Tuấn Khanh
2018-12-28
2018-12-28
Không thể không thấy bản Yêu sách 2109 với tám điểm
gửi đến nhà cầm quyền Việt Nam, là một văn bản thú vị cũng như có sức tác động
mạnh mẽ trong người dân. Thế nhưng cũng vì sự mạnh mẽ này mà không ít người lo
ngại rằng đó là một thách thức với thể chế, nhất là vào thời buổi tòa án dành
cho người bất đồng chính kiến diễn ra không ngớt.
Đặc biệt là sau vài tuần lễ, từ lúc bản Yêu sách
2019 được phát đi, mọi thứ đều là im lặng. Có thể đó sự im lặng của nhận thức
thiện chí – tạm hy vọng – hoặc đó có thể là sự im lặng trước bão tố với những
âm mưu thấp hèn.
Cuộc trò chuyện cuối năm với nhà báo Võ Văn Tạo, người
ký tên trong bản Yêu sách 2019 này, đã mở ra thêm nhiều chiều suy nghĩ khác. Đặc
biệt, về suy nghĩ của những người dấn thân cho sự thay đổi tốt đẹp của đất nước,
vốn chỉ có trái tim yêu nước, sẳn sàng đối diện với dùi cui, ngục tù hay lý luận
hàm hồ chủ nghĩa.
Nhà báo Võ Văn Tạo. Courtesy
FB Võ Văn Tạo
—————————————
Tuấn
Khanh: Một lần nữa, Yêu sách – hay thư
ngỏ của giới trí thức Việt Nam gửi đến nhà cầm quyền đã rơi vào im lặng. Theo
ông những người soạn ra bản Yêu sách 2019 có nên thất vọng trước sự im lặng này
không?
Võ
Văn Tạo: Thật ra những thư ngỏ, kháng nghị hay yêu
sách… của giới trí thức hay tranh đấu cho dân chủ tự do của Việt Nam, hầu hết mọi
người khởi xướng hay ký tên đều không kỳ vọng gì nhiều. Vì theo dõi trong suốt
bao nhiêu năm nay, cho thấy những người cộng sản cầm quyền không hề lắng nghe.
Nhìn lại để thấy, bản
yêu sách được nhóm Ngũ long ở Paris được chuyển đến hội nghị Hòa bình
Versailles (1919) thì ít nhiều gì đó, người Pháp cũng tiếp thu, đặc biệt với hội
nghị Mặt trận bình dân. Còn những tuyên bố, khuyến nghị… của giới nhân sĩ,
tranh đấu… gửi đến nhà cầm quyền Việt Nam mấy chục năm nay, đều để bị rơi vào
quên lãng. Đó là chưa nói đến chuyện họ phản ứng ngược lại, khủng bố. Thi thoảng
họ cũng bị tác động và chỉnh sửa, nhưng không đáng kể. Chính vì vậy, mục tiêu
mà bản Yêu sách hướng đến nhà cầm quyền thì ít, mà cái chính là gửi gắm đến đồng
bào.
Yêu sách nhằm thức tỉnh mọi người rằng sống trong mọi
thời đại văn minh, thì con người cần có những quyền tối thiểu nào, và hôm nay
chúng ta đã có những cái gì? Đây là cơ hội để so sánh 100 năm qua ở Việt Nam,
quyền con người đang tiến lên hay thụt lùi? Đồng thời bản Yêu sách này cũng nhắm
đến các quốc gia đang có mối quan hệ với Việt Nam để nói cho họ rõ hiện trạng
nhân quyền ở Việt Nam hiện nay ở mức độ nào. Nếu có thiện chí với người dân Việt
Nam, các quốc gia đó sẽ góp phần tác động với nhà cầm quyền.
Bản Yêu sách 8 điểm 2019 của người dân Việt
Nam . Courtesy FB, RFA edit
Tuấn
Khanh: Có tín hiệu khá mới mẻ trong bản
Yêu sách 2019. Đó nơi là văn bản này hướng tới nhà cầm quyền không nhằm rõ là gửi
cho ai, sau đó lại là nhằm đến nhân dân Việt Nam và Liên Hợp Quốc. Theo ông, sự
thể hiện này có ngụ ý gì?
