5/02/22
https://thongluan-rdp.org/di-n-dan/item/24019-li-u-co-th-co-h-u-c-ng-s-n
Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội là gặt hái những phần
thưởng văn hóa, khoa học, sáng tạo và tập thể sau khi xóa bỏ tư hữu và thị trường
tự do, và để không còn cảnh người áp bức người. Dùng mệnh lệnh của nhà nước,
chủ nghĩa cộng sản cố gắng tạo ra xã hội xã hội chủ nghĩa này. Song điều thực sự
diễn ra chính là sự đoạt lấy quyền lực của một nhóm bạo chúa vô nhân đạo :
Lenin, Stalin, Mao Trạch Đông, Hồ Chí Minh, Pol Pot, Castro, Mengistu,
Ceausescu, Hoxha, vân vân.
https://live.staticflickr.com/65535/51864564204_ea15de9c42_o.jpg
Alan Charles Kors
là giáo sư lịch sử ở đại học Pennsylvania, Hoa Kỳ.
Bây giờ chúng ta được mời thảo luận về điều gì
xảy ra theo sau những bạo chúa này, và chúng ta học ở họ những bài học gì, và
thế giới nào ló hiện ra từ sự mất niềm tin vào chủ nghĩa cộng sản. Tuy nhiên có
một vấn đề : những xác chết. Vô số người vô tội bị sát hại khắp nơi chung quanh
chúng ta, và ở mức độ hoàn toàn chưa từng có. Đây không phải là hàng ngàn người
bị giết trong thời tôn giáo pháp đình ; đây không phải là hàng ngàn người Mỹ bị
đám đông hành hình. Đây không phải là sáu triệu người chết vì bị Quốc Xã tiêu
diệt. Công trình nghiên cứu tốt nhất mang tính học thuật đưa ra những con số mà
đầu óc ta phải cố gắng hiểu : hàng biết bao nhiêu triệu xác chết.
Quanh ta toàn xác chết. Nếu chúng ta đếm những
người chết đói trong các thí nghiệm của cộng sản về mối quan hệ giữa người với
người- riêng Trung Quốc thôi hai mươi đến bốn mươi triệu trong ba năm. Bị xử bắn,
cố tình để cho bị chết trong rét buốt ; bị chết đói ; bị sát hại trong các trại
và nhà tù nghĩa là những nơi con người bị vắt kiệt đến chút sức lao động cuối
cùng rồi giết họ. Và vô vàn quanh ta là bao người mất chồng, kẻ mất vợ, con thơ
mất cha mẹ.
Trong lịch sử toàn nhân loại chưa từng có sự
nghiệp nào đã tạo ra nhiều bạo chúa tàn ác, nhiều người vô tội bị tàn sát, và
nhiều trẻ thơ mồ côi cho bằng chủ nghĩa xã hội có quyền lực. Nó vượt qua rất
nhanh tất cả những hệ thống sản xuất khác về sản xuất ra những người chết. Xác
chết la liệt khắp mọi nơi quanh ta. Nhưng vấn đề là ở đây : Chẳng ai nói về họ.
Chẳng ai vinh danh họ. Chẳng ai ăn năn hối lỗi vì họ. Chẳng ai tự tử vì đã từng
là người biện hộ cho những kẻ gây ra bao cái chết này cho họ. Chẳng ai trả giá
vì họ. Chẳng ai bị truy nã vì đã giết họ. Thật là rất đúng như những gì
Solzhenitsyn đã tiên đoán trong Quần đảo Ngục tù : "Không một ai, chẳng một
ai sẽ phải chịu trách nhiệm. Chẳng ai sẽ bị điều tra". Không có "hậu
cộng sản" cho tới khi điều đó xảy ra.
