Ngô Nhân Dụng
February 22, 2019
Năm vụ án đầu tiên kiện Tổng Thống Donald Trump về lệnh
“toàn quốc khẩn trương” (National Emergency) đã được phân công cho ba vị quan
tòa ở California và Texas. Ba ông tòa do ba vị tổng thống khác nhau bổ nhiệm,
hai ông Dân Chủ, một ông Cộng Hòa! Cả nước Mỹ đang chờ coi tấn tuồng lý thú:
Coi ông tòa nào xử như cho ông Trump thắng, ông tòa nào xử cho nguyên đơn thắng!
Hai vụ kiện ở California sẽ do Thẩm phán được Tổng
Thống Barack Obama (Dân Chủ) bổ nhiệm năm 2014 và làm việc tại Khu Bắc Haywood
S. Gilliam Jr. ngồi xử. Ông được cựu California, nổi tiếng là cấp tiến. Hai vụ
kiện khác nạp tại tòa khu vực thủ đô, Washington, D.C.. Chủ tọa phiên tòa sẽ là
Thẩm Phán Trevor N. McFadden, người được Tổng Thống Trump (Cộng Hòa) bổ nhiệm
năm 2017. Thẩm Phán David Briones sẽ xét xử vụ kiện thứ năm, mà ông này do cựu
Tổng Thống Bill Clinton (Dân Chủ) phong chức.
Liệu các quan tòa có xử theo xu hướng chính trị của
họ hay không?
Chúng tôi tin rằng không!
Trước hết, vì chức vị thẩm phán rất có danh vọng, một
người làm thẩm phán liên bang thường làm suốt đời, trừ khi phạm lỗi nặng và bị
“impeached” (đàn hặc). Họ phải bảo vệ thanh danh và uy tín với những người cùng
nghề; một thứ không thể lấy tiền tài hay quyền bính đem đổi.
Trong những vụ kiện “nặng mùi chính trị” như các vụ
kiện này, người thẩm phán càng phải thận trọng, giữ mình hơn. Vì công chúng và
tất cả các đồng nghiệp của họ theo dõi, phán xét! Các quan tòa đều bị đặt trước
tòa án dư luận!
Vậy có thể đoán các vị quan tòa kể trên sẽ xét lệnh
“toàn quốc khẩn trương” của Tổng Thống Trump như thế nào?
Hiện nay chưa thể nào đoán được. Bởi vì chưa biết rõ
lệnh này sẽ được đem thi hành như thế nào! Chưa ai biết các cơ quan chính phủ
áp dụng lệnh của ông tổng thống thì sẽ gây thiệt hại những gì, cho ai, để những
người đó có thẩm quyền thưa kiện. Tòa án không thể xử án dựa trên một số lời
tuyên bố chung chung.
Nguyên đơn có thể kiện ông tổng thống, nói rằng nước
Mỹ không hề có tình trạng khẩn trương như ông mô tả. Nhưng kiện như thế sẽ giống
như kiện củ khoai. Vì các vị thẩm phán trong ngành Tư Pháp, ngang hàng với Hành
Pháp và Lập Pháp, sẽ khó cho mình đóng vai trọng tài, để phán rằng Hành Pháp
nói sai, không khẩn trương mà lại nói khẩn trương! Trong các án lệ trước đây,
thường vị quan tòa không xét xử và thay đổi những phán đoán của Hành Pháp về
các vấn đề an ninh quốc gia.
Nếu bên nguyên là ngành Lập Pháp, kiện Hành Pháp lạm
quyền, lấn chân mình, thì họ có thể thắng dễ dàng hơn, nếu chứng minh được chuyện
đó thật sự diễn ra với lệnh“toàn quốc khẩn trương” của ông tổng thống. Khi đó,
phải chứng minh những khoản chi tiêu nào ông tổng thống đã dùng mà trước đó quốc
hội không hề cho phép. Hiến Pháp Mỹ cho Quốc Hội quyền ấn định các khoản thu
(thuế má) và chi (ngân sách) của toàn thể chính phủ. Sau khi Quốc Hội đã chấp
thuận một ngân sách rồi, nếu tổng thống thay đổi thì có thể bị tố là lạm quyền.
Sau khi các quan tòa sơ thẩm xử rồi, thế nào bên bị
thua cũng kháng cáo lên tòa phúc thẩm, và sau cùng phải lên tới Tối Cao Pháp Viện.
Đây sẽ là màn hứng thú nhất trong cả tấn tuồng này.
Hiện nay, phần lớn các vị thẩm phán Tối Cao đều có
khuynh hướng bảo vệ tam quyền phân lập, đặc biệt là quyền của Quốc Hội đối với
bên Hành Pháp. Nếu trước tòa án vấn đề chính được định nghĩa như một vụ “chiếm
quyền chuẩn chi” của Quốc Hội thì ông Trump chắc sẽ thua.
Trừ khi, luật sư của chính phủ cãi rằng Tổng Thống
Trump không lạm quyền, ông chỉ thi hành đạo luật về “tình trạng khẩn trương” mà
Quốc Hội Mỹ đã thông qua năm 1976. Các luật sư của chính phủ có thể nói rằng, với
đạo luật này, chính Quốc Hội đã trao cho các vị tổng thống quyền du di một số
ngân khoản! Các luật sư cũng sẽ phân tích những ngân khoản được đem du di, thí
dụ, $600 triệu tịch thu từ các tổ chức buôn ma túy; $2.5 tỷ để ngăn ngừa ma túy
trong quân đội, vân vân, sẽ đem ra để dựng hàng rào hoặc tường biên giới. Các
luật sư sẽ chứng minh rằng các người đứng ta kiện (nguyên đơn) không ai bị thiệt
hại trực tiếp nào khi thay đổi các món chi tiêu đó. Nghĩa là họ không có thẩm
quyền nộp đơn kiện!
