Tình
hình kinh tế Nga từ góc nhìn một người trong cuộc
Die
Welt
, 30/07/2022
Nguyễn
Xuân Hoài, biên dịch
02/08/2022
https://nghiencuuquocte.org/2022/08/03/tinh-hinh-kinh-te-nga-tu-goc-nhin-mot-nguoi-trong-cuoc/
Oleg
Vyugin là một trong những nhân vật nổi bật nhất
trong giới tài chính Nga. Vị cựu giám đốc Ngân hàng Trung ương và giám đốc điều
hành cấp cao giải thích liệu có bất kỳ lựa chọn thay thế nào cho các lệnh trừng
phạt hay không, tại sao Moscow cắt giảm khí đốt bán cho châu Âu, giới thượng
lưu nghĩ như thế nào về các lệnh trừng phạt, và nơi những người Nga giàu có
đang cất giữ tiền của họ.
Khó có ai
hiểu rõ lĩnh vực tài chính của Nga hơn Oleg Vyugin. Nhà toán học và kinh tế gia
hiện 69 tuổi này là Chủ tịch ban kiểm soát của Sở Giao dịch Chứng khoán Moscow
cho đến cuối tháng 6 và, cùng với Gerhard
Schröder, tham gia ban kiểm soát công ty dầu khí hàng đầu của Nga Rosneft
cho đến giữa năm 2021. Trước đó, vị chuyên gia ngân hàng cũng từng làm Phó thống
đốc Ngân hàng Trung ương, trưởng ban quản lý thị trường tài chính, và thứ trưởng
tài chính.
Mặc dù
Vyugin không còn giữ chức vụ trong các cơ quan nhà nước, ông vẫn sống ở Nga và
vẫn được coi là một trong những nhân vật nổi bật và có mối liên hệ tốt nhất của
khu vực tư nhân với chính giới.
Trong cuộc phỏng vấn, Vyugin cho biết nền
kinh tế Nga có thể ít nhiều lách các lệnh trừng phạt như thế nào, tại sao Nga lại
hạn chế xuất khẩu khí đốt, và những người giàu ở Nga đang làm gì với tiền của họ.
Hỏi:
Ông được đánh
giá là một người có suy nghĩ rất tỉnh táo. Hãy cho tôi biết ai chịu nhiều thiệt
hại hơn do các lệnh trừng phạt: Châu Âu hay Nga?
Đáp: Đây là một câu hỏi khó. Nhưng trong
ngắn hạn châu Âu có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn. Vì xuất khẩu dầu khí mang lại
thu nhập rất cao, trong khi giá cả cao và các biện pháp trừng phạt trong lĩnh vực
này chưa có hiệu lực. Và tác động của các biện pháp hạn chế xuất khẩu từ châu
Âu, vốn ban đầu rất mạnh, đã yếu đi vì nhập khẩu đang diễn ra song song và các
biện pháp kiểm soát trừng phạt còn yếu. Tuy nhiên, về trung hạn, với tầm nhìn đến
năm 2023 và 2024, Nga tất nhiên sẽ phải gánh chịu nhiều thiệt hại hơn.
.
Hỏi: Thực tế cho thấy các lệnh trừng
phạt không ngăn chặn được chiến tranh. Phải chăng vì chúng quá yếu hoặc không
phải là biện pháp thích hợp?
Đáp: Tất cả phụ thuộc vào loại trừng phạt
gì. Nếu người ta muốn sử dụng chúng để cô lập nền kinh tế Nga với phương Tây,
thì người ta sẽ không thể làm điều đó trong vòng một năm. Xét cho cùng, nền
kinh tế Nga gắn bó quá chặt chẽ với phương Tây, không chỉ về năng lượng, mà còn
với các sản phẩm khác quan trọng đối với châu Âu.
.
Hỏi: Vậy có cách nào khác có thể ngăn chặn
cuộc chiến tranh này không?
Đáp: Bằng các biện pháp kinh tế thì
không. Nga hiện có đủ tiền trong ngân sách của mình. Nhưng nếu châu Âu giảm
đáng kể doanh số bán dầu của Nga với kế hoạch cấm vận dầu mỏ và điều tương tự xảy
ra với khí đốt, trong khi Gazprom cũng góp phần giảm xuất khẩu, thì Nga sẽ cạn
tiền. Hiện tại ngân sách phụ thuộc tới 40% vào xuất khẩu dầu khí, trong khi các
khoản thu thuế khác giảm trong quý 2.
.
