Friday, October 4, 2024

VỤN VỀ HƯNG YÊN / KỲ 8 (Nguyễn Thông / Facebook)

 



Vụn về Hưng Yên (kỳ tám)  

Nguyễn Thông

3-10-2024  20:31   

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02iauQUPjJYm2Tp5zEcLezV6MobVLmqhy7ch1CUUrxwmKwcDsvjEzHeN4NK5xgo3r8l&id=100024722048900

 

Ấy, đã nhắc Hưng Yên thì chớ quên nhãn. "Dừa ngon Bình Định, Vĩnh Long/Thanh trà xứ Huế, nhãn lồng Hưng Yên". Hồi dạy chúng tôi văn học dân gian phần ca dao, thầy Chu Xuân Diên ví dụ câu "Hỡi cô cắt cỏ bên sông/Có muốn ăn nhãn thì lồng sang đây" rồi giải thích kiểu chơi chữ này chắc xuất phát từ vùng Hưng Yên bởi chỉ đất Phố Hiến cũ mới có nhãn lồng.

 

Nhãn lồng nức tiếng cả nước, nghe thiên hạ nói vậy, chứ ngay cả lúc há hốc mồm nghe thầy Diên giảng, tôi cũng chưa được ăn nhãn lồng bao giờ. Miền Bắc những năm thập niên 60 - 70 là thế, vùng miền có đặc sản, nhưng do chiến tranh, do đi lại khó khăn, nhất là nghèo không có tiền, nên cứ tự cung tự cấp, tự sản tự tiêu. Trái cây ư, quê tôi quanh đi quẩn lại cũng chỉ quả táo quả ổi quả bòng quả khế, người quê tôi chả bao giờ (trừ số ít chả mấy khi) biết vải thiều Thanh Hà, nhãn lồng Hưng Yên, cam Xã Đoài, táo Thiện Phiến, hạt dẻ Trùng Khánh... Chúng chỉ xuất hiện trong sách giáo khoa, thơ văn, sách vở, lời kể, nghe bảo ngon thì biết là ngon thôi.

 

Nhãn lồng, hoặc vải thiều, cũng đã có nơi khác trồng thử, nhưng hầu hết đều thất bại, quả không ngon như ở đất gốc Hưng Yên hoặc huyện Thanh Hà (Hải Dương). Thì các cụ xưa chả bảo, cây cam trồng chỗ này thì ngọt lịm, đánh sang chỗ khác cho quả chua loét đó sao. Vậy nên, chuyện mấy huyện đất Bắc Giang, nhất là huyện Lục Ngạn, trồng vải thiều, được hợp thổ nhưỡng, chỉ sau vài chục năm đã nổi tiếng thủ phủ vải thiều cả nước, kể cũng là chuyện lạ. Chắc được giời thương. Vải nhiều tới nỗi có năm thương lái Trung Quốc không chịu mua, Bộ Công thương phải ra lời kêu gọi giải cứu vải, chả khác gì cụ Hồ xưa kia kêu gọi toàn quốc kháng chiến.

 

Nhưng năm cung không đủ cầu, nhà vải lại quên tiệt vừa được giải cứu, bán giá cao ép người thèm ăn nghẹn cổ. Nói đâu xa, mùa vải năm nay 2024, nhà tôi chả mua ký nào, rồi cũng chẳng chết ai. Thôi thì để thị trường nó tự điều tiết, đừng có kêu gọi giải cứu hay giam cầm chi, kệ nó.

 

Hưng Yên và nhãn lồng gợi nhớ vụ án văn thời năm 1960 liên quan tới cuốn tiểu thuyết "Nhãn đầu mùa". Mà những năm 60 rất khiếp. Bên thắng cuộc ở miền Bắc, đứng đầu là Trường Chinh, Tố Hữu (còn có ai đầu của đầu thì nhà cháu không rõ), sau khi đánh tan tác tả tơi nhóm Trương Tửu, Nguyễn Hữu Đang, Trần Đức Thảo, Trần Dần, Phùng Quán, Hoàng Cầm, Lê Đạt - còn bị gọi là nhóm Nhân văn giai phẩm, họ chuyển sang đánh tiếp những "đồng chí" còn lại. Nhiều án văn lần lượt được tuyên, nhiều nhà văn lên đoạn đầu đài đấu tố.

 

Chắc những cụ tuổi U.80, U.70 còn nhớ các "bị cáo" Hà Minh Tuân với mấy cuốn "Hai trận tuyến", "Vào đời", Phù Thăng với "Phá vây", Xuân Tùng và Trần Thanh với "Nhãn đầu mùa", Văn Linh với "Mùa hoa dẻ", Võ Huy Tâm với "Những người thợ mỏ" (chứ không phải cuốn "Vùng mỏ" ông viết từ thời đánh Pháp), Nguyễn Công Hoan với "Đống rác cũ", v.v.. nhiều lắm. Đó là chưa kể những cuộc đánh hội đồng nhẹ hơn như với "Sắp cưới" của Vũ Bão, "Mở hầm" (Nguyễn Dậu), Đi bước nữa (Nguyễn Thế Phương)...

