Bình luận của blogger
Tuấn Khanh
2023.02.28
https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/getting-used-to-tight-clothes-02282023115020.html
Sự kiện nhà
thơ Thái Hạo bị “ai đó” đến gặp ban tổ chức một buổi ra mắt sách, ra lệnh ngăn
chặn, chuyện bùng lên, rồi lại chìm đi trong sự lặng lẽ của xã hội Việt Nam. Mọi
thứ dường như đã là quá quen thuộc của nhiều người, nhiều thập niên, vốn là
chuyện cười và kháo nhau trong e ngại ở các quán cà phê, ở các buổi nhàn
đàm.
Nhà thơ Thái Hạo
(Facebook Thái Hạo)
Nhà thơ Thái Hạo thuật lại trên trang nhà của
anh, rằng nhân một buổi ra mắt sách của Cty sách Quảng Văn, Nhà xuất bản Phụ nữ
và một trường học ở thành phố Thanh Hóa vào cuối tháng hai 2023, Thái Hạo được
mời đến trò chuyện với phụ huynh và học sinh trong nội dung “cùng đọc để sống hạnh
phúc và kiến tạo cuộc sống văn minh”. Mọi chuyện cứ tưởng là bình thường, cho đến
khi một ai đó, xưng là “an ninh”, đến gặp Ban tổ chức và nói là không được mời
Thái Hạo, vì đây là nhân vật “nhạy cảm”. Dĩ nhiên, những người tổ chức Hội sách
Mùa xuân 2023 ở Thanh Hóa không còn biết gì khác hơn là đành gọi điện xin lỗi
nhà thơ Thái Hạo.
Điều đáng quý ở đây, là những người trí thức
chân yếu tay mềm ở Thanh Hóa không ngại nói thật về lý do. Nhưng xét cho cùng,
việc dừng cuộc nói chuyện văn hóa bình thường giữa một nhà thơ và học sinh một
cách bất ngờ, chỉ có thể là động đất hay mưa bão - nhưng giờ thì vì lý do “an
ninh” - nghe cũng có sức nặng công phá không kém như vậy.
Xã hội Việt Nam từ lâu đã thế, và vẫn đang như
vậy. Cuộc sống có vẻ rất minh bạch với một số thứ, và không minh bạch mặc định ở
nhiều thứ. Ông bà ngày xưa hay thì thào với trẻ con không chịu ngủ yên về chuyện
ông kẹ hay đi bắt trẻ quấy. Còn người dân Việt hôm nay thì xì xào với nhau về
những câu chuyện “ông kẹ an ninh” vẫn xảy ra khắp nơi. Trong chuyện của nhà thơ
Thái Hạo, “an ninh” không cần giấy tờ văn bản nào, không cần tốn sức nghiên cứu
sâu sắc hay có khả năng thuyết trình quảng bá, nhưng ý kiến vì lý do mơ màng
“an ninh”, nghe như chiếu chỉ đến, và phải nhất định thi hành.
Chuyện nhắc nhớ chuyến đi Hội An hồi năm 2018,
một trường trung học có mời nhà văn Nguyên Ngọc và tôi đến thuyết trình về chuyện
giới trẻ với không gian mạng. Buổi nói chuyện chỉ là cách ứng xử trên mạng lưới
internet. Nhưng vài tiếng trước cuộc nói chuyện, tin nhắn giữa những người tổ
chức và cơ quan địa phương qua lại không ngừng. Thoạt đầu, tin nhắn là “ở trên”
yêu cầu không có tên ông Nguyên Ngọc trên băng-rôn. Rồi lát sau lại nói là
không cho ông mở đầu cuộc nói chuyện. Cuối cùng, tin quyết liệt nhắn đến là “ở
trên không muốn ông Nguyên Ngọc xuất hiện”. Cuộc sinh hoạt tri thức bình thường
vốn vẫn có ở trăm quốc gia trên thế giới trở nên mất “an ninh” và hỗn loạn vì
tranh luận ngớ ngẩn không có biên giới luật pháp. Rốt cuộc, vì buồn cười và
cũng không quá tha thiết, ông Nguyên Ngọc không đến. Nhưng toàn bộ câu chuyện
phác thảo rõ xã hội Việt Nam không khác gì trong một đền thờ tín ngưỡng lạ lùng
và khổng lồ, mọi thứ duy ý chí và vô nghĩa, từ chiếu chỉ an ninh miệng, cho đến
thần thánh quyền uy không có tên, được nhắc khéo như sợ phạm húy là “ở trên”.
Một ngày sau sự kiện nhà thơ Thái Hạo không được
đến buổi ra mắt sách, duy nhất có nhà nghiên cứu Hoàng Tuấn Công phản ứng công
khai. Cùng là người được mời đến nói chuyện ở Hội sách Mùa xuân (24 &25
Tháng Hai 2023), ông Hoàng Tuấn Công đã từ chối và viết trên trang Facebook của
mình, với sự bày tỏ là để phản ứng về chuyện ngăn chận trí thức và sinh hoạt văn
hóa từ các cơ quan có trách nhiệm ở Thanh Hóa. Trên các trang mạng lấp đầy với
các câu chuyện về tướng công an chạy án vài chục tỷ đồng, trưởng công an phường
treo cổ tự tử, tân binh nhập ngũ chết bất thường ngoài doanh trại… Xã hội tri
thức không có chỗ. Tri thức nhìn nhau chờ thế kỷ tàn phai.
Nhà thơ Thái Hạo kể anh nhận điện thoại của
ban tổ chức hội sách, năn nỉ hạ tin tức xuống vì họ lại bị “ở trên” rầy rà. Vì
thương những người có chữ mà không có quyền trên đất nước, Thái Hạo nhắn là anh
sẽ rút tin xuống. “Ở trên” là ai vậy, khi có nhiều quyền lực đến vậy mà vẫn ngại
ngùng khi bị nhắc đến?
Lác đác trên các trang mạng, có vài người vẫn
còn đưa tin, và nổi bật vẫn là duy nhất của ông Hoàng Tuấn Công. Xã hội chìm dần
vào sự buồn chán và chịu đựng quen thuộc, và lãng quên như thời của Bùi Ngọc Tấn,
Phùng Quán, Dương Tường… Mọi cánh cửa văn hóa của trí thức Việt Nam nhiều thập
niên nay cứ phải đóng lại, hoặc chảy sang ngõ khác không là quê hương. Chiếc áo
đời chật chội quá, nhưng cứ lại như được quen dần. Thật buồn khi trên đất của mẹ
cha, văn hóa và nguyên khí quốc gia không được chia sẻ cho nhau, không được gửi
đến thế hệ mới như lẽ thường; mà tràn vào cả những ngôi nhà, lấm lem trái tim từng
con người là một loại văn hóa an ninh, khiến cả một dân tộc sợ hãi và cam chịu.
---------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
Tin, bài liên quan
BLOG
·
Nhà
thơ Thái Hạo bị chặn đánh trên đường đi nhận giải Văn Việt
·
Phỏng
vấn nhà thơ Du Tử Lê: “Dù tôi có lên tiếng hay không, sự thật vẫn còn đó”
No comments:
Post a Comment