Hỏi: Thưa ông, nói về cuộc khủng hoảng
khí đốt đang làm châu Âu điêu đứng: liệu nước Nga có thể đơn giản cắt giảm nguồn
cung như hiện nay?
Đáp: Ngắn hạn thì được, do giá khí cao bù
đắp được lượng xuất khẩu bị giảm sút. Nhưng không ai có thể nói liệu giá nhiên
liệu có tiếp tục cao trong năm 2023, nhất là nếu một cuộc suy thoái kinh tế
toàn cầu xảy ra. Trong bất cứ trường hợp nào, khi Gazprom cắt giảm khí đốt sẽ tạo
ra tình trạng người mua quay lưng, và điều đó là một tổn thất cho nền kinh tế
Nga.
.
Hỏi: Liệu tập đoàn Gazprom có thể
ngưng hoàn toàn việc cung cấp?
Đáp: Tôi nghĩ Gazprom sẽ không làm điều
đó. Đối với Gazprom, điều quan trọng là phải ảnh hưởng được đến các quyết định
nào của Ủy ban EU có tác động đến Nga, và nhất là đến nền kinh tế Nga, thông
qua thao túng dung lượng xuất khẩu.
.
Hỏi: Theo dự báo mới của Ngân hàng Trung
ương Nga, sản lượng kinh tế dự kiến chỉ
giảm từ bốn đến sáu phần trăm trong năm nay, thay vì tám đến mười phần trăm
theo dự báo trước đó. Ông có tán thành điều đó không?
Đáp: Có. Bởi vì giá xuất khẩu (năng
lượng) rất cao và việc nhập khẩu, ít nhất là đối với các mặt hàng tiêu dùng, đã
diễn ra thuận lợi hơn.
.
Hỏi: Nhưng Ngân hàng Trung ương Nga
nói cuộc khủng hoảng còn kéo dài và GDP năm 2023 sẽ tiếp tục giảm.
Đáp: Điều đó đúng. Bởi lẽ, thu nhập từ
xuất khẩu sẽ có xu hướng giảm vào cuối năm. Vì nhập khẩu có khả năng tăng, đồng
rúp sẽ giảm giá mạnh, thúc đẩy lạm phát. Nhập khẩu lúc này đã tăng lên: ví dụ,
một tuyến nhập ô tô của phương Tây chạy qua Dubai, qua Kazakhstan rồi đến Nga
đã được hình thành.
.
Hỏi: Về lâu dài, lệnh cấm vận công nghệ của
phương Tây có lẽ là vấn đề nghiêm trọng nhất đối với Nga. Điều tồi tệ nhất
trong ngắn hạn là gì, thưa ông?
Đáp: Hậu quả sẽ diễn ra với ngành công
nghiệp ô tô và ngành công nghiệp cơ khí. Các kho thiết bị, phụ tùng đang cạn kiệt
dần. Điều này cũng tác động đến giao thông hàng không và đường sắt, và thậm chí
cả ngành công nghiệp quốc phòng.
.
Hỏi: Tuy nhiên, giới tinh hoa Nga tin
rằng phương Tây đang hành động một cách ngu ngốc và tự hủy hoại mình bằng các lệnh
trừng phạt. Bản thân ông từng tham gia chính quyền, mong ông cho biết: ở chỗ
riêng tư người ta có chế nhạo chúng tôi không?
Đáp: Tuyên truyền của Nga thì là như vậy.
Nó bất chấp tư duy thông thường. Hơn nữa, tôi không thuộc giới cầm quyền. Nhưng
nếu nói về những người làm ăn, kinh doanh, tôi phải nói rằng họ đánh giá đúng
thực tế tình hình đang diễn ra. Nhiều người đã bị thua lỗ và đang tìm một lối
thoát. Không ai ở đây cười nhạo châu Âu cả. Nhưng vì ngoài hiệp hội giới chủ vốn
bị chính trị hóa, không có tổ chức nào để liên kết các nhà doanh nghiệp với
nhau, nên cũng không có một lập trường chính thức, thống nhất. Đại đa số đều nhận
ra những vấn đề mới đối với chính họ, nhưng một số cũng có cơ hội kinh doanh mới,
ví dụ như đường dây nhập khẩu ô tô qua Kazakhstan. Đối với người tiêu dùng, mọi
thứ ngày càng trở nên đắt đỏ hơn.
.
Hỏi: Thưa ông, lúc đầu các nhà doanh
nghiệp có bị sốc không, và bây giờ là chủ nghĩa thực dụng hay cam chịu số phận?
