Phạm Chí Dũng
Sunday,
May 17, 2015 2:09:00 PM
“Lần
đầu tiên”
Chưa
bao giờ điều được coi là “tính chính danh” của Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam
lại bị đe dọa đến mức như hiện thời. Tương tự hành động vinh danh những blogger
can đảm tại Việt Nam vào năm 2013, tổng thống Mỹ vừa ca ngợi tương lai công
đoàn độc lập tại quốc gia cựu thù một cách hoàn toàn không cần ẩn dụ.
Sự kiện
chưa từng có trên diễn ra vào ngày 8 Tháng Năm, khi ông Barack Obama hiện diện
tại trụ sở công ty Nike (Portland, Oregon) với một bài phát biểu rất đặc biệt
không phải dành cho nước Mỹ mà chính Việt Nam.
Lần đầu
tiên, Tổng Thống Obama dùng thể khẳng định trong đoạn phát biểu để nêu ra vấn đề
công đoàn độc lập: “Lần đầu tiên, Việt Nam thậm chí sẽ phải phải để cho người
lao động tự do thành lập công đoàn bảo vệ quyền lợi. Điều này cũng sẽ tạo ra sự
thay đổi.”
Ngày 8
Tháng Năm (theo múi giờ Mỹ) lại chỉ cách Việt Nam khoảng một ngày rưỡi sau khi
diễn ra sự kiện cuộc đối thoại nhân quyền Việt-Mỹ tại Hà Nội vào ngày 7 Tháng
Năm (giờ Việt Nam).
Ly
khai
Trước
khi cuộc đối thoại được coi là đặc biệt hệ trọng - liên quan mật thiết đến chuyến
công du Mỹ dự kiến vào đầu Tháng Sáu của Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng - diễn ra,
công đoàn độc lập luôn là một thể điều kiện tiên quyết mà với tư cách là một quốc
gia chủ chốt trong hiệp định TPP, Hoa Kỳ thẳng thừng yêu cầu Việt Nam phải tuân
thủ.
Tuy
nhiên, chủ đề công đoàn độc lập lại rất thường bị phía Việt Nam mặc định như một
công cụ nằm trong “diễn biến hòa bình,” tất mang nguy cơ diễn biến đe dọa sự tồn
tại của đảng cầm quyền theo cách mà Công Đoàn Đoàn Kết đã từng tạo ra hiệu ứng
chấn động ở Ba Lan vào những năm 1980 của thế kỷ trước.
Với
cung cách bất khả di dời của một tổ chức chính trị xã hội được đảng cầm quyền cầm
tay chỉ việc, trong lịch sử phổ cập sa sút của mình, Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt
Nam đã chưa từng chủ động tổ chức bất kỳ cuộc đình công nào để đòi lợi ích
chính đáng cho công nhân, ngoài việc nghiễm nhiên ngự tọa như một khâu trung
gian để hưởng ít nhất 2% trên tổng quỹ lương của doanh nghiệp và của 5 triệu
công nhân Việt Nam.
Không
những thế và trong không ít lần, Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam còn tìm cách
vào hùa với ngành công an và các cơ quan nhà nước khác để ngăn chặn những cuộc
đình công và biểu thị thuần túy vì mưu sinh của giai cấp công nhân.
Nhân quả
là không tránh khỏi. Phương châm hoạt động thậm quan liêu và lấy đảng làm đầu của
Tổng Liên Đoàn Lao Động Việt Nam đã biến tấu nên một trong những nguồn cơn
chính gây ra không khí phẫn nộ của 90,000 công nhân PouYuen, lan rộng ra giới
công nhân ở nhiều tỉnh thành khác để phản đối điều 60 Luật Bảo Hiểm Xã Hội năm
2014 không cho người lao động được lĩnh trợ cấp một lần.
Thời
gian này, xu hướng ly khai với các tổ chức chính trị xã hội và hội đoàn nhà nước
đang diễn ra một cách đáng chú ý, không chỉ từ khối dân sinh mà lan sang cả
nhóm dân trí. Vào đầu Tháng Năm, một nhóm 20 nhà văn đã tuyên bố chính thức từ
bỏ Hội Nhà Văn Việt Nam do tổ chức này được lệnh của đảng xóa tên những nhà văn
dám tham gia vào “tổ chức bất hợp pháp” là Văn Đoàn Độc Lập.
Thắng
lợi
Tháng
Năm, sự kiện lần đầu tiên tổng thống Mỹ đề cập đến việc “Việt Nam sẽ phải có
công đoàn độc lập” cho thấy dường như cuộc đối thoại nhân quyền Việt-Mỹ vừa qua
đã đạt được kết quả nào đó có liên quan đến vấn đề công đoàn độc lập. Cũng dường
như, phát biểu của tổng thống Mỹ được căn cứ trên cơ sở một văn bản nào đó
(chưa công bố) được ký kết giữa Việt Nam và Mỹ với cam kết của nhà nước Việt
Nam sẽ chấp thuận thực hiện công đoàn độc lập ở Việt Nam.
