Huyền Trân
BBC News Tiếng Việt
30 tháng 3 năm 2023
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckkqqze57n1o
Dường như Henry Kissinger đã làm theo câu nói nổi
tiếng của sử gia Thucydides, "The strong do what they can, the weak suffer
what they must", tác giả Stephen B. Young bình luận với BBC News Tiếng Việt.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/db15/live/5210f030-ce0a-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Tác giả Stephen B. Young (trái) và bìa sách 'Kissinger's Betrayal: How America Lost the Vietnam War' vừa được ấn bản
'Kissinger's Betrayal:
How America Lost the Vietnam War' là quyển sách mới nhất của tác giả Stephen B.
Young cho thấy cách nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ, Henry Kissinger đã phản bội
Việt Nam Cộng hòa (VNCH) thế nào qua những thỏa thuận bí mật với Liên Xô, Bắc
Việt và Trung Quốc.
Ông Henry Kissinger, 99 tuổi là Ngoại trưởng Mỹ
từ năm 1973 đến 1977, và trợ lý cho Tổng thống Mỹ Richard Nixon, sau đó là Tổng
thống Gerald Ford trong các vấn đề an ninh quốc gia từ năm 1969 đến tháng
11/1975.
Quyển sách đề cập đến động cơ sâu xa Henry
Kissinger, từ sự không tin tưởng vào một chiến thắng cho Mỹ ở Việt Nam ngay từ
ban đầu, không xem Việt Nam Cộng hòa có chủ nghĩa dân tộc.
Nguyên nhân gốc rễ là từ ảnh hưởng tư tưởng của
Jean Sainteny, Đặc ủy Cộng Hòa Pháp tại Bắc Bộ từ năm 1946 đến 1962, theo Giáo
sư Stephen B. Young.
Trả lời phỏng vấn BBC News Tiếng Việt từ Minnesota
(Hoa Kỳ) ngày 27/03, cựu phó khoa luật Đại học Harvard cho rằng nền hòa bình
mang lại sau Hiệp định Paris ký ngày 27/01/1973 là "không có danh dự"
như Tổng thống Nixon từng mong muốn.
Chiến tranh Việt Nam sau
50 năm: 7 lý do vì sao Mỹ thua
.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/7a6b/live/3d157820-ce0c-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Ông Henry Kissinger, 99 tuổi là Ngoại trưởng Mỹ tại Việt Nam từ năm 1973
đến 1977, và trợ lý cho Tổng thống Mỹ Richard Nixon trong các vấn đề an ninh quốc
gia từ năm 1969 đến tháng 11/1975
BBC: Ông có thể nói về quá trình viết sách
'Kissinger's Betrayal: How America Lost the Vietnam War'? Có thể nói đây là quyển
sách đầu tiên về sự phản bội của Henry Kissinger đối với Việt Nam Cộng hòa?
Giáo sư Stephen B. Young: Đúng như vậy. Mọi chuyện xảy đến với tôi theo một cách tình cờ.
Tôi đã tìm kiếm tài liệu viết quyển sách này
trong hơn 40 năm qua. Nhiều câu chuyện, mà tôi có thể nói theo Tiếng Việt, phải
gọi là "phước của Trời".
Tôi có quen biết cựu Đại sứ Mỹ tại Sài Gòn,
ông Ellsworth Bunker trong quãng thời gian tôi làm việc tại đó. Bunker về hưu
năm 1980, và ông ấy mời tôi cùng gia đình đến thăm quê ông ấy ở Vermont.
Khi đó, Bunker đã kể rất nhiều câu chuyện thú
vị về Việt Nam như về Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu... Khi đó tôi đặt câu hỏi cho
ông ấy "Ngài Đại sứ, tôi muốn viết sách, người dân Mỹ cần phải biết những
câu chuyện này. Đây là những câu chuyện hay, rất thú vị mà lại không ai biết về
chúng." Và rồi ông ấy đồng ý.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/82f1/live/05c3ba80-ceb1-11ed-be2e-754a65c11505.png
Lá thư Henry Kissinger gửi cho Ellsworth Bunker vào ngày 25/05/1971 (phải),
có đoạn "On your point VI we will say that peoples of Indochina should
discuss this question among themselves but we not set date." Và một biên bản
từ Nhà Trắng vào ngày 25/05/1971, Sainteny và vợ ăn trưa với Henry Kissinger,
và Sainteny truyền đi thông điệp từ Hà Nội (trái)
Khi cùng làm việc với nhau, tôi đã có điều kiện
tiếp cận với những tài liệu mật của Bunker ở Bộ Ngoại giao Mỹ. Khi nhìn vào một
tủ hồ sơ, tôi phát hiện những lá thư mật giữa Ellsworth Bunker và Henry Kissinger.
