Vì sao chính quyền Việt Nam không chấp nhận các tôn giáo mới?
Văn Tâm - Luật
Khoa
December 1, 2022 . 6:00 PM
Hứa hẹn cởi mở, âm thầm xóa sổ.
https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w1304/2022/12/7.png
Ảnh minh họa.
Đồ họa: Luật Khoa
Tháng 6/2021, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng
đã tuyên bố Việt Nam sẽ chào đón tất cả các tôn giáo, kể cả
các tôn giáo mới. [1]
Đến tháng 12/2021, Ban Tôn giáo Chính phủ đã công nhận 5 mặt tích cực của phong trào tôn giáo mới ở Việt
Nam. [2]
Tuy nhiên, cho đến nay, đó chỉ là những lời hứa
suông hoặc thông tin đưa ra để đánh lạc hướng dư luận, nhằm che đậy mục đích
triệt tiêu các tôn giáo mới đang phát triển mạnh mẽ.
Vì sao Việt Nam không chấp nhận các tôn giáo mới
như những quốc gia khác, trong khi tín đồ Việt Nam vẫn thường tìm đến một số nước
để sinh hoạt trong các giáo phái, như Đài Loan hay Campuchia?
Việt Nam: Một trong 41 nước cấm các nhóm tôn giáo
Theo Trung tâm nghiên cứu Pew, Việt Nam là một trong 41/198 nước
trên thế giới cấm các nhóm tôn giáo. [3]
Theo đó, một số nước cấm các nhóm tôn giáo vì
vấn đề an ninh, một số nước khác dán nhãn các nhóm tôn giáo bị cấm là tà đạo. Ở
khu vực châu Á, Trung Quốc và Việt Nam tất nhiên là ví dụ nổi bật cho việc dán
nhãn “tà đạo” vào các tôn giáo mới.
Việt Nam bắt đầu ghi nhận các tôn giáo mới từ năm 1980. [4] Đến nay, Việt
Nam đã có ít nhất 85 tôn giáo mới. [5] Tuy nhiên, chính quyền vẫn chưa công
nhận bất kỳ tôn giáo mới nào.
Hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có quy định để xác
định một tôn giáo là tà đạo, nhưng công an và báo chí vẫn tùy tiện dán nhãn tà
đạo vào các tôn giáo mới, chủ yếu để thuyết phục người dân không theo các tôn
giáo này.
Trên thực tế, chính quyền đang cản trở hoạt động
của các tôn giáo mới bằng cách sách nhiễu hoặc xử phạt vi phạm hành chính. Ví dụ
như các học viên Pháp Luân Công bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động xuất
bản, do họ phổ biến các tờ rơi hoặc cất giữ các tài liệu được cho là không có
nguồn gốc hợp pháp.
Muốn xóa sổ các tôn giáo mới
Vào tháng 9/2022, Ban Tôn giáo TP. Hà Nội đã thành lập “Phòng Tín ngưỡng và Hiện tượng tôn giáo mới” để
đối phó với 16 tôn giáo mới đang hoạt động ở thành phố này. [6]
Theo đó, nhiệm vụ của phòng này được mô tả một
cách khá tích cực là: “...giải quyết các nhu cầu chính đáng của tổ chức và cá
nhân liên quan đến tín ngưỡng và hiện tượng tôn giáo mới theo quy định”.
Tuy nhiên, đến tháng 10/2022, Trưởng ban Ban
Tôn giáo TP. Hà Nội Phạm Tiến Dũng đã có một bài viết cáo buộc tất cả các tôn giáo mới là: “vay mượn
giáo lý, lừa bịp, phản khoa học”, “dùng ngôn ngữ để mê hoặc”, “thông tin không
rõ ràng”, “núp bóng tôn giáo chính thống để trục lợi” và “dùng hình thức tẩy
não”. [7]
Ông Phạm Tiến Dũng, từng là một thượng tá an
ninh, còn cho biết rằng cơ quan do ông lãnh đạo đã đề xuất phương án
“xử lý dứt điểm” khía cạnh tiêu cực các hoạt động của các tôn giáo mới lên UBND
TP. Hà Nội. [8] Như đã nói ở trên, việc tuyên bố với thực hiện là hai câu chuyện
khác biệt.
