TÌM HIỂU VỀ PHONG TRÀO DÂN CHỦ THẾ GIỚI

Tìm hiểu về Phong trào Dân chủ Thế giới

Ỷ Lan, thông tín viên RFA

2010-04-20

http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Interview-with-mr-carl-gershman-and-ms-kim-cambell-about-the-democracy-situation-in-vn-YLan-04202010133053.html

Nhằm tìm hiểu những quan điểm dân chủ mới và thẩm định tình hình dân chủ trên thế giới, chúng tôi phỏng vấn ông Carl Gershman và bà Kim Campbell, nhân Đại hội Phong trào Dân chủ Thế giới tại thủ đô Jakarta, Indonesia.

Ông Carl Gershman là Giám đốc Quỹ Quốc gia Tài trợ Dân chủ thiết lập tại Hoa Thịnh Đốn, Hoa Kỳ, thập niên 80. Ông cũng là một trong những sáng lập viên Phong trào Dân chủ Thế giới ra đời tại New Delhi, Ấn Độ, năm 1999. Bà Kim Campbell, cựu nữ Thủ tướng đầu tiên của Canada, là một trong những sáng lập viên Câu lạc bộ Madrid mà thành viên bao gồm các vị cựu tổng thống và cựu thủ tướng. Hiện nay bà là Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Phong trào Dân chủ Thế giới.

Phỏng vấn ông Carl Gershman

Ỷ Lan: Xin chào ông Carl Gershman. Xin ông cho biết Đại hội Phong trào Dân chủ Thế giới lần thứ 6 này có điều gì khác biệt đặc thù so với các kỳ đại hội trước đây?

Carl Gershman: Trước hết, điều hiển nhiên khác biệt và mới mẻ là đại hội tổ chức tại vùng Đông Nam Á. Ngày Phong trào Dân chủ Thế giới ra đời năm 1999, Indonesia thời ấy còn chập chững trong tiến trình chuyển hóa dân chủ chưa lấy gì làm chắc. Thời ấy, rất đông người không tin Indonesia thành công bước chuyển tiếp. Nhưng hôm nay đây, 11 năm sau, vào lúc khai mạc hội nghị, Tổng thống Indenosia đã đọc bài diễn văn tuyệt vời về nền dân chủ ở Indenosia và nền dân chủ tự thân, một thông điệp mạnh mẽ về phương cách thực hiện dân chủ thông qua tinh thần không loại trừ ai.

Đúng thế, chúng ta không thể xây dựng dân chủ bằng sự loại trừ kẻ khác. Không ai có thể quản lý tốt quốc gia bằng phương cách loại trừ những ai khác mình. Nếu chúng ta làm đúng như vậy, dân chủ có thể hoàn tất sự phát triển. Tổng thống nhấn mạnh rằng, chẳng có gì mâu thuẫn giữa dân chủ và phát triển, hơn nữa, đây là con đường thống hợp sự đa dạng và phân hóa nhân dân. Đáng kinh ngạc cho sự việc Indonesia là quốc gia bao gồm nhiều thổ dân khác biệt, với quá nhiều quần đảo, quá nhiều ngôn ngữ và văn hóa khác nhau. Chỉ có dân chủ mới có thể hòa đồng chung cánh một quốc gia phức tạp như thế.

Tổng thống còn cho biết Indonesia là một quốc gia Hồi giáo, nhưng đất nước vẫn hoàn thành dân chủ. Chẳng có gì mâu thuẫn giữa Hồi giáo, dân chủ và hiện đại. Tổng thống rất đoan quyết chuyện này. Tất cả đó là điều mới lạ. Tổ chức hội nghị tại Indonesia, nước dân chủ rộng lớn đứng vào hàng thứ ba trên thế giới, và cũng là quốc gia Hồi giáo lớn nhất thuộc phe dân chủ, là điều quá khích lệ cho mọi người. Một xứ sở tuyệt vời cho việc tổ chức đại hội. Tôi nghĩ rằng các bạn Indonesia rất tự hào việc chúng ta tổ chức trên quê hương họ.

