GIẢI ĐỘC THÔNG TIN - VỀ NHẬN XÉT CỦA BS LƯƠNG TRƯỜNG SƠN (PHÂN 1)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/5020894201258244
Từ lúc các ca bệnh COVID-19 đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, cho đến nay đã được gần 2 năm. Việc nghiên cứu và phát triển vaccine COVID-19 được bắt đầu khá sớm vào những tháng đầu năm 2020, khi mà mã di truyền của virus SARS-CoV-2 được các nhà khoa học công bố. Từ khi vaccine COVID-19 của Pfizer/BioNTech đầu tiên được FDA của Mỹ chấp nhận cho phép sử dụng khẩn cấp vào ngày 11 tháng 12 năm 2020, thì sau đó 1 loạt các vaccine khác cũng đã được cấp phép ở Mỹ và nhiều nơi trên thế giới như các vaccine của Moderna, AstraZeneca, Johnson&Johnson, v.v.... Hiệu quả của vaccine trong việc bảo vệ con người khỏi mắc bệnh COVID-19, giảm nguy cơ bệnh nặng hoặc tử vong cũng đã được chứng minh rõ ràng ở nhiều nghiên cứu khoa học và những số liệu thực tế.
Hôm nay, vài bạn trong friendlist của mình đã cho mình xem một bài viết của BS Lương Trường Sơn với phát biểu về vaccine COVID-19 (BS Sơn gọi là “Bia”) là "không giảm nặng, không giảm chết ở nước Anh". Kết luận này của BS Sơn dựa vào thông tin số người chết vì COVID-19 trong báo cáo tuần thứ 38 của tổ chức Y tế Công Cộng Anh (Public Health England). Thực ra, câu phát biểu của BS Sơn là sai hoàn toàn khi dựa trên "số liệu đã bị cắt xén". Bảng số liệu này đã được cắt xén 2 cột cuối cùng (như trong hình). BS Sơn đưa ra con số để làm người ta sợ hãi đó là "72,32% trường hợp tử vong do Cô (tức COVID-19 theo cách gọi của BS Sơn) ở Anh trong tháng 9/2021 đã được tiêm chủng đầy đủ VX Cô" để kết luận là hiệu quả của vaccine "không giảm nặng, không giảm chết ở nước Anh". Đây là kết luận sai do sử dụng bằng chứng không phù hợp, vì thực ra so sánh tỉ lệ người chết do COVID-19 trong nhóm chưa được chủng ngừa với nhóm đã được chủng ngừa mới nói lên được hiệu quả vaccine. Việc tỉ lệ người bị mắc COVID-19 và chết trong cộng đồng dân số nước Anh lúc này phần lớn ở những người chích vaccine là chuyện dễ hiểu vì phần lớn dân số của họ đã chích vaccine rồi (tính chung cả dân số là trên 65% đã chích ngừa đầy đủ), đặc biệt số lượng người già trên 65 tuổi đã hơn 90% chích ngừa đầy đủ (biểu đồ trong hình của bài)!
Nếu nhìn kỹ vào 2 cột cuối cùng của bảng số liệu (hình trong bài) mà BS Sơn đã “dấu” thì bạn sẽ dễ dàng thấy rằng tỉ lệ người chết do COVID-19 trong nhóm chưa chích vaccine cao hơn rõ ràng so với nhóm đã chích vaccine, đặc biệt là trong nhóm người ở tuổi trên 18 đến dưới 80 có sự khác biệt lớn (từ 4 đến 8 lần), trong khi đó nhóm người ở tuổi trên 80 có hệ miễn dịch yếu hơn nên tác dụng của vaccine cũng thấp hơn tuy nhiên cũng cho thấy sự khác biệt đáng kể ở đây so với nhóm không chích vaccine (khoảng 2.9 lần). Điều này cho thấy rõ ràng rằng các loại vaccine đang sử dụng chủ yếu ở Anh của Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca đang có hiệu quả trong việc giảm số lượng người tử vong khi mắc COVID-19. Điều này trái ngược hoàn toàn với kết luận của BS Sơn!
