Về
hòa giải, hòa hợp và tính chất cuộc chiến tranh Việt Nam
Có
vẻ như sau bài phát biểu gần đây của TBT Tô Lâm nhấn mạnh sự hòa giải – hòa hợp
và cùng xây dựng một Việt Nam hùng cường, thì càng có nhiều cuộc tranh luận
trên mạng về hòa giải – hòa hợp.
Gần
đây nhất, BBC có tổ chức một loạt bài về vấn đề này, từ một nghiên cứu độc lập
với 100 người Việt Nam của TS. Nguyễn Phương Mai (ĐH Amsterdam, Hà Lan). Đáng
tiếc là BBC tiếng Việt (và cả tiếng Anh) vẫn bị chặn ở Việt Nam nên bạn đọc muốn
đọc loạt bài này sẽ phải vượt tường lửa. Có lẽ một trong những việc Việt Nam
nên làm trong quá trình hòa giải là mở tường lửa này, để người Việt Nam có thể
dễ dàng truy cập trang tin chính thức của chính phủ Anh quốc, một đối tác chiến
lược của Việt Nam.
Nếu
bàn về chủ đề này thì có lẽ sẽ không có hồi kết với những tranh cãi bất tận, dễ
trở thành sự thóa mạ lẫn nhau. Do vậy, mình mong những người tham gia comment
nên kiềm chế và tránh quy kết đối phương.
Ở
đây, mình xin đi vào vài ý. Hãy nói về hòa giải trước, vì nếu không có hòa giải
thì không thể có hòa hợp.
Thứ nhất, là hòa giải – hòa hợp
có cần không? Trừ một số rất ít, còn mình thấy đa số mọi người đều đồng ý hòa
giải và hòa hợp là cần thiết và góp phần tạo nên sức mạnh dân tộc. Sự khác biệt
chủ yếu là ở những câu sau: Hòa giải – hòa hợp với ai, dựa trên điều kiện gì…
Thứ hai, hòa giải – hòa hợp với
ai. Rõ ràng khi nói hòa giải – hòa hợp, chúng ta nói tới sự hòa giải giữa những
người Việt Nam với nhau. Vì với các cựu thù ngày xưa thì quá trình đó đã được cởi
mở từ lâu rồi.
Nhưng
ở đây, các ý kiến bắt đầu khác biệt, mà thường là nhiều người “bên thắng cuộc”
sẽ chỉ chấp nhận hòa giải, hòa hợp nếu “bên thua cuộc” nhận họ là phe xấu, tay
sai cho đế quốc và phải bày tỏ sự ăn năn, hối lỗi… Ngược lại, “bên thua cuộc” sẽ
chỉ chấp nhận hòa giải nếu “bên thắng cuộc” thừa nhận về việc đã đối xử tệ với
họ (bên thua cuộc) trong quá khứ, cũng như tỏ ra thiện chí trong việc công nhận
phần nào tính hợp lệ và hợp pháp của chính quyền Việt Nam Cộng hòa (VNCH), hay
thừa nhận quyền lên tiếng của họ.
Nhưng
đến đây thì vấn đề sẽ trở nên không thể giải quyết được, vì nó được coi là đụng
tới danh dự của các bên và tới ý nghĩa của cuộc chiến. Tức là bên thắng cuộc
không thể thừa nhận điều đó vì nó sẽ đi ngược lại tất cả các sách giáo khoa
cũng như giáo dục chính trị, lịch sử, tuyên truyền… trong 80 năm qua.
Thứ ba, và câu hỏi này quan
trọng hơn, có thể hòa giải – hòa hợp nếu chúng ta không nhất quyết rằng cuộc
chiến tranh đó chỉ có một tính chất không. Cách hiểu phổ quát của bên thắng cuộc
là, đây là chiến tranh giải phóng dân tộc, chống Mỹ cứu nước và bên thua cuộc
là “bè lũ tay sai ngoại bang”. Còn cách hiểu của bên thua cuộc thì cuộc chiến
có hai tính chất: Nội chiến giữa hai phe cộng sản và chống cộng sản cùng ở Việt
Nam và chiến tranh ủy nhiệm giữa hai phe cộng sản và chống cộng sản trên quy mô
toàn cầu.
Và
đến đây thì vấn đề hoàn toàn bế tắc, không thể giải quyết. Bên thắng cuộc không
thể bắt tay với “bọn tay sai ngoại bang” còn bên thua cuộc không thể chấp nhận
việc những mất mát và cả danh dự của mình đều không được thừa nhận.
Một
điều đáng ngạc nhiên là, ở các quốc gia khác trên thế giới, quá trình hòa giải
dân tộc không đến nỗi khó khăn như thế. Ví dụ ở những nước như Rwanda hay
Campuchia, nơi diễn ra nạn diệt chủng giữa sắc tộc này hay sắc tộc kia hay giữa
các giai cấp, các lực lượng chính trị thì quá trình hòa giải đều khá êm thấm.
Hay ở Nam Phi sau giai đoạn apartheid cũng vậy, hoặc ở các nước Nam Mỹ sau giai
đoạn độc tài quân sự…
Thường
ở các nước này, sau giai đoạn xung đột đẫm máu, người ta sẽ thành lập các Hội đồng
hay Ủy ban Hòa giải dân tộc với sự tham gia của nhiều bên, nhiều tiếng nói, nơi
không chỉ nạn nhân mà cả thủ phạm cũng có cơ hội phát biểu… Vai trò của những vị
lãnh tụ chính trị hay tôn giáo cũng rất quan trọng trong tiến trình này (như ở
Nam Phi).
Cũng
có những án xử với những tên tội phạm ghê tởm nhất (chỉ với một số rất ít),
nhưng mọi người đều hiểu đó là hình phạt của công lý và đó là một thứ công lý
toàn dân chứ không phải sự trả thù hay thứ công lý của kẻ thắng. Và chỉ vài năm
sau, hầu như không ai nhắc đến những thảm kịch từng đã xảy ra giữa họ. Còn ở Việt
Nam, 50 năm và tiếp tục đếm…
Ở
Việt Nam, sự vướng víu trong quá trình hòa giải là ở chỗ, mặc dù đây là cuộc
chiến có số người chết của hai phe mỗi bên lên tới cả triệu người (chưa kể cả
triệu dân thường), nhưng diễn ngôn phổ biến vẫn là kháng Mỹ cứu nước (dù số người
Mỹ chết chỉ hơn năm vạn người).
Mình
hoàn toàn không phản đối diễn ngôn này khi số lượng người Mỹ có mặt tham chiến ở
Việt Nam có lúc lên tới 50 vạn người (mặc dù sự có mặt của họ là do lời mời của
chính quyền VNCH). Nhưng bên cạnh diễn ngôn đó thì tại sao lại không thể tồn tại
các diễn ngôn khác như nội chiến hay chiến tranh ủy nhiệm? Tại sao chúng ta cứ
nhất quyết chỉ có một diễn ngôn, một cách kể chuyện cho một cuộc chiến tranh
quá phức tạp và nhiều sắc thái, nơi có sự tham gia của quân đội hay cố vấn quân
sự từ ít nhất 10 quốc gia?
Với
việc chấp nhận có nhiều diễn ngôn cùng tồn tại, chúng ta sẽ cởi mở hơn và chấp
nhận việc có nhiều “sự thật” khác nhau, nhiều thứ “lịch sử”. Và đó mới thực sự
là cơ hội để có thể mở lòng hơn, để có thể thực sự nói và thực sự lắng nghe,
chia sẻ ý kiến và cảm xúc mà không sợ hãi hay hằn học. Và điều đó là cần thiết,
với người đã chết và cả người còn sống. Bởi lẽ một dân tộc mà chia rẽ là một
dân tộc yếu. Trong quá khứ, chúng ta đã phải trả giá quá đắt cho sự chia rẽ này
rồi – bởi lý do nào mà chúng ta lại có một cuộc chiến 20 năm nếu như không thực
sự là có một sự chia rẽ rất lớn trong lòng dân tộc?
Và
hòa giải ở đây không chỉ là việc chính quyền hòa giải với người “Cali”, hay những
Việt kiều đang sống ở nước ngoài và con cháu họ; giữa “bò đỏ” với “bò vàng”; mà
còn là giữa những phần tâm thức còn bị phân mảnh của tâm thức dân tộc Việt Nam
dù những người Việt Nam đang sống ở đâu. Chừng nào tâm thức đó còn chia cắt thì
hội chứng “chiến tranh chống Mỹ” sẽ còn mưng mủ, mà bao nhiêu diễn văn hay màn
trình diễn hoành tráng cũng không thể nào giúp các vết thương đó lành được.
.
Bài trên BBC của TS. Nguyen
Phuong Mai
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ceqre0519llo...
BBC.COM
Hòa
hợp dân tộc: 100 tiếng nói đồng bào - Bài 2: Hòa giải đã lỡ, hòa hợp đang chờ -
BBC News Tiếng Việt
----------
TRUNG
QUỐC ĐÃ ĐIỀU HƠN 300.000 QUÂN TỚI VIỆT NAM
TRUNG
QUỐC ĐÃ ĐIỀU HƠN 300.000 QUÂN TỚI VIỆT NAM
Trong
Chiến tranh Việt Nam, việc quân Mỹ và các đồng minh như Úc, Nam Hàn… tới miền
Nam Việt Nam để sát cánh cùng Việt Nam Cộng hòa là điều đã được biết đến từ
lâu.
Vậy
còn phía miền Bắc, những lực lượng quân sự nước ngoài nào từng tới để sát cánh
chiến đấu cùng Hà Nội?
Theo
bài viết ngày 20/4 trên báo Vietnamnet của tác giả là Thiếu tá Lê Minh Nam,
Trung Quốc đã cử hơn 300.000 quân trong giai đoạn 1965-1968.
Bài
viết cho biết:
“Từ
năm 1965-1968, Trung Quốc đã cử 346 chuyên gia cùng 310.011 bộ đội sang Việt
Nam, gồm bộ đội cao xạ, xây dựng công trình, làm đường sắt và đường bộ. Bộ đội
Trung Quốc tham gia chiến đấu 1.659 trận, bắn rơi 126 máy bay (phía Trung Quốc
tổng kết là 1.068 máy bay), hy sinh 771 người, bị thương 1.675 người.”
[...]
“Những
năm 1955-1975, tổng khối lượng viện trợ quân sự của Trung Quốc cho Việt Nam là
1.594.724 tấn. Trong đó có nhiều loại vũ khí như: 2.227.677 súng bộ binh,
43.584 súng chống tăng, 24.134 súng cối các loại, 290 pháo hỏa tiễn, 1.376 pháo
mặt đất, 3.229 pháo cao xạ, 1 trung đoàn tên lửa Hồng Kỳ, 480 đạn tên lửa
K6810, 142 máy bay chiến đấu, 30 tàu chiến hải quân, 127 tàu vận tải hải quân,
552 xe tăng các loại, 360 xe vỏ thép, 322 xe xích kéo pháo, 6.524 xe chuyên
dùng, 15 phao cầu, 3.430 xe máy công trình, 11 ống dẫn dầu, 36 thiết bị toàn bộ.”
Ngoài
Trung Quốc thì còn có Liên Xô.
Một
nhóm phi công MiG-17 của Bắc Triều Tiên cũng tới miền Bắc. Những phi công tử trận
đã được chôn cất tại huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang.
Thông
tin thêm là tại lễ kỷ niệm 50 năm kết thúc chiến tranh sắp tới, Việt Nam có mời
lực lượng của Trung Quốc tham gia diễu binh.
:
XINHUA/AFP via Getty Images
https://www.facebook.com/photo/?fbid=1089645889868354&set=a.634443215388626
Quân
miền Bắc tập luyện gần Hà Nội vào tháng 7/1966
No comments:
Post a Comment