Và tôi thấy thông điệp rất sốc của Kissinger
vào ngày 25/05/1971, mang nội dung nói một cách gián tiếp [indirectly] với
Bunker rằng Mỹ sẽ để Hà Nội duy trì hiện diện quân sự ở miền Nam Việt Nam sau
hiệp định hòa bình Paris. Nói một cách khác, Kissinger sẽ bỏ rơi những người Việt
Nam theo chủ nghĩa dân tộc. Nhưng tôi chỉ có một tài liệu đó.
Vào năm 1971, Đại sứ Bunker không hiểu những
gì Kissinger nói, ông ấy vẫn còn nghĩ rằng Kissinger vẫn còn ủng hộ người theo
chủ nghĩa dân tộc ở Sài Gòn và do đó, Bunker đã không làm gì.
Và khi tôi đưa bức thư đó cho Bunker xem thì
ông ấy rất thất vọng vì nghĩ rằng lẽ ra mình đã phải nhận ra ngay vấn đề vào thời
điểm đó.
Chính câu chuyện này đã cho tôi một chỉ dấu
cho thấy Kissinger đã có một kế hoạch cá nhân cho cuộc chiến tranh Việt Nam. Và
tôi đã dành rất nhiều năm để xem thêm tài liệu khác để viết nên quyển sách này.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/1795/live/004b89b0-ce1c-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Ông Ellsworth Bunker là Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Cộng hòa nhiệm kỳ
1967-1973
Tôi cũng tiếp cận Tổng thống Nixon. Kết bạn với
Nixon vốn là chuyện không dễ dàng vì tôi phải mất đến 4 đến 5 năm. Lần đầu tôi
gặp Nixon là vào khoảng năm 1981. Vào khoảng năm 1989, khi nghĩ ông ấy đã tin
tưởng mình, tôi hỏi ông ấy ở New Jersey, "Có phải ông đã ủy quyền cho
Henry Kissinger bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa hay không?", và khi đó ông ấy bị
sốc, mặt trắng bệch, ông ấy nói không nên lời. Ông ấy nói mình không biết
Kissinger thật sự làm gì vào năm 1971.
Một yếu tố khác là từ quyển sách "Các Cuộc
Thương Lượng Lê Đức Thọ - Kissinger Tại Paris" của tác giả Lưu Văn Lợi và
Nguyễn Anh Vũ, những nhà ngoại giao cùng với ông Lê Đức Thọ trong quá trình đàm
phán Hiệp định Paris. Trong quyển sách đó, hai tác giả viết rằng vào cuối tháng
Giêng năm 1971, Đại sứ Liên Xô tại Hà Nội có cuộc họp với Thủ tướng Phạm Văn Đồng.
Khi đó Đại sứ Liên Xô cho
biết Kissinger vừa mới nói với Đại sứ Liên Xô tại Washington, Anatoly Dobrynin
là nước Mỹ sẽ rời khỏi Việt Nam và không bao giờ trở lại, Mỹ sẽ không yêu cầu Hà
Nội rút quân khỏi miền Nam Việt Nam. Câu chuyện này trùng khớp với tài liệu mà
tôi có được từ tập hồ sơ mật của Bunker.
Rồi sau đó tôi nhớ lại trong quyển tự truyện của
Kissinger, ông ấy nêu vào ngày 09/01/1971 đã có cuộc gặp với Đại sứ Liên Xô,
Dobrynin ở Washington, và chấm hết.