 

Cứ có chỉ đạo, lệnh của trên là hùa nhau phang thôi, mà người phang cũng toàn cỡ gộc như Hà Xuân Trường, Chế Lan Viên, Hoàng Trung Thông, Vũ Đức Phúc, Bảo Định Giang... Nói gì thì nói, đó là một thời cực kỳ ngu muội, tàn bạo, mất nhân cách, mất tình người, hủy diệt nền văn nghệ dân tộc. Kiểu "còn đảng còn mình", nhắm mắt bịt tai khóa óc bất cần biết phải trái, đúng sai.

 

Bằng chứng, sau khi đất nước, nói chính xác là thể chế, có những đổi thay quyết liệt, cởi mở, ít nhiều nhận ra sai lầm, gọi là thời đổi mới, thì tất cả những tác phẩm bị đánh, cấm đoán, triệt hạ kia, trong đó có "Nhãn đầu mùa" đều được chiêu tuyết, xóa án, đều được in, xuất bản, thu hút bạn đọc, chả có gì phản động, độc hại như từng bị tuyên án, quy kết. Cũng không thấy "đứa nào" đứng ra nhận lỗi, đưa ra lời xin lỗi một cách tử tế. Xứ này xưa nay là vậy. (còn tiếp)

 

Nguyễn Thông

 

 

                                                         *****

 

Vụn về Hưng Yên (kỳ 7)

Nguyễn Thông

27 tháng 9, 2024  lúc 20:11 

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid022dF77VdMyR2YpdC9XtV4dGuKoVzjpsfecNy1bU4eCsTdcDHJH8dLh5hZnZ2poDjxl&id=100024722048900

 

 Như đã kể, công trình đại thủy nông Bắc Hưng Hải được coi là dòng sông nhân tạo lớn nhất miền Bắc suốt mấy chục năm trước khi đất nước thống nhất (1975). Đó là kết quả của ý chí “vắt đất ra nước, thay trời làm mưa”, “thay trời chuyển đất làm lại giang sơn” mà chính quyền luôn kêu gọi dân thực hiện. Cũng khiếp. Lúc đầu, người ta (nhất là bộ máy tuyên truyền, báo Nhân Dân, đài Tiếng nói VN) gọi nó là kênh, kênh Bắc Hưng Hải, sau thấy phải xứng với quy mô, sự đồ sộ, hoành tráng của nó, gọi lại bằng tên kiểu Tàu, thành “đại thủy nông Bắc Hưng Hải”, còn dân thì cứ giản dị “sông đào”, “kênh Bắc Hưng Hải”

.

Xem thêm >>>>>  

 

 

                                                         *****

 

Vụn về H.ư.n.g Y.ê.n (kỳ 6)  

Nguyễn Thông

19-9-2024  20:37    

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid021TXfRVJ5zAXJVXFsuC8Pymf6AB6djDNy5RamiRbYiNjKotfaej7GKFVYXjHwLdsWl&id=100024722048900

 

Lại nói, hai anh em cứ mải miết đạp xe để làm sao vào được nội thành Hà Nội trước 9 - 10 giờ tối. Ông đạp xe là anh họ, ông có nhà phố Triệu Việt Vương cũng anh họ. Ông này cùng vợ con vẫn bám thủ đô, không đi sơ tán. Gan cóc tía. Phải tới sơm sớm bởi nhà chỉ là nửa căn hộ, chia đôi với một gia đình khác, mỗi nửa độ chừng hơn chục mét vuông. Anh tôi gia đình 5 - 6 người gói ghém trong diện tích chật chội ấy, như cá hộp. Nếu tới muộn quá, cổng vào đầu hẻm bị khóa, họ đi ngủ cả thì hai anh em chỉ có nước ngủ vườn hoa hoặc lề đường. Đang cuối thu, trời đêm rất lạnh. Chưa năm nao mùa thu và mùa đông giá lạnh như năm 1972.

Xem thêm >>>>>

 

-----------------------------

 

Vụn về Hưng Yên (kỳ 5)

Nguyễn Thông

18-9-2024  lúc 20:16  · 

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02naro9ruu8ZhkWjYT93LTEY7voaXukr8CdpCF2TFk8XjcpoGP8w7QvDAuNL3N1ZPxl&id=100024722048900

 

Ai đã từng từ Hải Phòng lên Hà Nội bằng xe khách Ba Đình những năm thập niên 60 - 70 chắc còn nhớ điều này. Đường số 5 nối 2 thành phố lớn nhất miền Bắc khi ấy được xem như tuyến đường bộ đẹp nhất miền Bắc. Dài 104 cây số, nó chạy qua 3 tỉnh thành Hải Phòng, Hải Hưng (sáp nhập Hải Dương + Hưng Yên) và Hà Nội. Quả thật người Pháp đã xuất sắc về xây dựng đường sá, công trình giao thông, để lạo xứ này di sản đáng nể, dùng tiếp cả trăm năm.

