BANG GIAO QUỐC TẾ NÁO LOẠN TRONG 100 NGÀY ĐẦU NHIỆM KỲ TT TRUMP (Thanh Hà / RFI)

 

Bang giao quốc tế náo loạn trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ TT Trump

Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 03/05/2025 - 08:45

https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-%C4%91%E1%BA%B7c-bi%E1%BB%87t/20250503-bang-giao-qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF-n%C3%A1o-lo%E1%BA%A1n-trong-100-ng%C3%A0y-%C4%91%E1%BA%A7u-nhi%E1%BB%87m-k%E1%BB%B3-tt-trump

 

Các đồng minh của Mỹ mất phương hướng. Chính quyền Trump gây sức ép với Kiev, chiều ý Matxcơva để đạt được một thỏa thuận ngừng bắn cho Ukraina nhưng kết quả không nhiều. 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam, chất độc da cam vẫn hành hạ hàng triệu người Việt Nam vào lúc Hoa Kỳ ngừng chính sách viện trợ quốc tế làm tê liệt các chương trình hỗ trợ tẩy chất độc dioxin. Tham gia chính quyền, Elon Musk đang bị gạt dần ra ngoài tập đoàn Tesla do chính ông sáng lập.

 

HÌNH :

TT Trump hội ngộ với các cảm tình viên tại Warrren, bang Michigan đánh dấu 100 ngày cầm quyền trong nhiệm kỳ 2. Ảnh ngày 29/04/2025. © AP - Alex Brandon / archive RFI

 

Ngày 30/04/2025 đánh dấu 100 ngày nhiệm kỳ 2 của tổng thống Mỹ Donald Trump. 100 ngày làm chao đảo bang giao quốc tế khi mà lãnh đạo Nhà Trắng lặp đi lặp lại đòi hỏi chủ quyền với Canada sát cạnh, với đảo Groenland vùng tự trị đặt dưới quyền kiểm soát của Đan Mạch hay đòi Panama « trả lại » cho nước Mỹ con kênh mà Hoa Kỳ đã « tốn nhiều công của » để rồi cho Trung Quốc hưởng lợi.

 

Từng hứa hẹn « giải quyết chiến tranh Ukraina trong 24 giờ » tổng thống Trump đối mặt với thực tế : 100 ngày từ khi ông trở lại lãnh đạo đất nước, Ukraina vẫn chưa im tiếng súng. Đàm phán với Nga chấm dứt chiến tranh Ukraina : Putin không nhượng bộ bất kỳ điều gì. Chỉ còn đọng lại hình ảnh cuộc đấu khẩu nẩy lửa tại Nhà Trắng với tổng thống Ukraina hôm 28/02/2025 để rồi ông Volodymyr Zelensky bỏ dở cuộc họp mà hậu quả kèm theo là phải đến 2 tháng sau, ngày 30/04/2025 thỏa thuận khoáng sản Mỹ-Ukraina mới được ký kết. Trong khi đó, cộng đồng quốc tế bất ngờ vì cuộc điện đàm hôm 18/03 giữa nguyên thủ Mỹ và đồng cấp Vladimir Putin cùng với lời mời tổng thống Nga công du Hoa Kỳ vào thời điểm thuận lợi.

 

 

Châu Âu phải tự lo thân

 

Với Liên Hiệp Châu Âu, Donald Trump nhiều lần khẳng định khối này được lập ra là để « rút ruột » Hoa Kỳ, vươn lên được nhờ « lợi dụng lòng tốt của nước Mỹ ». Phó tổng thống JD Vance đến dự Hội Nghị An Ninh Munich giữa tháng 2/2025 khó chịu vì Lục Địa Già ủy thác an ninh của chính mình cho Mỹ.  

 

Châu Âu bối rối không biết còn tin tưởng được vào Mỹ đến mức độ nào nhất là khi Washington vừa muốn bỏ rơi Ukraina, vừa đòi Châu Âu bảo đảm an ninh cho Ukraina, vừa dễ dàng bắt tay Matxcơva, thậm chí là tính tới giải pháp dỡ bỏ cấm vận kinh tế Nga. 

 

Nhìn từ Bruxelles, trụ sở Liên Hiệp Châu Âu, 100 ngày vừa qua, Donald Trump đẩy các đồng minh châu Âu vào chân tường, khối này bắt buộc phải tổ chức lại nếu không, có nguy cơ bị tan rã. Thông tín viên Pierre Benazet giải thích :

 

« Donald Trump đã làm chao đảo mối quan hệ xuyên Đại Dây Dương, mà đầu tiên hết là liên quan đến chiến tranh Ukraina. Hoa Kỳ đã có lập trường khác hẳn với Liên Âu để rồi Bruxelles giờ đây bị đẩy vào thế phải đối mặt với nguy cơ chiến tranh. Lần đầu tiên từ khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc năm 1945, xung đột vũ trang ở quy mô lớn đang diễn ra tại châu lục này, cho dù trước đây châu Âu đã phải đối diện với chiến tranh ở Nam Tư cũ trong thập niên 1990, làm khoảng 140.000 người chết. Nhưng chiến tranh ở Kosovo vẫn bị coi là chỉ mang tính khu vực.