Đó là tất cả những gì Kissinger viết. Như vậy
chúng ta có thể thấy, chi tiết gặp Đại sứ Liên Xô tại Washington từ hai tác giả
Việt Nam và tự truyện của Kissinger có sự liên quan với nhau.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/5f07/live/e25cc9c0-ce0a-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Tổng thống Richard Nixon và Ngoại trưởng Henry Kissinger trong cuộc gặp với
Đại sứ Liên Xô Anatoly Dobrynin tại Nhà Trắng vào ngày 26/12/1973
Cách đây hai năm, tôi hỏi một người bạn của
tôi ở Moscow, một giáo sư người Nga chuyên về lịch sử Liên Xô gửi cho tôi chi
tiết về thông điệp mà Đại sứ Dobrynin gửi cho Moscow về cuộc gặp giữa ông ấy với
Kissinger hay không nhưng ông ấy không giúp được.
Nhưng một người bạn khác của tôi từ Đại học
Harvard, chuyên nghiên cứu về lịch sử Liên Xô và Nga thì cho biết biên bản cuộc
họp ngày 09/01/1971 đó đã được dịch sang Tiếng Anh và giúp tôi có được bản sao
biên bản đó, dài khoảng sáu trang, năm trang về chạy đua vũ trang, vũ khí hạt
nhân... trang thứ sáu là về Việt Nam.
Và trong biên bản này thì
Kissinger đã đề xuất Hà Nội có thể để binh sĩ ở lại miền Nam Việt Nam, lính Mỹ
có thể về nhà, chuyện gì xảy ra thì cứ để xảy ra.
Một câu chuyện thứ ba là khi tôi xem tài liệu
tại thư Viện Gerald R. Ford ở Michigan, người thủ thư mang cho tôi hai hộp hồ
sơ và nói 'Steve à, tôi nghĩ ông nên xem chúng".
Và tập hồ sơ có tên là 'Mr. S file' và tôi thấy
thật thú vị. Khi đó tôi thấy một cái tên Pháp, Jean Sainteny, một nhân vật rất
quan trọng trong lịch sử Việt Nam vì là người chọn Hồ Chí Minh vào tháng
03/1946. Và tôi ngỡ ngàng khi đây là hồ sơ về những cuộc trao đổi giữa Henry
Kissinger là Jean Sainteny.
Và tôi thấy một biên bản từ Nhà Trắng vào ngày
25/05/1971, Sainteny và vợ ăn trưa với Henry Kissinger, và Sainteny truyền đi
thông điệp từ Hà Nội.
Sainteny nói với
Kissinger rằng nếu Mỹ đem quân về nước, để Bắc Việt duy trì binh lính tại miền
Nam Việt Nam, Hà Nội sẽ ký hiệp ước hòa bình, trao trả tù binh chiến tranh và để
Việt Nam Cộng hòa sống thêm hai, ba năm nữa.
Cùng ngày này, 25/05/1971, Kissinger gửi thư đến
Bunker, có thể là sau cuộc gặp với Jean Sainteny với nội dung không nói thẳng
là Mỹ sẽ không yêu cầu Hà Nội rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/15ab/live/f8817830-ce0b-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Tổng thống Mỹ Richard Nixon (trái) trong cuộc gặp với Cố vấn An ninh Quốc
gia Henry Kissinger (phải) tại Nhà Trắng vào ngày 16/09/1972
.
BBC: Như vậy, Tổng thống Richard Nixon khi đó thật
sự đã không biết gì về kế hoạch bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa của Henry Kissinger?
Giáo sư Stephen B. Young: Chúng ta cần phải chính xác ở điểm này. Điều mà Tổng thống Nixon
không biết là Kissinger đã đưa ra đề xuất này cho Cộng sản Bắc Việt vào năm
1971.
Trong khoảng năm 1971 và 1972 đã diễn ra những
cuộc thương thảo bí mật giữa Kissinger và Lê Đức Thọ. Vào tháng 10/1972,
Kissinger đã có một bản thảo về thỏa thuận, không bao gồm điều khoản Hà Nội phải
rút quân khỏi Việt Nam Cộng hòa. Rồi sau đó Kissinger đến Sài Gòn và đưa thỏa
thuận này cho Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu và ông Thiệu khi đó bị sốc, rất giận
dữ, đặt câu hỏi làm sao Mỹ có thể để Bắc Việt để khoảng 250 ngàn binh sĩ ở miền
Nam Việt Nam.
