BỐN
TRĂM NGÀY “BƯNG BÔ”: RỒI NGƯỜI NGA SẼ PHẢI CẢM ƠN NGƯỜI UKRAINE
Hai trăm ngày… tôi cứ nhớ cái mốc hơn sáu
tháng ấy vì đó là lần đầu tiên tôi sử dụng hashtag #bưng_bô_cho_hòa_bình
cho những bài viết của mình trên mạng xã hội, những bài về cuộc chiến tranh của
Putin ở Ukraine. Dịp kỷ niệm mười ba tháng nổ ra cuộc chiến, tôi đã cố tình
không viết bài vì thấy nó quá gần dịp này, dịp chúng ta sẽ nhìn lại 400 ngày của
cuộc đấu tranh kiên cường và gian khổ của người Ukraine…
… nhưng cũng là cuộc đấu tranh của chúng ta
trước những điều mà với rất nhiều thành viên của đội ngũ ủng hộ Ukraine, cảm thấy
không thể chịu nổi. Mở đầu bài, tôi xin nói về những người Việt Nam vẫn đang tiếp
tục ủng hộ Nga – Putin cho đến tận thời điểm cuộc chiến đã kéo dài được hơn một
năm. Chắc hẳn bạn đọc sẽ nghĩ, tôi muốn nói về những người công khai ủng hộ bằng
những bài viêt thường xuyên, liên tục trên mạng xã hội… chẳng hạn như một người
bạn học cùng trường đại học cũ của tôi, tay luật sư đình đám. Lại có thể kể một
vài người còn đình đám hơn như ông đại tá về hưu, người viết đến mấy cuốn sách
ca ngợi Putin, hoặc thậm chí một số nhân vật quan trọng hơn nữa, (trước đây)
quyền chức hơn nữa…
Không. Tôi muốn nói đến những người trong sâu
thẳm vẫn ủng hộ nước Nga, và có lẽ tôi xin phép chia sẻ những điều đó với họ,
vì thực chất tôi và họ có những điều gì đó gần gũi, chỉ là khác nhau một chút
thôi. Rất nhiều người trong số chúng ta, cảm thấy có cái gì đó gắn bó với Liên
Xô ngày xưa, và đi đến yêu tất cả các thứ liên quan đến nó và cả khi nó mất đi
rồi, thì vẫn yêu cái quá khứ ấy mà quên đi một điều rằng, cuộc sống vẫn tiếp diễn,
và những cái đã mất đi, hay có thể nói rằng đã chết, thì không nên cố bắt nó hồi
sinh. Chính điều này làm nảy sinh mâu thuẫn giữa những người tưởng chừng có thể
gắn kết với nhau về mặt tình cảm.
Nếu nói từ góc độ này, thậm chí tôi còn cảm thấy
khó gần hơn với những người trước cuộc chiến tranh này, có cách tiếp cận “ghét
Nga một cách tự động.” Khi lập trang Fanpage trên Facebook về nước Nga năm
2013, tôi thường đưa những tin tức với những cái nhìn đa chiều về nhiều mặt cuộc
sống của nước Nga. Tôi nhớ có lần khi đưa những bức ảnh về nông thôn Nga mới được
chụp, có thể nói là thê thảm và post được thu hút được không biết bao nhiêu lời
rủa xả của các thành viên mạng xã hội đến mức vô học, bậy bạ và tục tĩu. Cách
tiếp cận đó của người Việt là “cuồng Nga”. Còn dạng trước tôi vừa đề cập, là dạng
“căm ghét Nga” và cả hai đều vô điều kiện, và với tôi thì đều đáng ngại như
nhau.
Nó giống như người yêu của bạn vậy – cô/anh ấy
có thể chân cong và mũi tẹt, nhưng bạn vẫn yêu và khi có ai đó nói ra những nhược
điểm, bạn có thể cười và nói “chính điều đó làm tôi yêu cô/anh ấy, nhờ chúng
tôi tìm ra được những điều tốt đẹp ẩn giấu đằng sau.” Còn nếu bạn hầm hè với
người nói ra đó, thì bạn không phải rồi – nói ra hay không nói ra thì sự thật
chân cong vẫn là chân cong chứ nó đâu có thẳng lại được.
