Monday, July 19, 2010

MỸ THÚC ĐẨY CHÍNH SÁCH ĐÔNG NAM Á ĐỂ CÂN BẰNG THẾ LỰC TRUNG QUỐC

Mỹ thúc đẩy chính sách Đông Nam Á để cân bằng thế lực của Trung Quốc

Trọng Nghĩa

Thứ hai 19 Tháng Bẩy 2010

http://www.viet.rfi.fr/viet-nam/20100719-hoa-ky-thuc-day-chinh-sach-dong-nam-a-nham-can-bang-the-luc-cua-trung-quoc

Ngoại trưởng M Hillary Clinton s có mt ti Hà Ni trong hai ngày 22 và 23/07/2010 để tham d các cuôc hp ca ASEAN. Trước lúc bà Clinton đến Vit Nam, Hoa Kỳ đã tung ra hàng loạt tín hiu th hin mi quan tâm đến vùng Đông Nam Á vào lúc Trung Quốc bn tin cho biết đã xem Bin Đông là khu vc ''quyn li thiết thân'' ca họ.

Vào giữa tun này, Ngoi trưởng M Hillary Clinton s có mt ti Hà Ni để tham dự các cuôc hp vi các đng nhim trong Hip Hi Đông Nam Á ASEAN cũng như trong Diễn Đàn An ninh khu vực ARF. Chuyến công du ln này ca bà Hillary Clinton còn là dịp đ k nim 15 năm ngày hai nước thiết lp bang giao dưới thi chồng bà, ông Bill Clinton làm tng thng.

Có thể xem chuyến ghé thăm Vit Nam ca Ngoi trưởng M là mt cái mc quan trọng, đánh dấu s chuyn hướng trong chính sách ca Hoa Kỳ, quan tâm nhiu hơn đến vùng Đông Nam Á. Thay đi trong chính sách này đã bt đu t ngày Tng Thng Obama lên cầm quyn ti Nhà Trng, vi bà Clinton trong cương v b trưởng ngoi giao.

Sau các tín hiệu mnh tung ra vào năm ngoái nhm xác đnh quyết tâm tr li vùng Đông Nam Á, cụ th là vic ký kết văn kin gi là Hip ước bt tương xâm với Asean vào tháng 7, ni tiếp vi Hi ngh thượng đnh Mý-ASEAN ln th nht tại Singapore vào tháng 11, t đu năm đên nay Washington đã không ngừng bày tỏ thái độ quan tâm đến Đông Nam Á,

Về măt chính tr, song song vi chuyến công du Vit Nam ca người đu ngành, bộ Ngoi giao M cũng đã c nhân vt s ba ca mình là ông William Burns đi mt vòng 4 nước Đông Nam Á mà bà Clinton không ghé thăm lần này là Thái Lan, Cam Bốt, Indonesia và Philippines. Mc tiêu được tuyên b vn là đ « th hin li cam kết ca Tng thng Barack Obama là s tăng cường quan h đi vi khu vc Đông Nam Á năng động ».

Đối vi tng quc gia Đông Nam Á cụ th, Hoa Kỳ cũng đã th hin thái đ ân cần. Vi Lào chng hn, ngày 13/07 va qua, ln đu tiên t trước năm 1975 đến nay, một quan chc cao cp ca Vientiane được nghênh tiếp ti Washington. Nhân chuyến công du ca phó th tướng kiêm Ngoi trưởng Lào Thongloun Sisoulith, phát ngôn viên Bộ Ngoi giao M Philip Crowley xác đnh là Hoa Kỳ xây dng quan hệ với Lào như là mt phn trong n lc rng ln hơn nhm m rng s can d ca Washington vào khu vực Đông Nam Á. Ngoi trưởng Lào đã gi li mời bà Clinton đến thăm Lào. Ln cui cùng mt Ngoi trưởng M thăm Vientiane là vào năm 1955.

Đối vi Cam Bt cũng vy, ngày 17/07, Hoa Kỳ và Cam Bt đã t chc trng thể lễ khai mc cuc tp trn quc tế duy trì hòa bình mang tên Angkor Sentinel trên lãnh thổ Cam Bt, vi s tham gia ca hơn 700 binh sĩ đến t 23 nước. Đây là tín hiệu mnh v phương din quân s đi vi môt nước Đông Nam Á trước đây còn b Mỹ nghi kỵ.

Cũng trong đia hạt quân s, Hoa Kỳ còn mi quân đi các nước như Thái Lan, Malaysia, Indonesia và Singapore tham gia cuộc din tp hi quân quy mô RIMPAC ở ngoài khơi qun đo Hawaii, mt cuc thao din s kéo dài qua tháng 8. Riêng Thái Lan và Malaysia là hai quốc gia mi tham gia tp trn năm nay. Thm chí mi đây, theo các nguôn tin báo chí, Hoa Kỳ còn cho một chiếc tim thy đnh nguyên tử đến Philippines.