Cũng vào năm 1972, sau cuộc phản công 'Mùa hè
đỏ lửa' và cuối cùng Cộng sản thất bại, Hà Nội dù đã huy động 13-14 sư đoàn ở
miền Nam Việt Nam để chống lại những người theo chủ nghĩa dân tộc sau ba cuộc
chiến tại Quảng Trị, Kon Tum (Pleiku), An Lộc.
Khi đó Nguyễn Văn Thiệu cảm thấy được tiếp
thêm sức mạnh và giờ thì Kissinger nói để quân Bắc Việt ở miền Nam Việt Nam sau
tất cả sự hy sinh của miền Nam Việt Nam.
Ông Thiệu đã bác bỏ thỏa thuận và vào thời điểm
đó, Nixon biết Kissinger đã làm gì nhưng lại nghĩ chuyện đó xảy ra vào tháng
10/1972. Sau khi Nixon quyết định ném bom Hà Nội, Hải Phòng, Lê Đức Thọ đưa ra
thỏa hiệp.
Vào tháng 01/1973, Hiệp định Paris được ký kết,
theo đó Hà Nội không phải rút quân khỏi miền Nam Việt Nam. Nhìn lại sự việc, Lê
Đức Thọ từng nói đó là điều khoản vô cùng quan trọng cho Hà Nội bởi vì Bắc Việt
không quan tâm đến hòa bình vì chỉ muốn chiếm Việt Nam Cộng hòa.
Vì khi Mỹ rút quân về nước, Bắc Việt rõ ràng
có thể đưa thêm quân, nhận thêm xe tăng từ Liên Xô... và sau hai năm vào năm
1975, đúng như những gì Hà Nội đã nói với Henry Kissinger, Lê Duẩn đưa ra lệnh
tiến hành cuộc tổng tiến công.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/f078/live/8877b7b0-ce0c-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp chính trị gia người Pháp Jean Sainteny, Cao ủy Cộng
Hòa Pháp tại Bắc Bộ vào năm 1946
.
BBC: Trong sách, ông viết rằng nguyên nhân sâu xa
cho việc Henry Kissinger âm thầm lên kế hoạch bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa vì
ngay từ đầu không tin Mỹ có thể chiến thắng trong cuộc chiến và cả từ định kiến
bị ảnh hưởng từ chính trị gia người Pháp Jean Sainteny?
Giáo sư Stephen B. Young: Trước hết chúng ta hãy nói về mối quan hệ giữa Jean Sainteny và
Henry Kissinger. Người vợ thứ hai của Jean Sainteny, bà Claude Dulong-Sainteny,
từng tham gia seminar của Kissinger tại Đại học Harvard khi Kissinger đang theo
học tiến sĩ vào 1953.
Và thông qua bà ấy, Kissinger đã quen biết
Jean Sainteny.
Vào năm 1966, khi Kissinger tìm cách đạt được
thỏa thuận hòa bình giữa Tổng thống Lyndon Johnson với Hà Nội, ông ta đã gặp
Sainteny ở Paris. Sự thật này đã được lưu trong các hồ sơ.
Và cũng theo hồi ký của Henry Kissinger, ông
ta đã lắng nghe Jean Sainteny về Việt Nam và ông ấy viết Sainteny chỉ nói với
mình hai điều.
Thứ nhất, những người theo chủ nghĩa dân tộc ở
Việt Nam Cộng hòa là vô giá trị, không thể tạo dựng quốc gia, tham nhũng, không
phải là người tốt...
Thứ hai, người Mỹ không bao giờ có thể chiến
thắng trong cuộc chiến này khi hậu thuẫn cho những người ở Việt Nam Cộng hòa,
vô tổ chức, vô kỷ lục, tham nhũng, lười chiến đấu... Và tôi suy đoán là còn có
một ý thứ ba, đó là chỉ có Hồ Chí Minh là người Cộng sản, người Việt Nam tốt.
Chúng ta hãy cùng xem lại lý do tại sao
Sainteny tin vào điều này.
Sainteny đã viết quyển sách "Histoire
D'une Paix Manquée Indochine 1945-1947", ông ấy đã viết về người Pháp đã
phạm một sai lầm thế nào khi không hậu thuẫn cho Hồ Chí Minh, xem đây ông Hồ là
một người Việt Nam tốt đẹp nhất.
Một quyển sách khác được viết vào đầu những
năm 1952 mang tên "Viet-Nam Sociologie D'une Guerre" của tác giả Paul
Mus, có luận điểm người Việt Nam thật sự là người Trung Quốc, với cụm từ
"con rồng nhỏ hơn" (smaller dragon), và nền văn hóa Việt Nam bắt nguồn
từ Trung Quốc, và Việt Nam không có chủ nghĩa dân tộc. Sách của Paul Mus nói giới
tinh hoa cách mạng của Việt Nam chuyển từ Khổng Tử sang chủ nghĩa Marx.
Cần nói thêm chút về người vợ đầu của Jean
Sainteny. Bà ấy là con gái của cựu Toàn quyền Đông Dương vào những năm 1920, cựu
Thủ tướng Pháp Albert Sarraut. Chính sách của Albert Sarraut là áp dụng chương
trình giáo dục của Pháp cho con cái những gia đình quan lại chuyên học tiếng
Hoa. Ý tưởng của Pháp khi đó là chỉ những người được học trường Pháp mới trở
thành nhà lãnh đạo tốt được.
Hầu hết giới cai trị thực dân Pháp đều không
hiểu về văn hóa Việt Nam, hay nói Tiếng Việt. Không hiểu về người Việt, Jean
Sainteny cho rằng Hồ Chí Minh, Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, Lê Duẩn, Lê Đức
Thọ... những người hưởng nền giáo dục của Pháp đều học được lý thuyết Marx -
Lenin từ Paris.
Jean Sainteny được đưa trở lại Việt Nam vào
năm 1945 để với sứ mệnh phục hồi lại sức ảnh hưởng của thực dân Pháp ở Việt
Nam, Lào, Campuchia sau Thế chiến lần 2. Khi đó Jean Sainteny không có quân đội
Pháp, mà phải hợp tác với lực lượng quân đội Việt Nam.
Trong quyển sách "Histoire D'une Paix
Manquée Indochine 1945-1947", Jean Sainteny viết người duy nhất cùng hợp
tác với ông ấy là Hồ Chí Minh. Vua Bảo Đại khi đó cũng không muốn gặp Jean
Sainteny.
Câu hỏi đặt ra là tại sao Hồ Chí Minh lại muốn
hợp tác với Pháp?
Một lý do là Pháp xem Hồ Chí Minh có hưởng nền
giáo dục Phương Tây. Còn Hồ Chí Minh thì cần ai đó chọn ông ấy trở thành lãnh đạo
và công nhận chính phủ của ông ấy.
Jean Sainteny sau đó kể câu chuyện này với
Henry Kissinger. Và Kissinger thì không có người bạn Việt Nam nào, không nói Tiếng
Việt, Kissinger chọn tin vào chính trị gia người Pháp hơn.
Đó là lý do tôi đưa ra lập luận Kissinger đã
chọn bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa bởi vì ông ta không biết về con người, văn hóa,
những điều tốt đẹp về đất nước này.
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/de0b/live/3d121560-ce0f-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Nhà đàm phán Bắc Việt tại Hòa đàm Paris, ông Lê Đức Thọ và Cố vấn An ninh
Quốc gia Mỹ Henry Kissinger vào tháng 01/1973
.
BBC: Tổng thống Nixon từng muốn Hiệp định hòa bình
Paris là "Hòa bình trong danh dự" (peace with honor). Sau tất cả những
kế hoạch của Henry Kissinger, ông bình luận như thế nào về hiệp định này?
Giáo sư Stephen B. Young: Cụm từ 'Peace with honor' là của Tổng thống Nixon. Bầu cử Tổng thống
Mỹ năm 1968 có thể thấy rõ hai phe, một phe ủng hộ Việt Nam Cộng hòa, một phe
là muốn bỏ rơi.
Nixon và phe Cộng hòa thì muốn giúp VNCH. Phe
Dân chủ thì muốn bỏ rơi VNCH.
Nixon thật sự không biết làm sao, vì vậy ông ấy
nghĩ ra slogan "peace with honor", có nghĩa chiến tranh sẽ kết thúc
trong danh dự, nhưng điều đó có nghĩa Mỹ sẽ không bỏ rơi Việt Nam Cộng hòa.
Sau đó vào năm 1969, với sự ảnh hưởng của Đại
sứ Bunker, Tổng thống Nixon tiến hành Việt Nam hóa chiến tranh, có nghĩa quân đội
Mỹ rút đi còn quân lực Việt Nam Cộng hòa sẽ ngày càng mạnh lên.