Đó là nói về tình cảm. Về lý trí mà nói, những
người “ghét Nga” tỏ ra có lý hơn, và thực ra tôi cảm thấy dễ thông cảm hơn. Sống
trong môi trường xã hội mấy chục năm “trăng Bắc Kinh tròn hơn trăng Hoa Thịnh Đốn,
đồng hồ Liên Xô đập chết đồng hồ Thụy Sỹ” thú thực, người ta không chán mới là
lạ. Tuy nhiên dù về tình cảm hay lý trí, đã cực đoan thì chẳng có gì là sáng suốt
cả.
Tôi viết đoạn này để giải tỏa băn khoăn khi nhận
được lời khen về tình cảm của mình dành cho người Ukraine – như một người bạn
chưa bao giờ gặp đang sống ở Ukraine viết: tình yêu to lớn dành cho Ukraine.
Không chắc vậy. Tôi không biết gì về Ukraine cả, và tình cảm của tôi là dành
cho nước Nga, chứ không phải cho Ukraine. Tôi có bạn người Nga, chắc là nhiều
hơn bạn người Ukraine và thật may trong số những người bạn Nga này, không có ai
ủng hộ Putin. Đến đây chắc hẳn bạn đọc dần hiểu, với một người như tôi thì 400
ngày qua là 400 ngày của sự mất mát ghê gớm.
Hôm qua, tôi lấy ra cái ổ cứng trong đó chứa
hàng trăm bộ phim của điện ảnh Xô-viết ngày xưa, và cả những bộ phim Nga mới
sau 1991. Xem lướt qua vài phim, mỗi phim mấy chục phút đã hết buổi tối… Tôi lặng
lẽ ngồi nhớ lại mình đã từng thích Sergei Bodrov (con) như thế nào, và sau này
trong các diễn viên Nga “mới hơn” đã thích Dmitriy Dyuzhev như thế nào… Tôi chợt
nghĩ: nếu Sergei Bodrov (con) còn sống (anh này chết năm 2002 trong một vụ lở
tuyết khi quay phim ở vùng núi) thì anh ta sẽ có thái độ ra sao trước cuộc chiến
tranh mà đất nước anh ta gây ra cho người hàng xóm – trong khi Dmitriy Dyuzhev
đã rất hăng hái ủng hộ nó trong các sự kiện mà Putin cho tổ chức?
Trong số những người bạn thuộc “hội yêu nước
Nga” của tôi ngày trước, không biết tỷ lệ có trạng thái tâm lý như tôi được bao
nhiêu, có được một nửa hay không nữa, nhưng hầu hết giữ thái độ im lặng. Thỉnh
thoảng, hãn hữu lắm có ai đó viết mấy câu, thể hiện một nỗi buồn sâu thẳm ở đâu
đó trong lòng. Còn tôi, tôi cũng không rõ mình có tiếp tục xem lại những bộ
phim Nga, những bản nhạc Nga vẫn giữ lâu nay – mà suốt 400 ngày vừa qua tôi
không hề đụng đến. Trong suốt 400 ngày qua, tôi cảm thấy vết thương trong lòng
mình quá lớn để xem và nghe lại chúng, và tôi đã cất chúng đi. Hôm qua xem và
nghe lại, tôi chỉ thấy mình xót xa. Chưa bao giờ đất nước và nền văn hóa mình
yêu quý, lại có vị thế như vậy của ngày hôm nay, nhận được sự căm ghét đến mức
ghê tởm từ khắp nơi trên thế giới.
Hãy đừng nói với tôi rằng vẫn còn bao nhiêu nước
không phản đối thậm chí ủng hộ Nga – Putin. Đó chỉ là thái độ của lãnh đạo các
nước đó mà thôi. Vì thế hãy cố gắng trí tuệ hơn đi các bạn, đừng bao giờ cộng
dân số Trung Quốc với dân số Ấn Độ lại và cho rằng số người ủng hộ Nga – Putin
vẫn còn nhiều hơn số người phản đối. Nhân dân Việt Nam không ngu muội đến thế,
chỉ có cách ứng xử của các bạn làm cho người ta hiểu như thế mà thôi.
