Hiệp
ước An ninh Salomon – Trung Quốc ảnh hưởng đến bầu cử Liên bang Úc
Hoàng Hằng - RFI
Đăng
ngày: 05/05/2022 - 08:41
Mâu thuẫn
sắc tộc, căng thẳng chính trị và lũng đoạn kinh tế (trong nhiều thập kỷ); chấm
dứt bang giao với Đài Loan để thiết lập ngoại giao với Trung Quốc (2019); hay
cuộc bạo loạn sặc mùi cháy khét trong đống hoang tàn đổ nát tại khu phố người
Hoa ở thủ đô Honiara (11/2021); cũng như vị trí tại cửa ngõ Đông Bắc của
Úc chỉ cách khoảng 2000 km là những gì có thể nhận diện về Quần đảo Salomon.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường và đồng nhiệm quần
đảo Salomon Manasseh Sagavare duyệt đội quân danh dự tại Bắc Kinh, Trung Quốc,
ngày 09/10/2019. AP - Mark Schiefelbein
Vào ngày 19/04/2022 vừa qua, cũng là thời điểm Úc chuẩn bị cuộc Bầu cử
Liên bang (21/05/2022), Salomon và Trung Quốc công bố Hiệp ước An ninh. Khung
thỏa thuận song phương đã làm Mỹ và các đồng minh lo lắng. Đặc biệt, vụ việc
còn làm dấy lên những tranh luận gay gắt trên chính trường Úc đang chuẩn bị bước
vào mùa bầu cử Liên bang. Sau đây, mời quý vị theo dõi cuộc phỏng của RFI Tiếng
Việt với Luật sư - Nhà báo Lưu Tường Quang.
***
RFI Tiếng
Việt : Thưa ông, Hiệp ước An ninh song phương Salomon và Trung Quốc được
cho là đã giáng một đòn khá mạnh vào hình ảnh của nước Úc. Thậm chí, đây được
coi là sự “thất bại tình báo tồi tệ nhất” của Úc trong hơn hai thập kỷ
qua, theo lời Thượng nghị sĩ Rex Patrick. Cụ thể, đôi bên đã thỏa thuận những
gì và thỏa thuận ảnh hưởng thế nào đến nền an ninh quốc phòng Úc?
Luật
sư – Nhà báo Lưu Tường Quang : Theo tôi, việc ký kết một hiệp định an ninh
với Salomon nằm trong chiến lược bành trướng lâu dài của Trung Quốc trong vùng
Nam Thái Bình Dương.
Từ sau 1949, khi chế độ Cộng hòa Nhân dân được thiết lập tại Bắc Kinh,
Đài Loan, dưới danh nghĩa Trung Hoa Dân Quốc, vẫn tiếp tục duy trì quan hệ ngoại
giao với hầu hết các đảo quốc trong vùng. Bởi vậy, một cuộc tranh đua ảnh hưởng
giữa Bắc Kinh và Đài Bắc không thể tránh được tại khu vực này. Tuy nhiên, thế đứng
của Đài Loan suy yếu dần từ sau năm 1972 khi Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa (Trung
Quốc) thay thế Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) với tư cách Thành viên Thường trực
Hội đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.
Năm 1978, Trung Quốc bắt đầu tiến trình canh tân theo mô thức mà ông Đặng
Tiểu Bình đã nêu lên. Khi đã trỗi dậy về kinh tế và quân sự, đặc biệt kể từ khi
ông Tập Cận Bình trở thành Tổng Bí thư Đảng Cộng Sản kiêm Chủ tịch nước từ năm
2012, Trung Quốc đã theo đuổi chính sách bành trướng và xác quyết chủ quyền mạnh
mẽ với kế hoạch toàn cầu gọi là Sáng Kiến Vành đai và Con đường (BRI).
Với sách lược vươn ra toàn cầu này, Bắc Kinh coi hai khu vực phía Nam có
tầm chiến lược quan trọng là Biển Đông và vùng biển Nam Thái Bình Dương. Tại Biển
Đông, Bắc Kinh hầu như đã hoàn tất kế hoạch quân sự hóa, sau khi vi phạm chủ
quyền lãnh thổ và lãnh hải của Việt Nam. Tại Nam Thái Bình Dương, Bắc Kinh sử dụng
sức mạnh kinh tế tài chính và ngoại giao để thiết lập đầu cầu chiến lược mà Quần
đảo Salomon là một trong số các mục tiêu đầu tiên.
