Tác giả: Tansen Sen
Biên dịch: Phạm Thị
Huyền Trang (Theo Yale Global)
01/11/2014 02:00 GMT+7
TuanVietnam.net - Với dòng tiền và đầu tư dồi dào, sáng kiến
Con đường Tơ lụa của chính phủ TQ có thể thúc đẩy nền kinh tế của nhiều quốc
gia châu Á và châu Âu, miễn là các nước này tự nguyện tuyên bố có mối liên kết
với đế chế TQ cổ đại.
Lịch
sử đang bị bóp méo
Tháng
Chín năm 2013, chưa đầy một năm sau khi đảm nhận vị trí Tổng Bí thư Ban Chấp
hành TƯ ĐCS TQ, Tập Cận Bình đưa ra sáng kiến chính sách đối ngoại mới được gọi
là “Vành đai Kinh tế Con đường Tơ lụa”. Trong một bài diễn văn tại Đại học
Nazarbayev ở Kazakhstan, nhằm kêu gọi hợp tác và phát triển khu vực Á-Âu thông
qua sáng kiến Con đường Tơ lụa mới này, Tập Cận Bình đã nêu ra năm mục tiêu cụ
thể: tăng cường hợp tác kinh tế, cải thiện kết nối đường bộ, xúc tiến thương
mại và đầu tư, tạo thuận lợi cho chuyển đổi tiền tệ, và thúc đẩy sự giao lưu
giữa người dân với nhau.
Một
tháng sau, tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN-TQ lần thứ 16 được tổ chức ở Brunei,
Thủ tướng TQ Lý Khắc Cường đã đề xuất việc xây dựng một “Con đường Tơ lụa trên
biển” thế kỷ 21 để cùng nhau thúc đẩy hợp tác hàng hải, kết nối, nghiên cứu
khoa học và môi trường, và các hoạt động khai thác hải sản.
Vài
ngày sau đó, trong bài phát biểu trước Quốc hội Indonesia, Tập Cận Bình đã lên
tiếng ủng hộ ý tưởng này và tuyên bố TQ sẽ đóng góp kinh phí để “phát triển
mạnh mẽ quan hệ đối tác hàng hải trong một nỗ lực chung nhằm xây dựng Con đường
Tơ lụa trên biển của thế kỷ 21,” kéo dài từ bờ biển TQ đến Địa Trung Hải.
Trong
cả hai bài phát biểu trên, Tập Cận Bình đều nhấn mạnh mối liên kết hữu nghị
trong lịch sử giữa TQ với các nước trong khu vực và ám chỉ rằng những đề xuất
của ông đều hướng đến việc thiết lập lại các mối quan hệ hữu nghị cổ xưa trong
một thế giới toàn cầu hóa và hiện đại. Tại Kazakhstan, ông cho rằng sứ thần Tây
Hán Trương Khiên đã “gánh vác sứ mệnh hòa bình và hữu nghị” đồng thời mở ra
cánh cửa liên lạc Đông-Tây và thiết lập nên “Con đường Tơ lụa”. Tại Indonesia,
ông đã tán dương Đô đốc Trịnh Hòa nhà Minh vì đã để lại “những câu chuyện đẹp
về mối giao lưu hữu nghị giữa dân tộc TQ và Indonesia”.
Thế
nhưng, Tập Cận Bình đã không hề đề cập đến những bi kịch xung đột và nỗ lực
nhằm truyền bá một trật tự thế giới dĩ Hoa vi trung (lấy TQ làm trung tâm –
NBT). Đồng thời, nhằm khắc họa quá khứ như là một giai đoạn lịch sử không
tưởng, mục đích chuyến đi của sứ thần Trương Khiên tới các nước được gọi là Tây
Vực cũng bị bóp méo.
Nhà
Hán đã phái Trương Khiên đi tìm đồng minh nhằm chống lại Liên minh Hung Nô hùng
mạnh, địch thủ hàng đầu của Đế chế Tây Hán. Với các chính sách bành trướng, nhà
Hán đã góp phần biến những người Hung Nô du mục thành một thực thể bán nhà
nước[1] vốn đã luôn đối đầu với các lực lượng người Hán. Năm 138 TCN, nhà Hán
phái Trương Khiên tới Trung Á để tìm người Nguyệt Chi[2] theo hành trình của
người Hung Nô trước đó.
Tuy
nhiên, sứ mệnh của ông đã thất bại, ông bị người Hung Nô cầm tù và bị ép hôn
với một nữ nhân trong tộc. Trốn thoát sau 10 năm bị giam cầm, ông nhận ra rằng
người Nguyệt Chi không hề quan tâm đến việc thành lập liên minh quân sự (với
nhà Hán để chống người Hung Nô). Đóng góp duy nhất của Trương Khiên cho triều
đình nhà Hán là biểu tấu về các thể chế và tộc người trong khu vực Trung Á.
