Daniel
Yergin: Putin đã phá hủy nền kinh tế mà ông ta mất 22 năm để gây dựng
Ryosuke
Hanafusa - Nikkei
Asia
Nguyễn Thị Kim Phụng,
biên dịch
22/03/2022
Trong lúc thế giới
tranh giành dầu mỏ, Iran sẽ nổi lên như một nguồn thay thế quan trọng
Daniel Yergin, phó chủ tịch tập đoàn S&P
Global, đồng thời là chuyên gia hàng đầu về năng lượng, chia sẻ rằng Tổng thống
Nga Vladimir Putin từng hét vào mặt ông trong một diễn đàn quốc tế, vì dám hỏi
về một chủ đề nhạy cảm: khí đá phiến.
Câu hỏi của Yergin thực chất là về kế hoạch của
Nga nhằm đa dạng hóa nền kinh tế, tránh phụ thuộc vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu
khí. Nhưng từ “đá phiến” đã khiến nhà lãnh đạo Nga phản ứng gay gắt, vào năm
2013.
Putin biết rõ khí đá phiến cuối cùng sẽ cạnh
tranh với khí đốt của Nga ở châu Âu. Ông cũng hiểu rằng đá phiến sẽ nâng cao vị
thế chiến lược toàn cầu của Mỹ, Yergin nói với Nikkei trong một
cuộc phỏng vấn gần đây.
Trong cả hai vấn đề trên, Putin đều đúng.
Nhưng ông lại mắc phải sai lầm nghiêm trọng khi dự đoán phản ứng của châu Âu
trước cuộc xâm lược của Moscow vào Ukraine, Yergin khẳng định. Người châu Âu
đã phản ứng mạnh mẽ, bất chấp việc đang phụ thuộc vào năng lượng của Nga.
Giờ đây, Putin đã phá hủy chính nền kinh tế mà ông gây dựng, vị chuyên gia năng
lượng kết luận.
Dưới đây là bản biên tập của cuộc phỏng vấn:
*
Hỏi: Cuộc khủng
hoảng Ukraine ảnh hưởng đến thị trường năng lượng như thế nào?
Đáp: Chẳng còn cái gọi
là “mọi việc như thường” sau những gì đã xảy ra. Putin đã phá hủy những gì ông
ta dành 22 năm gây dựng cho nền kinh tế Nga. Hầu như không ai thực sự có thể tưởng
tượng được quy mô trừng phạt đối với cuộc xâm lược của Nga.
Đây là một tính toán sai lầm rất lớn của
Putin. Ông cho rằng sự phụ thuộc của châu Âu vào năng lượng của Nga sẽ đủ để
ngăn người châu Âu phản ứng mạnh mẽ, như những gì họ đã làm.
Một trong những mục tiêu chính của ông là chia
rẽ và phá vỡ NATO. Nhưng kết quả là điều ngược lại.
Chúng ta đã chứng kiến một sự thay đổi 180 độ ở
Đức. Bước đầu tiên trong các biện pháp trừng phạt là tạm hoãn, hay về cơ bản là
hủy bỏ, dự án Nord Stream 2. Và thế, đường ống trị giá 11 tỷ đô la này sẽ chỉ nằm
yên dưới Biển Baltic. Nó từng là một trong những mục tiêu tuyệt vời của Putin,
nhưng nay trở thành một ví dụ khác về tính toán sai lầm của ông ta.
*
Hỏi: Liên Xô có cẩn
thận hơn trong việc sử dụng vũ khí năng lượng thời Chiến tranh Lạnh?
Đáp: Ngay cả trong giai
đoạn Chiến tranh Lạnh, Liên Xô và Nga luôn muốn gửi một thông điệp rằng “nguồn
cung cấp năng lượng của chúng tôi không mang tính chính trị,” rằng “chúng tôi
là nhà cung cấp đáng tin cậy.” Một hậu quả lớn của [xung đột Ukraine] là người
châu Âu sẽ nỗ lực hết mình để giảm phụ thuộc vào khí đốt của Nga.
Họ sẽ làm điều đó theo ba cách khác nhau. Một
là nguồn cung khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) bổ sung. Thứ hai là nguồn cung khí
đốt nội bộ, và theo đó sẽ có một số nỗ lực, đặc biệt là ở Biển Bắc, nhằm thúc đẩy
sản xuất của châu Âu và Anh.
