Lê
Uyên Phương: Cho đoạn cuối tình yêu chúng ta
Trường Kỳ
- Saigon Nhỏ
4
tháng 2, 2024
https://saigonnhonews.com/van-hoa-van-nghe/le-uyen-phuong-cho-doan-cuoi-tinh-yeu-chung-ta/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2024/02/l_uyn_phng_20110222_1720374133.jpg
Lê
Uyên Phương
LTS:
Bài viết cuối cùng của nhà báo Trường Kỳ về nhạc sĩ Phương / Lê Uyên, và nghĩ
suy dịu dàng của ông nói với ca sĩ Lê Uyên, khi câu chuyện đẹp như cổ tích của
hai con người tài hoa đã vào đoạn cuối.
Trong
lần về Sài Gòn vào tháng 4 năm 2008 vừa qua, người viết đã có dịp gặp nữ ca sĩ
Lê Uyên, cũng từ Hoa Kỳ về hát tại Việt Nam. Người viết đã được nghe chị hát
tại một phòng trà ở Sài Gòn trong một chương trình đặc biệt dành cho người đã
chung sống với chị trong suốt 15 năm trước khi đi đến đổ vỡ. Đó cũng là một
người cùng với chị phối hợp thành một cặp song ca rất nổi tiếng kể từ những năm
cuối thập niên 60. Người nghệ sĩ đó không ai khác hơn là Lê Uyên Phương, mà bài
viết đặc biệt hôm nay được coi như một sự tưởng nhớ về người nhạc sĩ có những
khúc tình ca bất hủ vẫn còn gây được nhiều ảnh hưởng rộng lớn cho đến ngày hôm
nay, gần 10 năm sau khi anh giã từ cuộc sống. Trong dịp này, Lê Uyên đã trình
bày một số nhạc phẩm tiêu biểu của người viết nhạc tài hoa có một đời sống nội
tâm rất sâu xa, bao gồm một triết lý sống được nhận thấy dễ dàng trong những ca
khúc cũng như trong những tập sách hoặc những tác phẩm hội họa của anh.
Cũng
trong dịp này, Lê Uyên đã nhắc nhở đến một số kỷ niệm về người chồng quá vãng
được tất cả mọi người chăm chú theo dõi khi nhớ về một người viết nhạc mà những
tác phẩm của anh gây được nhiều ảnh hưởng nơi những người trẻ tuổi vào thời đó.
Trong
một dịp tình cờ, người viết đã trở lại ngôi nhà xinh xắn của Lê Uyên Phương
trên đường số 55 tại thành phố Long Beach, Nam California, đúng vào dịp giỗ lần
thứ 9 của anh vào mùa hè năm 2008 vừa qua, hiện do người em gái của Lê Uyên là
Lâm Phi Yến cư ngụ. Chị Lâm Phi Yến, em ruột của Lê Uyên chính là người vợ sau
của Lê Uyên Phương, đã cùng anh chung sống cho đến những giây phút cuối đời.
Đúng
10 năm về trước, cũng trong căn nhà này, Lê Uyên Phương và người viết đã có một
buổi nói chuyện rất thân mật và cới mở, kéo dài gần như suốt một ngày giữa một
thế giới riêng tư của anh, trong hương vị của những tách cà phê thơm lừøng và
những làn khói thuốc mịt mờ do anh hút thuốc liên hồi.
Góc
kia được dành cho cái studio thu thanh nhỏ bé của Lê Uyên Phương, dọc theo bức
tường có cầu thang dẫn lên lầu là những họa phẩm do anh sáng tác. Góc kia là
những posters và hình chụp nghệ thuật được lồng kính treo trên vách, v.v… Tất
cả vị trí của những đồ vật đó gần như không hề thay đổi. Chỉ thiếu bóng dáng
quen thuộc của Lê Uyên Phương trong chiếc áo thun ngắn tay và chiếc quần jeans
sờn gấu, bạc màu thật bình dị như con người của anh. Và cũng thật phóng khoáng
như những lời tâm sự của anh trong một buổi nói chuyện sau đó anh cho là chưa
từng thổ lộ với ai nhiều chi tiết đến thế.