Phương Tây chấp nhận một tiêu chuẩn kép rất
quan trọng, rất bất công, không thể nào tha thứ. Hầu như mỗi ngày chúng ta đều
kể lại những tội ác của Quốc Xã, chúng ta dạy con cái những tội ác này là những
bài học lịch sử và đạo đức nền tảng, và chúng ta làm chứng cho mỗi nạn nhân.
Nhưng với rất ít vài ngoại lệ, chúng ta hầu như im lặng về tội ác của cộng sản.
Cho nên xác chết vẫn nằm la liệt quanh ta ở khắp mọi nơi, không ai để ý đến.
Chúng ta đòi "giải độc Quốc Xã", và chúng ta chỉ trích kịch liệt những
ai coi nhẹ nó nhân danh hiện thực chính trị mới hay đang xuất hiện. Chưa từng
bao giờ có và sẽ không bao giờ có sự "giải độc Cộng Sản" tương tự, mặc
dù sự tàn sát người vô tội của cộng sản còn lớn hơn gấp bội lần, và mặc dù những
kẻ ký các lệnh và quản lý các trại giam vẫn còn sống. Trong trường hợp Quốc Xã,
chúng ta truy nã những kẻ chín mươi tuổi vì "xương cốt kêu gào" công
lý. Trong trường hợp cộng sản, chúng ta đòi "không được săn lùng phù thủy"-
hãy để người chết chôn người sống. Nhưng người chết không thể chôn ai.
Vì vậy người chết nằm la liệt quanh chúng ta,
và bất kỳ ai có đôi mắt đạo đức đều thấy họ, nhưng không ai màng đến họ vì họ
không hiện diện trong ý thức đạo đức của chúng ta, họ tràn ngập trần truồng
trên truyền hình và màn bạc, họ tê liệt vì đau đớn trong các lớp học của chúng
ta, họ nằm dài ra đấy, không được chôn cất, trên khắp nền chính trị và văn hóa
của chúng ta. Họ ngồi kế bên chúng ta trong các cuộc hội nghị của chúng ta. Có
thể đã không có chuyện "hậu Quốc Xã" nếu không có sự thừa nhận, giải
thích, công lý, phán xét, và tưởng niệm. Không có "hậu cộng sản" cho
tới khi nào ta giải quyết xong vấn đề những người chết dưới tay cộng sản.
Các nghệ sĩ chúng ta ám ảnh đúng đắn với cuộc
đại thảm sát nhỏ hơn nhưng vẫn không thể nào đo lường được của Quốc Xã đối với
người Do Thái, mà kéo dài vài năm, và khi chúng ta xem Đêm và Sương mù, Shoah,
Danh sách của Schindler, và hầu như vô số phim khác, chúng ta khóc, chúng ta
xót xa, và chúng ta trân quý trở lại phần linh hồn con người của mình. Cuộc đại
thảm sát của cộng sản còn lớn hơn rất nhiều, mà kéo dài suốt từ thập niên này
sang thập niên khác- nhà xác khổng lồ trong lịch sử con người- lại không tạo ra
nghệ thuật như thế. Bộ phim nhẹ nhàng khiêm tốn về cuộc đại thảm sát của cộng sản,
Một Ngày trong Đời Ivan, dựa theo tiểu thuyết của Solzhenitsyn, thì hầu như
không được chiếu lại và cũng không thể tìm mua được. Cuộc đại thảm sát của cộng
sản lẽ ra nên tạo ra sự thăng hoa nghệ thuật Phương Tây, và nhân chứng, và cảm
thông. Đáng lẽ cuộc đại thảm sát của cộng sản phải tạo ra đại dương tràn đầy nước
mắt, Ngược lại nó chỉ tạo ra băng hà vô cảm. Thanh niên vào thập niên 1960 treo
hình Mao và Che trên các bức tường đại học của họ- về mặt đạo đức giống như
treo hình của Hitler, Goebbels, hay Horst Wessel trong ký túc xá của mình- bây
giờ dạy dỗ con cái họ về sự ưu việt đạo đức của thế hệ chính trị của họ. Tất cả
sách giáo khoa về lịch sử đều bàn không ngớt về tội ác của chủ nghĩa Quốc Xã,
đi tìm nguyên nhân cội rễ của chúng, và tuyên bố bài học nào ta nên học. Mọi
người đều biết con số "sáu triệu người". Ngược lại chủ nghĩa cộng sản
hay chủ nghĩa Stalin thì luôn luôn được cho là "sai lầm" (thường
xuyên sai lầm, sai lầm lặp đi lặp lại không ngừng). Ta hãy hỏi những sinh viên
năm thứ nhất có bao nhiêu người chết dưới chế độ của Stalin, và ngay bây giờ họ
cũng sẽ trả lời, "Chắc hàng ngàn người ? Chắc hàng vạn người ?"