Sự phản bội của Kissinger nằm ở chỗ đã mang đến
"một nền hòa bình không có danh dự".
Kissinger mang lại hòa bình theo Hiệp định
Paris, Việt Nam Cộng hòa được độc lập, tự do, nhưng tất cả chỉ là trên giấy tờ.
Hà Nội được duy trì binh lính ở miền Nam Việt
Nam. Và hai năm sau đó, Hà Nội đã vi phạm hiệp định hòa bình này và Kissinger
thừa biết là Bắc Việt sẽ thực hiện điều đó.
Đó là lý do tại sao lại là "nền hòa bình
không có danh dự", bởi vì hiệp ước hòa bình lại không mang lại hòa bình thật
sự, chỉ là một 'sự giả tưởng về hòa bình' [fiction of peace].
.
BBC: Ông đánh giá thế nào về tầm quan trọng của sự
phản bội của Henry Kissinger trong sự sụp đổ của Việt Nam Cộng hòa? Như vậy có
thể nói, Việt Nam Cộng hòa đã không tự bại trận như nhiều phân tích và bình luận
trước đây?
Giáo sư Stephen B. Young: Các nhân tố quan trọng khác không thể không nhắc đến đó chính là
phong trào phản chiến tranh Việt Nam tại Mỹ. Thế nhưng sự phản bội của Henry
Kissinger là nguyên nhân chính khiến Việt Nam Cộng hòa sụp đổ.
Bởi vì nếu chúng ta nhìn kỹ vào tình hình quân
sự hai phe Nam, Bắc vào thời điểm Hiệp định Paris được ký kết, khi đó văn phòng
tình báo tại Đại sứ quán Mỹ ước tính số lính Việt Cộng ở miền Nam Việt Nam là
khoảng 25 ngàn người.
Khi đó quân lính Việt Nam Cộng hòa là hơn một
triệu. Ở mọi ngôi làng ở Nam Việt Nam không còn bóng dáng Mặt trận Giải phóng
Dân tộc gì hết.
Thế rồi Mỹ cắt viện trợ thế là Nguyễn Văn Thiệu
và binh sĩ cạn súng, đạn, máy bay, xe tăng... Cùng lúc đó, Liên Xô và Trung Quốc
lại bơm vũ khí cho Bắc Việt.
Về Tổng thống Thiệu, một thông tin rất quan trọng
là vào tháng 11/1972, Tổng thống Nixon gửi cho ông ấy lá thư riêng, nêu rằng
ông Thiệu nên ký Hiệp định Paris, trong trường hợp Hà Nội vi phạm hiệp định thì
Nixon sẽ điều máy bay B-52 vào ném bom miền Bắc.
Thế nhưng sau khi ông Nixon từ chức sau vụ bê
bối Watergate, người kế nhiệm ông ấy là Gerald Ford (1974 - 1977) lại không thấy
mặn mà thực thi nghĩa vụ đó, còn phe Dân chủ trong Quốc hội Mỹ thì lại cắt viện
trợ, và thông qua đạo luật có nội dung vị tổng thống không thể tự mình quyết định
cử máy bay B-52 đến Việt Nam.
Như vậy chúng ta có thể thấy tình thế đã xoay
chuyển. Lê Duẩn đã đưa ra quyết định vào tháng 01/1975 khi thấy thời cơ đã đến.
Việt Nam Cộng hòa lại không có đủ quân lính chốt
chặn tại các vị trí dọc đường ranh giới. Hà Nội có thể tận dụng những điểm yếu
đó như Buôn Mê Thuột... huy động hai đến ba sư đoàn chống lại một số lượng binh
lính ít ỏi của Nam Việt Nam và chiến thắng.
Nếu Mỹ cử B-52 đến thì có lẽ Việt Nam Cộng
hòa vẫn còn sống được. Và chiến tranh Việt Nam cũng là cuộc chiến đầu tiên mà
người Mỹ thất bại, để lại những cảm xúc nặng nề, chúng tôi bị mất đi sự kiêu
hãnh vì thất bại.