Trước Tối Cao Pháp Viện, Tổng Thống Donald Trump sẽ
vất vả nhất nếu bên nguyên tìm cách chứng minh với các quan tòa rằng chính phủ
thực ra không cần tuyên bố khẩn trương, ông Trump chỉ dùng vụ đó để tiêu tiền
quốc gia theo ý của mình thôi!
Nhật báo Wall Street Journal đã trích dẫn một lời
tuyên bố “hớ hênh” của Tổng Thống Trump khi ông tuyên bố “tình trạng khẩn
trương,” ngày Thứ Sáu trước. Ông nói những câu bất lợi cho chính mình, “Tôi có
thể xây bức tường trong một thời gian dài. Tôi không cần phải làm như vầy
(tuyên bố khẩn trương). Nhưng tôi muốn xây bức tường nhanh chóng hơn.”
Wall Street Journal, tiếng nói quan trọng trong đảng
Cộng Hòa, khuyên: “Donald Trump, ông hãy gặp Robert Jackson. Ông là vị thẩm
phán Tối Cao Pháp Viện mà lý đoán của ông trong án lệ Youngstown v. Sawyer có
thể quyết định số phận ‘tình trạng khẩn trương’ của ông Trump.”
Như đã trình bày trong mục này tuần trước, trong vụ
kiện Youngstown trên, Tổng Thống Harry Truman bị kiện khi tính quốc hữu hóa các
nhà máy thép, trong thời chiến tranh Cao Ly. Tối Cao Pháp Viện đã bác bỏ. Lý
đoán của Thẩm Phán Robert Jackson nổi tiếng vì đặt ra một số quy tắc trong quan
hệ Hành Pháp với Lập Pháp ở nước Mỹ. Nói rõ ràng: Quyền hạn của vị tổng thống
tùy thuộc vào quyền hạn và nguyện vọng của Quốc Hội.
Thẩm Phán Jackson viết: “Quyền hạn của tổng thống mạnh
nhất khi hành động với sự hỗ trợ của Quốc Hội. Khi tổng thống tự quyết định lấy
mà Quốc Hội không nói gì thì quyền hạn của ông ta yếu hơn. Quyền hạn đó xuống
thấp nhất khi vị tổng thống hành động trái với những nguyện vọng Quốc Hội, hoặc
đã nói ra, hoặc tỏ ra muốn như vậy – incompatible with the expressed or implied
will of Congress.”
Trong câu chuyện hiện nay, nhật báo Wall Street
Journal nhận xét, Tổng Thống Trump đã nói thẳng rằng ông tuyên bố “tình trạng
khẩn trương” vì Quốc Hội từ chối cấp tiền cho ông. Trong thời gian đảng Cộng
Hòa còn nắm Hạ Viện, ông Paul Ryan cũng không cấp tiền cho ông Trump xây tường.
Vì vậy, sau án lệ Youngstown v. Sawyer, lý lẽ của ông Trump rất yếu.
Nhật báo Wall Street Journal cũng nhắc tới vụ một
quan tòa liên bang năm 2014 đã bác bỏ việc Tổng Thống Obama lấy tiền trả cho
các hãng bảo hiểm khi áp dụng luật Obamacare, mà không được Quốc Hội cho phép,
như đã trình bày trong mục này tuần trước. Lúc đó, bà Nancy Pelosi đã từng hoan
hô ông Obama hết lời.
Tờ báo được coi là tiếng nói quan trọng nhất của đảng
Cộng Hòa kết luận: “Đảng Dân Chủ lạm quyền không phải là cái cớ để đảng Cộng
Hòa cũng làm như họ. Các nhà Lập Quốc đã vẽ ra một bản hiến pháp với các điều bảo
đảm (các quyết định của quốc gia) không bị các tình tự chính trị nhất thời chi
phối.”
Câu hỏi cuối cùng, là các vị thẩm phán Tối Cao Pháp
Viện hiện nay có bao nhiêu người đồng ý với Thẩm Phán Robert Jackson năm 1952?
Thực ra, nếu Tòa Tối Cao bác bỏ “tình trạng khẩn
trương” của Tổng Thống Donald Trump thì ông vẫn có thể xoay trở, kiếm ra được
ít nhất $4 tỷ để xây tường!
Đối với vị tổng thống thứ 45, 9 nút, xây bức tường
không quan trọng bằng bảo vệ lòng tín nhiệm mà các cử tri cơ bản đặt vào ông.
Dù mai mốt có bức tường hay không thì ông Trump vẫn giữ được cái “vốn chính trị”
của mình. Với cái vốn 40% cử tri đó, ông có thể khiến cho đảng Cộng Hòa không
có cách nào khác là phải ủng hộ ông. Dù kết quả trận đấu pháp lý ra sao, trận đấu
năm 2020 vẫn không thay đổi. (Ngô Nhân Dụng)
No comments:
Post a Comment