Đây không phải lần đầu tiên mình gặp những thông tin “bóp méo” khoa học như thế này để dẫn người đọc hiểu sai, ngộ nhận những sự thật không thể chối cãi và thay vào đó là tin vào những thuyết âm mưu của các "thế lực vô hình" mang tên "Bích Phạc Ma" (BIG Pharma). Các thông tin giả khoa học, thông tin dạng thuyết âm mưu như thế này càng độc hại hơn và ảnh hưởng xấu đến cộng đồng hơn khi chúng được lan truyền từ những người được cho là "có trình độ" và "có ảnh hưởng xã hội" như BS Lương Trường Sơn ở đây là một ví dụ! Thông tin sai sự thật, nhất là thông tin về sức khỏe không chỉ làm người ta hiểu sai vấn đề mà còn có thể giết người, do vậy mình hy vọng:
- Những người có học thức, có trình độ nên sử dụng kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn của mình để kiểm chứng thông tin một cách cẩn thận trước khi truyền tải chúng một cách có trách nhiệm.
- Những người tiếp nhận thông tin nên chậm lại một chút, nếu nghi ngờ thì nên kiểm tra thông tin gốc xem có đáng tin hay không trước khi phát tán chúng cho người khác.
Mình đã không ít lần giải độc những thông tin dạng này qua các comment trong các bài viết trước đó nhưng thực sự là chúng nhiều vô kể, khó mà có đủ thời gian để nói cho hết. Mong rằng mọi người hãy học cách “sàng lọc thông tin” mà gạn đục khơi trong (mình có để bài tham khảo về vấn đề này được viết bởi thành viên nhóm Ruy Băng Tím ở phần tài liệu tham khảo).
Trong trận dịch vừa qua, Việt Nam chúng ta đã có hơn 21 ngàn người chết vì COVID-19, nếu không có vaccine mình chắc chắn là con số đó đã cao hơn nhiều và chúng ta khó mà có thể trở lại cuộc sống bình thường một cách an toàn. Do vậy, chúng ta nên thật cẩn trọng trong việc tiếp nhận và truyền tải những thông tin liên quan như thế này nhe các bạn.
Bảo trọng nhe bà con,
TS. Nguyễn Hồng Vũ,
Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA
Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím
------------------------
Thông tin tham khảo:
https://assets.publishing.service.gov.uk/.../Vaccine...
(COVID-19 vaccine surveillance report Week 38)
https://ruybangtim.com/ky-nang-co-ban-danh-gia-do-xac.../
(Kỹ năng cơ bản đánh giá độ xác thực của một bài báo về sức khỏe)
https://www.facebook.com/LUONGTRUONGSON7/posts/3981945441910921 (Bài viết ngày 20 tháng 10 năm 2021 của BS Lương Trường Sơn)
.
========================================================
.
.
GIẢI ĐỘC THÔNG
TIN -
VỀ NHẬN XÉT CỦA BS LƯƠNG TRƯỜNG SƠN (PHÂN 2)
https://www.facebook.com/vu.nguyen.758/posts/5027451713935826
Trong bài viết đầu tiên của tôi với nội dung
“Giải độc thông tin – về nhận xét của BS Lương Trường Sơn”, tôi đã chỉ rõ những
phần dữ liệu gốc “bị cắt xén” trong bài viết của BS Sơn dẫn đến kết luận
“vaccine COVID-19 không giảm nặng, không giảm chết ở nước Anh” của ông ấy là
sai khoa học, ngược lại với nội dung truyền tải của báo cáo tuần thứ 38 thuộc tổ
chức Y tế Công Cộng Anh (Public Health England).
Thay vì chấp nhận sự thật không thể chối cãi
này hoặc cùng thảo luận để làm sáng tỏ vấn đề hơn thì BS Sơn quay sang block
tôi ngay sau khi tôi trả lời comment của ông ấy (ông ấy cũng đã tự xóa comment
này). Ngoài ra, tôi cũng được biết rằng rất nhiều người phản biện lại cái “nhận
xét phi khoa học, vô trách nhiệm của ông” cũng đều bị block hết!
Hôm nay, bạn tôi cho tôi biết rằng BS Sơn lại
đăng một bài tương tự để chứng minh rằng “vaccine COVID-19 không giảm nhập viện,
không giảm chết”, lần này dựa trên số liệu công bố của Singapore. Có lẽ đã tiếp
thu ý kiến đóng góp lần trước của tôi nên lần này BS Sơn đã cẩn thận hơn khi lấy
số liệu trực tiếp từ trang web của chính phủ Singapore chứ không phải từ 1
trang web thứ 3 không có độ tin cậy khoa học nào cả.