Ở khu vực Tây Nguyên, vào tháng 5/2022, chính
quyền tỉnh Kon Tum đã tuyên bố xóa bỏ hoàn toàn đạo Hà Mòn, một hiện tượng tôn
giáo mới bắt đầu từ năm 2000. [9]
Ở khu vực phía miền núi phía Bắc, đạo Dương
Văn Mình, một tôn giáo được thành lập vào năm 1990, đang chống chọi với cuộc trấn
áp của chính quyền. Tỉnh Bắc Kạn khẳng định sẽ xóa bỏ đạo này vào năm 2023. [10]
Tuy nhiên, Việt Nam chưa bao giờ xóa bỏ thành
công các tôn giáo mới. Năm 1989, Việt Nam có 12 hiện tượng tôn giáo mới. Con số này vào năm 2000 là 54,
và hiện nay là 85. Có khoảng 40 - 50 nghìn người theo các tôn giáo mới, dựa
trên số liệu thống kê được thực hiện tại 28 tỉnh, thành của Ủy ban Trung ương Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam vào năm 2020. [11]
Vì sao chính quyền không chấp nhận các tôn giáo mới?
Mô hình quản lý tôn giáo của chính quyền Việt
Nam được thiết kế theo hướng kiểm soát chặt chẽ và toàn diện các tôn giáo.
Ban Tôn giáo Chính phủ có các phòng ban riêng
để quản lý từng tôn giáo một. Sở Nội vụ ở các tỉnh, thành lại có các ban tôn
giáo.
Ngoài ra, ngành công an cũng có một cơ quan
chuyên quản lý về tôn giáo thuộc Cục An ninh Nội địa. Vào tháng 3/2021, một Phó
Cục trưởng của cục này là ông Nguyễn Tiến Trọng đã được bổ nhiệm giữ chức Phó
Trưởng ban Ban Tôn giáo Chính phủ.
Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng có
vai trò kiểm soát các tổ chức tôn giáo. Các cơ quan của tổ chức này được trải
dài, trải rộng từ trung ương đến cấp xã.
Theo danh mục thông tin bí mật của nhà nước, các tổ chức chính
trị - xã hội của nhà nước như Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Hội Liên hiệp
Phụ nữ Việt Nam đều có nhiệm vụ bí mật kiểm soát các hoạt động tôn giáo. [12]
Đồng thời, chính quyền không ngừng nỗ lực xâm
nhập vào các tổ chức tôn giáo.
Đảng thừa nhận có bí mật bố trí người của mình trong các tổ chức tôn giáo.
[13] Bộ Nội vụ cũng
công khai nhắc nhở chính quyền các tỉnh, thành phải lựa chọn nhân sự cho
các tổ chức tôn giáo trước các kỳ đại hội. [14]
Hệ thống kiểm soát này cho thấy chính quyền rất
quan ngại về khả năng tác động đến quần chúng của các tổ chức tôn giáo.
Vì vậy, các tổ chức tôn giáo mới nếu được công
nhận sẽ tạo thêm nhiều áp lực lên hệ thống này. Nếu công nhận một tôn giáo mới
thì đồng nghĩa phải công nhận các tôn giáo mới khác. Chính quyền phải dùng nhiều
nguồn lực hơn nữa để kiểm soát chặt chẽ quá trình này.
Mặt khác, các tôn giáo mới ở các nước thường
không có mô hình tổ chức bài bản, phần lớn phụ thuộc vào người sáng lập. Người
sáng lập các tôn giáo này thường ảnh hưởng sâu sắc đến các tín đồ, nắm giữ tiềm
lực lớn về tài chính. Chính quyền Việt Nam có thể xem điều này là một mối nguy
hiểm.
Điển hình như trường hợp Thiền sư Thích Nhất Hạnh.
Ông là một nhà sư nổi tiếng trên thế giới và chính quyền Việt Nam chỉ ông phép
ông trở về nước khi đã già yếu. Tuy nhiên, một thời gian sau khi trở về Việt
Nam, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã chỉ trích nhà nước về việc đàn áp quyền tự do
tôn giáo và sự lãnh đạo độc tài của đảng Cộng sản Việt Nam. Đến nay, chính quyền
vẫn chưa cho phép Làng Mai hoạt động chính thức tại Việt Nam.