Một đại biểu Quốc hội Indonesia nói với tôi rằng việc tổ chức Đại hội Phong trào Dân chủ Thế giới tại Indonesia giúp cho nền dân chủ ở đây rất nhiều. Cho nên tôi rất phấn khởi.

Ỷ Lan: Xin ông cho biết Phong trào Dân chủ Thế giới có tiến bộ gì kể từ khi thành lập tại New Delhi năm 1999?

Carl Gershman: Phong trào Dân chủ Thế giới luôn luôn dấn thân ngay tự buổi đầu khi chúng tôi thông qua tuyên ngôn thành lập, một hội đoàn rộng rãi. Chưa bao giờ chúng tôi quan niệm như một tổ chức chặt chẽ, mà là một hiệp hội bao dung, dễ dàng cho các nhà dân chủ gặp gỡ nhau, cùng nhau cộng tác, chia sẻ nhau tình liên đới. Câu hỏi cứ quay mòng trong đầu tôi về Phong trào Dân chủ Thế giới, là liệu phong trào có phục vụ cho kết quả nào chăng? Nhưng khi tôi đến tham dự các tổ thảo luận ở đây, tôi thấy rõ biết bao là cuộc thảo luận đầy phát kiến được nẩy nở, với lượng người đến từ 110 quốc gia sát cánh trên nền tảng ý kiến và giá trị chung rất phi thường. Tôi tin rằng họ đang sung sướng có mặt tại đây. Tôi biết rằng nơi quê hương họ mới là cuộc chiến đấu thực sự của họ. Nhưng họ không cảm thấy mất thời giờ khi tới đây, ngược lại khi trở về quê hương, họ tự thấy đã học hỏi nhiều điều mới lạ, thiết lập những giao tình mới, đem lại nhiều dự án phong phú.

Đủ thứ quan hệ, có người thì cùng nhau liên hệ trong vùng, có người thì liên đới trong cùng mục tiêu. Trong Phong trào Dân chủ Thế giới, hiện nay chúng tôi có thêm những mạng lưới cho người Phụ nữ, giới Thanh niên, giới Truyền thông, giới đại biểu Quốc hội. Những mạng lưới khác nhau này sẽ cùng nhau hợp tác trên cánh đồng dân chủ. Xem thế thì Phong trào Dân chủ Thế giới đang tiến hành, và tôi rất hài lòng.

Nhiều hoạt động cho dân chủ

Ỷ Lan: Thưa ông, ông nhận xét như thế nào về phong trào dân chủ trên thế giới trong mười năm qua?

Carl Gershman: Nói theo ngôn ngữ dân chủ trong thế giới, tôi nghĩ rằng những gì xẩy ra tại Indonesia là sự thu đạt lớn lao cho dân chủ kể từ Đợt Sóng thứ Ba của phong trào dân chủ vào thập niên 80 sang đầu thập niên 90. Sự kiện này lớn lắm, không nói quá đâu. Những gì xẩy ra ở đây rất quan trọng. Cùng thời, đặc biệt tại vùng Đông Nam Á, dân chủ đang đi lạc hướng.

Chúng ta đang rất lo lắng cho những gì xẩy ra tại Thái Lan. Phi Luật Tân cũng đang ở trong tình trạng rất bất ổn. Nghĩ thấy xấu hổ, nhờ cuộc cách mạng năm 1986 của nhân dân Phi Luật Tân mà dân chủ được tăng cường trong Đợt Sóng thứ Ba của phong trào dân chủ. Thế nhưng Phi Luật Tân đã thực sự gặp khó trong việc củng cố dân chủ. Singapore còn khá gay go với một chế đố bán độc đoán. Việt Nam là một quốc gia hết sức độc đoán, chẳng có hy vọng gì cho dân chủ.

Khi nhìn quanh thế giới, chúng ta thấy nhiều nơi dân chủ bị nằm trong sổ đen. Như ở Venezuela, Liên bang Nga, Ai Cập. Nhưng tôi nghĩ rằng, qua đại hội này, vẫn còn biết bao người trong thế giới chưa chịu bỏ cuộc, trái lại vẫn tiếp tục chiến đấu. Tất cả trong họ đều mang viễn kiến cho tương lai. Dù họ biết rằng việc không dễ, nhưng đồng thời lại biết rõ hết cơn bĩ cực tới thời thái lai. Hiện nay chưa phải là thời điểm tốt cho dân chủ.

