25/10/2019
Một cuộc hội thảo quy mô về VNCH, từ văn hóa, kinh tế,
đến chính trị, vừa được tổ chức tại Trung tâm châu Á học thuộc Đại học Oregon
vào ngày 14 và 15-10-2019, với sự tham dự của nhiều nhà nghiên cứu Anh-Mỹ, người
Mỹ gốc Việt lẫn người Việt từ trong nước…
Một cảnh tại hội thảo "Khuynh Hướng Cộng
Hòa" tại Việt Nam trước 1975.
Nội dung hội thảo đề cập nhiều chủ đề mang tính nhìn
lại lịch sử với mục đích soi rọi lại quá khứ bằng ánh sáng sự thật. Chẳng hạn về
Tự Lực Văn Đoàn (Martina Nguyen, Baruch College); về cụ Trần Trọng Kim (Nguyễn
Lương Hải Khôi, Đại học Sư phạm TP.HCM); về tự do sáng tạo trong văn chương VNCH
(Hoàng Phong Tuấn, Nguyễn Thị Minh – Đại học Đại học Sư phạm TP.HCM); về viện
trợ nước ngoài cho VNCH (Phạm Thị Hồng Hà, Viện Sử, Hà Nội); về Hòa thượng
Thích Minh Châu (Wynn Gadkar-Wilcox, Western Connecticut University); về Tổng
thống Nguyễn Văn Thiệu (Sean Fear, University of Leeds, Anh); về âm nhạc (Jason
Gibbs, San Francisco Public Library); về tự do báo chí (cựu Tổng trưởng VNCH
Hoàng Đức Nhã)…
Mục đích hội thảo, theo giáo sư Vũ Tường – giám đốc
Trung tâm châu Á học, Đại học Oregon – là: “Ngoài việc tạo ra một diễn đàn để
bàn thảo, phân tích và ghi chép về giai đoạn lịch sử bị dư luận và các nhà giáo
dục Hoa Kỳ bỏ quên hay bóp méo, chúng tôi còn mong hội tụ và tạo mối giây liên
kết giữa những sử gia và các nhà nghiên cứu về VNCH và lịch sử người Mỹ gốc Việt
để cùng học hỏi và trao đổi. Có như vậy mới hy vọng chúng ta có thể thay đổi dần
cái nhìn sai lệch về cuộc chiến Việt Nam, về VNCH và về người Mỹ gốc Việt”…
Song song việc tổ chức hội thảo, giáo sư Vũ Tường
cũng cùng Hội di sản người Mỹ gốc Việt (Vietnamese-American
Heritage Foundation) thực hiện một dự án trong năm năm gồm ba phần:
1/ Thành lập quỹ học bổng hỗ trợ nghiên cứu sinh tiến
sĩ chuyên về lịch sử VNCH và lịch sử người Mỹ gốc Việt;
2/ Thành lập quỹ tài trợ giúp các học giả trẻ có cơ
hội trình bày nghiên cứu về lịch sử VNCH và lịch sử người Mỹ gốc Việt tại các hội
thảo quốc tế quan trọng;
3/ Mời giới nghiên cứu đóng góp vào ba quyển sách viết
bằng Anh ngữ lẫn Việt ngữ về lịch sử VNCH và lịch sử người Mỹ gốc Việt.
Tất cả cho thấy có những nỗ lực đáng ghi nhận, nhằm
bảo vệ di sản văn hóa VNCH ngày càng mai một không chỉ với người Việt nước
ngoài mà cả với người Việt trong nước. Trong thực tế, một cách lặng lẽ, một phần
văn hóa VNCH đã được khôi phục tương đối đáng kể sau khoảng 30 năm đầu bị ruồng
bỏ, kể từ 1975, một cách thô bạo. Lần lượt, nhiều đầu sách cũ, dù bị biên tập
chỉnh sửa, đã được tái phát hành và bày bán công khai. Nỗ lực không mệt mỏi
trong việc sưu tập tư liệu và viết lại để thế hệ hiện tại thấy được một thời
văn hóa hoàng kim của miền Nam trước 1975, như các tập sách về Sài Gòn xưa của
ông Phạm Công Luận, là điều rất đáng trân trọng (bộ sách công phu “Sài Gòn
chuyện đời của phố” của ông Luận xứng đáng được trao một giải thưởng cấp quốc
gia). Cũng không thể không kể sự miệt mài lặng lẽ đóng góp một cách bất vụ lợi
của nhiều người “vô danh” khác, chẳng hạn người lập ra trang
“tusachtiengviet.com” với việc cung cấp bản PDF chụp nguyên gốc các đầu sách
thuộc nhiều thể loại in trước 1975; hoặc người lập ra trang “facebook.com/thuchoisach” cũng
cung cấp miễn phí các đầu sách cũ bản PDF.
Vấn đề đáng nói hơn hết, thật ra, là không chỉ gìn
giữ di sản văn hóa mà còn là làm thế nào để xây dựng văn hóa cho thế hệ tương
lai. Đó mới là mối lo lớn nhất trong mọi mối lo lắng về văn hóa. Để lưu giữ quá
khứ và làm rõ những điều chưa minh bạch trong quá khứ không là điều đơn giản
nhưng để có một ngôi nhà văn hóa chung để vừa cất giữ viên ngọc quá khứ vừa tạo
ra được những giá trị văn hóa tiếp nối để văn hóa dân tộc không bị đứt gãy và
mai một mới thật sự khó khăn gấp vạn lần. Gần như ai cũng có thể thấy sự tàn phá văn hóa và hậu quả
của nó dưới chế độ cộng sản. Trong khi đó, những biểu tượng văn hóa của
một thời rực rỡ ngày càng mất dần. Sau những Tô Thùy Yên, Phạm Đình Chương, Tạ
Tỵ… là ai? Chẳng ai cả. Sau nhà nghiên cứu Phật học Thích Minh Châu là ai? Ai
hiện tại có thể nối tiếp ông Nguyễn Hiến Lê? Ai đủ sức làm được những gì như
ông Nguyễn Hùng Trương với nhà sách Khai Trí từng làm? Và sẽ có bao nhiêu thế hệ
nữa còn biết đến thơ Du Tử Lê và vẫn nghe nhạc Phạm Duy?
Ngày 9-1-2007, trong chương trình trò chơi truyền
hình “Ai là triệu phú”, một giảng viên Đại học Sư phạm thành phố Thái Bình đã
thản nhiên nói: “Tự Lực Văn Đoàn ư? Tôi chưa nghe nói đến bao giờ. Hình như đó
là một gánh cải lương. Còn Nhất Linh chắc chắn là một nghệ sĩ cải lương”. Bi kịch,
chính xác hơn là thảm họa, của tình trạng nứt gãy văn hóa rõ ràng không là vấn
đề của tương lai gần. Nó đã xảy ra. Điều nghiêm trọng, thậm chí có thể gọi là nguy hiểm, là sự không nhận
thức đầy đủ mức độ và ảnh hưởng trước tình trạng văn hóa bị tiêu diệt bởi chính
những kẻ được xem là cùng dân tộc.
Với chính sách giáo dục hiện tại, khi văn hóa bị cưỡng
ép lồng ghép “tính Đảng”, có thể thấy, chỉ vài thập niên nữa, khi thế hệ sinh
vào thập niên 1960 mất đi, di sản văn hóa miền Nam trước 1975 và của miền Bắc
trước 1945 e rằng khó có thể được tiếp tục gìn giữ. Điều này cũng đúng với các
thế hệ người Mỹ gốc Việt hoặc người Việt sinh ở nước ngoài nói chung. Ngay thời
điểm hiện tại, một số Việt kiều sinh vào thập niên 1990 đã chỉ có thể giữ lại
được sự kết nối một phần văn hóa Việt thông qua việc giao tiếp tiếng Việt trong
gia đình và qua ẩm thực truyền thống. Tuy nhiên, sự dùng tiếng Việt trong đàm
thoại giao tiếp so với việc có được cảm xúc rung động khi đọc một bài thơ hay
đoạn văn thuần Việt là điều hoàn toàn khác. Việc có thể cảm thụ được vị ngon một
món ăn truyền thống với việc xúc động trước một áng văn viết bằng chữ mẹ đẻ
cũng không hề tương đồng.
Một người bạn đã kể với tôi tâm sự riêng sau khi đến
Mỹ vài năm đầu tiên. Lần đó, vì quá nhớ nhà, vợ của anh ấy vào YouTube tìm một
chương trình ca nhạc trong nước. Ca khúc đầu tiên mà cô ấy nghe, thật bất ngờ,
là bài “Gánh lúa” của Phạm Duy. Bài hát, đầy tình tự quê hương, đầy hồn dân tộc,
đầy hình ảnh mộc mạc một đất nước xa xôi địa lý nhưng luôn nằm trong sâu đáy
lòng, đã như một cú đập choáng váng, đánh thẳng vào tâm can đến nhói tim, làm bật
dậy tất cả dồn nén luôn cố dằn xuống trước cuộc sống bề bộn nơi đất khách quê
người. Không thể kiềm được cảm xúc, vợ chồng cô đều bật khóc.