Một yếu tố khác có thể lý giải cho việc cấm
các tôn giáo mới là để đảm bảo lợi ích của các tôn giáo trong nước. Khi các tôn
giáo mới được hoạt động hợp pháp thì sẽ cạnh tranh với các tôn giáo truyền thống.
Việc này dễ ảnh hưởng đến lợi ích của các tổ chức tôn giáo có quan hệ chặt chẽ
với nhà nước, ví dụ như Giáo hội Phật giáo Việt Nam, trong đó nhà nước đảm bảo
các lợi ích dành cho giáo hội, đổi lại giáo hội sẽ phục vụ các mục tiêu của
chính quyền.
Cũng giống như Trung Quốc, chính quyền Việt
Nam sẽ không chấp nhận các tôn giáo mới khi nào vẫn còn tham vọng kiểm soát, lợi
dụng các tổ chức tôn giáo.
----------
Chú thích
1. Ban Tôn giáo Chính phủ nói “sẵn sàng đón
các đạo lạ”. Bạn nên hiểu chuyện này thế nào? (2021, August 28). Luật Khoa.
https://luatkhoa.org/2021/08/ban-ton-giao-chinh-phu-noi-san-sang-don-cac-dao-la-ban-nen-hieu-chuyen-nay-the-nao/
2. Ban Tôn giáo Chính phủ thừa nhận mặt
tích cực của tôn giáo mới. (2021, December 5). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2021/12/ban-ton-giao-chinh-phu-thua-nhan-mat-tich-cuc-cua-ton-giao-moi/
3. 41 countries ban religion-related
groups; Jehovah’s Witnesses, Baha’is among the most commonly targeted.
(2021, November 15). Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/fact-tank/2021/11/15/41-countries-ban-religion-related-groups-jehovahs-witnesses-bahais-among-the-most-commonly-targeted/
4. Nguồn gốc đa dạng, biểu hiện phức tạp.
(2022, October 20). Báo Điện Tử Đại Biểu Nhân Dân. https://web.archive.org/web/20221027030252/https://daibieunhandan.vn/van-hoa/nguon-goc-da-dang-bieu-hien-phuc-tap-i304276/
5. Các giáo phái có thực sự đáng sợ?
(2021, September 10). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2021/09/cac-giao-phai-co-thuc-su-dang-so/
6. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội thành lập
Phòng Tín ngưỡng và Hiện tượng tôn giáo mới. (2022, September 20). Hà Nội Mới.
https://web.archive.org/web/20220920110542/http:/www.hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Xa-hoi/1042554/ban-ton-giao-thanh-pho-ha-noi-thanh-lap-phong-tin-nguong-va-hien-tuong-ton-giao-moi
7. Biến tướng của các hiện tượng tôn giáo mới.
(2022, October 20). Báo Điện Tử Đại Biểu Nhân Dân. https://web.archive.org/web/20221027030948/https://daibieunhandan.vn/van-hoa/bien-tuong-cua-cac-hien-tuong-ton-giao-moi-i304279/
8. Chủ động nghiên cứu, kịp thời xử lý.
(2022, October 20). Báo Điện Tử Đại Biểu Nhân Dân. https://web.archive.org/web/20221027031213/https://daibieunhandan.vn/van-hoa/chu-dong-nghien-cuu-kip-thoi-xu-ly-i304277/
9. Tôn giáo tháng 5/2022: Thêm người ở Tịnh
thất Bồng Lai bị bắt, đàn áp đạo Hà Mòn. (2022, June 15). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2022/06/ban-tin-ton-giao-thang-5-2022/
10. Đàn áp đạo Dương Văn Mình: 3 vấn đề
chính quyền phải làm rõ. (2022, October 1). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2022/10/dan-ap-dao-duong-van-minh-3-van-de-chinh-quyen-phai-lam-ro/
11. Xem [4].
12. 7 bí mật nhà nước trong lĩnh vực tôn
giáo có thể làm bạn bất ngờ. (2021, January 1). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2021/01/7-bi-mat-nha-nuoc-trong-linh-vuc-ton-giao-co-the-lam-ban-bat-ngo/
13. Xem [12]
14. Khi nhà nước làm hư nhà sư. (2022,
August 20). Luật Khoa. https://luatkhoa.org/2022/08/khi-nha-nuoc-lam-hu-nha-su/
No comments:
Post a Comment