Riêng đối vi Vit Nam, các tín hiu th hin s quan tâm cũng rt nhiu. Đáng chú ý là bài diễn văn ca b trưởng quc phòng M Robert Gates ti Cuc Đi Thoại Shangri La gn đây. Trong bài tham luận đó, ông Gates đã không ngn ngi tỏ rõ mi quan ngi ca Hoa Kỳ trước các cn tr mà mà quyn t do thông thương Bin Đông có th vướng phi, cũng như quyn t do phát trin kinh tế ca các nước trong vùng. Thí d v s kin các công ty dầu hỏa M b áp lc (ca Trung Quốc) trong vic kinh doanh vi Vit Nam đã được ông Gates nêu lên công khai, cho thấy là đi vi M, Trung Quc là căn nguyên gây tr ngi. Bc Kinh hin đòi chủ quyn trên 80% vùng Bin Đông.

Mối quan ngi ca Hoa Kỳ và nhiu nước Đông Nam Á đã đc bit gia tăng khi gần đây Trung Quc bn tiếng cho biết là k t nay, Bin Đông tr thành « vùng quyền li thiết thân » ca h, ngang hàng vi Đài Loan, Tây Tng hay Tân Cương.

Theo nhận đnh ca báo Mỹ Washington Times ngày 21/06/2010, chuyn đi trong quan điểm ca Bc Kinh v Bin Đông như vy là mt li răn đe nhm vào c Hoa Kỳ lẫn các nước đang tranh chp ch quyn vi Trung Quc, như Vit Nam, Indonesia, Malaysia, Philippines. Khi biến Bin Đông thành vùng « quyền li thiết thân », Bắc Kinh hàm ý rng tranh chp ch quyn vi h ti khu vc này đng nghĩa vi can thiệp vào ni b ca Trung Quc.

Theo các nhà quan sát, chính sách can dự vào Đông Nam Á nhiu hơn ca Hoa Kỳ cũng nhằm mc tiêu hn chế xu thế bành trướng nêu trên ca Bc Kinh. Đ hiu rõ thêm về chính sách Đông Nam Á ‘’mi’’ ca M trong tương quan vi đà vươn lên của Trung Quc, RFI đã phng vn giáo sư Carlyle Thayer, mt chuyên gia kỳ cu về Vit Nam và châu Á ti Úc.

.

Nhận đnh v chính sách Đông Nam Á hiện nay ca Hoa Kỳ, giáo sư Thayer ghi nhận mi quan tâm thc s đến khu vc, vi Trung Quc là đi tượng :

Chính quyền Obama rt quan tâm đến vic khôi phc li uy thế đã b mt mát trong thời gian qua ti khu vc Đông Nam Á. Ngay t tháng 7 năm ngoái, chính quyền Hoa Kỳ đã ký Hip đnh Hu ngh và Hp tác vi ASEAN (nhân hi ngh thường niên các ngoại trưởng Đông Nam Á Thái Lan). Trong cuc hp báo sau bui l kết, bà Hillary Clinton đã tuyên b là Hoa Kỳ hoàn toàn sát cánh bên cạnh các đối tác ASEAN đ đương c vi mt lot thách thc nhm vào hai bên.

Quyết tâm dn thân bên cnh các nước Đông Nam Á đã được phn ánh trong văn kiện mang tên « Các Ưu tiên Hp tác được Điu chnh trong khuôn kh Quan hệ Đối tác được tăng cường giữa ASEAN và Hoa Kỳ » (Revised Priorities for Cooperation under the ASEAN-US Enhanced Partnership)đã được thông qua vào lúc đó. Ngoài ra, tại Hi ngh Thái Lan, Ngoi trưởng Clinton còn đưa ra « Sáng Kiến v vùng H ngun sông Mêkông », (liên kết trc tiếp 4 nước Vit Nam, Lào, Cam Bốt, Thái Lan vi Hoa Kỳ).

Qua tháng 11 năm 2009, đến lượt tng thng Barack Obama tham d Hi nghị đầu tiên ca các lãnh đo ASEAN và Hoa Kỳ, t chc ti Singapore, bên l Hi Nghị Thượng Đnh APEC.

Tất c các s kin trên không chỉ đánh du mt bước tiến quan trng trong quan hệ M - ASEAN, mà còn chng t là Hoa Kỳ sn sàng tranh giành nhng lãnh vực mà cho đến gn đây còn đ cho Trung Quc mc tình thao túng.

Đối vi giáo sư Thayer, Hoa Kỳ đang hành đng đ cân bng thế lc trong vùng :

Bản Điu chnh Chiến lược Quc phòng Đnh kỳ 4 năm mt ln ca Mỹ (Quadriennal Defense Review) công bố gn đây đã nêu bt 3 nước Indonesia, Malaysia và Việt Nam - như là nhng đi tác tim tàng v mt an ninh ca Hoa Kỳ. Tất c nhng du hiu đều cho thy là Hoa Kỳ có th thúc đy thêm nhng mi quan hệ đó vì ti c 3 quc gia này đu đã xut hin nhng mi quan ngi trước thái độ kiên quyết ca Trung Quc ti Bin Đông.