Nhân
dịp tưởng nhớ đến Lê Uyên Phương trong năm giỗ thứ 9, một số chi tiết về anh sẽ
được gửi tới bạn đọc qua bài viết này cùng với một số kỷ niệm về anh qua những
lời tâm sự của Lê Uyên cũng như những nhận xét của chị về dòng nhạc Lê Uyên
Phương về tình yêu cũng như triết lý sống, nhất là từ khi anh biết sẽ không còn
sống được lâu…
Từ
ngay trong thời kỳ thắm thiết nhất trong đời sống tình cảm của Lê Uyên và
Phương, người ta đã nhìn thấy sự bi quan, khiến đầu óc anh thường liên tưởng
đến những sự phân ly, xa cách : “Đời sống của Phương là cây cỏ, là núi đồi, là
chim chóc, là cà phê, là bình trà nóng mỗi buổi sáng. Và cây đàn guiatr… Chúng
tôi đã đi nhiều nơi trong thành phố Đà Lạt. Đi tới đâu, bất cứ gì anh nhìn thấy
được, anh đều liên tưởng ngay tới đời sống của điều anh nhìn thấy. Trong những
lần đi chơi đó, anh đã nhìn thấy những viên sỏi, đá. Và dọc theo những con
đường chúng tôi đi ở ven đồi. Anh đã nhìn thấy ngay những viên sỏi rất là vô
tư, rất ngây thơ, rất mộng mơ. Anh nghĩ ngay sẽ có một ngày đá sẽ là một điều
gì nói lên sự thủy chung. Và sau cùng, những viên đá đó sẽ trở thành tấm mộ
bia. Trên đó ghi ngày sinh, ngày tử của mình. Nơi đó, tấm bia mộ đó sẽ ôm ấp
hình hài của chúng ta. Và dĩ nhiên với cái bia đá của Phương, dòng máu anh vẫn
nồng nàn chảy. Dù không được trao đến Uyên, nhưng Uyên vẫn cảm thấy cái điều
đó.
Nhiều
người thường gọi anh bằng tên Lộc, nhưng thật ra không phải. Tên thật của anh
là Lê Minh Lập, sinh ngày 02 tháng 02 tại Đà Lạt. Vì sinh ra vào thời kỳ chiến
tranh nên giấy tờ hộ tịch bị thất lạc, Lê Uyên Phương đã đôi lần phải làm lại
giấy khai sinh. Và mỗi lần khai là một lần tên anh bị viết sai bởi viên chức hộ
tịch! Khai sinh lại lần đầu tiên tên Lê Minh Lập bị đổi thành Lê Minh Lộc. Làm
khai sinh lần thứ hai thành Lê Văn Lộc. Từ đó anh không đổi nữa, giữ luôn tên
Lê Văn Lộc làm tên chính thức trên giấy tờ.
Khi
mới sinh ra anh đã có một cục bướu ở ngón tay, mỗi ngày một lớn dần. Lúc bấy
giờ anh được cho biết là ung thư xương: “Khi Phương mới sinh ra, anh đã có một
cục bướu trên tay. Và mỗi ngày cục bướu đó lớn dần. Cây đàn đầu tiên anh chơi
là cây vĩ cầm. Và tới lúc cục bướu trên ngón tay lớn dần, anh không thể bấm
những “accords” được thì anh chuyển sang tây ban cầm. Và cũng từ đó, cây guitar
là người yêu của Phương, là đời sống của Phương. Và anh cũng dùng cây guitar đó
để viết thành những ca khúc trong đời sống âm nhạc của anh. Và lúc bấy giờ bác
sĩ cho biết anh bị ung thư xương và anh sẽ sống không có lâu. Cho nên anh đã
nói với gia đình là anh không lập gia đình dù anh là con trai cả trong một gia
đình 7 chị em. Nhưng anh đã nhất quyết không lấy vợ bởi vì anh không muốn có
những hệ lụy không cần thiết và sẽ rất là đau khổ sau này”.
Về
tên Lê Uyên Phương của mình, anh cho biết Phương chính là tên của thân mẫu anh,
là Công Tằng Tôn Nữ Phương Nhi. Còn Lê là họ của thân phụ anh. Còn riêng tên
Uyên là tên người con gái đầu tiên anh gặp. Vả anh đã nhấn mạnh là “khi phát
hiện ra có một giống nữ bên cạnh đời sống của anh thì người đó tên là Uyên, anh
gặp ở Pleiku”. Người phụ nữ tên Uyên đã có gia đình, hiện cư ngụ tại Pháp, từng
liên lạc với anh nhân một chuyến anh sang đây, nhưng anh không có dịp để gặp
lại. Đó cũng chính là người Lê Uyên nhắc đến nhưng không tiết lộ tên… Với mối
tình đó, Lê Uyên Phương đã viết ca khúc đầu tay Buồn Đến Bao Giờ tại Pleiku khi
mới 19 tuổi: “Ai cũng có những mối tình dang dở. Và ai cũng có ít nhất là một
lần bị thất tình. Thì Lê Uyên Phương cũng không ở trong trường hợp ngoại lệ.
Cái mối tình đầu tiên của anh tất nhẹ nhàng và anh đã viết bài hát Buồn Đến Bao
Giờ ở Pleiku, nơi anh đã dạy học 4 năm trước đó”.
Sau
này khi anh gặp Lê Uyên và cùng đi hát, anh dùng tên này để đặt cho chị, vì Lê
Uyên không muốn dùng tên thật của mình ngay trong lần đầu tiên trình diễn chung
tại quán Thằng Bờm, nơi sinh hoạt của Phong Trào Du Ca Việt Nam tại Sài Gòn năm
1970 trong lần cả hai về thăm gia đình.
Còn
riêng khi viết nhạc anh lấy tên là Lê Uyên Phương, nhưng khi hai người trình
diễn chung thành một cặp song ca, anh đặt là Lê Uyên và Phương. Về trường hợp
gặp gỡ Lê Uyên để sau đó trở thành cặp song ca nổi tiêng, anh cho biết hồi đó
nhà hai người ở gần nhau trên đường Võ Tánh Đà Lạt khi Lê Uyên từ Sài Gòn lên
đây như lời kể của Lê Uyên: “Từ mùa Đông năm 1966, khi Lê Uyên từ Sài Gòn lên
Đà Lạt để học, nhà của tôi cách nhà của Phương có một căn thôi. Nhà tôi số 18,
nhà Phương số 22. Và chúng tôi đã yêu nhau ngay lập tức, ngay cái ánh mắt đầu
tiên khi mới gặp nhau”.
Và
từ đó, Đà Lạt đã là bối cảnh cho tình yêu thắm thiết giữa hai người: “Đời sống
của Phương là những con phố Đà Lạt. Chúng tôi xuống phố hằng ngày, nhưng anh
vẫn yêu những con phố đó. Những con phố nối liền với nhau bằng những con dốc
rất cao. Một bài hát mà Lê Uyên nghĩ nó đầy tính chất Lê Uyên Phương, rất đam
mê, rất nồng nàn, không biết trước mắt là gì, không cần ngày mai sẽ ra sao.
Chúng tôi vẫn hát. Hát với tất cả tấm lòng của chúng tôi. Hát với sự chân thật
đam mê của chính mình. Đó là Vũng Lầy Của Chúng Ta”.
Lê
Uyên Phương lập gia đình với Lâm Phúc Anh (tức Lê Uyên) vào năm 68 và họ sống
với nhau trong niềm hạnh phúc tuyệt vời trong một tình yêu tưởng như không có
gì có thể chia cách: “Đời sống của chúng tôi lúc đó như thế nào thì Lê Uyên nói
ngay, nếu lúc đó, ngày đó nếu không cần ăn, nếu không cần ngủ mà được sống thì
chúng tôi sẽ không ăn, không ngủ để yêu nhau. Vì cái thời gian có nhau rất ít.
Bởi vì có thể ngày mai chúng ta sẽ không còn nhìn thấy nhau. Thì đó là một sự
hạnh phúc rất lớn lao của riêng cá nhân Lê Uyên và Phương”.
Tuy
sống trong những tình cảm nồng nàn và say đắm như vậy, nhưng trong những sáng
tác của Lê Uyên Phương, người ta luôn thấy ẩn tàng một sự xa cách, chia lìa đến
từ tâm trạng của một người luôn băn khoăn, trăn trở với cuộc sống trong thời
chiến tranh: “Suốt trong thời kỳ chúng tôi yêu nhau, chúng tôi đã sống trong
một cái không khí đầy chiến tranh. Chiến tranh ở khắp mọi nơi. Và mọi người nếu
có nhau họ đã sống rất vội vã và sống trọn vẹn bên nhau. Bởi vì có thể ngày mai
hay là sớm hơn vài phút nữa, vài tiếng đồng hồ nữa có thể chúng ta không còn
nhau. Ngày đó Phương dạy học ở Đà Lạt, Lê Uyên ở Sài Gòn. Vì anh đi dạy học,
anh không thể về thăm hay gặp Lê Uyên mỗi lần anh muốn được. Dĩ nhiên, là chúng
tôi muốn gặp nhau mỗi ngày, nhưng mà không thể được. Vì thế anh đã cố gắng thu
xếp để về một tháng, hai ngày để chúng tôi gặp mặt được nhau. Ai cũng thắc mắc
tại sao đang yêu thương nhau như vậy, đang thắm thiết với nhau như vậy mà tại
sao Phương chỉ viết về những nỗi chia lìa, sự xa cách. Đó là một cái dấu hỏi rất
lớn”.
Nhưng
không ai ngờ, sau 15 năm chung sống, Lê Uyên và Phương đi đến đổ vỡ sau khi đã
có với nhau hai con gái, là Lê Uyên Uyên và Lê Uyên My, tất cả đều đã lập gia
đình. Riêng Lê Uyên Uyên có một bé gái tên Lê Vĩ Cầm, năm nay hơn 15 tuổi. Sự
đổ vỡ đó đối với Lê Uyên Phương là một cái “choc” lớn trong đời và cũng là một
bài học lớn nhất đối với anh.
Trong
lần tâm sự với người viết cách đây đúng 10 năm, Lê Uyên Phương cho biết ngoài
vai người chồng và người tình, anh còn coi Lê Uyên như một người em vì không có
điều gì Lê Uyên làm mà không hỏi anh. Cũng như không có quyết định gì của Lê
Uyên mà anh không được hỏi ý kiến. Đối với anh trong suốt thời gian chung sống,
Lê Uyên đã tỏ ra là một người phụ nữ hoàn toàn cho tới khi xảy ra đổ vỡ mà theo
anh “những điều mình thấy là những nguyên nhân không giải thích được những cái
hiện tượng”, như anh tâm sự với một giọng nói thật buồn. Và anh đi đến kết luận
là những lý do đưa đến sự chia tay với Lê Uyên không có nghĩa lý gì hết. Do đó
sau khi chia tay, tương quan giữa hai người vẫn là những mối tương quan tốt đẹp
và “không có gì ghê gớm” như anh nói.
Sau
khi cuộc hôn nhân giữa Lê Uyên và Phương đổ vỡ, người con gái nhỏ về ở với mẹ
cho đến khi 11 tuổi, trong khi người con gái lớn sống với bố cho đến khi lập
gia đình.
Khi
đề cập về cái chết, Lê Uyên Phương cho rằng hồi còn trẻ anh cho là quan trọng.
Nhưng trong thời điểm đó, anh không biết là mình có đủ chân thành để nói là
không quan trọng hay không, tuy rằng thú nhận là sợ cái chết vì sợ mất những gì
mình đang có. Nhưng cuối cùng anh chấp nhận là trên cuộc đời không có gì miễn
viễn. Lê Uyên Phương cũng khẳng định là anh không hối tiếc một điều gì một khi
nhắm mắt xuôi tay. Và rồi cái chết đã đến với Lê Uyên Phương đã trút hơi thở
cuối cùng tại nhà người con gái lớn, là Lê Uyên Uyên vào ngày 29 tháng 06 năm
1999, sau một thời gian điều trị tại bệnh viện UCI của đại học California ở
thành phố Irvine, nam California: “Phương đã nằm xuống vĩnh viễn. Anh bỏ lại
sau lưng tất cả. Ngay cả điều anh yêu thích nhất là âm nhạc. Anh cũng phải chia
tay với nó. Anh đã không chết vì ung thư xương như đã được biết cách đó bao
nhiêu năm. Anh đã chết vì ung thư phổi. Anh hút thuốc nhiều lắm. Và khi anh nằm
xuống, anh đã nắm tay Uyên để nói rằng “Em phải sống nếu anh có mệnh hệ nào, em
phải sống để đưa tất cả những đứa con tinh thần của chúng ta về lại quê hương
và tiếp tục hát. Em phải sống để làm trọn vẹn những điều anh đang làm dở dang
và phải hoàn thành nó với tất cả tấm lòng của em. Đừng buồn bởi vì ai cũng có
số mệnh, ai cũng có một định mệnh. Định mệnh của Lê Uyên khắc nghiệt vô cùng.
Lúc
anh mất, anh mới chỉ 59 tuổi thôi. Cái tuổi mà đầu óc sáng tạo hãy còn đầy sự
tha thiết, trong tình yêu vẫn còn đầy tràn, nhưng anh phải đi vì anh đã làm hết
tất cả những gì anh có thể làm được cho Tình Yêu, cho Lê Uyên. Uyên không có
giữ gì được của anh ngoài cái này. Đây là một cục đá mà Phương đã đeo suốt bao
nhiêu năm trời…”
No comments:
Post a Comment