Võ
Văn Tạo: Bản Yêu sách của nhóm Ngũ Long là gửi đến nhà
cầm quyền Pháp, hội nghị Versailles, để nói lên nguyện vọng của người dân xứ
Đông Dương và người An Nam. Những người khởi xướng và cùng ký bản Yêu sách sau
100 năm này, nghĩ rằng mọi thứ nếu có lạc quan thì cũng không cải thiện nhanh
được, có thể nhiều tháng, nhiều năm. Do đó, bản Yêu sách không đề tên ai cụ thể
mà chỉ gửi chung đến những người giữ các cương vị trong bộ máy nhà nước Cộng sản
Việt Nam thôi. Nhà cầm quyền ở giai đoạn nào thì cũng cần nhìn vào bản Yêu sách
này.
Còn về nơi đến có cả Liên Hợp Quốc, đó là một hiện
trạng đau lòng của người Việt Nam. Lẽ ra chuyện của người Việt Nam phải do người
Việt Nam giải quyết, nhưng hiện thức rất khó khăn. Sau hàng chục năm dùng đến
các biện pháp bưng bít thông tin, khủng bố, bộ máy công an trị… rất nhiều người
chỉ dùng ngòi bút, suy nghĩ của mình lên tiếng chỉ mong nhân dân mình đỡ khổ
thôi cũng đã phải ngồi tù. Những người tranh đấu cho quyền lợi người dân luôn
dùng hết sức mình nhưng cũng tận dụng mọi khả năng yểm trợ từ quốc tế. Nhận định
về tiêu đề nơi đến của Yêu sách, theo cách hiểu của tôi là như vậy.
*
Tuấn
Khanh: Sự mới mẻ đó có thể dễ dàng
nhìn thấy, nhưng nó cũng tạo thêm các luồng dư luận ngay sau khi Yêu sách 2019
ra mắt. Đã có những bình luận lo ngại rằng việc đặt ra yêu sách như vậy với Hà
Nội, là có ý phủ nhận tính chính danh của hệ thống cầm quyền, và thậm chí là
thách thức quyền cai trị?
Võ
Văn Tạo: Bản Yêu sách này không xuất phát từ một hệ thống
hay đảng phái đối lập nào, mà chỉ là của những người đứng trong hàng ngũ nhân
dân. Chính bản Yêu sách năm 1919 cũng nằm trong một tư thế như vậy. Đây là ý
nguyện của nhân dân.
Có là một kiểu thách thức với nhà cầm quyền hay
không? Tôi nghĩ mọi thứ vẫn ở mức ôn hòa nhất, đặc biệt gợi nhớ lại lịch sử có
liên quan đến nhà cầm quyền.
Bản Yêu sách 2019 chỉ dựa vào những gì của 100 năm
trước mà thanh niên Nguyễn Ái Quốc được nhóm Ngũ Long soạn thảo và nhờ mang đi
đến hội nghị Versailles. Mà Nguyễn Ái Quốc được coi là người sáng lập Đảng Cộng
sản Việt Nam. Giới nhân sĩ trí thức, tranh đấu muốn giới thiệu sự thiện chí của
mình trong việc nêu lại những tiêu chí mà hoàn toàn không có gì khác biệt với bản
Yêu sách 1919, do Nguyễn Ái Quốc phát đi.
Đọc bản Yêu sách 2019, ai cũng hiểu và tự hỏi rằng
vì sao 100 năm rồi mà vẫn phải lặp lại bản Yêu sách 8 điểm – mà về cơ bản thì gần
như hoàn toàn giống nhau. Sự nhắc lại này muốn nhấn mạnh rằng 100 năm qua, các
quyền cơ bản của con người trên đất nước vẫn chưa được đáp ứng. Thậm chí có những
mặt còn tệ hại hơn.
