CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI : NHẬT BẢN SẼ LÀ NẠN NHÂN KẾ TIẾP CỦA TT TRUMP? (RFI | VOA)

Chiến tranh thương mại : Nhật Bản, nạn nhân sắp tới của Washington ?

Tú Anh – RFI

Đăng ngày 24-09-2018

http://vi.rfi.fr/chau-a/20180924-chien-tranh-thuong-mai-lieu-nhat-ban-la-nan-nhan-sap-toi-cua-washington

Thuế đánh lên xe hơi Nhật Bản bán sang Mỹ sẽ là trọng tâm cuộc thảo luận Donald Trump-Shinzo Abe ngày 26/09/2018 bên lề Đại Hồi Đồng Liên Hiệp Quốc tại New York. Trong bối cảnh Washington thẳng tay áp thuế nhập khẩu tổng cộng 250 tỷ đô la hàng Trung Quốc, không kể nhôm thép, liệu Nhật Bản, đồng minh châu Á của Mỹ, có tránh được cơn thịnh nộ của chủ nhân Nhà Trắng?

Tổng thống Mỹ Donald Trump thường than phiền là Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ đã bị Nhật cạnh tranh bất chính và ông dọa sẽ buộc Nhật phải trả giá cho hiện tượng xuất siêu.

Tuy nhiên, trên thực tế, cán cân thương mại Mỹ-Nhật chỉ bất lợi cho Mỹ có 68 tỷ đô la, theo số liệu năm 2017. Nếu so với các đối tác khác của Mỹ về mức thâm thủng thì Nhật đứng hàng thứ ba, sau Trung Quốc (375 tỷ đô la), sau cả Mexicô (71 tỷ đô la). Trong bảy tháng đầu năm nay, thâm thủng Mỹ-Nhật cũng giảm đi, còn 40 tỷ đô la.

Đập Trung Quốc ...

Đối với Trung Quốc, Hoa Kỳ gần như khiêu chiến. Nếu tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo phản ảnh đúng sự thật thì « Trung Quốc đã tiến hành chiến tranh thương mại chống kinh tế Mỹ từ nhiều chục năm nay… giờ đây, Mỹ quyết tâm chiến thắng và sẽ đánh thắng ».

Mục đích của Mỹ là gì ? Cũng theo tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo, đó là « buộc Trung Quốc phải hành xử như một cường quốc thế giới, phải minh bạch trong lãnh vực thương mại và thượng tôn pháp luật ». Nhật báo kinh tế Les Echos, trong bài phân tích ngày 20/09/2018, cho biết là nhiều người trong chính phủ Trung Quốc nghĩ rằng Donald Trump « đã thắng ».

Theo nhà kinh tế Harumi Taguchi của viện tư vấn IHS Markit, một khi tìm được nhượng bộ của Trung Quốc và Mehicô, Donald Trump sẽ nhìn sang Nhật Bản.

So với Trung Quốc của Tập Cận Bình, Nhật là một quốc gia tự do không khác gì nước Mỹ. Công nhân có nghiệp đoàn bảo vệ, không cô đơn như công nhân Trung Quốc. Chính phủ Nhật không can thiệp vào hối suất để bảo trợ xuất khẩu, không sử dụng các biện pháp hành chính nhiêu khê để bảo hộ thị trường, cũng không ép buộc công ty nước ngoài chuyển giao công nghệ.

Dù vậy, hình ảnh hàng chục triệu xe hơi Nhật tràn ngập đường phố Mỹ làm chủ nhân Nhà Trắng khó chịu, nhất là xe Mỹ bán sang Nhật lại ít người mua. Khác với chính sách Mỹ, kể từ thời Ronald Reagan, chính phủ Nhật không áp thuế lên xe nhập khẩu để bảo vệ doanh nghiệp nội địa. Theo giới chuyên gia trong lãnh vực xe hơi, xe Mỹ khó bán vì không hợp với sở thích của người Nhật. Đuối lý, Donald Trump viện lý do chẳng liên quan gì đến thuế quan :« thanh tra chất lượng » của Nhật quá khắt khe.