Theo quan điểm của tôi, những hành động của
Henry Kissinger là nguyên nhân chính [principal cause] cho sự bại trận của Việt
Nam Cộng hòa bởi vì đã tạo sự chuyển biến về thế trận, quyền lực, khiến Việt
Nam Cộng hòa bị bất lợi.
Nếu Kissinger vùng lên với nắm đấm, thì khi ấy
Việt Nam Cộng hòa còn hơn một triệu binh lính cùng nhuệ khí, nền kinh tế phát
triển... trong khi mặt trận giải phóng thì đã rút thì tình hình đã khác.
Một yếu tố khác theo tôi suy đoán, là khi ấy
đã có một thỏa thuận hòa bình nên tâm lý của nhiều người Mỹ là chiến tranh đã kết
thúc, nước Mỹ không cần làm điều gì nữa.
Nước Mỹ đã không hiểu hết về Việt Nam, về Lê
Duẩn hay Lê Đức Thọ... Bắc Việt đã không hứa để giữ lời hứa [They don't promise
to keep promises].
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/1eea/live/7ce10140-ce11-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Tổng thống Richard Nixon và Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu
trong cuộc gặp tại đảo Midway ở Thái Bình Dương vào năm 1969
BBC: Ông có nghĩ rằng Kissinger là một người yêu nước,
chỉ muốn làm điều tốt nhất cho lợi ích quốc gia của nước Mỹ?
Giáo sư Stephen B. Young: Ai đó có thể nghĩ như vậy nhưng tôi thì không.
Đọc rất nhiều về Henry Kissinger và đây là cảm
xúc cá nhân của tôi, tôi không có tài liệu minh chứng điều này. Khi tôi kể cho
mọi người và khi họ đọc sách của tôi thì đều đặt câu hỏi "Tại sao ông ta lại
làm chuyện đó?", phản bội tổng thống, phản bội đồng minh. Trong lịch sử nước
Mỹ, chưa ai từng làm chuyện này.
Tôi nghĩ Kissinger nghĩ mình có phẩm chất vượt
trội hơn người khác, Tiếng Anh gọi là 'grandiosity', ông ấy nghĩ mình giỏi hơn,
thông minh hơn hết thảy những người khác và đã tự quyết định, tự kết luận là Mỹ
không thể chiến thắng và nước Mỹ hãy thoát ra khỏi cuộc chiến tranh Việt Nam.
Tôi nghĩ ông ta là người theo chủ nghĩa hiện
thực [realist], phe yếu thì không nên tấn công phe mạnh hơn.
Và như chúng ta cũng thấy trong cuộc chiến
Ukraine, Kissinger cũng gợi ý người dân Ukraine nên rút lui vì Nga mạnh hơn. Và
xét về phương diện này thì ông ta có suy nghĩ rất giống Lê Duẩn.
Nhà sử gia Thucydides có câu nói nổi tiếng
"The strong do what they can, the weak suffer what they must" và dường
như Henry Kissinger đã theo câu nói này.
Kissinger đã hành động một mình mà không nói với
ai. Ông ta che giấu tài liệu, không trung thực và công khai. Nếu các bạn đọc cuộc
trao đổi của ông ta với Nixon trong thời gian 1971 đến 1972 đều được ghi âm lại,
đều thấy Kissinger đã không nói đầy đủ với Nixon là mình đang làm gì.
Tôi đã phát hiện các tài liệu mà chưa có nhà sử
học nào tìm ra như tôi đã trình bày về quá trình viết sách. Kissinger đều rất
khéo chọn từ ngữ, để che giấu dụng ý thật sự của ông ấy.
Điều tôi học được từ Kissinger là khi đọc gì của
ông ta thì nên đặt câu hỏi về những gì ông ta không đề cập tới. Bởi vì đối với
tôi, đó lại là những ý quan trọng nhất.
Đối với tôi, Kissinger đã lạm dụng quyền lực
cùng sự thất bại trong thể chế, khi một người đàn ông tự ra quyết định một mình
mà không báo cáo với tổng thống, bộ trưởng quốc phòng, ngoại trưởng, hội đồng
an ninh quốc gia, quốc hội vào năm 1971.
Nếu có danh dự, lẽ ra ông ta nói thẳng với tổng
thống "tôi nghĩ chúng ta không thể chiến thắng cuộc chiến tranh Việt Nam,
chúng ta phải rút quân, 58 ngàn binh sĩ đã bỏ mạng, tôi ủng hộ phong trào phản
chiến", giả sử Nixon không đồng ý thế là Kissinger nộp đơn từ chức.