Đáp: Không cam chịu số phận mà là thích
nghi với thực tế mới. Ví dụ, hiện tại việc giao hàng mất một tháng, trong khi
trước đây là năm ngày. Đây là những gì mà các doanh nhân phải thích nghi.
.
Hỏi: Khi nhìn những hậu quả này, câu hỏi
đặt ra là: trong tình huống như hiện nay, liệu tầng lớp tinh hoa của Nga có phải
là một khối thống nhất như vẻ bề ngoài?
.
Đáp: Ông dựa vào đâu mà cho rằng giới
tinh hoa này là một khối đồng nhất? Có những người làm tuyên truyền và trăm thứ
khác. Nhưng ít nhất đối với giới doanh nhân, tôi không có ấn tượng họ là một thể
thống nhất. Họ cố gắng tránh xa, không dính líu đến chính trị.
.
Hỏi: Ý câu hỏi của tôi là đã từng có
thời gian các doanh nhân có thể bày tỏ sự không hài lòng của mình.
Đáp: Nhưng thời gian đó đã qua lâu rồi.
.
Hỏi: Chúng tôi biết các doanh nhân hàng đầu
đã từng được tiếp cận trực tiếp với Putin và có thể bày tỏ các vấn đề của họ ở
đó. Hiện tại tình hình này ra sao?
Đáp: Theo như tôi biết hiện tại họ có thể
truyền đạt vấn đề của mình đến lãnh đạo cấp bộ. Còn với tổng thống thì tôi
không biết. Trước đây thường xuyên có các cuộc gặp gỡ, chí ít là với lãnh đạo
các doanh nghiệp lớn.
.
Hỏi: Không biết cảm nhận của chúng tôi có
đúng không khi cho rằng Điện Kremlin không quan tâm lắm đến các vấn đề kinh tế?
Đáp: Tôi không nghĩ như vậy. Tôi nghĩ,
đơn giản là có sự phân công lao động. Các bộ lo về kinh tế. Điện Kremlin cũng
có thể can thiệp. Ví dụ, mới đây tổng thống đã gặp các doanh nghiệp và bộ giao
thông vận tải để thảo luận cụ thể về việc vận chuyển nông sản. Có thể thấy ở
lĩnh vực này có vấn đề cần giải quyết. Nhưng rõ ràng là, trong nền chính trị
Nga hiện nay, thì chính trị là ưu tiên số một, còn kinh tế xếp hàng thứ hai.
.
Hỏi: Nghe nói Putin từng cho rằng nhiệm
vụ của kinh tế là giảm thiểu những hậu quả tiêu cực của chính trị?
Đáp: Nghe nói là như vậy, nhưng không có
gì chứng thực ông ấy đã nói điều đó.
.
Hỏi: Tuy nhiên mới đây ông ấy nói Nga
đang hướng hoạt động thương mại của mình tới các nước BRICS như Trung Quốc hoặc
Ấn Độ. Điều đó có phải là một lời đe dọa?
Đáp: Đây là một chính sách thực tế và tự
nhiên. Nga đang tìm cách tăng cường quan hệ mạnh mẽ hơn nữa với khu vực này, có
lẽ cả với Thổ Nhĩ Kỳ và Iran nữa. Cơ hội là có, cho dù chất lượng hàng hóa có
phần thua kém hơn.
.
Hỏi: Tuy nhiên, cho đến nay, các nước này
cũng không đầu tư nhiều hơn.
Đáp: Nhưng điều đó đâu có ai đề cập đến,
rõ ràng là họ không có ý định làm điều đó từ lâu rồi. Tôi khó tưởng tượng Trung
Quốc, chứ chưa nói đến Ấn Độ, sẽ có lợi ích gì trong việc đầu tư này. Quá lắm
là tham gia dưới dạng cổ đông trong các dự án khai thác nguyên liệu. Trung Quốc
được cho là đã tạm ngừng các khoản đầu tư vào Nga dưới Sáng kiến Vành đai và Con đường, do các sự kiện ở Ukraine.
.
Hỏi: Ở Nga đang có không khí lạc quan
là người ta có thể thay thế mọi hàng hóa nhập khẩu bằng sản xuất trong nước.
Thưa ông, điều này thực tế đến mức độ nào?
Đáp: Ta hãy xem Trung Quốc làm điều đó
như thế nào. Họ đã lấy công nghệ của phương Tây, thành lập các liên doanh để
nghiên cứu công nghệ, và sau đó ít nhiều tự sản xuất và có khả năng cạnh tranh.
Trung Quốc đã có một số thành công đối với vấn đề này.
.
Hỏi: Điều đó có ý nghĩa như thế nào với
Nga?