 

Với Ukraina lần này thì khác. Đây là một cuộc chiến lan rộng và đặc biệt ảnh hưởng đến ba nước trong vùng Baltic cũng như Ba Lan. Trong khi đó, châu Âu chưa sẵn sàng để có một chính sách phòng thủ chung (…) Chưa bao giờ Liên Âu nghĩ sẽ phải một mình yểm trợ Ukraina và đó là hậu quả từ chính sách của ông Trump. Do vậy khối này khẩn trương hướng tới một chính sách phòng thủ chung châu Âu và nhất là đồng loạt tăng ngân sách quốc phòng. 

 

Trong nhiệm kỳ đầu của tổng thống Trump châu Âu đã miễn cưỡng cam kết dành đến 2 % GDP cho ngân sách quốc phòng. Giờ đây mục tiêu đó là điều tất yếu và thậm chí tất cả đều đang đẩy nhanh tiến độ để đạt đến mục tiêu này. Riêng Ba Lan đã vượt cả Hoa Kỳ về tỷ lệ chi tiêu quân sự so với GDP. Thế rồi châu Âu cũng bực mình vì chính sách ngoại giao của Mỹ không cho phép đem lại những kết quả cụ thể chấm dứt chiến tranh Ukraina, nên khối này đã đưa ra một đề xuất khác nhằm vãn hồi hòa bình cho Ukraina »

 

 

Thương mại : Xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ tăng mạnh

 

Về thương mại, một tác động bất ngờ từ khi tổng thống Mỹ Donald Trump dùng vũ khí « thuế đối ứng » để tuyên chiến với gần như toàn cầu : báo tài chính Nhật Bản Nikkei Asia hôm 01/05/2025 ghi nhật hiện tượng Malaysia và Việt Nam trong tháng 3/2025 « tăng tốc xuất khẩu sang Mỹ ».

 

Tổng kim ngạch xuất khẩu của Malaysia vào Hoa Kỳ tăng 51 %, của Việt Nam tăng 32 % đạt gần 12 tỷ đô la trong riêng tháng 3/2025. Tờ báo này ghi nhận một số công ty như hãng dệt may Dony Garment « cấp bách giao hàng và ngừng nhận thêm đơn đặt hàng mới để tránh bị đánh thuế cao ». Mọi người còn nhớ trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm 02/04/2025, tổng thống Donald Trump loan báo mức thuế « đối ứng » nhắm vào từng đối tác thương mại trong thế xuất siêu với Hoa Kỳ.

 

Việt Nam là một trong những quốc gia bị nặng nhất với mức thuế 46 %. Đành rằng một tuần lễ sau đó, cũng ông Trump loan báo tạm hoãn áp dụng đòn trừng phạt này trong 90 ngày để cho thế giới có thể đàm phán, nhưng Trung Quốc là một ngoại lệ. Từ đó đến nay, hai ông khổng lồ kinh tế trên thế giới đang lao vào một cuộc chiến sinh tử mà cả Bắc Kinh lẫn Washington cùng có vẻ lúng túng để tìm một « lối thoát trong danh dự ».

 

Hôm 30/04/2025, bộ trưởng Tài Chính của tổng thống Trump, Scott Bessent đòi Trung Quốc « xuống thang ». Ở góc đài bên kia, Bắc Kinh không vội. Bộ Thương Mại nước này còn đang « thẩm định tình hình » và cho rằng thực vô lý khi phải « xuống thang » khi mà Hoa Kỳ đơn phương gây nên sóng gió.

 

 

Việt Nam 50 năm kết thúc chiến tranh, 3 triệu người vẫn còn sống với hậu quả chất độc da cam

 

Cũng 30/04/2025 đánh dấu tròn 50 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Nửa thế kỷ qua, hậu quả của chất độc da cam vẫn hành hạ hàng triệu người dân Việt Nam, kể cả những người sinh ra sau chiến tranh : « những nạn nhân vô tội ». Hãng tin Mỹ AP nhắc lại trong cuộc chiến này Hoa Kỳ đã « rải hơn 72 triệu lít chất khai quang : Đất đai và các nguồn nước bị ô nhiễm » vì chất dioxin được ghi nhận tại 58 trong tổng số 63 tỉnh thành của Việt Nam.

AP đưa ra con số ba triệu người, trong đó có nhiều trẻ em, phải sống với những dị tật bẩm sinh, bị ung thư do bị phơi nhiễm với chất độc da cam.

