The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy,
biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2022/09/28/the-gioi-hom-nay-28-09-2022/
Các
quan chức Ukraine cho biết nguyên nhân vụ rò rỉ khí đốt của đường ống Nord
Stream 1 và 2 giữa Nga và Đức là “tấn công khủng bố” do Nga tiến hành. Các vụ nổ dưới nước đã được ghi nhận trước khi có rò rỉ. Cả hai đường ống
đều chứa đầy khí đốt nhưng không hoạt động, một phần vì Nga muốn đáp trả các lệnh
trừng phạt kinh tế. Đan Mạch và Đức đang điều tra nguyên nhân. Thủ tướng Ba Lan
cho biết ông nghi ngờ có hành vi phá hoại.
Bão Ian đổ bộ vào Cuba, khiến 1
triệu người bị mất điện và buộc 50.000 người phải sơ tán. Ian dự kiến sẽ mạnh lên trước khi đến Florida vào thứ Tư.
Nhiều người Floridia đã phải sơ tán. Dự báo cho thấy mùa bão Đại Tây Dương năm
nay, kéo dài đến ngày 30 tháng 11, sẽ nghiêm trọng bất thường — một phần do
tương tác giữa Thái Bình Dương và bầu khí quyển.
Cổ phiếu toàn cầu phục
hồi phần nào từ đợt bán tháo dữ dội hôm thứ Hai, vốn khiến chỉ số S&P 500
đóng cửa ở mức thấp nhất trong năm. Đồng bảng Anh cũng tăng lên từ mức đáy 1,04
đô la hôm thứ Hai. Tuy vậy, thị trường vẫn bất ổn vì lo ngại suy thoái lẫn triển
vọng lãi suất tăng.
Kinh tế trưởng của Ngân hàng Trung ương Anh,
Huw Pill, nói chính sách tài khóa mới của Anh sẽ yêu cầu một “phản ứng tiền tệ
đáng kể.” Ngân hàng “chắc chắn không thờ ơ” với việc đồng bảng Anh mất giá, ông
nói. Trước đó vào thứ Hai, họ đã nói sẽ không tăng lãi suất cho đến trước cuộc
họp tiếp theo vào đầu tháng 11.
Các
quan chức Kazakhstan cho biết khoảng 98.000 người Nga đã nhập cảnh
nước này kể từ khi tổng thống Vladimir Putin tuyên bố động viên. Tuần trước, ông Putin nói cần thêm khoảng 300.000 nhân lực mới ở
Ukraine; nhưng giờ đây 250.000 người đã rời khỏi Nga. Trong khi đó, tổng thống
Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi các lãnh đạo thế giới chủ động “phòng ngừa,”
thay vì chỉ “phản ứng” trước các bước leo thang của Nga.
Quốc vương Ả Rập Saudi bổ nhiệm con trai ông,
Thái tử Muhammad bin Salman, làm thủ tướng, một vị trí thường do quốc
vương nắm giữ. Động thái này chính thức đưa thái tử lên làm người đứng đầu
chính phủ, dù ông đã nắm quyền trên thực tế từ năm 2017. Vua Salman, 86 tuổi,
đang điều trị bệnh và đã hạn chế tham gia chính sự.
Ngân hàng Thế giới giảm dự báo tăng trưởng năm
2022 của Trung Quốc, một phần do chính sách zero covid và cuộc khủng hoảng
bất động sản của nước này. Cụ thể, ngân hàng dự đoán nền kinh tế lớn thứ hai thế
giới sẽ tăng trưởng với tốc độ hàng năm 2,8%, chỉ một nửa so với dự báo trước
đó là 5%. Tăng trưởng ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương cũng được điều chỉnh
xuống còn 3,2%.
Con số trong ngày: 25.000, là ước tính số lượng Vật
thể Gần Trái đất, tức thiên thạch có chiều ngang hoặc dài hơn 140 mét. Thiệt hại
sẽ là vô cùng to lớn nếu chúng đâm vào Trái Đất.
TIÊU
ĐIỂM
Iran chìm trong bất
ổn
Hơn 11 đêm nay, người Iran đã xuống đường phản
đối chính phủ trên khắp đất nước bất chấp bạo lực và nguy cơ bị bắt giữ. Nguyên
nhân xuất phát từ cái chết khi bị giam giữ hồi đầu tháng của một phụ nữ trẻ bị
cảnh sát đạo đức buộc tội sai quy chuẩn trang phục. Nhưng rồi biểu tình trở
thành một cơn bão dữ dội chống lại chế độ. Các khẩu hiệu như “tự do” hay “cái
chết của kẻ độc tài” không chỉ đơn thuần nhằm kêu gọi sửa đổi luật khăn trùm đầu.
Người dân Iran đang muốn có thay đổi triệt để.
Tất nhiên chế độ đã chống lại. Cho tới nay các
lực lượng chính phủ đã giết chết hàng chục người biểu tình, bắt giữ vô số người
khác và gán cho họ là điệp viên nước ngoài. Một chiến lược quen thuộc. Nhưng nền
tảng mục nát của chế độ thần quyền đang lung lay hơn bao giờ hết. Nền kinh tế
Iran đang khủng hoảng (lạm phát trên 50%), bộ máy hành chính trì trệ, và nhiều
người không còn muốn bị cô lập khỏi thế giới. Biểu tình chắc chắn sẽ còn kéo
dài.
Nga tiến tới sáp
nhập bốn vùng lãnh thổ Ukraine
Trong tuần qua, người dân Ukraine sống ở bốn
khu vực do Nga chiếm đóng đã “bỏ phiếu” về việc sáp nhập vào Nga. Hôm thứ Ba,
các chính phủ bù nhìn do Điện Kremlin hậu thuẫn ở các tỉnh đó — Kherson,
Zaporizhia, Donetsk và Luhansk — đã tuyên bố “kết quả” sơ bộ của các cuộc trưng
cầu dân ý giả, từ 87% đến 99% ủng hộ việc bị thôn tính. Những con số như vậy
không thể lừa được ai.
Câu hỏi là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Nhiều
người cho rằng tổng thống Nga, Vladimir Putin, sẽ ra lệnh sáp nhập bốn lãnh thổ
Ukraine trong bài phát biểu trước quốc hội vào thứ Bảy. Nhiều người tự hỏi liệu
ông có điều động người từ các tỉnh này sang cầm súng cho Nga hay không – với lý
do là một khi những vùng này được sáp nhập, cư dân của họ sẽ là người Nga và có
trách nhiệm thi hành nghĩa vụ quân sự. Gần đây lệnh cấm những người đàn ông
trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự rời khỏi các vùng lãnh thổ bị chiếm
đóng đã bất ngờ được dỡ bỏ. Nhưng nhiều người được cảnh báo là Nga sẽ đảo ngược
nó vào thứ Bảy.
ECB muốn thúc đẩy
hợp tác giữa các ngân hàng trung ương
Các ngân hàng trung ương đã đủ đau đầu với nhiệm
vụ chống lạm phát nhưng không để kinh tế trì trệ. Trong đó, Ngân hàng Trung
ương châu Âu đang đặc biệt vật lộn với một cú sốc lạm phát gây ra bởi giá năng
lượng cao. Một cách để ngăn những vấn đề lớn vượt quá tầm kiểm soát trong tương
lai có thể là khuyến khích “hợp tác địa kinh tế” giữa châu Âu và châu Mỹ. Đây sẽ
là chủ đề mà người đứng đầu ECB, Christine Lagarde, muốn nhấn mạnh tại viện
nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương của Mỹ vào thứ Tư.
Nguyên nhân chính khiến các ngân hàng trung
ương gặp nhiều khó khăn như vậy là do các gián đoạn toàn cầu — đại dịch, chiến
tranh, đứt gãy chuỗi cung ứng —làm phức tạp hoá các vấn đề kinh tế. Bà Lagarde
có thể sẽ lập luận rằng Mỹ và châu Âu có lợi ích chung trong việc tăng cường hợp
tác nhằm ổn định kinh tế, tăng sức chống chịu cho chuỗi cung ứng và chống biến
đổi khí hậu. Nhưng thú vị hơn là việc bà Lagarde nghĩ các ngân hàng trung ương
có thể làm được những gì để đối phó tình hình.
Tổng thống Biden
muốn giải quyết nạn béo phì ở Mỹ
Nhà Trắng sẽ tổ chức một hội thảo vào thứ Tư về
vấn đề nạn đói, dinh dưỡng và sức khỏe ở Mỹ. Các vấn đề thực phẩm này làm ảnh
hưởng đến hàng triệu người Mỹ, đặc biệt là người nghèo, các cộng đồng nông thôn
và người thiểu số. Trong đó béo phì lan rộng làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức
khỏe nghiêm trọng. Tỉ lệ béo phì ở trẻ em Mỹ lên tới 1/5 vào năm 2020, gần gấp
4 lần so với năm 1970. Tỉ lệ này cao hơn ở trẻ em da đen, gốc Mỹ Latin và trẻ
em nghèo. Ngoài ra còn có các thiệt hại về kinh tế. Theo một nghiên cứu được
công bố bởi Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ, vào năm 2017, bệnh tiểu đường khiến
Mỹ bị mất 327 tỷ đô la chi phí y tế trực tiếp và chi phí mất năng suất lao động.
Ông Biden dự kiến sẽ tăng khả năng tiếp cận bữa ăn miễn phí tại
trường học và khuyến khích mua trái cây và rau quả bằng phiếu thực phẩm. Ông
cũng muốn phát triển một kế hoạch dán nhãn bao bì nhiều thông tin hơn như đã có
ở châu Âu. Nhưng với cuộc bầu cử giữa kỳ đến gần, ông Biden có thể sẽ không có
sự ủng hộ của Quốc hội đủ lâu để thực hiện các biện pháp này.
No comments:
Post a Comment