội nghiệp cho bác với bà nội Thúy, ông
nói là do ông chứ hai người này không dính líu gì hết. Lúc đó nó lôi người lính
này ra xử bắn .
Dù còn nhỏ nhưng Thúy nghĩ ngày đó là ngày người ta
được, theo lời của mấy ông, là được hưởng sự hòa bình, ngày đó là không ai được
giết ai. Nhưng mà họ vẫn giết một người oan ức như vậy thì Thúy nghĩ những người
đi tù cải tạo, họ đưa vô rừng sâu, thì họ có thể giết bằng bất cứ giá nào mà họ
muốn. Thành ra Thúy mới quyết tâm, dù là bất cứ giá nào, nếu được thì Thúy phải
làm cho được cái phim này.
Diễm Thúy đang đạo diễn cho một người được mời phỏng
vấn trong phim Unforgotten.
Đầu tháng Năm vừa qua, bộ phim Không Bao Giờ Quên,
thời lượng chỉ 50 phút, được trình chiếu lần đầu tiên và chiếu miễn phí tại nhà
hàng Paracel ở Nam California. Sau đó, do khá đông người yêu cầu, phim được chiếu
lần thứ nhì tại trụ sở đài phát thanh Việt NamCR cũng tại miền Nam California.
Những
khó khan
Thực hiện một cuốn phim, dù là phim tài liệu dài chỉ
50 phút, là chuyện rất khó khăn dù như vốn liếng do mình tự trang trải :
Thúy đã liên kết với những người làm phim của Mỹ ở
Hollywood. Mặc dù nói là phim tài liệu nhưng tốn tiền nhiều vì những tài liệu
đó phải có thời gian, rồi những người bạn Mỹ đó không biết tiếng Việt Nam,
thành ra rất là mất thời gian, phải ngồi với họ để chỉ cho họ làm thế nào thế
nào, rồi coi như họ cũng mất nhiều thời gian với mình. Thành ra tiền chi phí
lên cao chứ không phải vì phim tài liệu mà nó không tốn so với những phim chuyện
khác.
Cái khó thứ hai là tìm người cộng tác, người quay, người
đóng và nhất là những nhân chứng được phỏng vấn. Chính vì thế mà dự định từ
2008 nhưng trải bao nhiêu thay đổi và trở ngại thì mãi đến tháng hai năm 2012 mới
có thể bấm những thước phim đầu tiên tại Michigan. Đây là lúc cô đã có người đồng
sản xuất, trợ giúp những bước đầu :
Những năm đó là Thúy đã viết Script nhưng chưa quay
được. Bắt đầu quay vào năm 2012, người co-producer, Ian Taylor, không thích
chính trị, không thích cái gì dính dáng đến chiến tranh. Cậu ta từ chối rất nhiều
nhưng mà Thúy vẫn mời thì cuối cùng cậu ta đồng ý giúp. Nói chung cũng rất là
khổ, chính vì lẽ đó thời gian chuẩn bị cho phim rất là lâu.
Diễm Thúy đang đạo diễn cho một thanh niên làm nền
trong phần cuối của phim Unforgotten
Đến lúc quay phim thì cũng không dễ dàng do là vì phải
di chuyển nhiều :
Nhiều tiểu bang chứ không phải một. Mỗi lần đi thì
những người quay phim có bận quay chỗ khác thì Thúy phải tìm cameraman khác rồi
nhóm ê kíp khác. Những người đó phải đi với Thúy, xuống đó chờ cho đúng thời điểm,
ngày giờ, tập trung được mọi người rồi thời tiết… Nói chung rất là khổ, Thúy chỉ
kể một ví dụ như vậy thôi.
Trong nhóm của Thúy lúc đầu có Ian Taylor rồi có Tuấn
Nguyễn ở Chicago, Tú Nguyễn ở Minnesota.
Từ Michigan, đoàn làm phim Unforgotten và đạo diễn
là cô Diễm Thúy, bay sang California. Năm 2013, đoàn quay kéo xuống
Savannah, Georgia :
Có những chú những bác lúc đầu thì họ nhận lời, sau
đó vì lý do gia đình họ phải từ chối. Hoặc là có những cô có chồng đi tù cải tạo,
lúc đầu họ cũng nhận lời nhưng sau đó họ từ chối. Có nhiều người sau khi suy
nghĩ họ nói họ không muốn tham dự tại vì sợ về Việt Nam hoặc ảnh hưởng tới thân
nhân của họ ở Việt Nam.