Và thứ ba, đây sẽ là một động lực lớn thúc đẩy
năng lượng tái tạo.
Đang có quan ngại về mùa đông sắp tới ở Châu
Âu. Châu lục sẽ bước vào mùa đông với năng lượng dự trữ thấp và họ sẽ cần phải
tích lũy những thứ đó. Vì vậy, trong ngắn hạn, đó là một thách thức đối với
châu Âu. Không ai biết kết cục rồi sẽ là gì.
*
Hỏi: Còn dầu mỏ
thì sao?
Đáp: Nga xuất khẩu 7,5
triệu thùng dầu mỗi ngày – khoảng một nửa trong số đó đi đến các nước NATO. Hiện
có vài triệu thùng dầu đang bị mắc kẹt. Các tàu chở dầu ở Biển Đen rời đi với dầu
của Nga, nhưng không được phép cập bến dỡ hàng, vì các công ty nói rằng họ sẽ
không mua dầu của Nga.
Ngành dầu mỏ của Nga sẽ bị xáo trộn trong
tương lai gần. Họ sẽ không thể nhận được thư tín dụng. Và các ngân hàng không
muốn chấp nhận rủi ro. Ngoài ra còn có một yếu tố mới xuất hiện: vấn đề danh tiếng
và giá trị.
Không chỉ các công ty dầu mỏ, các công ty khác
cũng đang rút lui. Mọi cố gắng để hội nhập Nga vào nền kinh tế toàn cầu đang bị
đảo ngược. Về cơ bản, Nga đang bị ‘rút phích cắm’ hay mất kết nối với nền kinh
tế thế giới.
Tôi sợ rằng chúng ta có thể sẽ lao vào một cuộc
tranh giành nguồn cung dầu. Đó là lý do tại sao, lúc này đây, sự phối hợp giữa
các chính phủ và ngành công nghiệp là vô cùng quan trọng.
*
Hỏi: Nếu một cuộc
tranh giành dầu xảy ra, dầu thay thế sẽ đến từ đâu? Ai sẽ thay thế Nga?
Đáp: Ứng viên số một là
các nước vùng Vịnh Ả Rập. Ngoại giao bây giờ đang rất quyết liệt. Chúng ta có
thể nhận được thêm 2 triệu thùng dầu mỗi ngày từ các nước vùng Vịnh.
Thứ hai, việc đạt được một thỏa thuận hạt nhân
với Iran – mà có vẻ như đã gần đạt được rồi – sẽ mang lại cho thị trường thêm 1
triệu thùng dầu mỗi ngày.
Thứ ba là các nguồn dự trữ chiến lược, vốn được
tạo ra phòng khi có gián đoạn nguồn cung.
Và thứ tư, trong năm nay, chúng ta sẽ thấy có
sự tăng trưởng sản lượng đáng kể từ Mỹ. Sản lượng của Mỹ trong năm có thể tăng
khoảng 900.000 đến 1 triệu thùng mỗi ngày. Đó là những con số quan trọng.
Ngoài ra, chúng ta cũng sẽ nhận được nhiều dầu
hơn, dù với khối lượng nhỏ, từ Canada, Brazil và Guyana.
*
Hỏi: Trong
cuốn The New Map: Energy, Climate, and the Clash of
Nations (Bản đồ mới: Năng lượng, Khí hậu và Cuộc Đụng độ giữa Các Quốc
gia), ông đã viết rất nhiều về Ukraine.
Đáp: Vào cuối Chiến
tranh Lạnh, Nga, Ukraine, châu Âu và khí đốt tự nhiên chính là những trọng tâm
của cuộc tranh luận. Chúng là chủ đề gây căng thẳng lớn giữa Nga và phương Tây.
Putin tin rằng phương Tây đang suy tàn. Ông
cho rằng Mỹ đang bận tâm với các vấn đề trong nước, và châu Âu cũng đang bận
tâm với các vấn đề trong khối.
Những gì xảy ra trong các cuộc khủng hoảng quốc
tế thường là do tính toán sai lầm, và người ta không thực sự nhìn ra hậu quả.
Putin đang bị cô lập, và có lẽ ông ta đang ở trong tình trạng mà mọi người chỉ
dám nói với ông những gì ông muốn nghe.