Hoa Kỳ đang hành động đ cân bng thế lc trong vùng. Tín hiu quan trọng mà giới quan sát đang ch đi là liu Ngoi trưởng M Clinton có s tuyên bố là Hoa Kỳ mong mun tr thành thành viên khi Hi ngh Thượng đnh Đông Á East Asian Summit hay không. Nếu Hoa Kỳ cùng vi Nga gia nhp khi này thì cơ cấu mi đó s ln át cơ chế ASEAN cng 3 đang chi nh hưởng mnh ca Trung Quốc.

Theo giáo sư Thayer, vic Trung Quc coi Bin Đông là « vùng quyn li thiết thân » của h có nguy cơ làm cho tình hình căng thng thêm :

Vùng quyền li thiết thân ca Trung Quc bao gm Đài Loan và Tây Tạng. Đây là những nơi mà hành đng thách thc ch quyn ca Trung Quc s b nhng biện pháp tr đũa trong đó có vic đe do và s dng vũ lc. Vic Trung Quc nâng khu vực Bin Đông lên thành vùng quyn li thiết thân ca h đã làm tình hình căng thẳng thêm.

Đấy là phn ng ca Trung Quc sau v tàu USNS Impeccable ca M, hay là các vụ thâm nhp khác ca Hoa Kỳ vào các vùng đc quyn kinh tế ca Trung Quc không chỉ Bin Đông (South China Sea) mà còn vùng Bin Hoa Đông (East Sea).

Việc Trung Quc khẳng đnh Bin Đông là vùng quyn li thiết thân ca họ sẽ không có h qu gì nhiu đi vi Hoàng Sa, vì đây là nơi mà Trung Quc đã chiếm ri và có đ thế lc quân s hùng hu đ bo v đòi hi ch quyn ca mình. Còn liên quan đến Trường Sa thì vic đó là một hành đng khiêu khích.

Trung Quốc đã dùng đến các biên pháp mnh vào năm 2009, và năm nay li tiếp tc đơn phương ban hành và buc các nước khác tuân th lnh cm đánh cá ổ Biển Đông. Điu đó có nghiã là Vit Nam và Philippines có th ch đi là ngư phủ của h s b tàu « Qun lý Ngư trường » ca Trung Quc thng tay trng phạt.

Trung Quốc càng có thái đ quyết đoán khi mà Hoa Kỳ đã tuyên b s không can dự vào các v tranh chp ch quyn. Nói cách khác, M s không can thip vào các tranh chấp song phương. Thế nhưng M s phn đi đòi hi ca Trung Quc về vùng Biển Đông, và s kháng li các c gng ca Trung Quc nhm hn chế quyn tự do hàng hải.

Riêng về ý đnh ca Vit Nam mun liên kết các nước ASEAN thành mt khi thống nht đ đi phó vi Trung Quốc trên vn đ Bin Đông, Giáo sư Thayer rt dè dặt v trin vng Vit Nam toi nguyn :

Việt Nam đã lên làm ch tch khi ASEAN được na năm ri, nhưng chưa thành công trong tìm kiếm đng thun trong khi v chinh sách đi vi Trung Quốc. Vào năm 2002, khi ASEAN và Trung Quốc đng ý trên bn Tuyên b v cách ng xử trên Bin Đông DOC, khi Đông Nam Á đã khng đnh rng đó là bước đu tiên tiến đến mt b Quy tc ng xử.

8 năm sau, điều ti đa mà Vit Nam có th làm được ch là thuyết phc toàn thể các thành viên ASEAN đồng ý yêu cu thc thi bn Tuyên b v cách ng xử trên Bin Đông. Cho đến gi chưa thy mt li l chính thc nào liên quan đến bộ Quy tc ng xử.

Trung Quốc đã nhiu ln tuyên b rng h s không thương thuyết vn đề Biển Đông trên cơ sở đa phương và đã thách thc ASEAN. Hin nay theo tôi, Đông Nam Á đang trong tình thế chia rẽ.

Theo tôi, điều tt nht mà Vit Nam có th hy vng t nay đến cui năm trong tư cách ch tch Asean là nêu vn đ này trong các cuc tho lun vi Trung Quốc, hoặc là vn đ này được Hoa Kỳ hay mt nước ngoi cuc nào khác nêu lên nhân Diễn đàn An ninh Khu vc ARF, và sp ti đây, nhân Hi Ngh các Bộ trưởng Quc phòng ASEAN vi 8 đi tác.

Hiện nay, các thành viên ASEAN rt lo ngi trước thái đ quyết đoán ca Trung Quốc ti Bin Đông, nhưng h s không trc din đi đu vi Bc Kinh. Họ chỉ mong là Hoa Kỳ hay mt cường quc bên ngoài nào đó, gánh vác thay h trách nhiệm nng n này.

.

.

.

No comments: