NGHĨ
VỀ SỰ TỰ HỦY MÌNH CỦA MỘT CÔ GIÁO
Tôi nhớ
cách đây 45-46 năm, đọc trong phần cuối bộ truyện Anna Karenine, thấy văn hào
Nga Leon Tolstoy có một đoạn dài miêu tả tâm trạng và những diễn biến tâm lý của
nhân vật nữ. Những suy nghĩ, dằn vặt quay cuồng trong đầu cô gái, càng lúc càng
dâng cao, càng lúc càng căng thẳng, cuối cùng cô gái chỉ còn có một chọn lựa cuối
cùng là nhảy vào đoàn xe lửa đang chạy.
Dù đã gần
nửa thế kỷ không đọc lại tác phẩm này, song ấn tượng mà tôi có được từ những
trang viết của văn hào Tolstoy khiến tôi nhớ mãi. Ông viết tinh tế, sâu sắc đến
nổi khi ấy, tôi tự nhủ rằng nếu mình lâm vào hoàn cảnh như cô gái kia, trong đầu
mình cũng quay cuồng những suy nghĩ, những tâm trạng đó, chắc mình cũng lao đầu
vào đoàn xe lửa mất!
Mấy ngày
qua, tình cờ đọc tin về sự tự sát của một cô giáo ở độ tuổi 30, bỗng nhiên mình
nhớ đến tác phẩm Anna Karenine của văn hào Tolstoy. Với mình, khi có một quyết
định dứt khoát như thế, cô giáo đáng thương ấy đã phải trải qua những ngày giờ
căng thẳng cùng tột, trong những hoàn cảnh bi đát như thế nào. Trong một xã hội
mà khái niệm tự do dù có bị hạn chế đến đâu, con người vẫn còn một thứ tự do gần
như tuyệt đối, đó là tự do quyết định kết thúc cuộc sống của mình.
Trên mạng
xã hội những ngày qua, cái chết của cô giáo ấy gợi lên trong lòng nhiều người nỗi
cảm thương sâu sắc. Người ta liên tưởng đến thân phận một tầng lớp “trồng người”
đang bị đè nèn, giày vò bởi một cơ chế giáo dục cần được cải thiện, đổi mới từng
ngày, từng giờ; những người làm giáo dục còn có lương tâm hẳn cũng phải nghĩ đến
một phần trách nhiệm của mình trước cái chết thương tâm của một nhà giáo nằm
trong chức trách lãnh đạo, hướng dẫn, động viên, hỗ trợ và cả yêu thương của
mình. Cái chết đó không chỉ là sự chọn lựa cách giải thoát phù hợp trong tình
thế khốn cùng nhất mà còn là tiếng chuông cảnh tỉnh gióng lên trong một xã hội
mà rất nhiều giá trị bị đảo lộn, đạo đức của con người bị băng hoại trước sự
cám dỗ của quyền lực, sự chi phối của đồng tiền.
Vậy mà
trong cái chết ấy, có một số kẻ nhận định đó là cái chết “lãng xẹt, nhạt nhẽo, yếu đuối, ích kỉ…”. Phải chăng
họ lấy cuộc sống đầy đủ, nhởn nhơ của họ làm lăng kính soi rọi vào cuộc sống của
người khác và chê bai, phê phán những cuộc sống nào không phản ánh được những
gì toát ra từ cuộc sống của họ? Trước một cái chết thương tâm vì hoàn cảnh xã hội
đè nặng lên cuộc đời một nhà giáo, những lời phê phán của họ không chỉ nói lên
sự nhẫn tâm, mà còn tố cáo tính cách nông cạn của họ. Ngày 30.4.1975, khi các
tướng VNCH Nguyễn Khoa Nam, Lê Văn Hưng … tự tìm đến cái chết, họ có lãng xẹt
và ích kỷ không? Hay là từ gần 50 năm qua, hàng triệu người Việt Nam đã vinh
danh những cái chết đó và cúi đầu tự thẹn trước sự tồn tại nhục nhằn của chính
mình?
Không nhỏ
được giọt nước mắt nào xót xa cho thân phận một đồng bào, đồng nghiệp của mình
thì xin đừng mượn cái chết của họ để đánh bóng mình bằng những lời phê phán vô
tâm và lạc điệu.
Cái chết
đáng thương của một nhà giáo, từng theo đuổi một nghề cao quý luôn được xã hội
đề cao, thêm một lần cảnh tỉnh cho những người có trách nhiệm trong ngành quản
lý giáo dục. Và cũng là một kinh nghiệm cho những đồng nghiệp của cô, cố làm
sao đừng để lâm vào những cảnh ngộ như cô, để phải đau đầu trước sự chọn lựa giữa
sự sống nhục nhằn, bất lực,và cái chết thương tâm.
Trong một
tương lai gần, nếu không có những cơ chế quản lý khoa học, hợp lý, dựa trên một nền tảng giáo dục nhân bản
thì những cái chết như thế sẽ tiếp tục diễn ra và tiếp tục là nỗi ám ảnh của mọi
người!
Lê Nguyễn
26.9.2022
.
.
Tác giả
Nền giáo dục chạy theo thành tích là nguyên nhân gây ra
nhiều tai họa cho xã hội mà thầy cô giáo và học sinh là những nạn nhân đầu
tiên. Không trường nào dám để cho thí sinh trường mình đỗ dưới 90%, trong khi
thực lục chỉ đáng vài mươi phần trăm; giáo viên phải làm nhiều việc không
hoàn toàn thuộc về chức năng giảng dạy của mình, học sinh tiểu học phải còng
lưng vác nặng, đầu óc không thảnh thơi để
hòa mình vào các thú vui lành mạnh của tuổi thơ. Trên thế giới, hiếm có một đất
nước nào mà học sinh trung tiểu học mắc bệnh trầm cảm nhiều như ở Việt Nam, thậm
chí có em đã tự tử vì áp lực của học tập và thi cử.
Bệnh thành tích đó đẻ ra những hậu quả sâu xa hơn, bại hoại
hơn, thầy giáo gạ tình, nữ sinh bán mình để đổi lấy những số điểm tốt nhất,
thành tích (ảo) đi lên, đạo đức thụt lùi. Thật kinh khủng!
No comments:
Post a Comment