THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/06/2022 (The Economist)

 

 

 

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 27/06/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật  Huy, biên dịch

27/06/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/06/27/the-gioi-hom-nay-27-06-2022/ 

 

Tên lửa Nga bắn trúng một trường mẫu giáo và một khu chung cư ở Kyiv, thủ đô Ukraine. Ngay sau đó tổng thống Mỹ Joe Biden đã lên án cuộc tấn công là “dã man.” Vào thứ Bảy, giới chức địa phương cho biết Nga đã kiểm soát hoàn toàn thành phố Severodonetsk ở miền đông của đất nước. Đây là chiến thắng quân sự lớn nhất của Nga kể từ khi chiếm được Mariupol hồi tháng 5.

 

Chi nhánh Utah của Planned Parenthood, một nhà cung cấp dịch vụ y tế phụ nữ, đã đệ đơn kiện lệnh cấm phá thai của tiểu bang. Utah là một trong số các bang ngay lập tức cấm phá thai sau khi Tòa án Tối cao lật ngược phán quyết vụ Roe v Wade hôm thứ Sáu. Tổng thống Joe Biden gọi quyết định của tòa án là “một sai lầm bi thảm,” mặc dù người phát ngôn cho biết ông không có ý định bổ sung thêm thẩm phán vào tòa.

 

Mỹ, Anh, Canada và Nhật Bản đã công bố lệnh cấm nhập khẩu vàng của Nga, động thái mới nhất trong chuỗi các biện pháp trừng phạt nhằm gây khó khăn cho tổng thống Nga Vladimir Putin. Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết xuất khẩu vàng của Nga đạt tới 15,45 tỷ đô la trong năm ngoái, và các tài phiệt nước này đã đầu tư vào vàng miếng để làm dịu đòn trừng phạt của phương Tây.

 

Các cuộc đàm phán khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran, Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung, có thể sẽ nối lại trong vòng vài ngày tới. Nhà ngoại giao hàng đầu của EU nói như vậy trong chuyến đi tới Tehran, thủ đô Iran. Mỹ đã thể hiện sẵn sàng quay trở lại thỏa thuận 7 bên, trong đó quy định Iran hạn chế chương trình hạt nhân và được dỡ bỏ trừng phạt. Thỏa thuận này được thương lượng dưới thời Barack Obama nhưng bị Donald Trump bãi bỏ.

 

Sri Lanka tăng giá xăng dầu, một ngày sau khi bộ trưởng năng lượng nước này nói rằng các chuyến hàng trong tương lai sẽ bị trì hoãn vô thời hạn. Kanchana Wijesekera nói “các vấn đề ngân hàng và hậu cần” là thủ phạm khiến đất nước gần như không còn nhiên liệu. Tất cả là một phần của cuộc khủng hoảng kinh tế đã khiến dự trữ ngoại tệ của Sri Lanka cạn kiệt, mà nguyên do nằm ở các lựa chọn chính sách kém và cú sốc từ bên ngoài.

 

Vladimir Putin nói với Alexander Lukashenko, tổng thống độc tài của Belarus, rằng Nga sẽ cung cấp cho chính phủ của ông các hệ thống tên lửa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân. Bộ Ngoại giao Nga nói ông Lukashenko đã yêu cầu Nga viện trợ để đáp lại hoạt động gần đây của NATO gần biên giới Belarus. Trước đó, Ukraine cáo buộc Nga tìm cách kéo Belarus tham chiến, sau khi các địa điểm ở miền bắc Ukraine bị tấn công bởi hơn 40 tên lửa phóng từ không phận Belarus.

 

Joe Biden đã ký thành luật cải cách quan trọng nhất về an toàn súng đạn trong ba thập niên qua, vài ngày sau khi Tòa án Tối cao mở rộng quyền mang vũ khí ở nơi công cộng. Cải cách lưỡng đảng này khuyến khích các bang thông qua luật “cờ đỏ,” theo đó cho phép tòa án ủy quyền cho cảnh sát tịch thu súng của những người bị coi là nguy hiểm. Luật này được thúc đẩy bởi vụ xả súng hàng loạt ở Texas hồi tháng trước.

 

Con số trong ngày: 84, là số quốc gia trở nên kém hòa bình hơn kể từ năm 2008.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Tên lửa Nga bắn vào Kyiv

Tên lửa Nga đã bắn xuống Kyiv vào rạng sáng Chủ nhật. Ít nhất một người chết và sáu người bị thương khi một quả bom rơi trúng một dãy căn hộ; trong khi một sân chơi gần đó cũng bị đánh bom. Đây là cuộc tấn công đầu tiên của Nga vào thủ đô Ukraine sau nhiều tuần.