Trong
vài tháng qua, theo một nguồn tin đáng tin cậy, phía Việt Nam hầu như đã chấp
nhận điều kiện hình thành công đoàn độc lập do phía Mỹ nêu ra. Cụ thể, công
đoàn độc lập sẽ được cho phép ra đời và hoạt động tại cấp cơ sở là các doanh
nghiệp (chưa rõ doanh nghiệp thuộc thành phần nào - nhà nước, tư nhân hay đầu
tư nước ngoài). Hai vấn đề mà nói theo ngôn ngữ ngoại giao “vẫn còn những điểm
khác biệt” mà phía Việt Nam chưa đồng ý là tính liên kết của các tổ chức công
đoàn độc lập giữa các doanh nghiệp với nhau, và tính quan hệ quốc tế của công
đoàn độc lập tại Việt Nam với các tổ chức lao động, nghiệp đoàn quốc tế.
Nếu quả
đúng phát biểu của Tổng Thống Obama được dựa trên một văn bản thỏa thuận giữa
Việt Nam và Mỹ về công đoàn độc lập, đây chính là thắng lợi lớn lao của cuộc vận
động không mệt mỏi trong những năm qua của các tổ chức nhân quyền trong nước và
đặc biệt là của người Việt hải ngoại, cũng là một thành công nho nhỏ trên bàn
đàm phán của Hoa Kỳ và Liên Minh Châu Âu với nhà nước Việt Nam.
Không cần
phải nói quá nhiều về sự thật một bộ phận công nhân đang rơi vào cảnh khốn cùng
ở Việt Nam sẽ vui mừng ra sao khi đón nhận tin tức về công đoàn độc lập, dù chỉ
mới được chính quyền “thí điểm.” Nếu xu hướng TPP cho Việt Nam vẫn giữ nguyên,
lộ trình nhà nước Việt Nam hành xử với công đoàn độc lập sẽ khó có thể khác đi.
Điều đó cũng có nghĩa là cho dù Việt Nam vẫn chưa ban bố Luật Biểu Tình, công
nhân vẫn đương nhiên có quyền biểu thị thái độ và hành động đòi lợi ích dân
sinh của họ mà không đến nỗi bị chính quyền đối xử như “các thế lực thù địch.”
Cần nhắc
lại, vào năm 2007, Việt Nam đã được gia nhập WTO mà hầu như không phải “trả
giá” gì nhiều, ngoài việc cởi nới đôi chút không khí nhân quyền. Nhưng chỉ vài
năm sau khi được thỏa mãn điều kiện kinh tế đối ngoại, chính quyền Việt Nam lập
tức bắt giam và tù đày hàng loạt người hoạt động nhân quyền.
“Nghi
thức cấp cao nhất”
Ngay
sau lời phát biểu của Tổng Thống Obama về chủ đề công đoàn độc lập ở Việt Nam,
đã xuất hiện một luồng dư luận cho rằng bắt đầu hé lộ khả năng ông Trọng sẽ được
ông Obama tiếp, thậm chí tiếp ở mức “khá.”
Sau đó
không lâu, dư luận này đã được xác nhận. Ngày 13 Tháng Năm, ông Ted Osius, đại
sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, xuất hiện trên làn sóng Đài Tiếng Nói Việt Nam (VOV), với
chi tiết được dư luận đặc biệt chú ý: “Chúng tôi sẽ đón tiếp Tổng Bí Thư Nguyễn
Phú Trọng với những nghi thức cấp cao nhất.”
Đến lúc
này, hiển nhiên là cuộc đối thoại nhân quyền Việt-Mỹ đã đạt được một kết quả
quá không thất vọng, đủ để phía Mỹ quyết định sẽ đón tiếp ông Trọng “với nghi
thức cấp cao nhất.”
Nhưng
khác nhiều thời điểm 2007 với lối đi WTO “chỉ có được, không có mất,” vào lần
này Việt Nam đang phải đối diện với thử thách người Mỹ nắm cuộc chơi đằng
chuôi.
Dự luật
nhân quyền Việt Nam do Dân Biểu Mỹ Chris Smith khởi xướng vừa được thông qua tại
Hạ Viện vào giữa Tháng Năm. Một yêu cầu đưa Việt Nam trở lại Danh Sách Các Quốc
Gia Cần Quan Tâm Đặc Biệt (CPC) cũng đang rậm rịch tái khởi động.
Người cầm
trịch của Đảng CSVN, và cả Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng, sẽ làm gì để thoát khỏi
thế chiếu tướng ấy?
Vào năm
2013, sau hàng loạt cải cách chính trị và thả tù nhân lương tâm, Tổng Thống Thein
Sein của Miến Điện đã được Nghị Viện Liên Minh Châu Âu tiếp đón đúng với tư
cách một nguyên thủ quốc gia. Liệu Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng của Việt Nam có
muốn được tái hiện hình ảnh đáng hãnh diện đó trong chuyến công du Hoa Kỳ đang
đến rất gần?
No comments:
Post a Comment