Tuy nhiên để dẫn người đọc đến được kết luận
vaccine COVID-19 “không giảm nhập viện, không giảm chết” thì ông lại phạm sai lầm
cũ đó là không so sánh hai nhóm trong cùng 1 điều kiện. Để đưa ra kết luận trên
BS Sơn dựa vào con số “BN nặng >= 18 tuổi cần phải thở Oxy hoặc ICU, trong
đó 47.1% đủ 2 liều bia và 52.9% một liều/ hoặc chưa” và “Ca tử vong trong đó
31.4% đủ 2 liều bia và 68.6% một liều/ hoặc chưa (BS Sơn gọi vaccine COVID-19
là “bia”).
Lập luận này của BS Sơn không đúng vì như tôi
đã nói ở bài trước, khi tỉ lệ người đã chích vaccine trong cộng đồng rất cao
(hiện ở Singapore tỉ lệ người đã chích đầy đủ là 84%), do vậy xác xuất người mắc
COVID-19 trong cộng đồng sẽ có xu hướng rơi vào người đã chích vaccine hơn, nhất
là khi người đã chích vaccine hiện nay được ưu tiên tham gia nhiều hoạt động xã
hội hơn (ăn trong nhà hàng, đi quán bar, tham gia các sự kiện lễ hội đông người,
v.v…), chưa kể họ cũng có tâm lý ỷ y hơn.
Do vậy, để thấy được hiệu quả của vaccine chúng
ta phải so sánh “tỉ lệ người mắc bệnh nặng trên tổng số người mắc bệnh COVID-19
ở từng nhóm” (đã chích vaccine và chưa chích vaccine). Đáng tiếc là số liệu
đăng trên trang web của chính phủ Singapore không cho biết số liệu này như bảng
báo cáo ở tổ chức Y tế Công Cộng Anh mà tôi đã đề cập trong bài phân tích trước.
Chính phủ Singapore chỉ cho biết có 78.985 người
đã được phát hiện nhiễm SARS-CoV-2 nhưng không nói rõ trong đó có bao nhiêu người
đã chích hoặc chưa chích vaccine. Tôi tìm thử xem tỉ lệ này là bao nhiêu thì
tôi thấy 1 bài báo vào cuối tháng 7 nói rằng tỉ lệ này là khoảng 75%. Nếu ta lấy
thử con số này tính toán thì sẽ đoán được là trong 78.985 người được phát hiện
mắc COVID-19 trong khoảng cuối tháng 9 đến cuối tháng 10 thì có khoảng 59.238 người
đã chích vaccine đầy đủ và 19.747 người chưa chích vaccine hoặc đã chích 1 mũi.
Theo số liệu thì chúng ta biết có khoảng 1.1%
(tức 869 người) mắc COVID-19 bị trở nặng (cần phải thở Oxy hoặc ICU). Trong số
người trở nặng này thì 47.1% đã chích đủ 2 liều và 52.9% đã chích một liều/hoặc
chưa, tức là khoảng 409 người đã chích đủ 2 liều và 460 người đã chích một liều/hoặc
chưa. Nếu lấy các con số này chia cho tổng số người mắc COVID-19 ở từng nhóm
thì chúng ta sẽ có tỉ lệ người bệnh nặng:
– Ở nhóm đã chích ngừa đầy đủ là 0.69%
(409/59238).
– Ở nhóm đã chích một liều/hoặc chưa là 2.33%
(460/19747)
Qua kết quả này chúng ta có thể thấy nhóm đã
được chích vaccine đầy đủ có xác suất bệnh nặng thấp hơn ít nhất 3.37 lần so với
nhóm chưa chích vaccine.
Xem đến số người chết chiếm khoảng 0.2% trong
tổng số 78985, tức có khoảng 158 người chết. Trong đây có 31.4% đã chích đủ 2
liều và 68.6% đã chích một liều/hoặc chưa, tức là có khoảng 50 người đã chích đủ
2 liều và 108 người đã chích một liều/hoặc chưa. Chúng ta lại lấy các con số
này chia cho số người mắc COVID-19 ở từng nhóm sẽ có tỉ lệ người chết:
– Ở nhóm đã chích ngừa đầy đủ là 0.08%
(50/59238).
– Ở nhóm đã chích một liều/hoặc chưa là 0.55%
(108/19747).