Thế nhưng Kissinger vẫn trung thành với Nixon
về một nền hòa bình với danh dự, để rồi tạo ra một nền hòa bình "không
danh dự".
Ông Ngô Đình Quỳnh kể về
cha mẹ ông và cuộc đảo chính tháng 11/1963 ở VNCH
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/9001/live/92096040-ce10-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Quân đội Việt Nam Cộng hòa vào năm 1972
BBC: Trong sách ông viết là Thượng Nghị sĩ J.
William Fulbright, người ủng hộ phong trào phản chiến, từng nói với Tổng thống
Lyndon Johnson là cuộc chiến Việt Nam không có giá trị bởi vì người Việt Nam
"không phải dạng của chúng ta" [are not our kind]. Sau tất cả, theo
ông thì nước Mỹ vẫn là một đối tác đáng tin cậy?
Giáo sư Stephen B. Young: Nước Mỹ đã bỏ rơi người dân Afghanistan, dựa vào chính sách hay
cách thức thương lượng của Kissinger trong chiến tranh Việt Nam.
Hãy tưởng tượng quý vị thương lượng với kẻ thù
của bạn mình, sau đó lại bỏ rơi người bạn ấy. Nước Mỹ đã thất bại trong hai cuộc
chiến, và bỏ rơi người dân hai lần.
Tôi thành thật có suy nghĩ, và thật khó để phải
nói ra điều này.
Đối với những quốc gia châu Á ngày nay lo ngại
về sự thống lĩnh của Trung Quốc, hãy đừng quá phụ thuộc vào nước Mỹ [Don't
count on America].
Quốc gia của quý vị phải tự bảo vệ chính mình,
quý vị chỉ có thể phụ thuộc Mỹ tới mức độ nào đó mà thôi.
Bởi vì quý vị luôn phải tự đặt câu hỏi là liệu
có một Kissinger nào khác nữa hay là không.
'The Vietnam War’ và khi Đồng
Minh tháo chạy
Chiến tranh Việt Nam sau
50 năm: 7 lý do vì sao Mỹ thua
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/229b/live/45271060-ce10-11ed-be2e-754a65c11505.jpg
Tác giả Stephen B. Young (phải) khi công tác cho cơ quan USAID ở Tam
Bình, tỉnh Vĩnh Long vào năm 1969
Tác giả Stephen B. Young hiện là Giám đốc Điều hành
Caux Round Table for Moral Capitalism. Ông từng làm phó khoa Luật Đại học
Harvard, Giáo sư Luật tại Hamline University Law School.
Giáo sư Stephen B. Young từng làm việc cho Cơ quan
Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) từ năm 1968-1972, sau đó là Đại sứ quán Mỹ ở
Sài Gòn. Những năm sau
1975, ông cùng vợ tham gia trợ giúp các thuyền nhân Việt Nam tị nạn tại Mỹ.
Các tác phẩm của Giáo sư Stephen B. Young gồm
Kissinger's Betrayal: How America lost the Vietnam War, The Theory and Practice
of Associative Power - CORDS, The Tradition of Human Rights in China and
Vietnam, Moral Capitalism, The Way to Moral Capitalism...
--------------------------------
TIN LIÊN
QUAN
7 lý do vì sao Mỹ thua
trong Chiến tranh Việt Nam
29 tháng 3 năm 2023
.
Vai trò của ông Lê Đức
Thọ tại Hòa đàm Paris
16 tháng 10 năm 2021
.
Nhớ lại Hòa đàm
Paris 50 năm trước: 27 tháng 1 năm 1973
27 tháng 1 năm 2023
.
Frank Snepp nói vì sao
Hoa Kỳ đã 'bỏ rơi' Việt Nam Cộng hòa
11 tháng 12 năm 2021
.
Ông Ngô Đình Quỳnh:
"Tôi luôn giữ hình ảnh rực rỡ về cha tôi, Ngô Đình Nhu"
29 tháng 3 năm 2023
.
'The Vietnam War’ và khi Đồng
Minh tháo chạy
9 tháng 10 năm 2017
No comments:
Post a Comment