Theo phúc trình của Freedom House cho biết, thì tự do đang sa sút so với các năm trước trong 42 quốc gia, nhưng lại mạnh mẽ hơn trong 16 nước. Trong lịch sử hiện đại của thế giới, dân chủ bị đứng khựng. Nhưng nếu chúng ta nhìn trong viễn tượng lâu dài, và quay nhìn quá khứ, ví dụ như vào thập niên 80 khi tổ chức của tôi, Qũy Quốc gia Tài trợ Dân chủ ra đời, thì quả là có những bước tiến khổng lồ. Thử nhìn về Phi châu, nơi được xem như sân sau của dân chủ, thế nhưng Phi châu đã tiến bộ dữ dội nói theo nghĩa những cuộc bầu cử đa đảng, kiện toàn các bộ máy Quốc hội, truyền thông, vai trò của các xã hội dân sự, Hiến pháp, v.v…

Trong những vùng này, dân chủ tiến hành rất có ý nghĩa tại Châu Phi, dù vậy cũng đang còn nhiều bận tâm tại một số quốc gia. Dân chủ không mấy tiến bộ như chúng ta ao ước tại Trung Đông, trong thế giới Ả Rập. Nhưng tại đại hội này chúng tôi có những đại biểu đến từ Ai Cập, từ Vùng vịnh, từ Ma-rốc, Họ không mấy hài lòng những gì xẩy ra trên xứ sở họ, nhưng họ vẫn phấn đấu trong gian lao. Đây là điều cao quý. Khi Quỹ Quốc gia Tài trợ Dân chủ ra đời thập niên 80, chẳng thấy gì xẩy ra tại Trung Đông, chẳng có nhóm nào tìm đến chúng tôi xin hậu thuẫn. Nhưng hôm nay đây, chúng tôi nhìn thấy rất nhiều nhà hành động cho dân chủ đang hăng hái xốc tới, nghĩ thật khích lệ.

Ỷ Lan: Ông vừa nhắc tới Việt Nam. Như ông biết cuộc phỏng vấn này sẽ được Đài Á châu Tự do phát về Việt Nam. Ông có nghĩ rằng một đại hội như đại hội này sẽ giúp được gì cho dân chủ Việt Nam, và ông có hy vọng gì vào các nhà hoạt động dân chủ Việt Nam không?

Carl Gershman: Điều tôi biết rất rõ là cơ sở Quê Mẹ đang hoạt động mạnh mẽ cho dân chủ Việt Nam. Và chị với những cuộc phỏng vấn đã giúp cho những người trong nước biết tới Phong trào Dân chủ Thế giới. Đương nhiên họ không bị Phong trào Dân chủ Thế giới lãng quên. Tôi biết rằng hoàn cảnh Việt Nam rất chi ngoan cố. Việt Nam muốn phát triển kinh tế và cũng đạt những tiến bộ kinh tế. Nhưng tôi nghĩ rằng các nhà lãnh đạo Việt Nam sẽ khám phá ra điều: càng muốn tiến xa càng không thể không mở toang chế độ. Nếu không chịu mở cửa chế độ, mà cứ khăng khăng lo phát triển kinh tế, thì càng tăng mâu thuẫn với chế độ. Trung quốc cũng đang phải đương đầu vấn nạn này. Trung quốc đang mở cửa Internet và tăng nhanh hệ thống thông tin và truyền thông, nhưng tiếp đó lại bố ráp và bắt bớ những ai vào xem các trang nhà và truyền đạt thông tin. Trung quốc đang hoảng sợ trước sự gia tăng thông thoáng thông tin, vì sự kiện này đe dọa chính quyền độc tài.