Đó là giọt nước mắt không chỉ nhớ nhà, không chỉ vì
hoài niệm, không chỉ bởi cảm giác tha hương. Nó đến từ xúc cảm của những tâm hồn
luôn mang nặng một tâm cảm, không thể hiểu tại sao và không bao giờ có thể giải
thích một cách minh tường, rằng mình, ừ nhỉ, vẫn là người Việt, rằng “gốc rễ
tôi”, ô hay, vẫn còn ở Việt Nam. Đó là cảm xúc tim óc mà đứa con của họ, tương
tự nhiều đứa trẻ Việt khác sinh ở Mỹ, không bao giờ có được. Cảm xúc đó nằm
trong tiềm thức của những người không chỉ nói tiếng Việt mà còn ôm nặng cái
gánh văn hóa Việt Nam trong tâm hồn, trong trái tim, trong suy nghĩ và trong ý
thức.
Có đáng lo không, khi nghĩ ngợi xa xôi rằng, nếu thế
hệ như người bạn tôi mất đi rồi thì văn hóa dân tộc đối với người Việt hải ngoại
sẽ như thế nào? Việt Nam, đối với các thế hệ hải ngoại tiếp theo, sẽ là một quốc
gia để đến như một địa điểm du lịch, tương tự bao nhiêu quốc gia khác?
Vấn đề đầy tính thách thức đối với tất cả người Việt
hiện tại là rồi đây ai sẽ “gánh, gánh, gánh thóc về”? Làm thế nào để “nhặt” được
“thóc” để mà gánh về chất đầy trong bồ thóc quê hương sao cho thế hệ tiếp theo
còn có “thóc” để mà nuôi dưỡng tâm hồn họ, trong khi kho “thóc cũ” đang cạn kiệt,
trong khi ngay trên quê hương đang xảy ra một sự đổ nát đến mức tàn tạ của văn
hóa nói chung, trong đó có sự đổ đốn của văn hóa tôn giáo, sự thối nát của văn
hóa giáo dục, sự tan hoang của văn hóa ứng xử, như hậu quả tất yếu của cái gọi
là “văn hóa cộng sản”.
Công cuộc nặng nề và phức tạp này không ai có thể
gánh vác nổi trừ khi một ý thức chung được hình thành, dẫn đến một hành động
chung, để cuối cùng không chỉ có thể giữ gìn giá trị nền tảng cũ mà còn tạo ra
được những phẩm chất giá trị mới. Ít nhất thời điểm hiện tại, mỗi cá nhân và từng
gia đình đều có thể làm được một điều tối thiểu: cần thay đổi bản thân, cần
kiên nhẫn nhặt nhạnh từng hạt thóc văn hóa, cần tự tìm kiếm cách thức riêng
trên con đường chọn lựa văn hóa, và cần tự gieo hạt. Nó như một câu “cliché”
thường được trích dẫn nhưng luôn luôn đúng: bạn không thể thay đổi thế giới nếu
bạn không thay đổi chính mình.
------------------------------
HỘI THẢO
VỀ VNCH TẠI ĐẠI HỌC OREGON
.
21/10/2019
.
.
TRANH
LUẬN VỀ NHỮNG NĂM CUỐI CÙNG CỦA VNCH & TT NGUYỄN VĂN THIỆU (Nguyễn Hòa /
Nguồi Việt) 17/10/2019
.
****
CỰU
TỔNG TRƯỞNG HOÀNG ĐỨC NHÃ : VNCH KHÔNG BẢO BÁO CHÍ VIẾT TỐT CHO CHÍNH QUYỀN
(VOA Tiếng Việt) 23/10/2019
.
HỘI
THẢO : HOÀN CẢNH KHIẾN VNCH CHON 'DÂN CHỦ MỘT PHẦN', DÂN THẤY 'BỊ PHẢN BỘI'
(VOA Tiếng Việt) 21/10/2019
.
HỘI
THẢO TẠI MỸ PHÂN TÍCH 'KHUYNH HƯỚNG CỘNG HÒA' Ở VIỆT NAM TRƯỚC 1975 (VOA Tiếng
Việt) 18/10/2019 - gồm
các nội dung sau đây :
Quốc
Phương (BBC News Tiếng Việt)
- YOU
TUBE
No comments:
Post a Comment