Xem thêm >>>>> 

 .

 

KỲ 4 ?

..

Vụn về Hưng Yên (kỳ 3)

Nguyễn Thông cùng với Nguyễn Thông Cào.

21 tháng 8, 2024  lúc 20:39  

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid07agXD2ESKHEDo1TfdvsqZLzxkX2cgVbvoCCDeQhUJMArRHZeeAq6RCrr62stobaol&id=100024722048900

 

Thời thập niên 70 thế kỷ trước (thêm chữ thế kỷ vào nghe xa xôi quá nhưng thực ra cách nay mới hơn 50 năm), từ Hải Phòng quê tôi lên Hà Nội có 2 cách (2 lối) là đường sắt và đường bộ (đường số 5). Đường sắt, đi riết nhớ tên từng ga, nếu tính từ Hà Nội về Phòng qua các ga Hàng Cỏ, Long Biên, Gia Lâm, Phú Thụy, Như Quỳnh, Lạc Đạo, Cẩm Giàng, Cao Xá, Hải Dương, qua một số ga trên đất Hải Dương nữa thì tới đất Phòng với Dụ Nghĩa, Chợ Hỗ, Vật Cách, Thượng Lý, rồi đích cuối là ga Hải Phòng trên đường Lương Khánh Thiện, đường này từ thời Pháp dân quen gọi phố ga. Trên đất Hưng Yên, tàu hỏa chỉ dừng ở 2 ga Như Quỳnh, Lạc Đạo, mươi phút rồi lại xọc xạch xọc xạch đi, có nhẽ vì thế hiểu biết của tôi về vùng đất nhãn cũng chả được nhiều.

Xem thêm >>>>>  

 

.

Vụn về Hưng Yên (kỳ 2)

Nguyễn Thông cùng với Nguyễn Thông Cào.

12 tháng8, 2024   lúc 20:10   

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid036NZrWTtoSU9WubJrm32sqbL7BXRiUQ9VNgR8i6EV8hNfPDrkEQfCAMrkkQS8ZgZVl&id=100024722048900

 

Không phải chỉ có các cụ văn nghệ sĩ như Khương Hữu Dụng, Nguyễn Văn Tý, Tú Mỡ Hồ Trọng Hiếu nhắc nhỏm về Hưng Yên. Trong thơ văn nhạc miền Bắc thời trước 75 người ta vẫn biết tới Huy Cận với bài “Cô gái Hưng Yên đi mở mang Tây Bắc” (bài này được đưa vào sách Trích giảng văn học, tức sách giáo khoa bây giờ), với Chế Lan Viên chỉ vài câu thoáng qua thôi nhưng khá ấn tượng “Ong bay khu nhà Tỉnh ủy Hưng Yên/Mật đồng bằng mùa nhãn ngọt môi em” (một tay bạn tôi thời lớp 10, anh Vũ Trường Thành, có lần bảo tao mà biết làm thơ ngọt như ông Chế, tao tán thì khối con chết), rồi thơ về chị Phạm Thị Vách “giỏi thay con gái đàn bà mà ghê” chiến sĩ thi đua toàn quốc ngành thủy lợi, sau được phong anh hùng lao động… Hưng Yên tuy “nhỏ nhưng có võ” chứ không nhàn nhạt như nhiều tỉnh miền Bắc.

Xem thêm >>>>>  

 

.

Vụn về Hưng Yên  

Nguyễn Thông cùng với Nguyễn Thông Cào.

10 tháng 8, 2024  22:34   

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0K6wQb9TP1VshtypsZqJd4FRnMAr641W9HNc6ZFhmhWvdbxEKebU2LGKGPZYWGuEZl&id=100024722048900

 

Bây giờ mà nhắc tới Hưng Yên, thiên hạ gọi là “đu trend”, nhưng bài này đã ủ trong ký ức nhà cháu lâu rồi, giờ mới biên ra thôi. Ai rảnh thì đọc, nhất là cuối tuần không đi đâu chơi.

Do nằm ở phía đông kinh thành Thăng Long nên vùng Hưng Yên, Hải Dương xưa được gọi là xứ đông, tỉnh đông. Tôi nhớ hồi còn bé học cấp 1, hình như lớp 4, được học bài thơ “Nhi đồng Nguyễn Văn Bảo” của cụ Tú Mỡ Hồ Trọng Hiếu. Cụ Tú ca ngợi em thiếu nhi tên Bảo người tỉnh đông, “Nguyễn Văn Bảo mới lên mười tuổi/Quê quán em ở dưới tỉnh đông/Em là con một nhà nông/Cha mẹ vất vả sống trong bần hàn/May nhờ có bình dân học vụ/Em Bảo ta cũng đủ học hành/Người lanh lợi trí thông minh/Em là một cậu học sinh hoàn toàn”… Những ai sinh thập niên 50 ở miền Bắc mà có đi học đều thuộc bài này.

Xem thêm >>>>>  

 

 

 



No comments: