BÁO CHÍ BỊ CẤM ĐƯA TIN VỤ BÔ-XÍT

Báo chí bị cấm đưa tin vụ bô xít!
Thiện Giao, phóng viên đài RFA
2009-02-22
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Viet-media-not-allowed-to-talk-about-the-controversial-bauxit-mining-tgiao-02222009120921.html
Một văn bản lan truyền trên Internet được tin là tài liệu “thông báo kết luận của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về thăm dò, khai thác bô xít, sản xuất alumin và luyện nhôm” cho thấy báo chí Việt Nam bị cấm đưa tin về vấn đề bô xít.
Nhiều ý kiến lo ngại việc tiến hành dự án khai thác bô-xít có thể hủy hoại môi trường sống của vùng Tây Nguyên.
Thiện Giao tìm hiểu thêm chi tiết về tài liệu này.

Tài liệu số hiệu 17/TB-VPCP
Nói chính xác hơn, là báo chí bị cấm đưa tin về vấn đề bô xít trong thời gian chính phủ “chưa hoàn tất việc tổ chức Hội Thảo Khoa Học.”
Và việc tổ chức hội thảo khoa học này, vẫn theo văn bản vừa nêu, được Thủ Tướng Chính Phủ yêu cầu tổ chức trong khi chính văn bản ấy nói Chính Phủ “kiến nghị Bộ Chính Trị cho phép tiếp tục triển khai các dự án theo quy hoạch được duyệt.”
Tài liệu được nói đến mang số hiệu 17/TB-VPCP, do Phó Chủ Nhiệm Văn Trọng Lý ký phổ biến ngày 13 tháng Giêng năm 2009.
Mục số 4 của văn bản ghi ý kiến kết luận của thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng liên quan đến báo chí như sau:
“Trong thời gian chưa hoàn thành việc tổ chức Hội Thảo Khoa Học, Bộ Thông Tin và Truyền Thông chỉ đạo các phương tiện thông tin đại chúng không đưa tin về ảnh hưởng môi trường trong khai thác, tuyển rửa quặng bauxit, sản xuất alumin và luyện nhôm tại các tỉnh Tây Nguyên.”

Quyền phản biện của báo chí?
Nếu thừa nhận rằng báo chí, truyền thông đóng vai trò chuyển tải thông tin đa chiều, thậm chí mang tính phản biện nếu cần, thì chỉ thị này có nghĩa là sẽ không có sự phản biện thật sự trong các dự án bô xít mà dư luận Việt Nam hiện nay đang rất quan tâm.
Trong một lần trả lời phỏng vấn với đài chúng tôi, sử gia, đại biểu Quốc Hội, Dương Trung Quốc, đã từng nhấn mạnh đến nhu cầu phản biện và quyền phản biện, của cả 2 phía ủng hộ cũng như phản đối dự án này.
“Tôi nghĩ là chúng ta phải lắng nghe ý kiến phản biện từ những người đang được phản biện, tức là từ phía chính phủ và cơ quan đang thực hiện dự án này. Tôi nghĩ là phải lắng nghe 2 chiều thì mới có thể có sự đồng thuận cuối cùng mặc dầu biết trước đây là vấn đề có những khó khăn của nó.”
Sử gia Dương Trung Quốc có lẽ đã từng là một trong những người đầu tiên nêu vấn đề “thảo luận” liên quan đến bô xít tại Quốc Hội. Trong kỳ họp Quốc Hội thứ tư vừa rồi, ông Quốc từng nói, rằng đây là “vấn đề lớn, cần tôn trọng ý kiến mọi người và cần được đưa ra trước Quốc Hội.”

Tắt nghẽn thông tin
Hiện tượng “tắt nghẽn thông tin” cũng là điều cần lưu ý trong các dự án bô xít. Trong cuộc trao đổi với đại biểu Quốc Hội, Giáo Sư Nguyễn Lân Dũng, ông Dũng nói rằng ông “không có đủ thông tin.”
“…Qua báo chí, tôi được thông tin là dự án đã được chính phủ tính toán kỹ và bảo đảm không ô nhiễm môi trường. Tôi được thông tin chỉ có thế. Tôi cũng không đi sâu vào lãnh vực này, nên không thể nắm được.
Nhiều người đặt vấn đề “bùn đỏ,” và được nói là sẽ làm kỹ, nghiên cứu kỹ, làm từng khu vực một, xong đến đâu, xử lý môi trường xong mới làm tiếp. Cá nhân tôi không có đủ thông tin để mà biết là làm như thế này có đảm bảo an toàn chưa. Tôi không có đủ thông tin!”

Bức thư của ĐT Võ Nguyên Giáp
Một “phản biện” khác, có giá trị lớn về mặt tâm lý cũng như dư luận, là bức thư mà Đại Tướng Võ Nguyên Giáp,
Trong thư, tướng Giáp nhắc đến một sự kiện xảy ra cách đây gần 30 năm, cũng liên quan đến bô xít. Đó là đầu những năm 1980, Việt Nam đã từng nghĩ đến các dự án này, để hợp tác với khối COMECON. Tướng Giáp là người trực tiếp chỉ đạo chương trình này. Về sau, chính các chuyên gia của COMECON đã khuyên Việt Nam không nên khai thác bô xít trên Tây Nguyên vì những tác hại sinh thái có thể rất nghiêm trọng. Kết quả là, chính phủ thời ấy quyết định không khai thác bô xít mà giữ rừng và phát triển cây công nghiệp.
Cũng xin được nhắc lại, rằng hồi giữa năm ngoái, Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Việt Nam, là ông Nông Đức Mạnh, sang thăm Trung Quốc, đã khẳng định 2 nước “tăng cường hợp tác trong các dự án” trong đó có dự án khai thác bauxite tại Đắc Nông!
Chỉ thị lần này của thủ tướng Dũng thì có đoạn chính phủ “kiến nghị Bộ Chính Trị cho phép tiếp tục triển khai các dự án theo quy hoạch được duyệt.”



Bauxite: Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu bịt miệng báo chí
Saturday, February 21, 2009
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm/anmviewer.asp?a=91144&z=157
Cũng Nguyễn Tấn Dũng sẽ ký lệnh ban hành quy định “cấm bưng bít thông tin, hạn chế quyền được thông tin của dân chúng”

Hà Nội (NV) - Toàn bộ nội dung thông báo mang số 17/TB-VPCP do văn phòng chính phủ CSVN phát hành ngày 13 Tháng Giêng, để “truyền đạt” chỉ đạo của ông Nguyễn Tấn Dũng, thủ tướng CSVN, về việc thăm dò, khai thác bauxite, sản xuất alumin và luyện nhôm, vừa được tiết lộ.

Theo đó, vào ngày 5 Tháng Giêng, tại một cuộc họp với bốn phó thủ tướng (Nguyễn Sinh Hùng, Trương Vĩnh Trọng, Hoàng Trung Hải và Nguyễn Thiện Nhân), lãnh đạo các bộ (công thương, tài nguyên môi trường, kế hoạch đầu tư, nông nghiệp phát triển nông thôn, giao thông vận tải, văn hóa thể thao và du lịch), ủy ban nhân dân các tỉnh: Ðắk Nông, Lâm Ðồng, Gia Lai, Tập Ðoàn Công Nghiệp Than và Khoáng Sản Việt Nam, ông Nguyễn Tấn Dũng đã yêu cầu: “Bộ Thông Tin Tuyền Thông CSVN chỉ đạo các phương tiện thông tin đại chúng không đưa tin về ảnh hưởng môi trường trong khai thác, tuyển rửa quặng bauxite, sản xuất alumin và luyện nhôm tại các tỉnh Tây Nguyên”.

Trước đó, khi đưa tin về cuộc họp này, các phương tiện thông tin đại chúng tại Việt Nam chỉ loan báo, thủ tướng CSVN khẳng định: “Việc khai thác bauxite, sản xuất alumin và luyện nhôm tại Tây Nguyên là chủ trương lớn của đảng và nhà nước”.

Chủ trương khai thác bauxite nhằm “phát triển kinh tế, đánh thức tiềm năng của Tây Nguyên” đã từng bị chỉ trích là “một sai lầm chiến lược, chứa đựng những rủi ro không thể lường hết. Nhôm không phải là kim loại quý và chưa có quốc gia nào coi bauxite là khoáng sản chiến lược để dốc sức khai thác như Việt Nam”. Thực tế khai thác bauxite ở nhiều quốc gia khác đã cho thấy, khai thác quặng bauxite để chế biến thành alumin, luyện nhôm là công việc tiêu tốn một lượng nước và điện khổng lồ, đồng thời thải ra lượng khí và bùn đỏ có sức hủy diệt môi trường rất tàn tệ. Với địa hình nhiều đồi dốc và mưa lũ hàng năm như Tây Nguyên, sau khai thác, toàn bộ mặt đất sẽ bị nước cuốn trôi và không thể nào có hy vọng tái tạo. Nếu tiếp tục triển khai dự án, chắc chắn không gian sống, không gian văn hóa của cư dân bản địa Tây Nguyên sẽ bị đảo lộn, nếu không nói là bị xóa sổ. Thế nhưng giới lãnh đạo đảng và chính quyền CSVN vẫn chọn con đường hủy diệt toàn diện, bất chấp những cảnh báo và khuyến cáo, bắt tay với Trung Quốc, cho phép triển khai việc khai thác bauxite tại Tây Nguyên. Quyết định này khiến giới nghiên cứu kinh tế, văn hóa, xã hội và dân chúng hết sức phẫn nộ.

Yêu cầu bịt miệng, không cho báo chí lên tiếng về việc cho phép khai thác bauxite của Nguyễn Tấn Dũng, được tiết lộ cùng lúc với chuyện công bố “Dự thảo chiến lược phòng, chống tham nhũng đến năm 2020”, đang chờ chính Nguyễn Tấn Dũng ký lệnh ban hành.

Hôm 20 Tháng Hai, trả lời tờ SGGP, ông Trần Văn Truyền, tổng thanh tra chính phủ, cho biết: “Một trong những mục tiêu mà chiến lược phòng, chống tham nhũng nhắm đến là tính minh bạch, công khai về cơ chế, thể chế. Ðể thực hiện mục tiêu này, quyền được tiếp cận thông tin của nhân dân sẽ được luật hóa bằng luật tiếp cận thông tin. Lối tư duy cục bộ, nhằm bưng bít thông tin sẽ phải thay đổi”.
Ông Truyền nhận định: “Tình trạng bưng bít thông tin, tìm cách hạn chế quyền được thông tin của dân chúng thông qua báo chí đang diễn ra tại nhiều cơ quan công quyền. Chúng ta vẫn biết, bưng bít thông tin là vi phạm quy định. Thế nhưng, trong thực tế nó đang xảy ra ở chỗ nọ, chỗ kia. Nhiều cơ quan công quyền lạm dụng việc đóng dấu ‘mật’ vào các văn bản, tài liệu, nhằm hạn chế việc công khai trước dư luận. Ðiều này vi phạm pháp luật hiện hành. Thủ tướng đã có chủ trương là phải chủ động thông tin cho xã hội, các cơ quan ngôn luận, không giấu diếm”.
Ông Truyền nhắc lại rất hồn nhiên: “Thủ tướng đã ban hành quy chế về cung cấp thông tin. Trong đó, giao cho các bộ ngành và người đứng đầu có trách nhiệm phát ngôn với công luận và cho báo chí. Cơ quan, tổ chức nào thực hiện quy chế này không nghiêm, hoặc cố tình bưng bít thông tin là vi phạm về quy chế phát ngôn”.

Người ta chưa rõ, liệu những ý kiến của ông Truyền có mang lại tác dụng, giống như một sự nhắc nhở cá nhân các công dân, các tổ chức, đặc biệt là báo giới nên kiện ông Nguyễn Tấn Dũng ra tòa hành chánh, hoặc gửi đơn khiếu nại, yêu cầu đảng hoặc nhà nước xem xét, kỷ luật ông Nguyễn Tấn Dũng đã vi phạm pháp luật, hay không? (G.Ð.)