Từ tỷ phú Jack Ma: Bài học cho giới
làm giàu từ chế độ cộng sản
Chủ Nhật, 09/12/2021 - 08:44 — tuankhanh
https://www.rfavietnam.com/node/6953
Khôn ngoan và và tham vọng, Jack Ma đã tự dựng
nên một trong những đế chế kinh doanh lớn nhất Trung Quốc từ con số không, tạo
ra hàng tỷ đô la của cải và giới thiệu cuộc sống đổi mới kỹ thuật số cho hàng
trăm triệu người Trung Quốc. Dĩ nhiên Jack Ma không phải kiểu người như Jeff Bezos,
Elon Musk hay Bill Gates của Trung Quốc. Nhưng sau cú vươn vai và giàu có ấy,
Jack Ma trở thành đồng nghiệp, sánh vai cùng những người đó.
Thế nhưng giờ đây, ông ta đã biến mất gần như
hoàn toàn khỏi tầm nhìn của công chúng ở Trung Quốc, Thật kỳ lạ. Những gì thuộc
về Jack Ma từng được báo chí nhà nước ca ngợi không ngừng, coi là động lực hữu
ích để Trung Quốc bắt kịp phương Tây, nay lại được báo chí trở mặt, đúc kết lại
như một mối đe dọa đối với Đảng Cộng sản cầm quyền.
Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo quyền lực nhất của
Trung Quốc trong nhiều thập kỷ, đang viết lại các quy tắc kinh doanh cho nền
kinh tế lớn thứ hai thế giới. Theo những người hiểu ông Tập, đã nhận định rằng
hậu quả hiện thời, do Jack Ma đã không bắt kịp với những quan điểm chính trị
đang thay đổi của Bắc Kinh. Có người bình luận rằng trong ảo mộng về một thứ tự
do không có thật ở đế quốc cộng sản, Jacek Ma quên, và cư xử giống một doanh
nhân Mỹ.
Jack Ma đột nhiên mất dần khỏi sân khấu thế giới
cũng như tại quê nhà, sau một vài phát biểu thẳng thắn, kể từ tháng 10-2020.
Ông ta lên tiếng chỉ trích các cơ quan quản lý Trung Quốc vì đã kìm hãm sự đổi
mới tài chính. Có vẻ đó là những nhận định trở thành nguy hiểm, nhất là khi Ma
đang trở thành một hình mẫu thần tượng của hàng trăm triệu người ở Trung Quốc.
Tập Cận Bình đã đích thân can thiệp vài ngày sau đó để chặn đợt phát hành cổ
phiếu lần đầu ra công chúng kỷ lục trị giá hơn 34 tỷ đô la của Ant Group, công
ty công nghệ tài chính đầu não của Jack Ma. Kể từ đó, Ant Group buộc phải cơ cấu
lại hoạt động kinh doanh của mình, khiến các nhân viên và nhà đầu tư của công
ty rơi vào tình trạng lơ lửng, không biết số phận của mình rồi sẽ ra sao.
Từ đầu năm nay, Bắc Kinh đã ra tay đàn áp khu
vực giới tài chính tư nhân của Trung Quốc, trong đó nổi bật là phạt tiền và tiến
hành các cuộc điều tra nhằm buộc các công ty của ông Ma, cũng như các công ty
cho thuê xe Didi Global Inc. và chủ sở hữu của TikTok là ByteDance Ltd., buộc
các nơi này phải tuân thủ chặt chẽ hơn các quy định lợi ích chính trị từ nhà nước
ban hành. Các công ty ấy, hiện nắm giữ rất nhiều vốn và dữ liệu người dùng, đã
phát triển quá mức để kiểm soát, khiến Bắc Kinh lo ngại.
Ông Jack Ma, chỉ mới 56 tuổi, nhưng lại có quá
nhiều chuyến đi cá nhân gặp gỡ các nhà lãnh đạo thế giới, chỉ để chơi golf hay
trò chuyện về triết học Trung Hoa. Phong thái của Jack Ma bắt đầu giống như một
lãnh tụ ở tầm quốc tế khi thuê họa sĩ riêng để học vẽ sơn dầu, phong cách trừu
tượng, rồi cả học hát. Điều đáng nói, trong các công việc của Jack Ma, ông ta
cũng có những chuyến lui tới Bắc Kinh để dàn xếp nhiều thứ cao hơn chuyện kinh
doanh bình thường. Các quan chức giấu tên nói cho biết là Ma đã đi lạc quá xa
khỏi làn đường của mình rồi. Tham vọng và bản tính thoải mái bộc lộ của ông, trở
thành những đặc điểm thu hút sự theo dõi mạnh mẽ của nhiều người ở Trung Quốc.
Nhưng yếu tố đó, nay sẽ không còn được dung thứ trong vòng tay siết chặt của
ông Tập và đảng cầm quyền.
Việc Jack Ma bị “trừng phạt” bởi đảng Cộng sản
Trung Quốc, có vẻ không còn là chuyện hình sự hay sai sót bình thường, tờ
Washington Post từng thử gửi thư đặt câu hỏi với các cơ quan chính phủ Trung Quốc
liên quan đến việc quản lý các công ty của ông Ma, bao gồm Ngân hàng Nhân dân
Trung Quốc, Ủy ban Quản lý Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc và Cục Quản lý Nhà
nước về Quy chế Thị trường… nhưng không có nơi nào trả lời yêu cầu bình luận.
Văn phòng thông tin của Quốc vụ viện, Nội các Trung Quốc cũng không trả lời các
câu hỏi bằng văn bản.