Trước đó, tháng 03/2022, do một bản thảo MOU đã rò rỉ trên mạng xã hội,
người ta biết được Trung Quốc và Salomon đang thảo luận ký kết một hiệp định
an ninh. Chính phủ Úc đã xác nhận bản thảo này và điều đó có nghĩa là Canberra
đã biết được cuộc thảo luận đằng sau hậu trường.
Văn bản chính thức của Hiệp định như được ký kết vào ngày 19/04/2022 chưa
và không được phổ biến, nên chúng ta chỉ có thể dựa vào bản thảo đã rò rỉ. Tuy
nhiên, văn bản này mơ hồ và có thể diễn dịch nhiều cách. Đại khái, hai bên kết
ước đồng ý cho Trung Quốc triển khai lực lượng (cảnh sát, quân đội) để bảo vệ
an ninh cho viên chức Bắc Kinh và các cơ sở, dự án của Trung Quốc tại Salomon;
đồng thời các tàu chiến Trung Quốc cũng có thể thăm viếng và thực hiện công tác
tiếp vận hậu cần thông qua lãnh thổ Salomon.
Chúng ta biết rằng, Quần đảo Salomon chỉ cách Tiểu bang Queensland của Úc
khoảng 2.000 km, nên sự hiện diện quân sự của Bắc Kinh là mối đe dọa lớn cho Úc
Châu. Bởi vậy, nếu Bắc Kinh thiết lập căn cứ quân sự, thì đó là một hành động
vượt « lằn ranh đỏ » (red line). Mặc dù, Bắc Kinh và thủ tướng
Sogavare đều xác quyết là sẽ không có căn cứ quân sự của Trung Quốc tại đây.
Bộ trưởng Nội Vụ, Karen Andrews và bộ trưởng Quốc Phòng Peter Dutton dự
phóng, một khi đã thiết lập được đầu cầu quân sự tại Salomon, Bắc Kinh sẽ bành
trướng đến các đảo quốc khác, như Bắc Kinh đã từng bước chiếm đóng và quân sự
hóa Biển Đông theo phương án tằm ăn dâu (salami slicing).
.
Dù nhiều
lần thủ tướng Salomon, ông Manasseh Sogavare, khẳng định không có căn
cứ quân sự nào của Trung Quốc được xây dựng trên Quốc đảo, cũng như nhiều nhà
lãnh đạo quốc tế và giới phân tích, bộ trưởng Nội Vụ Úc Karen Andrews cho
rằng, trong vài năm tới, Trung Quốc có thể sẽ đưa quân đến Salomon và đó sẽ là
con đường mà Bắc Kinh đi ở Thái Bình Dương. Xin ông cho biết qua một số phản ứng
nổi bật của công luận quốc tế trước sự ra đời của Hiệp ước?
Luật
sư – Nhà báo Lưu Tường Quang : Tại Úc, chính phủ Liên đảng Tự Do Quốc Gia
không ngạc nhiên về Hiệp định này. Thật ra, thủ tướng Scott Morrison đã nỗ lực
can thiệp để ngăn cản việc ký kết mà không thành công. Ông Morrison trong thời
gian vận động bầu cử Quốc hội Liên bang đã gửi trưởng nhiệm hai Cơ quan
Tình báo; và sau đó gửi Nghị sĩ Zed Seselja, bộ trưởng Phụ trách Viện trợ Phát
triển Quốc tế và Thái Bình Dương Sự vụ đến Salomon để thảo luận vấn đề này với
thủ tướng Manasseh Sogavare, nhưng đều không có kết quả như mong đợi.
Trong khi đó, thủ tướng Sogavare đã xác quyết, bên cạnh hiệp định an ninh
với Bắc Kinh, Salomon vẫn duy trì hiệp định an ninh tương tự đã ký với Úc năm
2017. Đây là cơ sở pháp lý và thể theo lời yêu cầu của thủ tướng Salomon, chính
phủ Úc đã gửi cảnh sát và quân đội đến thủ đô Honiara hồi tháng 11/2021 để tái
lập trật tự sau khi quần chúng nổi loạn đập phá nhiều cơ sở của Trung Quốc. Một
phần của lý do nổi loạn này là vì công chúng bất mãn với quyết định của ông
Sogavare khi bỏ rơi Đài Loan để thiết lập quan hệ với Bắc Kinh (2019). Nội tình
chính trị Salomon cũng chia rẽ và lãnh tụ đối lập Matthew Wale cũng chống đối sự
thay đổi chính sách này.
