CHIẾN TRƯỜNG THÔNG TIN TẠI VIỆT NAM về CUỘC CHIẾN Ở UKARINA : CUỘC CHIẾN GIỮA SỰ BÀI BẢN và HỖN LOẠN (Hoang Thi Ha)

 

 

Chiến trường thông tin tại Việt Nam về cuộc chiến ở Ukraina: Cuộc chiến giữa sự bài bản và hỗn loạn

Cù Tuấn dịch từ bài viết trên Fulcrum của Hoang Thi Ha

Tháng Tư 6, 2022,

https://nghiencuulichsu.com/2022/04/06/chien-truong-thong-tin-tai-viet-nam-ve-cuoc-chien-o-ukraina-cuoc-chien-giua-su-bai-ban-va-hon-loan/

 

Tóm tắt: Cuộc tranh luận náo nhiệt và phân cực trên các phương tiện truyền thông xã hội của Việt Nam về cuộc chiến Nga-Ukraina hoàn toàn trái ngược với cách đưa tin có kỷ luật và có kịch bản trên các phương tiện truyền thông chính thống của Việt Nam, phản ánh sự thèm muốn mạnh mẽ của cư dân mạng Việt Nam đối với các nguồn thông tin thay thế.

 

Cuộc chiến thông tin giữa Nga và Ukraina – và mở rộng là phương Tây – liên quan đến cuộc chiến đang diễn ra đang được phản ánh trong môi trường truyền thông của Việt Nam bất chấp sự kiểm soát chặt chẽ của các cơ quan chức năng nhà nước. Điều hấp dẫn là mặc dù cách xa chiến trường châu Âu về mặt địa lý, nhiều người Việt Nam xuất hiện dày đặc trong các cuộc tranh luận công khai về cuộc chiến Nga-Ukraina và những câu chuyện mâu thuẫn xung quanh nó.

 

Các hãng truyền thông chính thống, đặc biệt là Đài truyền hình nhà nước Việt Nam, tờ Nhân Dân ra hàng ngày của Đảng Cộng sản Việt Nam, và các tờ báo lâu đời khác như Thanh Niên, Lao Động và Tuổi Trẻ, đã tỏ ra rất có kỷ luật khi tuân thủ phát ngôn của chính phủ về cuộc chiến này. Phát ngôn chuẩn mực này tập trung vào việc bảo vệ lập trường quốc tế của Việt Nam về vấn đề trên, phân tích tác động của chiến tranh đối với nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam, ca ngợi những nỗ lực hồi hương cho Việt kiều ở Ukraina và hỗ trợ nhân đạo cho thường dân Ukraina bị kẹt trong chiến tranh. Theo chính sách của chính phủ là không công khai lên án Matxcơva, các cơ quan này coi hành động của Nga chống lại Ukraina là một “hoạt động quân sự đặc biệt” và không đưa tin chi tiết về những người chết và những sự tàn sát liên quan đến cuộc chiến này. Họ cũng đã tìm cách cung cấp phạm vi đưa tin cân bằng hợp lý khi đưa tin các tuyên bố và cập nhật từ cả phía Nga và Ukraina.

 

Trái ngược với việc đưa tin có kỷ luật của các phương tiện truyền thông chính thống, mạng xã hội, đặc biệt là Facebook và YouTube, cung cấp các nền tảng để nhiều người Việt Nam bày tỏ quan điểm ‘hung dữ và ồn ào’ của họ và chia sẻ thông tin thường bị các nhóm khác nhau gán cho là thông tin sai lệch và thông tin giả. Hàng chục nhóm Facebook mới với số lượng thành viên từ 1000 đến khoảng 200.000 đã được thành lập để tập trung vào cuộc chiến ở Ukraina trong khi nhiều bài đăng trên YouTube về cuộc chiến của cả cá nhân và các phương tiện truyền thông của tư nhân đã thu hút hàng nghìn đến hàng triệu lượt xem. Sự bùng nổ này trên các nền tảng truyền thông xã hội của Việt Nam cho thấy rằng cách tiếp cận có kỷ luật của các phương tiện truyền thông chính thống của Việt Nam trong việc đưa tin về cuộc chiến Nga-Ukraina đã không thể đáp ứng được sự thèm khát các nguồn tin tức và bình luận thay thế của nhiều người Việt Nam.

 

Phân tích nội dung các cuộc tranh luận sôi nổi giữa những người dùng mạng xã hội Việt Nam chỉ ra rằng dư luận Việt Nam đang bị chia rẽ giữa phe ủng hộ Nga và ủng hộ Ukraina.

 

Phe ủng hộ Ukraina nói chung nghiêng về phương Tây hơn và nhận được nguồn cấp tin tức của họ về cuộc chiến Nga-Ukraina từ các phương tiện truyền thông phương Tây khác nhau và trực tiếp từ Ukraina. Nhóm này đã lên án mạnh mẽ hành động xâm lược của Nga và ca ngợi cuộc kháng chiến anh dũng của Ukraina, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tôn trọng nguyên tắc không xâm lược đối với một quốc gia có chủ quyền trong luật pháp quốc tế. Một số người trong nhóm này đưa ra những điểm tương đồng giữa hành động xâm lược của Nga với các hành động xâm lược của Trung Quốc đối với Việt Nam trong quá khứ, đặc biệt là cuộc chiến tranh biên giới năm 1979 và cảnh báo về việc Trung Quốc có thể sử dụng vũ lực ở Biển Đông.

 

Những người trong các nhóm này cũng có chung quan điểm phản đối chiến tranh và mối quan tâm nhân đạo đối với hoàn cảnh của hàng triệu người Ukraina đang bị ép trong gọng kìm của chiến tranh. Khi những vết sẹo của một Việt Nam bị chiến tranh tàn phá trong suốt phần lớn thế kỷ 20 vẫn còn được cảm nhận cho đến ngày nay, nhiều người Việt Nam đã bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với những mất mát mà người dân Ukraina đang phải gánh chịu. Bên cạnh đó, là nước cộng hòa lớn thứ hai trong Liên bang Xô Viết, Ukraina đã tiếp nhận nhiều sinh viên Việt Nam trong Chiến tranh Lạnh và trước khi Nga xâm lược, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tại Ukraina ước tính khoảng 7.000 người. Do đó, có một cảm giác gắn bó sâu sắc với Ukraina và lòng trắc ẩn đối với người dân của quốc gia này. Các nhóm Facebook đáng chú ý trong hội trại này bao gồm Cập nhật chiến tranh Nga-Ukraina (gần 200.000 thành viên) Tin tức về Ukraina và thế giới (19.000 thành viên), và Hỗ trợ người Việt Nam tại Ukraina (10.900 thành viên).

 

Phe ủng hộ Nga đăng các bản tường thuật của Nga biện minh cho hành động quân sự của họ là biện pháp phòng thủ hợp pháp chống lại sự bành trướng về phía đông của NATO và phản đối quyết định của giới lãnh đạo Ukraina khi hướng về phương Tây và lý giải việc làm như vậy sẽ gây tổn hại đến an ninh của Nga. Họ cũng tin vào tuyên bố của Nga về ‘tội ác diệt chủng’ của Ukraina đối với người Nga như một lời biện minh cho cuộc xâm lược của Matxcơva. Nhóm người Việt thân Nga này có quy mô không đáng kể. Chẳng hạn, các nhóm Facebook như Hoài niệm Liên Xô (gần 29.000 thành viên), CCCP-Ngày xửa ngày xưa (13.500 thành viên), Trái tim nước Nga Xô Viết – Hội hữu nghị Việt-Nga Hà Nội (12.200 thành viên) và Liên Xô & Những người bạn (7.800 thành viên) đã tích cực chia sẻ những góc nhìn của Nga về cuộc chiến. Đáng chú ý là các tài khoản Facebook ẩn danh bảo thủ, ủng hộ chế độ và ‘chống các thế lực thù địch’ như Tiếng gọi Tổ quốc (284.000 người theo dõi), Lực lượng 47 Đông Lào (143.000 người theo dõi) và tài khoản cá nhân của Đại tá Lê Thế Mậu – một người Việt Nam nổi tiếng. nhà phân tích chính trị quốc tế (24.500 người theo dõi) – cũng có lập trường ủng hộ Nga mạnh mẽ.

