https://www.facebook.com/t.nguyen.2016/posts/1286964265084221
Đây là một câu hỏi hơi tế nhị, nhưng rất cần thiết
trong tình hình nguồn vaccine hạn chế và dịch bệnh tăng nhanh như hiện nay. Việt
Nam có một danh sách ưu tiên, nhưng nó phân biệt giữa quan và dân (và không phản
ảnh đúng tình hình dịch bệnh). Cái note này trình bày một khung giá trị và từ
đó đề nghị 4 nhóm cần được ưu tiên.
Theo báo LĐ, các giới chức Việt Nam đề ra 16
'đối tượng' được ưu tiên chích vaccine [1]. Theo qui định này, nhân viên y tế
(kể cả người tham gia chống dịch), kế đến là quân đội và công an, cán bộ ngoại
giao, hải quan, giáo viên, v.v. Đa số là công nhân viên, còn dân thì đứng hạng
thứ 9 trở đi. Tôi không hiểu sao nhân viên ngoại giao được ưu tiên hơn người
dân trên 65 tuổi.
Không biết các bạn nghĩ sao, nhưng là người đọc
tôi cảm thấy hình như có sự phân biệt giữa 'quan' và dân. Danh sách này nói lên
một cách rõ ràng là quan có ưu tiên cao hơn dân. Có lẽ thứ tự này hơi thất sách
về mặt chánh trị, bởi vì Nhà nước vẫn hay nói quan chức là đầy tớ của dân.
Nhưng đó là vấn đề chung mà Nhà nước phải suy nghĩ lại.
Vấn đề cụ thể tôi muốn nói là danh sách ưu
tiên đó nó có vẻ không dựa trên một nguyên lí xã hội nào cả? (Xin nói lại rằng
xác định ưu tiên hoá tiêm vaccine là một đề tài nghiên cứu khoa học). Nguyên lí
xã hội mà tôi muốn nói là bình đẳng và tôn trọng. Đáng lí ra đứng trước tình
hình dịch bệnh, mọi người trong xã hội phải bình đẳng; không nên phân biệt theo
vai vế, quan hay dân. Bảo vệ cho dân cũng là bảo vệ cho quan, do đó, phân biệt
quan dân không nên nằm trong 'phương trình' ưu tiên hoá.
1. Nguyên lí và
giá trị xã hội
Vậy thì ưu tiên hoá vaccine nên theo tiêu chuẩn
nào? Theo tôi là phải xác định mục tiêu mà chúng ta (xã hội) muốn đạt được
trong kiểm soát dịch. Mục tiêu mà tôi có đề cập hôm trước là: (1) bảo toàn hệ
thống y tế; (2) giảm nguy cơ tử vong và bệnh nặng; và (3) trao quyền cho người
dân quản lí nguy cơ. Tôi rất vui khi giới lãnh đạo thành phố đã nhắm đến mục
tiêu 1 và 2 (theo như một tuyên bố gần đây).
Ở đây, chúng ta có thể triển khai 3 mục tiêu
đó thành 4 giá trị xã hội như sau:
Thứ nhứt là bảo vệ sức khoẻ. Mục
tiêu tối hậu là giảm nguy cơ tử vong, giảm gánh nặng của dịch đè lên hệ thống y
tế, và bảo vệ các dịch vụ thiết yếu như y tế.
Thứ hai là bình đẳng và tôn trọng.
Trong mục tiêu này, chúng ta xem lợi ích của tất cả các nhóm là như nhau. Chúng
ta cung cấp vaccine cho những cá nhân và nhóm đạt tiêu chuẩn ưu tiên.
Thứ ba là công bằng. Các nhóm
có nguy cơ cao bị nhiễm hay các cá nhân nghèo cần được ưu tiên trong việc tiếp
cận vaccine.
Thứ tư là bảo vệ đôi bên. Mục
tiêu này có nghĩa là bảo vệ những người có nguy cơ cao bị nhiễm (như nhân viên
y tế và người nghèo) cũng là một cách bảo vệ những người có nguy cơ thấp trong
cộng đồng.
2. Ai cần được ưu
tiên?
Vấn đề kế tiếp là sau khi đã xác định giá trị
chúng ta cần đạt đến, thì chúng ta phải làm gì cụ thể? Nếu Việt Nam có đủ
vaccine thì chúng ta chẳng cần đặt ra vấn đề ưu tiên hoá, nhưng vì vaccine quá
hạn chế nên ưu tiên hoá là điều cần thiết. Tôi đề nghị để đạt 4 giá trị trên,
danh sách ưu tiên hoá như sau:
(a) Nhân viên y tế (kể cả những người tham gia
chống dịch) công và tư nhân. Đây là những người có nguy cơ cao bị nhiễm vì họ
tiếp xúc nhiều người có nguy cơ cao hay bệnh nhân. Bảo vệ họ đáp ứng Giá trị 1.
(b) Những người chăm sóc người bị nhiễm tại
nhà, nhứt là những căn hộ nhỏ hẹp có nguy cơ lây nhiễm cao. Đây là những người
cần được ưu tiên để đáp ứng Giá trị 1 và 4. Ở Việt Nam, nhà cửa thường chật hẹp,
mà cách li người bị nhiễm ở điều kiện như thế sẽ dẫn lây lan cho người trong
nhà. Do đó, tôi đề nghị phải ưu tiên tiêm vaccine cho những người tiếp xúc gần
hay chăm sóc người đang bị nhiễm trong nhà. Đây là giải pháp đơn giản và thực tế
nhứt để giải quyết vấn đề cách li tại nhà.
(c) Những người cao tuổi (chẳng hạn như 65 tuổi
trở lên). Kinh nghiệm ở nước ngoài, đa số các ca nhiễm là cao tuổi, và những
người này cũng thường có những bệnh đi kèm có liên quan đến Covid19. Ưu tiên
vào nhóm này đáp ứng Giá trị 1 và 3. Nhiều nghiên cứu mô hình dịch tễ học [2,3]
cho thấy tập trung vaccine cho nhóm này sẽ đem lại hiệu quả lớn. Nếu có số liệu
từ Việt Nam chúng tôi cũng có thể giúp làm mô hình như thế một cách dễ dàng.
(d) Những người không cao tuổi nhưng làm những
việc có tiếp xúc với nhiều người (như buôn bán lẻ, giáo viên, giới chức, công
an, v.v.). Đây là những người có nguy cơ tương đối cao vì công việc của họ. Do
đó, ưu tiên nhóm này đáp ứng Giá trị 1, 3 và 4.
Cách ưu tiên hoá trên không dựa vào yếu tố 'quan'
và dân, mà lấy nguy cơ bệnh và giá trị xã hội để phân định. Quan hay dân không
quan trọng; quan trọng là họ có nguy cơ cao hay thấp, và chúng ta nên tập trung
vaccine vào nhóm có nguy cơ cao.
Bản dễ đọc hơn: https://nguyenvantuan.info/.../nen-uu-tien-tiem-vaccine...
___________________
[1] https://laodong.vn/.../16-nhom-doi-tuong-uu-tien-tiem...
[2] https://journals.plos.org/ploscompbiol/article?id=10.1371/journal.pcbi.1008849
[3] https://www.sciencedirect.com/.../pii/S1201971220325996
https://www.facebook.com/photo/?fbid=1286965615084086&set=pcb.1286964265084221
Nên ưu tiên tiêm
vaccine cho ai? Khung giá trị và đề nghị
https://www.facebook.com/photo/?fbid=1286965648417416&set=pcb.1286964265084221
Danh sách ‘đối tượng’
được ưu tiên vaccine hiện nay
.
Tôi
nghĩ khi họ đưa ra 16 'đối tượng' (tôi thật sự không thích chữ này vì nó tầm
thường hoá con người) họ chắc không nghĩ đến lí thuyết hay nguyên lí gì đâu. Nếu
có nghĩ thì họ chịu sự chi phối theo kiểu giai cấp, và suy nghĩ này không thể
áp dụng cho bệnh tật được. Ưu tiên cho quan khỏi bị nhiễm mà để cho dân bị nhiễm
thì quan cũng bị thôi (nguyên lí 4).
Nếu
là tôi tư vấn, tôi sẽ đòi dữ liệu và làm mô hình xem 4 nhóm tôi đề nghị sẽ giảm
bao nhiêu phần trăm dịch. Còn 16 nhóm đó thì tôi phải nói là sai lầm.
.
Em
xin chia sẻ bài tổng quan về các nhóm đối tượng ưu tiên tiêm vaccin COVID19
trên thế giới ạ:
https://www.nhipcauduoclamsang.com/cac-doi-tuong-duoc-uu.../
NHIPCAUDUOCLAMSANG.COM
Các đối tượng được ưu tiên tiêm vắc xin trên
thế giới - Nhịp cầu dược lâm sàng
Các đối tượng được ưu tiên tiêm vắc xin trên thế giới - Nhịp cầu
dược lâm sàng
.
Nhìn
thấy 9 nhóm đối tượng ưu tiên chích vaccin của VN (trước khi có 16 nhóm), em đã
ngồi dịch chiến dịch tiêm chủng của Pháp.
https://www.facebook.com/tmhaiw/posts/10158970830401839
No comments:
Post a Comment