Ở đầu bài này tôi có nhắc đến tay luật sư bạn
học cùng trường đại học. Cách đây dăm hôm, có ai đó gửi cho tôi đường link đến
bài của anh ta viết năm 2015 đăng trên báo mạng lớn nhất Việt Nam. Anh ta viết
về “Ngày Chiến thắng 9 tháng Năm” – “hãy đừng tìm tôi ở đâu, hãy tìm tôi ở Quảng
trường Đỏ.” Tôi trả lời người gửi link: “Hắn ta viết hay đấy chứ, nhưng không
phải sĩ diện đâu, trước đây tôi viết còn hay hơn đó.” Tay luật sư kia như tôi của
cách đây 20 năm vậy, yêu nồng cháy và mù quáng. Và cũng phải nói hồi đó tôi
cũng y như vậy: ngày 9 tháng Năm không ai được xâm phạm vào quỹ thời gian của
tôi hết, mà tôi ngồi trước TV từ lúc duyệt binh đến hết buổi ca nhạc “Pesni
Pabedy” (Bài ca Chiến thắng).
Tay luật sư này ắt hẳn lấy cảm hứng từ bài hát
– chính xác là lời Việt của bài “Мой адрес Советский Союз” (Địa chỉ của tôi –
Liên bang Xô-viết): hãy đừng tìm tôi ở phố xinh đẹp kia, mà hãy tìm tôi ở Liên
bang Xô-viết! Ngộ nghĩnh nhất là thời những năm 1980 ở Việt Nam các cán bộ
tuyên giáo giải thích “phố xinh đẹp là Hoa Thịnh Đốn, Nữu Ước, Ba Lê, tức là xứ
sở tư bản giãy chết đấy.”
Tay luật sư và những người như hắn vẫn tiếp tục
tin vào lý thuyết “chống phát-xít” của người Nga. Bọn họ cố tình lờ đi những gì
đã và đang diễn ra ở nước Nga trong thời gian qua… Đến đây hẳn bạn đọc sẽ phê
bình tôi đã quá ưu ái tay luật sư kia – không phải vì hắn là bạn học cũ đâu, bạn
bè gì tầm này nữa. Chẳng qua hắn là luật sư, là giới tinh hoa và nhẽ ra, hắn phải
là người đầu tiên nhận ra những nọc độc tư tưởng mà Putin và bộ sậu nhồi vào đầu
dân Nga và những người xung quanh.
Nói đến nọc độc tư tưởng, không thể không nói
đến Dugin. Nhưng từ trước đó, ngay trước khi Liên Xô tan rã một thời gian ngắn
– vào năm 1990 chính Alexander Solzhenitsyn, tác giả của “GULAG – quần đảo ngục
tù”, đã gọi việc Ukraine và Belarus được độc lập (khỏi nước Nga) là “một bi kịch
cần phải tránh”. Kinh khủng hơn, Solzhenitsyn coi ngôn ngữ văn học Ukraine được
tạo ra một cách giả tạo ở Áo – Hung và “chèn đầy các từ tiếng Đức và tiếng Ba
Lan.” Vậy đó, chính nhà văn đoạt giải Nobel lại đã đưa ra lời tuyên bố rằng
Ukraine là một “quốc gia nhân tạo” và tiếng Ukraine là một “ngôn ngữ nhân tạo.”
Còn về Dugin, vốn là con trai của một sĩ quan
tình báo quân sự, tuổi trẻ của ông ta đã mất nhiều năm trong trại tâm thần… và
tư tưởng của ông ta thì ra sao? “Tất cả những người tốt đều là người Nga” –
“Все хорошие люди – Русские.”. Nghĩa là, người Nga không thể làm điều ác, trong
khi ai không phải là người Nga thì không thể tốt như vậy. Năm 1997, ông ta cho
xuất bản một cuốn sách tên gọi là “Những nguyên tắc cơ bản của địa chính trị”
(“Основы геополитики”), trong đó thế giới được trình bày như một đấu trường đấu
tranh giữa các nền văn minh trên đất liền và trên biển – “chế độ bảo kê” của
các cường quốc lục địa và “chế độ thalassocracy” của các cường quốc hàng hải.
Cái trước tương ứng với thế giới Á-Âu (do Nga lãnh đạo), cái sau tương ứng với
thế giới Đại Tây Dương (do Hoa Kỳ lãnh đạo).