Tương
tự, hình ảnh của Đô đốc Trịnh Hòa như là một sứ thần của hòa bình và hữu nghị
cũng có vấn đề. Trên thực tế, Đô đốc Trịnh Hòa đã sử dụng vũ lực trong bảy
chuyến thám hiểm từ năm 1405 đến năm 1433 tại các vùng lãnh thổ mà nay là
Indonesia, Malaysia, Sri Lanka, và Ấn Độ, nhằm phong chư hầu và kiểm soát hành
lang chiến lược trên Ấn Độ Dương. Trịnh Hòa đã can thiệp vào việc triều chính
của Sri Lanka và Indonesia, sau đó đưa tù nhân về Nam Kinh, kinh đô nhà Minh.
Thực
tế ban đầu Hoàng đế Vĩnh Lạc phái Trịnh Hòa ra biển Tây là để nhằm truy lùng
đứa cháu trai đã bị chính Vĩnh Lạc soán ngôi, đồng thời truyền bá nền văn minh
Trung Hoa. Trong quá trình thám hiểm, Trịnh Hòa đã thu phục rất nhiều vị vua
chúa về làm chư hầu dưới trướng của Vĩnh Lạc cùng với các vật phẩm triều cống.
Các chuyến đi này sau đó đã bị dừng lại bởi chúng hóa ra là quá tốn kém và,
dưới góc nhìn của các triều thần, đã trao quyền quá mức cho một hoạn quan như
Trịnh Hòa.
Đế
chế Hán đã sử dụng chiến thuật tương tự tại Trung Á, đặc biệt là tại các vị trí
chiến lược trên những tuyến đường thương mại. Do đó, chẳng có tuyến đường bộ
hay hàng hải nào, gọi chung là Tuyến đường Tơ lụa, cho thấy sự giao lưu hòa
bình hoặc thúc đẩy tình hữu nghị thông qua sự hiện diện của Trung Quốc như các
bài phát biểu đã nêu.
Chấp
nhận lịch sử bóp méo vì kinh tế
Cũng
có một vấn đề với thuật ngữ “Con đường Tơ lụa” hay “Tuyến đường Tơ lụa”. Nhà
địa lý người Đức Ferdinand von Richthofen đặt ra thuật ngữ này vào năm 1877 để
chỉ các tuyến đường bộ thương mại cổ xưa xuyên qua Trung Á. Kể từ đó, nhiều
tuyến đường kết nối Trung Quốc với thế giới bên ngoài đều được gọi là “Con
đường Tơ lụa” hay “Tuyến đường Tơ lụa”, cho dù tơ lụa không phải là sản phẩm
đầu tiên, cũng không phải là sản phẩm được giao dịch nhiều nhất trên bất kỳ
tuyến đường nào.
Ngoài
ra, được các học giả TQ ra sức sử dụng, thuật ngữ này đã đề cao vai trò của TQ
trong các tương tác liên khu vực cận đại một cách vô căn cứ. Điều này là kết
quả của việc phớt lờ các ảnh hưởng ngoại lai tới xã hội và kinh tế Trung Quốc
trong suốt 2000 năm qua.
Có
lẽ, như nhiều người TQ khác, quan điểm của Tập Cận Bình về Con đường Tơ lụa
được định hình bởi hệ thống giáo dục của CHND Trung Hoa không chấp nhận việc
phân tích phê phán và diễn giải xác đáng các nguồn sử liệu. Có thể Tập Cận Bình
chịu ảnh hưởng bởi nguồn gốc gia đình xuất thân gần kinh đô Tây An của TQ cổ
đại, hay còn được biết đến trong lịch sử là Trường An, địa danh được sử sách
công nhận là điểm khởi đầu của con đường tơ lụa trên bộ. Hoặc Tập Cận Bình
không nhận thức được những phản ứng tiêu cực mà việc sử dụng chủ nghĩa tượng trưng
văn hóa TQ trong lĩnh vực chính sách đối ngoại đã gây ra ở ngoại quốc. Hoặc
cũng có thể ông kiên quyết tiến hành sáng kiến này đến cùng, với sức mạnh kinh
tế TQ đã đạt được trong nhiều thập kỷ qua.
Thế
nhưng, một số quốc gia vẫn sẵn sàng chấp nhận những câu chuyện lịch sử bị bóp
méo vì những lý do kinh tế.
Ví
dụ, năm ngoái Chính phủ Sri Lanka đã tiếp nhận một bức tượng Trịnh Hòa mạ vàng
như một món quà từ Hiệp hội Quản lý Du lịch Quốc tế của TQ. Hai bên tuyên bố
rằng Trịnh Hòa và các cuộc thám hiểm của ông đại diện cho những mối quan hệ
thương mại và hòa bình cổ xưa giữa TQ và Sri Lanka. Các chi tiết lịch sử quan
trọng đã bị bỏ qua như việc Trịnh Hòa đã thay đổi chế độ vốn có trong khu vực;
bắt cóc quốc vương Alaskawera; áp giải ông này về Nam Kinh như một tù nhân.
Trịnh Hòa cũng chiếm đoạt Xá lợi răng Phật nổi tiếng tại Kandy, một biểu tượng
xa xưa về chủ quyền của Sri Lanka.
Xung
đột quân sự cũng đã xảy ra ở Indonesia, nhưng một số tờ báo của quốc gia này
lại hoan nghênh đề xuất của Tập Cận Bình và ghi nhận rằng các đề xuất này có
thể mang lại “những cơ hội to lớn cho sự phát triển của khu vực”. Một thực tế
đã không được nhắc tới là vào năm 1407, Trịnh Hòa đã thay đổi chế độ trên đảo
Sumatra bằng cách bắt cóc Trần Tổ Nghĩa, thủ lĩnh địa phương người TQ bị triều
đình nhà Minh coi là cướp biển. Sau khi bị hành hình công khai ở Nam Kinh, Trần
Tổ Nghĩa bị thay thế bởi một người đại diện cho lợi ích của triều đình nhà Minh
trong khu vực. Cũng năm đó, Trịnh Hòa còn can thiệp vào công việc nội bộ của
Vương quốc Majapahit trên đảo Java, dường như để làm suy yếu cường quốc khu vực
này của Đông Nam Á.
Cũng
giống như những xung đột diễn ra trong các khu vực khác với cùng một mục đích
là mở ra một trật tự thế giới hài hòa dưới trướng Trung Hoa Thiên tử, những can
thiệp quân sự này mới là mục tiêu của các cuộc thám hiểm do Trịnh Hòa dẫn đầu.
Với
dòng tiền và đầu tư dồi dào, sáng kiến Con đường Tơ lụa của chính phủ TQ có thể
thúc đẩy nền kinh tế của nhiều quốc gia châu Á và châu Âu, miễn là các nước này
tự nguyện tuyên bố có mối liên kết với đế chế TQ cổ đại.
Còn
đối với TQ, sự thành công của sáng kiến này sẽ mở ra con đường mới cho việc đầu
tư nguồn dự trữ tiền tệ khổng lồ của mình, đánh dấu một bước tiến lớn trong
công cuộc tái lập trật tự thế giới TQ cổ đại được biết đến dưới tên gọi thiên
hạ, đó là, mọi nơi được biết đến trên thế giới này đều thuộc về một thiên
mệnh hoàng đế của Trung Hoa. Trật tự thế giới mới này sẽ không chỉ đơn giản là
luận điệu suông, mà còn mang những ý nghĩa quan trọng về địa chính trị.
Tansen
Sen
là Phó giáo sư tại trường Đại học Baruch, Đại học Tổng hợp Thành phố New
York. Chuyên ngành của ông là lịch sử và các tôn giáo châu Á, ông đặc biệt
quan tâm về lĩnh vực quan hệ Ấn Độ-Trung Quốc, thương mại Ấn Độ Dương, Phật
giáo, và khảo cổ học về Con đường Tơ lụa. Ông là tác giả cuốn “Buddhism,
Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600-1400”
(University of Hawai’i Press, 2003) và đồng tác giả (với Victor H. Mair) của
cuốn “Traditional China in Asian and World History” (Association for Asian
Studies, 2012).
Bài được đăng lại từ
tạp chí nghiencuuquocte.net.
—————-
[1]
Semi-state – tức một dạng thực thể gần giống nhà nước – NBT.
[2]
Người Trung Á cổ đại theo cách gọi của người Trung Quốc – NBT.
Nguồn
tham khảo:
Nicola
Di Cosmo, Ancient China and Its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East
Asian History. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
Edward
L. Dreyer, Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming, 1405–1433. New
York: Longman, 2007.
Étienne
de la Vaissière, Sogdian Traders: A History. Leiden: Brill, 2005.
Louise
Levathes, When China Ruled the Seas: The Treasure Fleet of the Dragon Throne,
1405-1433. New York: Oxford University Press, 1994.
Tansen
Sen, “Changing Regimes: Two Episodes of Chinese Military Interventions in
Medieval South Asia.” In Upinder Singh và Parul P. Dhar (Ed.), Asian
Encounters: Exploring Connected Histories. New Delhi: Oxford University Press,
sắp xuất bản.
Geoff
Wade, “Ming China’s Violence against Neighbouring Polities and Its
Representations in Chinese Historiography.” In Upinder Singh và Parul P. Dhar
(Ed.), Asian Encounters: Exploring Connected Histories. New Delhi: Oxford
University Press, sắp xuất bản.
-------------------
Một bản dịch khác :
Tansen
Sen
1 comment:
Kỹ năng Seo Top Web 10 ngày nếu bạn có được kỹ năng này bạn sẽ là một người kinh doanh giỏi, và có lượng khách hàng cao nhờ những trang tìm kiếm trên mạng đem lại. Khi bạn có kỹ năng seo web tốt, bạn hãy yên tâm với sản phẩm của mình sẽ đến với người tiêu dùng
mọi thông tin liên hệ Công ty TNHH Tư vấn Thương mại PPM
Nhân viên kinh doanh: Trầm Nguyễn Hoàng Nam
Web: Kỹ năng Seo Top Web 10 ngày || Công ty PPM
Post a Comment