Nguyễn
Thông (Nguyễn
Thông Cào)
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1091992201634838&id=100024722048900
Chốt lại những ý ở các phần bài trước, rằng
không phải cứ cái gì của phong kiến cũng là xấu, là phải bỏ và thay bằng cái mới.
Có những giá trị đã được thử thách, chịu cuộc dâu bể và tồn tại mãi tới ngày
nay. Lễ chính là thứ giá trị ấy, thành thứ chuẩn mực đạo đức, lối sống, văn
hóa, đã là con người thì phải có nó, không thể bỏ được.
Tuy nhiên, gìn giữ ngàn đời nhưng có thể phá
trong phút chốc. Thể chế nhân danh cách mạng đã hủy hoại biết bao nhiêu điều tốt
đẹp mà cha ông từng gìn giữ bảo vệ, cả về vật chất lẫn tinh thần. Trong đó có lễ.
Không ai phá lễ, hủy lễ “giỏi” bằng bộ máy cai trị. Trên ngồi chẳng chính ngôi,
nên bề tôi, kẻ dưới mới lăng loàn. Trên thì hống hách, cao ngạo, khinh rẻ người
như rơm rác, dưới thì hèn hạ, rạp mình, mất tư cách, không ra thể thống gì. Chả
bao giờ như thời nay, nên chính những kẻ vô lễ ấy đã đúc rút ra thứ lễ “tiến
lên ta quyết tiến lên/tiến lên ta gọi cấp trên bằng thằng”. Quan lớn quan nhỏ đều
mất lễ, bảo sao dân chúng không coi khinh xem thường. Vụ cái vòng hoa viếng nạn
nhân tử vong do Covid-19 là biểu hiện “vô lễ” thiếu văn hóa rõ nhất.
Việc giáo sư thành viên Hội đồng lý luận trung
ương Trần Ngọc Thêm đòi bớt khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”, xét về cơ bản
là đòi bỏ lễ, nhưng nếu gạn đục khơi trong thì cũng có phần chấp nhận được. Cái
"được" nằm ở vấn đề ông Thêm đòi bỏ khẩu hiệu. Ít nhiều ông Thêm đã
dám thách thức thứ trật tự an bài, đã bày tỏ thái độ phản kháng đối với sự áp đặt
vốn được coi là không thể thay đổi của nhà cai trị.
Mở rộng hơn, không chỉ bỏ bệnh thích khẩu hiệu
trong giáo dục-nhà trường, mà cần bỏ ngay, bỏ triệt để bệnh sính khẩu hiệu đã
thành mạn tính trong cuộc sống này đã hơn 2/3 thế kỷ. Một căn bệnh hình thức,
màu mè, rởm đời, ngứa mắt, không thực chất. Nó chả khác gì thứ u nhọt trên cơ
thể đời sống xã hội. Bệnh nặng tới mức có lúc nó còn được tôn vinh thành sách
lược, đường lối. Tôi nhớ thời những năm 60 - 70 ở miền Bắc, đám học trò chúng
tôi khi học môn lịch sử, trong những bài về thắng lợi này nọ, ở phần nguyên
nhân, ngoài những sự lãnh đạo sáng suốt của đảng, đường lối đúng đắn, lòng yêu
nước của quân và dân, sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, v.v.., còn có gạch đầu
dòng nhấn mạnh việc có khẩu hiệu chính xác, kịp thời. Trên thế gian này, không
ai mê cuồng khẩu hiệu bằng người cộng sản.
Tôi có người bạn, bậc đàn anh, anh Nguyễn Thế
Khải, người từng đi khắp 5 châu 4 biển, không nơi nào không đặt chân tới. Anh
là chủ Công ty Du lịch Hoàn Mỹ nên đi nhiều. Sinh thời, anh (mới mất năm ngoái)
có kể với tôi, phàn nàn rằng không có xứ nào mê muội khẩu hiệu rởm đời như xứ
ta. Ở đất người ta, căng mắt ra tìm, bói cũng không ra khẩu hiệu. Mỹ, Canada,
Úc, hoặc châu Âu đã đành, ngay cả châu Phi cũng cực hiếm khẩu hiệu. Khẩu hiệu đỏ
chói lại càng hiếm. Nhưng họ vẫn phát triển, vẫn yên bình. Về tới mình, vừa xuống
máy bay là nhức mắt, chịu không nổi. Vừa rởm, màu mè làm xấu cảnh quan, vừa tốn
kém không biết bao nhiêu mà kể. Nhiều con đường, khẩu hiệu và cờ quạt đỏ lòe
trông như những cục tiết.
Hồi nhỏ tôi đi học, tuy chưa nhiều khẩu hiệu
như bây giờ, nhưng trường lớp bị khẩu hiệu chiếm dụng cũng đã ghê. Người ta cứ
thay hết câu này tới câu khác, thậm chí cùng lúc bày ra đủ thứ. Hình như họ
nghĩ không có khẩu hiệu thì không giáo dục được, không dạy được học trò nên người.
Nào là “Học, học nữa, học mãi” (lời dạy này của ông Sáu Lin phòng học nào cũng
có, ngự ngay phía trên bảng đen), rồi “Thi đua dạy tốt học tốt”, rồi “Vì lợi
ích 10 năm trồng cây…”, rồi “5 điều Bác Hồ dạy”… Chẳng nhẽ người ta nghĩ rằng
chỉ cần khẩu hiệu là có thể đảm bảo được chất lượng của nền giáo dục. Bao nhiêu năm cứ thế trôi đi, tới
khi giật mình nhận ra sự thực trường không ra trường, lớp chẳng ra lớp, thầy
không ra thầy, trò chả ra trò, nát bét cả, mới vội vàng thay đổi, treo “Tiên học
lễ, hậu học văn”. Và giờ lại đòi bỏ. Cứ quẩn quanh đèn cù không ra thể thống
gì.
Phải triệt để thay đổi nền giáo dục hiện tại,
đã từng tồn tại hơn nửa thế kỷ. Nói thẳng, nhà cai trị và những người cầm trịch
giáo dục xã hội chủ nghĩa xứ này phải biết ngượng với những gì người Pháp, và cả
chính quyền Sài Gòn trước 1975, đã làm được cho nền giáo dục nước nhà.
Cứ lúng túng mãi tự bện dây trói mình, rồi
cũng chả đi đến đâu. Lễ hay văn đều cần dạy và học, bởi có thế mới tạo được con
người đủ đức đủ tài. Chỉ không cần khẩu hiệu, không cần thứ vỏ rỗng tuếch. Mà
không chỉ với khẩu hiệu giáo sư Thêm đề nghị bỏ, cứ bỏ tất, cuộc sống và xã hội
không vì thế mà lụn bại.
Giờ đây, với con người, thứ thiếu nhất không
phải là lễ hay văn, mà là dũng.
Nguyễn Thông
---------------
Kỳ 3: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1089787275188664&id=100024722048900
Kỳ 2 : https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1087916368709088&id=100024722048900
Kỳ 1 : https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1081120619388663&id=100024722048900
Ảnh: Con thuyền giáo dục xứ này mà còn đòi bỏ
lễ nữa thì sẽ đắm.
https://www.facebook.com/photo?fbid=1091990148301710&set=a.133382914162443
.
No comments:
Post a Comment