(“Thalassocracy” xin tạm hiểu là cường quốc đại
dương)
Cũng trong cuốn sách này, Dugin đã đưa ra và
tiếp cận vấn đề chủ quyền của Ukraine một cách cực kỳ phản động. Dugin là người
đầu tiên ở Nga đẻ ra khái niệm “Quỷ xa-tăng Hoa Kỳ” và kêu gọi “giết, giết, giết
hết người Ukraine”. Viktor Shnirelman, nhà nghiên cứu chính tại Viện Dân tộc học
và Nhân chủng học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, viết: “Chủ nghĩa bài Do Thái
bí truyền và (được trình bày một cách) có âm mưu trong các khái niệm của Dugin
không phải là ngẫu nhiên.” Theo nhà sử học, nó có liên quan đến ý tưởng phổ biến
vào những năm 1990 về “thế giới Do Thái” và là thủ phạm gây ra sự sụp đổ của
Liên Xô.
Ý kiến của Viktor Shnirelman được tôi đưa vào
để bạn đọc không hiểu sai và đánh đồng về tất cả người Nga. Trong khi “Những
nguyên tắc cơ bản của địa chính trị” nhận được sự ngưỡng mộ từ lực lượng an
ninh Nga: cuốn sách đã trở thành sách giáo khoa cho Học viện Quân sự cấp cao của
Bộ Tổng tham mưu Quân đội Liên bang Nga (và Dugin trở thành giáo viên tại Học
viện). Tạp chí online Spektr (“Спектр”) nhận thấy rằng Dugin được trích dẫn rất
nhiều trong các sách giáo khoa địa chính trị do Bộ Giáo dục Nga chấp thuận… Thì
năm 2010, vì chủ nghĩa cực đoan của mình, Dugin mất chức giáo sư tại Đại học Tổng
hợp quốc gia Mátxcơva.
Khi rất nhiều người Nga tiến bộ nhận ra tính
phản động của học thuyết Dugin và việc nó đi sâu vào tư tưởng của Putin và ảnh
hưởng đến chính sách nhà nước Nga như thế nào, thì rõ ràng khi tấn công
Ukraine, nước Nga đi theo con đường đúng như thế. Chẳng hạn, vào thời điểm cuộc
chiến tranh được khoảng một tháng, Dugin đã từng khẳng định “nước Nga cần
Ukraine như một phần không thể thiếu để khẳng định lại vị trí của một “đế chế”,
“một cực” trong thế giới đa cực.”
Nếu như tôi kể cho bạn đọc nghe về một điều rằng:
nhiều người quen (Việt Nam quốc tịch Nga) của tôi, những người đang sống tại
Nga, đều kể về thái độ của họ và nhiều người Nga nữa về cuộc chiến tranh: bình
thản, cho rằng đó là điều không thể tránh khỏi. Thật quá rõ ràng: nếu vẫn tiếp
tục cho rằng Ukraine là Nga hay bộ phận của Nga, người Ukraine là người Nga, tiếng
Ukraine là tiếng Nga bị pha trộn các nguồn khác… và xu thế đi tìm tự do của “những
đứa con lầm lạc đó” là sai lầm – thì đúng là cuộc chiến tranh chắc chắn sẽ nổ
ra và đó là điều tất yếu.
Khi tất cả xung quanh bạn gù lưng, bạn đứng thẳng
sẽ bị coi là tàn tật. Ai nói câu đó nhỉ?
Nhưng cũng cần hiểu rằng, đã có lúc gần như tất
cả những người Đức gù lưng và những người chống Hitler là tàn tật, nhưng họ đã
dũng cảm trở thành những người đứng thẳng. Không phải tất cả những gì thuộc về
Stalin đều xấu, và câu này của ông ta tôi thấy rất tâm đắc: “Bọn Hitler xuất hiện
rồi diệt vong, nhưng nước Đức, dân tộc Đức tồn tại.” – Câu này tôi chưa tìm thấy
nguyên bản nhưng trong hồi ký “Nhớ lại và suy nghĩ” của G.K. Zhukov có nhắc đến
nó.
Như hồi đầu chiến tranh tôi đã từng viết ý
“Người Nga cần cuộc chiến tranh này” – tức là cần một cuộc chiến tranh mà họ thất
bại thảm hại. Có lẽ giờ đây chúng ta đã nhận ra có điều gì như một định mệnh lịch
sử: cuộc chiến tranh là tất yếu, nhưng không phải theo cách nhiều người cả Nga,
cả những người ủng hộ Putin nhận định rằng nó tất yếu để biến Nga thành đế chế,
mà tất yếu để người Nga hồi tỉnh lại, như người Đức cách đây gần 80 năm.
Có người hỏi tôi hình dung thời kỳ hậu chiến
như thế nào – tôi trả lời “không hình dung gì cả” – không ai sắp đặt tương lai
cả, mà nó sẽ diễn ra như cách mà nó phải diễn. Những gì tôi dự báo chẳng qua là
nhận ra cái nguyên nhân và cho rằng kết quả sẽ là như vậy. Về quân sự, những yếu
kém sẽ dẫn đến thất bại của quân đội Nga trên chiến trường. Về chính trị, người
Nga vẫn để cho Putin tại vị và cố, cố, cố quá thành… quá cố, thì nước Nga sẽ đến
ngày lụn bại, càng để lâu càng lụn bại nặng. Về tư tưởng, với tất cả những ai vẫn
u mê và mù quáng với những thứ “dạng Solzhenitsyn” hay “dạng Dugin” trên đây, họ
sẽ xứng đáng với những gì họ sẽ phải nhận. Nếu như nước Nga có bị vỡ tan ra
thành nhiều mảnh, nội chiến hoặc những người Nga hiện nay sẽ bị chia cắt bằng
những đường biên giới quốc gia mới, thì đó cũng là cái kết quả xứng đáng với
cái nguyên nhân hiện nay họ đang gieo.
Trong trường hợp này, không chống lại Putin
cũng là gieo những cái “nhân” rất xấu.
Vì vậy cuộc chiến tranh
chắc chắn thất bại này cần cho người Nga một cách ghê gớm. Họ cần nó để thoát
khỏi ách Putin, mà nếu không có nó thì chẳng biết bao giờ mới có thể giũ bỏ cái
ách đó.
__________
Bốn trăm ngày… càng gần cuối xuân, những người
ủng hộ Ukraine càng sốt ruột. Hết sốt ruột tình hình Bakhmut (mà những người hiểu
biết đã rất cố gắng động viên rằng tình hình không quá bi đát đâu), nay lại sốt
ruột rằng chiến tranh kéo dài lâu quá, khổ cho người Ukraine… Thôi thì chẳng biết
nói gì hơn, tôi chỉ xin có ý này: chuẩn bị càng lâu, các sự kiện diễn biến càng
nhanh. Cái gì tích tụ đủ về lượng, thì cũng phải đến lúc chuyển hóa về chất.
Hòa bình sẽ là tất yếu, vì chiến tranh là một phạm trù hữu hạn, chẳng ai đánh
nhau được mãi. Xin hãy đừng lo lắng gì cả, vì nếu Putin thắng thì hắn ta đã thắng
được từ lâu rồi chứ không phải đến ngày hôm nay què quặt như vậy.
Và chúng ta, lựa chọn “bưng bô cho hòa bình”
là đúng rồi. Còn về người Nga, hãy kệ họ đi, đúng hay sai, định mệnh tất yếu cả.
Rồi rất nhiều người trong số họ sẽ cảm thấy cần cảm ơn người Ukraine, đã giúp họ
nhận ra con đường tự do khỏi những quái thai lịch sử như Putin, Dugin… và cả
Solzhenitsyn nữa. Còn Pushkin thì vẫn sẽ là nhà thơ Nga vĩ đại. Tất cả đều có
những vị trí tất yếu của mình trong lịch sử và chẳng ai chối bỏ chúng cả.
Bài trên Nhịp cầu thế giới tại đây:
http://nhipcauthegioi.hu/.../Bon-tram-ngay-bung-bo-ROI...
Bài trên Fanpage tại đây:
Bài trên Blog tại đây:
Hình :
https://www.facebook.com/photo?fbid=879920189762706&set=pcb.879920403096018
Phát-xít
Nga.
https://www.facebook.com/photo?fbid=879920236429368&set=pcb.879920403096018
Aleksandr
Dugin
.
No comments:
Post a Comment