Hồ sơ cộng sản thật sự rõ ràng. Chủ nghĩa xã hội,
bất kỳ ở đâu nó thực sự có phương tiện để kế hoạch hóa xã hội, để theo đuổi
thành công viễn cảnh xóa bỏ tư hữu, bất bình đẳng kinh tế, và sự phân phối vốn
và hàng hóa bởi thị trường tự do, đều kết thúc bằng việc tiêu diệt tự do về
chính trị, hội đoàn, tôn giáo và cá nhân. Chỉ riêng tập thể hóa nông nghiệp của
cộng sản đã đưa đến vô vàn đau khổ, thiếu thốn và khinh thường tài sản như
thành quả lao động. Cộng sản, lúc hoàng kim nhất, là khả năng, qua khiếp sợ và
nô lệ, xây dựng kiểu thành phố Gary, bang Indiana xưa kia, tức chẳng ra gì cả,
và thậm chí không có khả năng duy trì nó.
Là những người đạo đức, chúng ta phải thừa nhận
đúng đắn những điều khủng khiếp này và làm chứng cho những trách nhiệm của những
thời giết người nhiều nhất này. Giống như chủ nghĩa Quốc Xã hay chủ nghĩa Phát
xít phải đối chất với các trại tử thần và sự tàn sát những người vô tội, chúng
ta sẽ không sống thời "hậu cộng sản" cho tới khi nào chủ nghĩa xã hội
phải đối chất với hiện thực như đã thực sự diễn ra của nó, những tội ác lớn nhất
trong suốt toàn bộ lịch sử tồn tại của con người.
Điều ấy sẽ không xảy ra. Giới trí thức Phương
Tây bệnh hoạn đã phó thác mình cho mối quan hệ thù nghịch với văn hóa- tức thị
trường tự do và quyền cá nhân- mà đã giảm bớt đau khổ nhiều nhất ; giải thoát
ra khỏi cảnh bần hàn nhiều nhất, ngu muội và mê tín ; và gia tăng thịnh vượng
và cơ hội lớn nhất trong suốt toàn bộ lịch sử tồn tại của con người.
Chính sự bệnh hoạn này cho phép trí thức
Phương Tây bước vòng qua núi xác chết Everest của những nạn nhân cộng sản mà
không có một giọt nước mắt, một chút ăn năn, hối hận, một hành động sám hối,
hay đánh giá lại bản thân và tâm hồn.
Hành vi nhận thức của trí thức Phương Tây, một
mặt, đối diện với những thành tựu trong xã hội của họ, và mặt khác, đối diện với
lý tưởng chủ nghĩa xã hội và rồi hiện thực chủ nghĩa xã hội, khiến ta kinh ngạc.
Giữa sự thăng tiến xã hội chưa từng có ở Phương Tây, họ kêu gào "giai cấp".