Ông không gặp gỡ nhiều người. Rõ ràng là ông
chỉ để một nhóm nhỏ, những người có xuất thân tương tự từ KGB, ở cạnh mình. Có
vẻ như các cố vấn kinh tế của ông đã hoàn toàn bị đẩy ra ngoài.
Khi mọi người đến gặp Tổng thống Nga, ông ta sẽ
tiếp họ ở chiếc bàn dài đến kỳ cục. Ông rất sợ COVID. Có nhiều lời đồn, phải
chăng ông mắc một chứng bệnh nào đó khiến bản thân bị suy giảm miễn dịch?
Vladimir Putin đã rất tức giận trước sự tan rã
của Liên Xô, nhưng sau khi Liên Xô tan rã, chẳng ai được lợi hơn ông ta cả. [Nếu
Liên Xô vẫn còn tồn tại] Putin hẳn vẫn là một sĩ quan KGB, chứ không phải là một
Tổng thống Nga với nhiều quyền lực và nguồn lực như hiện tại.
*
Hỏi: Đâu là tầm
quan trọng của dầu đá phiến Mỹ trong bối cảnh khủng hoảng Ukraine?
Đáp: Tôi đã từng bị
Vladimir Putin hét vào mặt trước 3.000 người vì hỏi về đá phiến. Sự kiện đó đã
có một tác động rất lớn đến tôi.
Tôi nhận ra có hai lý do. Một là ông ta biết rằng,
khí đá phiến đang cạnh tranh với khí đốt của Nga ở châu Âu, và ông ta đã đúng.
Hai là ông cũng hiểu rằng đây sẽ là một tài sản
địa chính trị cho Mỹ. Nó sẽ mang lại cho Mỹ sự linh hoạt trong các vấn đề thế
giới, thứ mà nước này không có nếu phải nhập khẩu 60% lượng dầu của mình.
Tôi vẫn luôn thấy rõ rằng, nếu vị thế năng lượng
của Mỹ thay đổi, thì họ sẽ có tầm quan trọng địa chính trị lớn. Hãy tưởng tượng
nếu không có cuộc cách mạng dầu đá phiến, cũng không có LNG, và Mỹ không tự
cung cấp được dầu mỏ. Khi ấy, thế giới sẽ là một thế giới khác!
Nếu nhìn lại cuộc khủng hoảng dầu mỏ thập niên
1970, thời đó tất cả các nước công nghiệp đã tham gia vào một cuộc tranh giành
điên cuồng để tìm nguồn cung dầu. Nhưng giờ đây, Mỹ không phải cạnh tranh với
Nhật Bản hay Tây Âu.
*
Hỏi: Các chính
sách môi trường của chính phủ Mỹ có mâu thuẫn với nhu cầu thúc đẩy sản xuất dầu
đá phiến không?
Đáp: Chính quyền Biden
không quan tâm nhiều – thật ra thì họ chẳng buồn quan tâm – đến ngành công nghiệp
dầu mỏ, mãi tới tận tháng 11/2021. Rồi sau đó, vào cuối năm, bộ trưởng năng lượng
thực ra lại đã khuyến khích sản xuất nhiều dầu hơn. Lúc đó, trọng tâm lớn vẫn
là chống biến đổi khí hậu. Nhưng hiện nay đã có sự công nhận rằng dầu khí thực
sự quan trọng về mặt chiến lược và chính trị.
Đã có những chính sách trái ngược nhau, và nếu
anh là chủ một công ty và sắp sửa đầu tư, ít nhất anh cần hình dung được một
cách chắc chắn rằng sắp tới mọi thứ sẽ đi về đâu.
--------------------------
Dầu đá phiến và cuộc cách mạng địa chính trị năng lượng
Nguồn: Joseph Nye, “The Changing Geopolitics
of Energy”, Project Syndicate, 01/11/2017. Biên dịch: Trần Thị Ngọc Thúy | Hiệu
đính: Lê Hồng Hiệp Năm 2008, khi Hội đồng tình báo Quốc gia Hoa Kỳ (NIC) xuất bản
cuốn Global Trends 2025 (Xu hướng toàn cầu năm 2025), một dự báo quan trọng là
cạnh tranh … Đọc tiếpDầu đá phiến và cuộc cách mạng địa chính trị năng lượng
No comments:
Post a Comment