Tại Mỹ, chính quyền Joe Biden cũng coi đây là diễn tiến quan trọng nên
cũng đã loan báo một phái đoàn liên bộ, bao gồm Đại diện bộ Ngoại Giao, bộ Quốc
Phòng và USAid do Tiến sĩ Kurt Campbell hướng dẫn đi thăm viếng Salomon và kể cả
Papua New Guinea, Fiji ở Nam Thái Bình Dương. Tiến sĩ Kurt Campbell từng là thứ
trưởng Ngoại Giao phụ trách Đông Á – Thái Bình Dương Sự vụ dưới thời tổng thống
Obama và nay là điều phối viên Ấn Độ – Thái Bình Dương của Hội đồng An ninh Quốc
gia tại Tòa Bạch Ốc.
Nếu Washington nghĩ rằng, thủ tướng Sogavare có thể đình hoãn ký kết để
chờ thảo luận với phái đoàn Mỹ thì kết quả ngược lại. Bắc Kinh loan báo Hiệp định
được ký ngày 19/04, tức 2 ngày trước khi phái đoàn Kurt Campbell đặt chân đến
Honiara. Tuy nhiên, nếu Bắc Kinh thiết lập căn cứ quân sự tại Salomon, thì
Washington sẽ có ‘phản ứng thích hợp’ (to respond accordingly).
Nhật Bản không trực tiếp bình luận, nhưng trước đe dọa gia tăng của Bắc
Kinh, hợp tác an ninh quốc phòng giữa Tokyo va Canberra mỗi ngày thêm chặt chẽ.
Trong tháng 04/2022 vừa qua, không lực Úc và Nhật đã thực tập tiếp liệu trên
không để gia tăng khả năng hành quân chung.
Trong số 3 quốc gia thân hữu, New Zealand có phản ứng chừng mực vì bà
Jacinda Ardern không bị Đảng đối lập chỉ trích mạnh mẽ và New Zealand không có
tranh cử. Tuy nhiên, cùng với người đồng nhiệm Úc, dù đã can thiệp nhưng thủ tướng
Jacinda Ardern đã không thể ngăn cản được sự ra đời của hiệp ước .
.
Thỏa
thuận an ninh giữa Honiara và Bắc Kinh đã làm cho nội các đương nhiệm Canberra
càng thêm bối rối trước thềm tổng tuyển cử vào ngày 21/05 tới. Bởi, chính sách
Nam Thái Bình Dương vốn dĩ là một trong những vấn đề chi phối trên bàn tranh luận
giữa các đảng phái. Tính đến nay, cuộc vận động bầu cử đã đi hơn nửa chặng đường.
Vậy, trong những ngày qua, hai đảng lớn nhất của Úc là Liên Đảng Tự Do – Quốc
Gia (đảng đương quyền) và đảng Lao Động (đảng đối lập) đã tranh luận và đưa ra
những chính sách ứng phó nào đáng chú ý ?
Luật
sư – Nhà báo Lưu Tường Quang : Thông thường tại Úc, Liên Đảng Tự Do – Quốc Gia (thế
lực chính trị bảo thủ) được coi là có thế mạnh trong lĩnh vực an ninh quốc
phòng so với đảng Lao Động (thế lực chính trị trung tả). Bởi vậy, sự kiện một
quốc đảo như Salomon ký kết Hiệp định An ninh với Trung Quốc là một diễn tiến rất
tiêu cực và theo hướng bất lợi cho thủ tướng Morrison.
Sự thật, việc này càng khó bào chữa khi Salomon nhận được rất nhiều viện
trợ từ Úc. Dưới thời chính phủ Morrison cũng đã có kế hoạch gọi là ‘Step Up’ để
cải thiện bang giao với các nước trong Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương
(Pacific Islands Forum).
Trong khi đó, đảng Lao Động hiện đang dẫn đầu chính phủ Morrison với chỉ
số 53% chống 47%. Lãnh tụ đối lập, ông Anthony Albanese liên tục chỉ trích thủ
tướng Morrison về điều mà ông gọi là sự thất bại ngoại giao lớn nhất của nước
Úc kể từ sau Thế chiến Thứ hai. Ông Albanese cam kết nếu thắng cử, chính phủ
Lao động sẽ tăng thêm 500 triệu Úc kim trong vòng 4 năm vào ngân sách viện trợ
phát triển Nam Thái Bình Dương và theo đuổi một nền ngoại giao năng động hơn.
.
Liệu Bắc
Kinh đã có sự tính toán kỹ lưỡng, khi quyết định thời điểm công bố khung thỏa
thuận đúng lúc Úc diễn ra các cuộc vận động tranh cử để thỏa thuận trở
thành tâm điểm tranh luận để đào thêm hố sâu bất đồng trong nội bộ chính trường
Úc Châu?
Luật
sư – nhà báo Lưu Tường Quang : Như tôi đã nói ở trên, bành trướng ảnh hưởng
tại Nam Thái Bình Dương, một vùng chiến lược quan trọng như đã thể hiện trong
Thế chiến Thứ hai, là kế hoạch lâu dài của Bắc Kinh. Và, Hiệp ước An ninh với
Salomon có thể mở ra những cơ hội cho Trung Quốc trong tương lai.
Tại Úc, có nguồn dư luận cho rằng, thời điểm ký kết không phải ngẫu nhiên
mà xảy ra ngay vào tuần lễ thứ nhì của cuộc vận động bầu cử Quốc hội Liên bang.
Bộ trưởng Nội vụ, bà Karen Andrews đã nêu lên nghi vấn phải chăng thời điểm ký
kết được chọn để có thể có ảnh hưởng đến cuộc vận động tranh cử tại Úc. Đảng
Lao Động đã chụp ngay lời phát biểu này để yêu cầu chính phủ Morrison chia sẻ
nguồn tin tình báo, một yêu cầu mà thủ tướng Morrison đã không đáp ứng.
Chính Bắc Kinh cũng đã phủ nhận cáo buộc can thiệp chính trị vào sinh hoạt
bầu cử tại Úc. Tuy vậy, nếu không có chủ đích, ngày ký kết 19/04 mà Bắc Kinh lựa
chọn, trong thực tế, đã gây ra một tranh luận kéo dài suốt hai tuần lễ, và đem
lại hậu quả tiêu cực cho thủ tướng Morrison.
Trung Quốc chắc chắn đã phải biết rằng trong hàng ngũ Đảng Lao Động Úc, một
vài nhân vật từng tỏ ra « thân thiện » với Bắc Kinh, chẳng hạn
như phó lãnh đạo Richard Marles. Thủ tướng Morrison đã cáo buộc ông Richard
Marles đã từng phát biểu rằng sự hiện diện quân sự của Trung Quốc tại Nam Thái
Bình Dương không có gì đáng quan ngại.
.
Nhìn lại
chính sách Nam Thái Bình Dương trong những năm qua và thông qua các cuộc tranh
luận, theo ông, thực tế Hiệp ước Salomon - Trung Quốc có thật sự là vấn đề quan
trọng tác động lên lá phiếu tín nhiệm của cử tri dành cho Liên Đảng Tự do - Quốc
gia và Đảng Lao động?
Luật
sư – nhà báo Lưu Tường Quang : Nhìn vào các trận hải chiến giữa hải quân Mỹ
- Úc và Nhật Bản trong Thế chiến Thứ hai, không ai có thể lập luận, các đảo quốc
Nam Thái Bình Dương và Quần đảo Solomon nói riêng là không quan trọng về mặt
chiến lược. Nhiều chuyên gia, như nhà phân tích Mỹ, James Carouso, coi việc Mỹ
đóng cửa đại sứ quán tại Salomon 30 năm về trước là một sai lầm. Bởi vậy, trong
thời gian gần đây, khi thăm viếng Nam Thái Bình Dương và Salomon, ngoại trưởng
Mỹ Antony Blinken và điều phối viên Ấn Độ - Thái Bình Dương, tiến sĩ Kurt
Campbell đều loan báo Mỹ sẽ mở cửa lại đại sứ quán tại Honiara.
Trong cuộc vận động bầu cử Quốc hội hiện nay tại Úc, việc Trung Quốc và
Salomon ký kết Hiệp định an ninh là một diễn tiến nổi bật. Theo tôi, nó có thể
có ảnh hưởng đến kết quả cuộc bầu cử theo hướng bất lợi cho thủ tướng Morrison
như tôi đã nói ở trên.
RFI Tiếng
Việt cảm ơn Luật sư – Nhà báo Lưu Tường Quang.
------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
ÚC
- QUẦN ĐẢO SALOMON - TRUNG QUỐC
Canberra
: Trung Quốc « rất có thể » triển khai quân ở Quần đảo Salomon
Mỹ
cảnh báo Trung Quốc hiện diện quân sự tại quần đảo Salomon
Hoa
Kỳ và Trung Quốc cùng ve vãn quần đảo Salomon
No comments:
Post a Comment