Đáp: Nga cũng có thể làm được điều này –
ví dụ như trong sản xuất ô tô – nhưng kém hiệu quả hơn và cũng không trúng mục
tiêu lắm. Bây giờ thì con đường này đã đột ngột bị gián đoạn. Điều này có nghĩa
là khái niệm thay thế nhập khẩu đã thất bại. Không còn khả năng tiếp nhận công
nghệ của phương Tây nữa. Làm thế nào bạn có thể tự phát triển công nghệ nếu bạn
không tương tác với các công ty hàng đầu trong các lĩnh vực? Tôi thực tình không
có lời đáp cho điều đó.
.
Hỏi: Cũng bởi vì Trung Quốc không thể
thay thế cho phương Tây trong vấn đề này?
Đáp: Trước tiên là như vậy. Và thứ
hai là cũng có thể họ không muốn chuyển giao một cách đơn giản công nghệ mạnh
nhất của mình.
.
Hỏi: Tuy nhiên hiện tại khó có thể
nghĩ Nga làm ăn với phương Tây dễ dàng hơn với Trung Quốc.
Đáp: Đúng thế. Tôi nghĩ quả thật làm
ăn với Trung Quốc có phần khó khăn hơn. Đó là một nền văn hóa khác – và một
cách tiếp cận khác.
.
Hỏi: Liệu Trung Quốc có phải là một trong
những nước được hưởng lợi từ các lệnh trừng phạt?
Đáp: Chỉ có thời gian mới biết cuối cùng
ai sẽ thắng. Rõ ràng là các quốc gia xung quanh làm ăn với Nga hiện đang kiếm
được rất nhiều lợi nhuận từ tình hình này. Còn ở Nga, các doanh nghiệp hậu cần
nào có thể thiết lập được những kênh cung cấp hàng hóa mới sẽ chắc chắn vớ bở.
.
Hỏi: Bản thân ông là một triệu phú. Xin hỏi
giới nhà giàu Nga hiện làm gì với khoản tiền mà họ có?
Đáp: Lúc này tôi không muốn nói về bản
thân mình. Mọi người đối phó với tình hình khác nhau. Nhưng xu hướng chung là:
Những người có tiền nhưng không còn doanh nghiệp ở Nga thì cố gắng tuồn tiền ra
nước ngoài, đặc biệt là sang các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Dubai hưởng
lợi lớn nhất. Một số trường hợp mua bất động sản và giấy phép cư trú rồi mở tài
khoản. Ở một mức độ thấp hơn là Thổ Nhĩ Kỳ. Các doanh nhân cũng tìm đến
Kazakhstan, Trung Á hoặc Armenia để tạo dựng phần nào hoạt động kinh doanh ở
đó. Một vấn đề lớn là vốn, với các doanh nghiệp lớn và trung bình thì tiền đầu
tư ở các nước này phải là đôla Mỹ. Đồng rúp có thể được giữ ở Nga để kiếm sống
và tiếp tục kinh doanh, còn đô la thì chuyển ra nước ngoài. Những người vẫn còn
có các giao dịch với các quốc gia khác cần giữ tiền ở nước ngoài vì các kênh
chuyển tiền (từ Nga) hiện vô cùng khó khăn.
.
Hỏi: Hiện ai thực sự vẫn đầu tư vào cổ
phiếu Nga?
Đáp: Các nhà đầu tư tư nhân vẫn đang mua
một số cổ phiếu của Nga. Nhưng thanh khoản rất thấp. Và rủi ro cao hơn nhiều so
với trước đây. Chỉ số chứng khoán hiện thậm chí còn thấp hơn so với sau ngày 24
tháng 2.
======================================
Có thể bạn quan tâm:
1.
Lý
do Putin cũng phải bất ngờ trước cuộc chiến kinh tế của châu Âu
2.
Putin có muốn một
cuộc chiến tranh mới với Ukraine?
3.
Thực hư cam kết NATO
sẽ không mở rộng về phía Đông
4.
Putin
có thể bị truy tố trước Tòa án Hình sự Quốc tế hay không?
5.
Nga
động viên cả nước ‘nghênh chiến’ đòn trừng phạt của Phương Tây
6.
Trịnh
Vĩnh Niên: Bài học từ xung đột Nga-Ukraine là Trung Quốc nên mở cửa hơn
7.
Sử
gia Simon Sebag Montefiore: Putin bị ám ảnh về vị trí lịch sử của mình
8.
Cựu
điệp viên KGB: Khi mù quáng Putin có thể làm những điều tồi tệ nhất
No comments:
Post a Comment