 

Sự ủng hộ nhiệt thành đối với việc Nga tiến vào Ukraina của một bộ phận đáng kể người Việt Nam nhấn mạnh một thái độ thiện chí mạnh mẽ đối với Nga trong nhiều người Việt Nam, đặc biệt là trong các thế hệ lớn tuổi vẫn giữ tình cảm gắn bó từ thời Liên Xô. Những người Việt Nam này coi Nga là một cường quốc nhân từ và cảm thấy xen lẫn sự ngưỡng mộ, lòng biết ơn và nỗi nhớ vì sự hỗ trợ quý giá của Liên Xô và sự rộng rãi dành cho miền Bắc Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam. Nhiều người Việt Nam cũng được tuyên truyền thông qua những văn bản của chính phủ ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Liên Xô qua nhiều cuộc chiến tranh trong thế kỷ 20. Ngoài những hoài niệm về lịch sử, một số người Việt Nam cũng cộng hưởng mạnh mẽ với sự sùng bái nhân cách nam tính của Tổng thống Putin, đây là một yếu tố khác đằng sau sự ủng hộ của họ đối với cuộc xâm lược của Nga.

 

Quản lý sự phân cực này trong dư luận Việt Nam là một thách thức lớn đối với các cơ quan chức năng Việt Nam. Mối quan tâm đặc biệt đối với các nhà chức trách Việt Nam là khả năng diễn giải về cuộc chiến Nga-Ukraina được gắn với các vấn đề chính sách đối ngoại và chính trị trong nước của chính Việt Nam.

 

Các cuộc tranh luận công khai về cuộc chiến ở Ukraina tạo ra một mảnh đất màu mỡ cho các bài viết chống chế độ và ủng hộ dân chủ phát triển mạnh. Những nội dung này có liên quan đến các thành phần xã hội nghiêng về tự do hơn vốn được mô tả theo cách nói của Đảng chính thống là các lực lượng “tự chuyển hóa” hoặc “thù địch”. Ví dụ, có nội dung so sánh sự tương đồng giữa Nga dưới chế độ độc tài của Putin và Việt Nam dưới sự cai trị của ĐCSVN, giữa tham nhũng trong quân đội Nga và các vụ tham nhũng gần đây liên quan đến các quan chức của Học viện Quân y Việt Nam trong vụ gian lận bộ xét nghiệm Covid-19 và các lãnh đạo Hải quân nước này về quản lý đất quốc phòng . Thậm chí, có bài phân tích sự tương đồng giữa việc Nga tấn công Ukraina và việc Việt Nam đưa quân sang Campuchia vào cuối những năm 1970. Cũng có bài viết lo ngại rằng sự song hành giữa việc Nga xâm lược Ukraina và các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông sẽ gây ra sự lo lắng và thù địch của công chúng đối với Trung Quốc, và điều này sẽ làm phức tạp thêm nỗ lực của Hà Nội trong việc duy trì mối quan hệ ổn định và hữu nghị với Bắc Kinh.

 

Nói tóm lại, chính trị trong nước Việt Nam tỏ ra không tách rời khỏi một vấn đề quốc tế vốn được cho là xa vời. Việc quản lý các biểu đạt như vậy sẽ vẫn là một thách thức mà các cơ quan chức năng của Việt Nam sẽ phải xử lý một cách thận trọng và cảnh giác.

 

--------------------------

Có liên quan

 

Giải thích các phản ứng trái chiều nhau của công chúng Việt Nam đối với cuộc khủng hoảng Nga-Ukraina

Tháng Ba 23, 2022

 

Putin hiểu sai lịch sử. Nhưng, thật không may, Mỹ cũng vậy

Tháng Ba 31, 2022

 

Ở một số nơi trên thế giới, chiến tranh ở Ukraina có vẻ hợp lý

Tháng Ba 18, 2022

 

 Lính tình nguyện nước ngoài đến Ukraine hồi hương

 

Lực lượng Azov: Họ là ai ?