... để hù Nhật

Đàm phán Mỹ-Nhật bắt đầu vào tháng 08/2018 tại Washington và đợt hai diễn ra vào thứ Hai 24/09 tại New York. Tokyo ưu tiên cho một thỏa thuận đa phương và hy vọng kéo được Mỹ trở lại Hiệp Định TPP mới. Tuy vậy, theo Kyodo, Shinzo Abe cũng sẵn sàng thương lượng một hiệp định song phương Mỹ-Nhật, với điều kiện để khu vực xe hơi qua một bên. Nếu thất bại và nếu Donald Trump thực hiện lời đe dọa thì cơn ác mộng kinh hoàng nhất của nước Nhật là bị áp thuế xe hơi, vũ khí lợi hại nhất của Washington mà chính quyền Mỹ đang thảo luận với Tokyo. Nếu bị áp thuế 25%, GDP của Nhật sẽ mất từ 0,4 đến 0,5%, theo bà Harumi Taguchi.

Trong tình huống này, Tokyo có ba phương án để xoa dịu Donald Trump nhưng cái nào cũng bất toàn.

Một là mua thật nhiều vũ khí của Mỹ như máy bay F-35, lá chắn chống tên lửa …nhưng không đủ. Thứ hai là gia tăng đầu tư sản xuất xe tại Mỹ (từ thời Reagan). Chuyện này khó bởi vì mức cầu có giới hạn : các công ty Nhật đã chế tạo mỗi năm 4 triệu xe và sử dụng 1,5 triệu nhân viên tại Mỹ. Giải pháp thứ ba là thủ tướng Shinzo Abe chấp nhận một loạt nhượng bộ, đặc biệt là về nông nghiệp. Nhưng gạo và thịt bò là hai lãnh vực « nhạy cảm » : giới chăn nuôi, trồng trọt là cử tri truyền thống của đảng Tự Do Dân Chủ.

---------------------------

Cuộc chiến thương mại: Nhật là nước kế tiếp bị ông Trump nhắm tới?

VOA Tiếng Việt

24/09/2018

https://www.voatiengviet.com/a/cuoc-chien-thuong-mai-nhat-la-nuoc-ke-tiep-bi-ong-trump-nham-toi/4584962.html

Trong khi Mỹ đang nhắm tới Trung Quốc, Canada và Mexico vì sự mất cân bằng thương mại, Nhật Bản vẫn chưa bị chú ý đến, và theo hãng tin AFP, hy vọng tình bạn trên sân golf giữa Thủ tướng Shinzo Abe và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ giữ cho Tokyo thoát khỏi tầm ngắm.

Tuy nhiên, vẫn theo hãng thông tấn Pháp, khi ông Abe và ông Trump chuẩn bị cho các cuộc đàm phán liên quan đến những mâu thuẫn thương mại, có những dấu hiệu cho thấy Nhật Bản có thể là quốc gia tiếp theo lọt vào tầm ngắm của tổng thống Mỹ, trong đó nỗi sợ hãi lớn nhất của nước này là bị đánh thuế cao hơn đối với xe hơi.

Ông Trump thường xuyên than phiền về “thâm hụt rất cao” với Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới.

Phát biểu trên tờ Wall Street Journal, ông nhấn mạnh đến mối quan hệ tốt đẹp của mình với người Nhật, trước khi nói thêm kiểu đe dọa: “Tất nhiên, điều đó sẽ chấm dứt ngay sau khi tôi nói với họ rằng họ phải trả bao nhiêu tiền”.

Năm ngoái, thâm hụt thương mại của Mỹ với Nhật Bản là 68,8 tỷ USD, đứng sau Trung Quốc (375 tỷ USD) và Mexico (71 tỷ USD), và chưa bằng 1/10 tổng thâm hụt của Mỹ với tất cả các nước còn lại trên thế giới (796 tỷ USD).

Con số này đã lên đến 40 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm nay, theo số liệu thống kê chính thức của Mỹ.

Xuất khẩu xe hơi và linh kiện xe chiếm 80% sự mất cân đối và cảnh “hàng triệu xe ô tô Nhật” trên đường phố Mỹ càng dễ khiến ông Trump bận lòng, trong khi chỉ có một vài thương hiệu xe Mỹ có mặt tại Nhật.

Nhưng điều đó không liên quan gì đến thuế. Nhật Bản không áp thuế trên ô tô nhập khẩu, nhưng Hoa Kỳ áp thuế 2,5% lên xe nhập khẩu.

AFP dẫn lời các nhà phân tích nói rằng vì kích thước xe Mỹ lớn nên không phù hợp với đường phố Nhật Bản hoặc không hợp thị hiếu người tiêu dùng.

Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng Nhật Bản đã áp đặt một loạt các rào cản phi thuế quan, bao gồm các tiêu chuẩn an toàn quá nghiêm ngặt, gây khó khăn cho việc nhập khẩu.