Những nhà bình luận thời sự nói lẽ ra, Jack Ma
chỉ nên tập trung vào việc “ủng hộ Đảng thay vì chỉ tập trung vào lợi ích của
riêng mình”. Một quan chức Bắc Kinh cũng xác nhận điều này. Đây thật sự là một
bài học của những người làm giàu trong chế độ cộng sản: Phải luôn biết cách tạo
ra một hình ảnh khiêm tốn hơn đảng cầm quyền, và phải luôn giữ một cách sống ít
bị chú ý nhất. Thường thì giới tư bản đỏ vẫn hay thể hiện điều đó bằng cách
luôn ra mặt hỗ trợ các doanh nghiệp chính phủ, nói như vẹt về chính trị và chia
sẻ nhiều lợi nhuận hơn của công ty với các hoạt động xã hội.
Những người bênh vực Jack Ma nói rằng ông ta
đang bị trừng phạt cũng vì hành động hay bỏ tiền ra cho các tập đoàn công nghệ,
kinh tế phương Tây – như một cách thúc đẩy đổi mới, tìm kiếm sự thống trị thị
trường, tạo ra sản phẩm mới, vận động hành lang để nới lỏng quy định và kiếm tiền.
Tuy đây là cách làm hợp lý và sự năng động đã dẫn đến sự thành công của Ant và
gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba Group Holding Ltd.
Một người quen thuộc với quan điểm của ông Tập
cho biết nhà lãnh đạo đầy quyền lực này “chắc chắn không vui” với một công dân
của mình, như Jack Ma, lại được Tổng thống Barack Obama mời tới một bữa trưa
riêng tại Nhà Trắng ở Washington, trò chuyện riêng về thương mại điện tử với Tổng
thống Pháp François Hollande tại Điện Élysée ở Paris.
Đầu năm 2017, ông Ma lại gặp gỡ Tổng thống đắc
cử Donald Trump. Khung hình trực tiếp cho thấy cả hai bước vào sảnh Trump Tower
ở Manhattan, và ông Trump ca ngợi vị khách của mình là “một doanh nhân vĩ đại,
vĩ đại”.
Vào sinh nhật lần thứ 18 của tập đoàn Alibaba
năm đó, Jack Ma đã hóa trang thành Michael Jackson và nhảy theo bài hát “Billie
Jean” trước khoảng 40.000 nhân viên, một màn trình diễn được hàng triệu người
xem trên YouTube – điều làm cho các quan chức tuyên giáo của Trung Quốc phải
cau mày, và có thể tự hỏi vì sao cuộc vui đó không phải là hình ảnh của Tôn Ngộ
Không.
Hình ảnh của Jack Ma ở nước ngoài càng khởi sắc
bao nhiêu, thì cổ phiếu của ông ở quê nhà lại sụt giảm. Những thư từ gợi ý của
Ma tới lãnh đạo Trung Quốc thông qua một văn phòng trong Ủy ban Trung ương Đảng
Cộng sản bắt đầu không có hồi âm. Sự lạnh nhạt bắt đầu từ năm ngoái, và Ant
Group, công ty công nghệ tài chính của của Jack Ma bắt đầu có hồ sơ báo cáo mật
trên bàn của nhiều lãnh đạo, bao gồm cả công an.
Các quan chức Trung Quốc đã báo cáo khẩn về sự
cần thiết phải quản lý các rủi ro tài chính tiềm ẩn từ các hệ thống tư nhân, mà
Ant Group là một trong những ví dụ. Chính quyền cũng tìm cách ngăn cản các tỷ
phú và những nhân vật quyền lực khác đầu tư vào Ant, thậm chí ngăn cản nguồn tiền
lớn tham gia vào nỗ lực quản lý Ant Group.
Ngay cả việc Ant Group tham gia sàn giao dịch
chứng khoán Thượng Hải với mã số 688688, một bộ số đặc biệt tốt lành trong văn
hóa Trung Quốc, cũng khiến không ít người quyền lực khó chịu, bởi đó được coi
là một dấu hiệu cho thấy sức mạnh bao trùm của Ma.
Trước những bài phát biểu hồi tháng 10 của ông
Ma, nhằm vào việc chỉ trích các cơ quan quản lý, Jack Ma đã tuyên bố riêng với
các nhân viên rằng ông có kế hoạch phát triển mà cũng sẽ chẳng cần phải dựa dẫm
gì vào chính quyền. Lập tức báo cáo về chuyện này đã được gửi đi nhiều nơi. Với
công an, và đảng Cộng sản Trung Quốc, đó chính là biểu hiện đe dọa nền kinh tế
Trung Quốc. Ông Tập đã lạnh lùng tự tay cắt bỏ các hồ sơ xin phát triển của Ant
Group mà không buồn nói dông dài lý do. Chuyến đi lên đỉnh của ông Ma đã bắt đầu
kết thúc.
Câu chuyện của Jack Ma rõ là một bài học -
nhưng cũng là lời cảnh báo với tất cả những tay tư bản đỏ trong chế độ cộng sản:
Nhà nước độc tài chỉ muốn có các nhà lãnh đạo doanh nhân tỷ phú sánh ngang với
đỉnh cao của các huyền thoại công nghệ của Mỹ hay thế giới để nở mày nở mặt cho
chính quyền. Nhưng cứ vươn cao quá trong đất nước, sớm muộn gì họ cũng sẽ trở
thành cái gai trong mắt giới lãnh đạo tối cao.
No comments:
Post a Comment