Có người khi mà mình được giới thiệu thì họ không hiểu,
không biết Thúy đang định làm gì, họ nghĩ có thể Thúy là người mà Việt cộng gài
vô hay như thế nào… Có người đồng ý thì vẫn giữ, có người sau đó lại đổi ý.
Thành ra công đoạn tập họp mọi người rất là khó.
Một
phần của lịch sử
Vấn đề thứ ba, Diễm Thúy trình bày tiếp, là hoàn cảnh
tù cải tạo của quân nhân miền Nam ít nhiều giống nhau, vì thế phải lắng nghe để
:
Câu chuyện của họ có những chi tiết tư liệu mà mình
thấy rất bổ ích. Thúy không có tiền để mời họ về một ngày, họ cũng không có thời
gian để mà về một ngày, thành ra Thúy phải đi qua những tiểu bang nào mà người
đó đã sẵn sàng thì Thúy mới đến để phỏng vấn họ.
Coi như chỉ có Ian là người Mỹ thôi, lúc đầu thì Ian
không có hiểu . Ian học về Journalism and Camera, Thúy giảng cho anh ta biết là
những người đó đi tù như thế nào, trong Tết Mậu Thân người Việt Nam chết như thế
nào, sau đó thì Ian có cảm xúc. Khi mà Thúy viết script và đưa ra thì Ian cũng
như mọi người đều cùng một hướng với Thúy hết. Họ nghĩ đó là một đề tài có giá
trị lịch sử tại vì những người Thúy phỏng vấn là những người đứng mũi chịu sào,
coi như ở lại Việt Nam để đánh những trận cuối cùng rồi phải chịu tù tội sau
ngày 30 tháng Tư.
Đó là cảm tưởng của một người Mỹ như anh phóng viên
Ian Taylor, đồng sản xuất phim Unfogotten với Diểm Thúy, còn những người chưa hề
nếm mùi chiến tranh và bom đạn thì sao.
Hoặc cảm tưởng của người đã xem bộ phim tài liệu này
tại miền Nam California, luật sư Nguyễn Quốc Lân, cựu ủy viên giáo dục học khu
Garden Grove :
Về phương diện giáo dục thì phim Unforgotten đóng một
vai trò rất tốt rất quan trọng để cho thế hệ trẻ cũng như thế hệ tương lai hiểu
được những gì xảy ra sau khi cuộc chiến Việt Nam kết thúc. Trong cuốn phim
không ai có thể đặt nghi ngờ là những cái này có thật hay không có thật, không
ai có thể phủ nhận được những chuyện như vậy.
Nó đóng góp và trình bày sự thật chứ không phải để
thuyết phục chính quyền Việt Nam công nhận hay không công nhận. Tại vì họ biết
chuyện này nhưng mà họ vẫn nhắm mắt làm ngơ, họ vẫn từ chối những thực tế của vấn
đề từ bao lâu nay.
Hoặc là cảm nghĩ của cô Bri Demattio, được đạo diễn
mời làm co-host buổi trình chiếu premiere của phim tài liệu Unforgotten :
Tôi thật hân hạnh có mặt ở đó, tôi hiểu tầm quan trọng
của một cuốn phim tài liệu như Không Bao Giờ Quên, đặc biệt trong dịp tưởng niệm
ngày Sài Gòn thất thủ.
Đó là một cuốn phim đặc sắc. Người Mỹ biết về Việt
Nam, biết về cuộc chiến Việt Nam nhưng chẳng mấy ai hiểu rõ những gì đã xảy ra
cho quân đội miền Nam Việt Nam khi đã im tiếng súng, thí dụ những trại tù tập
trung lính miền Nam chẳng hạn. Những câu chuyện trong phim không chỉ làm người
ta sáng mắt ra mà còn khiến người ta ngậm ngủi khôn tả. .
Điển hình câu chuyện một phụ nữ cùng mấy con nhỏ lặn
lội cả ngày đường từ trong Nam ra ngoài Bắc để thăm chồng đang bị giam trong trại
tập trung. Trên đường đi, bao nhiêu thức ăn gói ghém mang ra cho chồng bị đánh
cắp sạch, quần áo giỏ xách của bà và mấy đứa nhỏ cũng bị lấy cắp, mẹ con phải
ngủ bờ ngủ bụi và chờ sáng mai vào trại xin thăm nuôi. Bà đã phải chờ đợi tới 4
ngày mà vẫn không được gặp mặt chồng. Cuối cùng, khi biết bà có đứa con nhỏ 4
tuổi, cán bộ trại giam đồng ý cho vợ chồng cha con gặp nhau trong 10 phút rồi
đuổi bà về.