 

Chúng có lẽ là động thái cảnh báo Ukraine và những người ủng hộ Ukraine vào đúng thời điểm quan trọng của cuộc chiến. Nhưng nếu mục đích là gây chia rẽ phương Tây trước cuộc họp G7 và hội nghị thượng đỉnh NATO, chúng có thể đã phản tác dụng. Ukraine đang được xem xét để trở thành thành EU (bên cạnh Moldova). Và thủ tướng Anh Boris Johnson đã kêu gọi các lãnh đạo G7 rằng “không phải lúc để từ bỏ Ukraine.”

 

Nước này đang rất cần được giúp đỡ. Trong những ngày gần đây, Nga đã giành toàn quyền kiểm soát thành phố miền đông Severodonetsk, trong một chiến thắng quân sự được dự đoán từ lâu. Giờ đây họ đang áp sát Lysychansk.

 

Lào bên bờ vực vỡ nợ

Giống như Sri Lanka, cảnh xếp hàng ở các trạm xăng đã trở thành hiện tượng thường ngày ở Lào. Với lạm phát năm tăng vọt lên gần 13% trong tháng 5, nền kinh tế của đất nước nhỏ bé, không giáp biển này đang rơi vào khủng hoảng.

Trong năm 2021 Lào đã phải gánh khoản nợ công tương đương 88% GDP. Đến năm nay giá dầu thô Brent lại tăng 45% lên 113 USD/thùng, xuất phát từ cuộc xâm lược Ukraine của Nga. Việc Mỹ tăng lãi suất cũng làm giá hàng nhập khẩu tăng. Kết quả là các cơ quan xếp hạng quốc tế cảnh báo Lào đang trên bờ vực vỡ nợ.

 

Dù Lào là một nhà nước cộng sản được kiểm soát chặt chẽ, đã có những luồng dư luận phẫn nộ. Trước tình hình đó, chính phủ đã công bố kế hoạch tăng lương tối thiểu và cải tổ nội các. Nhưng bấy nhiêu có thể là không đủ ngăn cơn thịnh nộ của công chúng.

 

Quốc hội Israel sắp giải tán

Vào thứ Hai, quốc hội Israel sẽ bỏ phiếu để tự giải tán và công bố tổng tuyển cử vào cuối năm nay. Đây sẽ là dấu chấm hết cho nhiệm kỳ thủ tướng chỉ kéo dài một năm của Naftali Bennett. Bộ trưởng Ngoại giao Yair Lapid sẽ thay thế ông cho đến khi một chính phủ mới được thành lập.

 

Binyamin Netanyahu, cựu thủ tướng đã bị liên minh Bennett-Lapid soán ngôi vào năm ngoái, đang tìm cách quay lại quyền lực. Nhưng vì không thể đảm bảo sẽ đạt đa số trong cuộc bầu cử sắp tới, ông đang tìm cách trì hoãn cuộc bỏ phiếu giải tán quốc hội để thành lập một liên minh cầm quyền có sự tham gia của các nghị sĩ đương nhiệm. Trong cả bốn cuộc bầu cử gần nhất ông đã không thể đạt đa số và cũng khó có khả năng thắng lần này. Ngay cả khi ông trì hoãn được vài ngày, Israel gần như chắc chắn sẽ tiến tới cuộc bầu cử lần thứ năm trong vòng chưa đầy bốn năm.

 

Triển vọng kinh tế ảm đạm của Mỹ

Kinh tế Mỹ vừa đón một loạt tin xấu. Lạm phát ở mức cao nhất trong 4 thập niên, lãi suất tăng còn thị trường chứng khoán chật vật, trong khi doanh số bán lẻ và doanh số bán nhà đều giảm. Số liệu được công bố vào thứ Hai sẽ cho thấy sự u ám tương tự: đơn đặt hàng đối với hàng hóa lâu bền (các mặt hàng dùng lâu hơn ba năm, chẳng hạn như máy tính và máy móc) có thể đã không tăng trong tháng 5. Điều này cho thấy đầu tư kinh doanh giậm chân tại chỗ.

 

Vẫn chưa có khả năng xảy ra suy thoái, một phần nhờ vào thị trường lao động vững mạnh. Nhưng việc số đơn đặt hàng giảm cho thấy các doanh nghiệp đang hạn chế chi tiêu, qua đó giúp kiềm chế lạm phát. Câu hỏi chỉ là con đường từ giờ đến đó sẽ đau đớn ra sao.