 

Việt Nam cũng đã mất hàng thập niên để gột tẩy tàn dư độc hại của chiến tranh. Từ 1991, Hoa Kỳ đã chi ra hơn 155 triệu đô la để hỗ trợ Việt nam trong nhiệm vụ này, đặc biệt là tại các khu vực bị phơi nhiễm nặng nhất như Đà Nẵng, Biên Hòa …

Vẫn theo AP, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh là một nền tảng trong quan hệ giữa hai nước cựu thù. Năm 2023 Mỹ và Việt Nam đã nâng quan hệ lên cấp cao nhất, ở mức « đối tác chiến lược toàn diện ». Hai năm sau, ngay trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ, tổng thống Donald Trump ban hành sắc lệnh đình chỉ hầu hết viện trợ nước ngoài, đóng cửa Cơ Quan Phát Triển Quốc Tế Hoa Kỳ USAID, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác giúp đỡ Việt Nam tẩy độc chất khai quang.

 

Trả lời AP, chủ tịch hiệp hội nạn nhân chất độc da cam tại Đà Nẵng, ông Nguyễn Văn An vẫn kỳ vọng vào sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ và của tập đoàn hóa chất Monsanto hỗ trợ các nạn nhân chất độc da cam Việt Nam :

 

« Việt Nam không thể tự xử lý khối lượng hóa chất độc hại còn tồn đọng nếu không có sự hỗ trợ (…) Chúng tôi luôn tin rằng chính phủ Mỹ và các công ty sản xuất hóa chất độc hại này phải có trách nhiệm hỗ trợ các nạn nhân ».

 

Chủ tịch Hiệp hội nạn nhân chất độc da cam tại Đà Nẵng hy vọng nếu các dự án bị gián đoạn thì đây chỉ là hiện tượng tạm thời do các biến động chính trị tại Washington.

 

 

Tesla đang đẩy chủ nhân ra khỏi cửa ?

 

Từ trước khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng và nhất là trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ vừa qua, tỷ phú Elon Musk, chủ nhân tập đoàn ô tô điện Tesla luôn sát cánh với tổng thống Mỹ thứ 47. Nhưng từ khi Musk được mời lãnh đạo bộ Hiệu Quả Chính Phủ, cổ phiếu của tập đoàn Tesla đã mất giá 35% và nhất là  số xe bán ra cũng đã giảm mạnh tại Mỹ cũng như tại châu Âu.

 

Trong tháng 2/2025, số xe Tesla bán ra tại Đức giảm 70 %. Khách hàng của Pháp cũng đã quay lưng lại với những chiếc ô tô điện có dấu ấn của Elon Musk : thị trường Pháp trong tháng 4/2025 giảm 59 % so với cùng thời kỳ năm ngoái. Càng lúc càng rộ lên tin đồn tỷ phú Elon Musk có thể sẽ phải từ bỏ chức vụ tổng giám đốc của công ty chính ông đã lập ra.

 

Thông tín viên Guillaume Naudin từ Washington cho biết :

 

« Cả Tesla lẫn Elon Musk cùng mạnh mẽ bác bỏ đến cùng, nhưng The Wall Street Journal vẫn giữ nguyên những thông tin đã loan tải. Theo tờ báo tài chính này, hội đồng quản trị đã bắt đầu âm thầm tìm kiếm người thay thế Elon Musk vì quan niệm Musk cần dành nhiều thời gian hơn cho công ty. Trong 6 tháng trở lại đây, ông chủ yếu hoạt động chính trị : Elon Musk ủng hộ Donald Trump trong cuộc vận động tranh cử, rồi can thiệp cổ vũ cho  các phong trào cực hữu trên tế giới. Elon Musk cũng đã thi hành nhiệm vụ mạnh tay cắt giảm ngân sách của chính quyền liên bang, sa thải nhân viên làm việc cho chính phủ.

 

Người tiêu dùng - những khách hàng của Tesla, không hài lòng về những việc làm đó. Mọi nơi trên thế giới, số lượng xe của hãng này bán ra bị sụt giảm. Lợi nhuận của các cổ đông giảm đến 71 %. Đấy là chưa kể đến những hậu quả tai hại đối với hình ảnh của tập đoàn : nhiều cuộc biểu tình diễn ra tại các đại lý của Tesla, một số bị phá hoại. Những ai có xe Tesla phải dán giấy ghi rõ là họ đã mua xe trước khi Elon Musk thay đổi lập trường chính trị.

Donald Trump cố gắng cứu vãn tình hình. Ông đã sắm một chiếc Tesla và đậu ngay trong vườn của Nhà Trắng. Tổng thống Hoa Kỳ cũng khẳng định là Elon Musk hoàn toàn có chỗ đứng trong nội các và cộng tác với ông cho đến bất cứ lúc nào. Tuy nhiên tổng thống Trump cũng nhìn nhận có lẽ Musk cần tập trung trở lại để chăm lo cho hãng xe của mình ».