Những chuyện như thế làm mọi người khóc, khi phim chấm
dứt tôi thấy nhiều cựu quân nhân đến bắt tay đạo diễn với đôi mắt đầy lệ, còn
những người trẻ sau khi xem đã không dấu được nỗi xúc động. Với tôi, phim Không
bao Giờ Quên là một đề tài sống động cho tuổi trẻ thế hệ hai và ba muốn tìm hiểu
về cuộc chiến Việt Nam.
Vào tuần lễ thứ ba của tháng này, bộ phim tài liệu
Unforgotten, Không Bao Giờ Quên, sẽ được trình chiếu tại San Jose, Bắc
California.
Cũng như ở miền Nam, đây là buổi chiếu thân hữu và
hoàn toàn miễn phí. Một trong những người đang vận động cho buổi trình chiếu
Không Bao Giờ Quên, Những Ngảy Không Quên, cô Hoàng Mộng Thu, thành viên của Biệt
Đoàn Văn Nghệ Lam Sơn :
Bắc Cali có bà Lê Đình Vọng, sáng lập viên của
chương trình Huynh Đệ Chi Binh, cô Cẩm Vân, ủy viên học khu, và đồng thời Biệt
Đoàn Lam Sơn. Tinh thần của Biệt Đoàn Văn Nghệ Lam Sơn là lúc nào cũng nhớ
trong thời chiến Việt Nam có rất nhiều, rất nhiều chị em mình là vợ lính hoặc
là người yêu của lính. Thành ra khi chúng em kêu gọi chương trình này thì có rất
nhiều chị hoan nghinh và sẵn sàng yểm trợ , tham dự,. Sẽ có một buổi tiện trà
nhỏ để cô Diễm Thúy có thể tiếp tân cũng như giới thiệu bộ phim của mình.
Bộ phim Unforgotten la một phần của lịch sử sau chiến
tranh mà không ai có thể chối bỏ, là lời cô Chi Hoàng, giám đốc Công Ty Dược Mỹ
Phẩm LaBelle ở thanh phố San Jose, người đầu tiên không do dự đứng ra bảo trợ
cho buổi trình chiếu Không Bao Giờ Quên ngày 20 sắp tới:
Chính ba của Chi đã từng bị đi tù cộng sản, những
người chú ruột của Chi cũng chết ở ngoài Bắc. Khi mà nói tới cái này thì giống
như một phần của gia đình mình mà được nhắc nhở tới. Chi còn nhớ lúc đó Chi mới
có 8 tuổi thôi, Chi phải theo mẹ 3 giờ sáng lên một chiếc xe chạy bằng than đi
ra thăm bố ở ngoài Bắc. Mất hai ngày để đi thăm bố nhưng thời gian thăm chỉ được
3 tiếng thôi và mẹ con lại lầm lũi đi về, rất buồn, nước mắt cứ chảy ra.
Những thước phim này rất quan trọng, để cho thế hệ
sau biết được một sự thật mà chế độ cộng sản không bao giờ muốn chấp nhận và
không bao giờ muốn cho ai biết hết. Đây là một phần lịch sử không ai có thể chối
bỏ được.
Và cô Cẩm Vân, chủ tịch học khu East Side của San
Jose:
Học khu East Side học sinh Việt Nam chiếm hàng nhì học
khu. Vừa rồi Cẩm Vân được hân hạnh đem cuốn phim The Last Days In Vietnam của
KQED vào trong học khu. Lần này , biết chị Diễm Thúy và phim Unforgotte, Cẩm
Vân cũng muốn đem phim đến với trường học trong học khu East Side. Mục đích là
cho các em hiểu được lịch sử, điều thứ nhất. Thứ hai là hiểu được làm sao các
em qua được bên Mỹ để có một nền tự do cũng như nền học vấn tốt hơn là ở Việt
Nam.
Câu chuyện của mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi tạm
ngưng ở phút này. Thanh Trúc sẽ trở lại cùng quí thính giả tối thứ Năm tuần tới.
No comments:
Post a Comment