Chúng tôi hy vọng rằng trong công cuộc phát triển kinh tế, giới lãnh đạo Việt Nam sẽ sáng suốt hậu thuẫn các xã hội dân sự, đây là bước chuyển tiếp giúp Việt Nam hoàn tất sự ổn định. Không thể nào có ổn định dưới chế độ độc tài. Thật sai lầm khi nghĩ rằng độc tài là cơ sở cho việc ổn định.

Có một học giả Trung quốc nói đến sự khác nhau giữa sự ổn định cứng đờ và sự ổn định đàn hồi có sức bật. Ổn định cứng đờ thì giòn và dễ vỡ, nó không thích ứng với sự đổi thay linh động, trong khi chúng ta đang sống trong một thế giới không ngừng chuyển biến. Ổn định đàn hồi, có sức bật, là nơi có đầy đủ cơ chế giúp cho xã hội biến đổi, biết cảm nhận con đường dân chúng chờ mong, và biết điều chỉnh bước tiến lên. Chúng ta đang chứng kiến tại Indonesia nền ổn định đàn hồi, đầy sức bật này. Indonesia là quốc gia ổn định, dù tại đây có nhiều thổ dân khác biệt, nhiều ngôn ngữ và ngay cả nhiều tôn giáo khác biệt.

Tôi nghĩ rằng Việt Nam và Trung quốc cần suy nghĩ nghiêm chỉnh trên vấn đề này. Nhiều trí thức người Hoa rất lo lắng cho tương lai và thúc đẩy việc cải tổ để hoàn tất sự ổn định đàn hồi, nhiều sức bật. Và tôi mong Việt Nam cũng tiên liệu như thế một cách nghiêm chỉnh, cho chính quyền lợi nước Việt. Làm sao thực hiện cho bằng được sự ổn định thực hữu, mà không cần thông qua chế độ độc đoán, giảm khinh quyền lực, nhưng như Tổng thống Indonesia nói, hãy thực hiện quyền tham gia tích cực cũng như để cho mọi người cơ hội góp phần tham dự.

Ỷ Lan: Xin cám ơn ông Carl Gershman.

Phỏng vấn bà Kim Campbell

Ỷ Lan: Xin chào Bà Kim Campbell. Phong trào Dân chủ Thế giới có những đặc thù gì, thưa bà?

Kim Campbell: Phong trào Dân chủ Thế giới là một phong trào tự nguyện dấn thân cho dân chủ tại nhiều quốc gia. Các chính trị gia, xã hội dân sự, hòa lẫn vào nhau những người có tài và trải nghiệm làm sôi sục những ý kiến và khả năng biết việc. Thật là một hứng khởi lớn lao. Tôi sinh trưởng ở Canada, là một vương quốc hòa bình. Khi tôi nhìn lại cuộc đời tôi, ngay cả cuộc đời chính trị ở vai vế Thủ tướng qua những ngày khó khăn nhất cũng không sao so sánh được với những kinh nghiệm khắc nghiệt của những đại biểu các nước đến đây.

Thật là một đặc ân cho tôi khi được dịp trao đổi và chia sẻ với đa số đại biểu tham dự đại hội, một đặc ân được đem kiến thức mình giúp đỡ họ trong công trình dân chủ. Hôm nay Tổng thống Indonesia vừa đọc một bài diễn văn tuyệt vời về dân chủ - tổng thống không chỉ nói, mà ông sống thực trong lời ông nói. Nhiều năm trước người ta nghĩ rằng Indonesia chưa sẵn sàng cho đời sống dân chủ, nhưng Tổng thống đã minh chứng rằng giới lãnh đạo sáng suốt với ý chí của quần chúng có thể làm nên cuộc chuyển hóa này.

Điều quan thiết đối với tôi là cuộc sống của nhân dân. Tôi dấn thân cho sự thăng tiến dân chủ và thăng hoa đời sống người phụ nữ. Qua Phong trào Dân chủ Thế giới, tôi gặp gỡ khối người ở tiền tuyến, và chúng tôi chung vai đấu cật đẩy mọi sự tiến lên. Tôi nhìn thấy nhiều khuôn mặt của thế hệ trẻ ở đây, là điều khuyến khích tôi thêm mạnh dạn. Tôi tin rằng Phong trào Dân chủ Thế giới đang nằm trong vòng tay tin cậy, phong trào sẽ bền vững tồn tại khi thế hệ chúng tôi ra đi. Phong trào sẽ không ngừng lớn mạnh.