Qua kết quả này, một lần nữa chúng ta có thể
thấy nhóm đã được chích vaccine đầy đủ có xác suất chết thấp hơn ít nhất 6.87 lần
so với nhóm chưa chích vaccine.
Ngoài ra, con số 75% người đã chích vaccine
trong tổng số người phát hiện nhiễm COVID-19 là dựa vào dữ liệu cuối tháng 7, tức
3 tháng trước (lúc đó chỉ có khoảng 44% người đã được chích ngừa đầy đủ, 30% được
chích 1 liều và khoảng 25% chưa được chích vaccine). Do vậy, đến nay Singapore
đã có tỉ lệ dân số chích đầy đủ là 84% thì tì lệ người nhiễm bệnh đã chích
vaccine đầy đủ trong tổng người nhiễm (78.985 người) còn cao hơn nhiều, điều
này sẽ làm cho tỉ lệ người trở nặng hoặc chết trong nhóm đã chích vaccine càng
nhỏ hơn và trong nhóm chưa chích vaccine càng cao hơn.
Nói cách khác, sự chênh lệch tỉ lệ giữa người
trở nặng hoặc chết trong nhóm chưa chích vaccine so với nhóm đã chích vaccine sẽ
cao hơn con số 3.37 lần đối với người bệnh nặng và 6.78 lần đối với người chết
mà tôi tạm tính phía trên. Số liệu này cho thấy hiệu quả bảo vệ của vaccine
COVID-19 mà Singapore đang sử dụng là có thật và không thể chối cãi được (họ
dùng chủ yếu là Pfizer/BioNTech, Moderna với trên 9.7 triệu liều và 1 phần rất
nhỏ vaccine Trung Quốc khoảng 230 ngàn liều).
Một câu hỏi khác đó là tại sao các ca nhiễm ở
Singapore tăng mạnh so với những tháng trước đó? Đó là dựa vào hiệu quả vaccine
tốt và tỉ lệ chích ngừa cao của người dân thì chính phủ của họ đã quyết định bỏ
chiến lược cách ly nghiêm khắc (Zero-COVID) để mở cửa lại kinh tế gần như hoàn
toàn từ hồi đầu tháng 10 này, thậm chí bỏ quy định “cách ly” cho khách du lịch
đến từ nhiều nước.
Tóm lại, BS Sơn đã “tái phạm” sai lầm trong
phân tích số liệu người bệnh và người chết do COVID-19 như tôi đã chỉ ra trong
bài viết phản biện lần trước. Sai lầm này của BS Sơn dẫn đến các kết luận chủ
quan của ông thiếu logic, sai khoa học, ngược lại ý nghĩa mà số liệu của các tổ
chức chính phủ công bố. Những việc làm như thế này theo tôi là rất nguy hiểm
cho xã hội hiện nay khi mà mọi người đang gồng mình chống dịch khắp nơi và
vaccine đang là giải pháp tối ưu nhất để vượt qua đại dịch COVID-19 này.
Những phát biểu phi khoa học, vô trách nhiệm
như thế này từ một người BS được cho là cây đa cây đề, có ảnh hưởng lớn đến xã
hội là điều không chấp nhận được. Theo như tôi được biết thì những bài viết của
BS Sơn đang trở thành “kim chỉ nam” cho những nhóm anti-vax lan truyền những
thông tin thất thiệt, sai khoa học làm khó khăn hơn cho công tác chống dịch
COVID-19, nguy hiểm đến tính mạng con người và an toàn xã hội.
Bảo trọng nha bà con!
TS. Nguyễn Hồng Vũ,
Viện nghiên cứu City of Hope, California, USA
Cố vấn khoa học Ruy Băng Tím
----------------------------
Thông tin tham khảo:
https://www.moh.gov.sg/.../update-on-local-covid-19...
(Update On Local Covid-19 Situation)
https://www.reuters.com/.../vaccinated-people-singapore.../
(Vaccinated people make up 75% of recent
COVID-19 cases in Singapore, but few fall ill)
https://www.cdc.gov/.../covid-data/covidview/index.html
(Prevention is the Best Defense)
https://www.facebook.com/LUONGTRUONGSON7/posts/3988095577962574
(Bài viết ngày 22 tháng 10 năm 2021 của BS Lương Trường Sơn)
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5027445413936456&set=a.121001917914188
Ảnh tác giả tổng hợp trên mạng
.
.
.
.
No comments:
Post a Comment