Trong xã hội ngập tràn hàng hóa và dịch vụ, họ kêu gào hoặc "nghèo khổ"
hay "chủ nghĩa tiêu thụ". Trong xã hội càng ngày càng giàu sang hơn,
muôn màu muôn vẻ hơn, sản xuất ra nhiều của cải hơn, càng định hình về cái tôi
hơn và nhiều cuộc đời riêng càng toại nguyện hơn, họ kêu gào "vong
thân". Trong xã hội đã giải phóng phụ nữ, những người thiểu số chủng tộc,
và những người đồng tính luyến ai nam lẫn nữ tới mức độ cách đây chỉ năm mươi
năm không ai dám mơ là có thể xảy ra, họ kêu gào "áp bức". Trong xã hội
có vô vàn tấm lòng từ thiện tư nhân, họ kêu gào "tham lam vô độ",
Trong xã hội có hàng trăm triệu người ăn bám vào rủi ro, kiến thức, và vốn liếng
của người khác, họ tố cáo "bóc lột" những người ăn bám ấy. Trong xã hội,
thay mặt giá trị, phá tan xiềng xích tưởng như muôn đời của địa vị lúc sinh ra
họ kêu gào "bất công". Nhân danh thế giới huyễn hoặc và hoàn thiện
huyền bí, họ nhắm mắt làm ngơ trước phép lạ Phương Tây về quyền tự do cá nhân,
trước trách nhiệm cá nhân, trước giá trị và sự hài lòng của con người. Giống
như Marx, họ đặt những từ như "tự do" trong ngoặc kép khi những từ
này liên quan đến Phương Tây.
Mỉa mai thay, truyền thống chính của cả chủ
nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản tất nhiên đều tuyên bố công trạng Mác-xít,
và những người Mác-xít chắc chắn có một lý lẽ đúng : xét cho cùng, chúng ta nên
phán xét những hệ thống của con người không phải theo lý thuyết và bao trừu tượng
lý tưởng, mà theo lịch sử và thực tế thực sự. Với ác ý không thể nào tả xiết, họ
đã áp dụng tiêu chuẩn ấy vào tất cả mọi điều ngoại trừ điều được cho là quan trọng
nhất đối với họ. Khắp nơi trên thế giới, những trí thức, tuyên truyền viên,
giáo sư, và những người biện minh Mác-xít đã không bao giờ so sánh "thế giới
chủ nghĩa xã hội" với những xã hội ít nhiều tự do của Tây Âu và Bắc Mỹ. Thay
vì thế, họ so sánh xã hội hoàn thiện không tưởng mà không bao giờ tồn tại với
xã hội khiếm khuyết đang tồn tại mà đã đạt được những kỳ quan thực sự. Những
người Mác-xít thích tố cáo chủ nghĩa phủ nhận hiện thực khách quan là "chủ
nghĩa duy tâm triết học" khi họ lên án nó ở những người khác. Tuy nhiên,
chính họ là những người tưởng tượng ra thế giới lý tưởng do họ tự thêu dệt
ra-nghĩa là, chính họ là những người lúc nào cũng phủ nhận hiện thức khách quan
hơn ai hết. Do bằng chứng lịch sử đã tước hết đi mọi thứ của chủ nghĩa Mác cho
nên những người thừa kế nó-những người theo chủ nghĩa hậu hiện đại chống Phương
Tây trong giới thiên tả về văn hóa- nên chấp nhận một cách minh bạch rằng chủ
nghĩa phủ nhận hiện thực khách quan là lối suy nghĩ do tự họ chọn.
Điều gì đáng lẽ nên diễn ra sau "hậu cộng
sản" ?
Bản kê khai vốn dài : bất ngờ nhận thức về chống
cộng sản. Liên hoan ăn mừng. Có rất nhiều công trình nghiên cứu mang tính học
thuật so sánh giữa ta và họ. Một sự giải thích đầy đủ về hiện thực cộng sản-về
chính trị, kinh tế, đạo đức, sinh thái, xã hội, văn hóa vân vân (Điều gì ta
không muốn biết ?). Qúy trọng trở lại những nguyên tắc mà là nền tảng-từ phía
chúng ta- cho những sự khác biệt. Những cuộc tự nhận lỗi lầm sâu sắc, đau khổ,
tự vấn lương tâm giống nhau của tất cả những ai, dù không ác ý, nhưng trước đây
đã sai lầm bi thảm. Nhạy cảm rất sâu sắc trước bản chất và chính sách của những
chế độ cộng sản vẫn còn sống dai dẳng. Xét lại chương trình giảng dạy. Thừa nhận
giá trị không thể nào tả được của một chính quyền thật sự hoạt động trong khuôn
khổ hiến pháp.
Thật vậy, ta phải tuyệt đối tránh hồi sinh những
nguyên tắc tự do kinh điển do các thầy giáo, giáo sư, truyền thông thông tin,
nhà làm phim của chúng ta không màng đến cuộc điều tra so sánh mà thời gian đòi
hỏi rất cấp bách. Thật vậy, vì các bài học về cộng sản sẽ được dạy bởi kiến thức
và sự thật cho nên chắc chắn việc xét lại chương trình giảng dạy sẽ không xảy
ra. Ít nhất trong một thế hệ, sự coi thường của trí thức về xã hội tự do-như một
nền văn minh, tập hợp những thể chế, và nơi quy tụ những lý tưởng- đã là cốt
lõi của các môn khoa học nhân văn và khoa học xã hội mềm. Sự coi thường này
không thay đổi mà còn tăng nhanh bất chấp sự thật bây giờ không có cái cớ trí
thức nào để không màng đến những chân lý nào đấy.
Chúng ta biết rằng sự trao đổi tự nguyện giữa
các cá nhân mà chịu trách nhiệm về đạo đức dưới luật lệ của luật pháp đang tạo
ra cả sự thịnh vượng lẫn sự đa dạng chưa từng có về những chọn lựa của con người.
Mô hình như thế cũng đã và đang là điều kiện tiên quyết cho cá tính và tự do.
Ngược lại, các chế độ kế hoạch hóa từ trung ương chỉ tạo ra nghèo khổ và đôi
khi tạo ra sự phát triễn đến chủ nghĩa toàn trị không thể nào tránh được và sự
lạm dụng quyền lực xấu xa nhất. Những xã hội thị trường tự do năng động, đặt nền
tảng trên chủ nghĩa cá nhân dựa trên nhân quyền, đã thay đổi toàn bộ khái niệm
của con người về tự do và về nhân phẩm cho những nhóm trước đây bị bỏ rơi bên lề
xã hội. Toàn bộ "thí nghiệm chủ nghĩa xã hội", ngược lại, cuối cùng rơi
vào cảnh xung đột dân sự ; hận thù sắc tộc ; thậm chí không có những điều kiện
tiên quyết tối thiểu cho sự hồi sinh về kinh tế, xã hội và chính trị ; và coi
thường rõ ràng cá tính và quyền thiểu số. Con cái chúng ta không biết sự so
sánh thật sự này.
Còn về những cuộc tự nhận lỗi, chúng ta vô vọng
chờ đợi chúng từ những kẻ tuyên bố họ đã không biết hay từ những kẻ vẫn còn
không muốn học. Hãy để cho trí thức Phương Tây lặp lại lời trong "Tưởng niệm",
tác phẩm sáng tác dưới thời khủng bố Stalin của Anna Akhmatova, nhà thơ Nga vĩ
đại nhất của thế kỷ hai mươi : "Tôi sẽ nhớ họ mãi mãi và ở khắp mọi nơi,
dù bất kỳ chuyện gì xảy ra tôi cũng sẽ không bao giờ quên họ". Những xác
chết đòi hỏi giải thích, xin lỗi, và sám hối. Không có những điều như thế, sẽ
không có "hậu cộng sản".
Alan Charles Kors
Nguyên tác : Can
There be an "After Socialism" ?, The Atlas Society,
27/09/2003
Trần Quốc Việt dịch
(04/02/2022)
No comments:
Post a Comment