Ỷ Lan: Thưa bà, hiện nay chưa thấy tiến triển gì về dân chủ tại Việt Nam. Là thành viên Phong trào Dân chủ Thế giới, bà có điều gì nhắn gửi đến nhân dân Việt Nam hiện đang phải hy sinh thân mạng họ cho lý tưởng dân chủ?

Kim Campbell: Thực ra dân chủ không thể đến một cách dễ dàng. Ngay trong các nước dân chủ Tây phương, mặc dù cuộc tranh đấu cam go đã thành quá khứ, từ đầu thế kỷ XX người phụ nữ còn phải tuyệt thực và bị bắt giam khi họ đấu tranh cho quyền được đầu phiếu. Nhiều người đã chết vì phấn đấu cho các quyền này, hay quyền được thiết lập công đoàn, v.v… Cho nên khi có ai đem thân mạng mình để đánh đổi, tôi hết lòng bái phục.

Điều lý thú là Tổng thống Indonesia vừa phát biểu tuyệt vời cho nền dân chủ hôm nay, ông cũng là người mới rời Việt Nam sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo ASEAN. Tôi biết rằng ở đó, ông đã lên tiếng mạnh mẽ về ảnh hưởng của cuộc chuyển hóa dân chủ. Indonesia là ví dụ thiện hảo cho sự kiện các quốc gia không bị đánh bật khi tiến hành dân chủ.

Những quốc gia khác biệt và phức tạp như Indonesia có thể hưởng lợi rất nhiều trong thể chế dân chủ. Không có gì phải sợ hãi. Ví dụ như ở Indonesia, Tổng thống chẳng sợ hãi chút nào khi để cho các đảng chính trị cuồng tín tham gia tranh cử, vì ông biết rõ các đảng này không thể đắc cử. Cho nên khi ta tin vào nhân dân, nhân dân biết cách chọn lựa và đạt những thành tựu lớn.

Tôi hy vọng nhân dân Việt Nam sẽ thu đạt dân chủ. Tôi chưa được đến Việt Nam, nhưng tôi biết Việt Nam là xứ sở diễm kiều, một dân tộc tuyệt vời. Quả như thế, sau chiến tranh Việt Nam, rất đông người Việt đến Hoa Kỳ và nước tôi, Canada, họ đã đóng góp tuyệt vời vào xã hội chúng tôi. Vì thế tôi biết tài nguyên con người ở Việt Nam rất lớn, không để cho tài nguyên này nẩy nở trong môi trường dân chủ là một thảm kịch lớn, làm cho xứ sở thoái bộ trên cả hai phương diện xã hội và kinh tế.

Cho nên, tôi muốn khuyến khích những ai đang hoạt động cho dân chủ, và muốn nói với họ rằng tôi tôn kính và ngưỡng trọng sự can đảm của họ, và hy vọng rằng nhân dân trong thế giới sẽ áp lực Việt Nam cũng như khuyến thỉnh giới lãnh đạo sớm chuyển hóa sang tiến trình dân chủ.

Ỷ Lan: Xin cám ơn bà Kim Campbell.

Ỷ Lan, Phóng viên Đài Á châu Tự do tại Jakarta, Nam Dương.

Theo dòng thời sự:

Đại hội Phong trào dân chủ thế giới lần 6 tại Indonesia

Vấn đề Bát Nhã vẫn bế tắc

Việt Nam tiếp tục bắt bớ, sách nhiễu các nhà dân chủ

Cái nhìn lạc quan của luật sư Lê Trần Luật

Bị kết tội oan, ai sẽ bồi thường?

Nhà văn Trần Khải Thanh Thủy bị đưa ra toà xét xử

Bắt người xong mới tìm tội?

Những bản án thách đố dân chủ và công lý

“Thống nhất” tạo oan sai (Phần 1)