Cuộc đấu tranh cho tự do dân chủ, tiến bộ xã hội nhằm
xây dựng một nước Việt cường thịnh vẫn là cuộc đấu tranh chung của người Việt
Nam yêu nước thương nòi, cho đến bây giờ. Tôi nghĩ ở đây không có bất kỳ sự
thách thức nào. Tuy vậy, về phía những người ngồi trong guồng máy lãnh đạo của
Nhà nước Cộng sản Việt Nam ắt cũng có thể nhột nhạt vì đây là câu chuyện liên đới
với chính lãnh tụ sáng lập đảng. Không có lý do gì mà những người được coi là hậu
duệ của Nguyễn Ái Quốc lại từ chối đáp ứng.
*
Tuấn
Khanh:
Nhưng đó là bản Yêu
sách 1919 là để đối với bọn cai trị và đô hộ… khi đem một chủ nghĩa ngoại lai
vào áp đặt lên lưng nhân dân và đất nước Việt Nam. Còn bây giờ Việt Nam đã là một
quốc gia độc lập, và thậm chí tuyên bố mới đây của đại diện Việt Nam trước kỳ
Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát Toàn cầu (UPR) của Liên Hợp Quốc là đã thực hiện được
đến 96% các hạng mục về nhân quyền….?
Võ
Văn Tạo: Từ lâu, Việt Nam được coi là một quốc gia độc
lập, nhưng tôi nghĩ đó chỉ là độc lập trên danh nghĩa thôi.
Trong cuộc chiến tranh Nam Bắc, mọi quyết sách trong
cuộc chiến, rõ ràng không phải đến từ Hà Nội hay Sài Gòn, mà xuất phát từ
Moscow, Bắc Kinh hay Washington. Việt Nam lúc đó chỉ là một quân cờ nhỏ trên
bàn cờ quốc tế. Người Việt trở thành quân cờ trong tay kẻ khác.
Còn sau hội nghị Thành Đô (1990), tôi để ý thấy rõ
là cứ trước mọi kỳ đại hội Đảng, là có phải có phái đoàn của Việt Nam sang xin
ý kiến của Trung Quốc. Đại hội xong, nhân sự yên chỗ, thì lại có đoàn sang Bắc
Kinh để báo cáo. Vậy thì độc lập ở chỗ nào? Không chỉ vậy, chẳng hạn như vụ
Bauxite Tây Nguyên cũng là một ví dụ. Hơn 200 trí thức lớn của Việt Nam viết
thư kiến nghị, can ngăn nhà cầm quyền về môi trường, về an ninh quốc phòng…
nhưng họ vẫn bất chấp. Cho đến nay thì hậu quả tai hại khôn lường, mà tất cả chỉ
vì muốn cung phụng cho Trung Quốc.
Nhiều người sợ rằng Trung Quốc mạnh lên, không thuận
ý thì sẽ xảy ra chiến tranh như năm 1979. Thế nhưng điều đó không còn cần thiết,
vì Bắc Kinh nắm được ngoại giao, tác động được cá nhân hay nội bộ thì muốn lái
đi đâu thì lái. Do đó cần đặt dấu hỏi là chúng ta có thật sự độc lập hay không?
Còn về nhân quyền, thời Pháp có những thứ bóp nghẹt
dân chủ. Nhưng ít nhất vẫn còn báo chí đối lập hay độc lập. Mặt trận Bình dân
(1936-1939) hình thành, ông Trường Chinh nói và nghiên cứu về chủ nghĩa Marx,
người Pháp để cho tự do. Còn bây giờ thì báo chí chỉ cần có bài không hài lòng
ai đó, là bị dẹp ngay. Mọi thứ còn nghiệt ngã hơn thời thực dân rất nhiều.
Với những gì đã thấy, đã trải qua, tôi nghĩ việc đưa
ra bản Yêu sách 2019 là cấp bách và cần thiết, chứ không thách thức hay đối đầu
với ai cả.
------------------
Tham
khảo thêm:
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự
Do
----------------
LIÊN
QUAN
No comments:
Post a Comment