Đàm phán

Các cuộc đàm phán ban đầu giữa đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer và đối tác Nhật Bản Toshimitsu Motegi đã diễn ra mà không có bước đột phá. Vòng đàm phán thứ hai được trông đợi diễn ra vào cuối ngày 24/9.

https://gdb.voanews.com/7B5DD62B-5288-4B84-BC52-E52217876B8C_cx0_cy4_cw100_w650_r1_s.jpg

Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer (giữa, bên trái) và Bộ trưởng Nhật Toshimitsu Motegi (giữa, phải) tại cuộc họp về thương mại giữa hai bên.

Hai bên đang có quan điểm đối nghịch. Tokyo muốn giải quyết các tranh chấp thương mại trong một diễn đàn như Đối tác xuyên Thái Bình Dương, một hiệp định thương mại đa quốc gia, trong khi Washington muốn có một thỏa thuận song phương.

Theo tờ Kyodo, Tokyo có thể sẽ chấp nhận biện pháp song phương nếu Washington dừng việc áp đặt thuế bổ sung đối với ô tô của Nhật.

AFP dẫn lời kinh tế gia Harumi Taguchi của IHS Markit nói rằng hiện tại chưa có sự thù địch giữa hai bên nhưng điều này sẽ sớm thay đổi.

“Rất có khả năng ông Donald Trump sẽ chuyển trọng tâm sang Nhật Bản sau khi đạt được một số thỏa thuận liên quan đến căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và các cuộc đàm phán NAFTA”, chuyên gia Harumi nói.

Giá xe có bị ảnh hưởng?

“Vũ khí hiệu quả nhất của chính quyền Trump trong các cuộc đàm phán với Nhật Bản vẫn là đe dọa áp đặt mức thuế lên tới 25% đối với ô tô nhập khẩu, trên cơ sở an ninh quốc gia”, AFP dẫn lời chuyên gia Tobias Harris của hãng phân tích tình báo Teneo Intelligence nói.

Chuyên gia này cho rằng một động thái như vậy sẽ có tác động “đáng kể” đối với nền kinh tế Nhật Bản.

Các đại gia về xe hơi như Toyota và Nissan đang bán hàng triệu xe tại Hoa Kỳ. Ngoài Nhật Bản, nhiều xe được sản xuất ở những nơi khác như Mexico hay Canada.

Ông Taguchi nói mức thuế 25% có thể cắt giảm tới 0,5% GDP của Nhật.

Các nhà sản xuất cảnh báo rằng họ không thể gánh nổi chi phí và sẽ chuyển sang vai người tiêu dùng Mỹ, như trường hợp của hãng Toyota. Điều này khiến người mua có thể phải trả thêm đến 6.000 đôla cho mỗi chiếc xe.

Ông Trump được dự đoán có thể sẽ yêu cầu Nhật sản xuất nhiều xe hơn tại Mỹ, nhưng việc này khá hạn chế.

Các công ty Nhật Bản đã sản xuất gần 4 triệu chiếc mỗi năm ở Mỹ và thuê 1,5 triệu công nhân tại đây, theo lời ông Taguchi.

Một cuộc chiến thuế quan theo kiểu “ăn miếng trả miếng” như Trung Quốc có phần chắc không xảy ra, khi Thủ tướng Abe nói rằng động thái này không có lợi cho ai cả.

Thay vào đó, Nhật Bản có lẽ sẽ kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), vì nước này đã đe dọa làm như vậy khi bị Mỹ áp thuế lên thép.

Nhật có thoát?

Theo nhà phân tích Taguchi, điều ông Abe nên làm là hứa mua nhiều hơn từ Mỹ “dầu đá phiến [đá phiến dầu là loại đá trầm tích có thể chiết tách một lượng lớn đầu khí], sản phẩm quân sự và một số sản phẩm khác không ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất trong nước”.

Nhật Bản đã công bố việc mua hệ thống phòng thủ tên lửa đắt tiền Aegis Ashore do nhà thầu Mỹ Lockheed Martin sản xuất.

Tuy nhiên theo AFP, việc này có lẽ vẫn chưa đủ và ông Abe sẽ phải sử dụng đến kỹ năng đàm phán của mình.

Nếu Nhật Bản đưa ra một “thỏa thuận hợp lý nhượng bộ về việc tiếp cận thị trường trong tương lai gần, đặc biệt bao gồm nhượng bộ về nông nghiệp”, thì nước này có thể thoát khỏi cơn thịnh nộ của ông Trump, chuyên gia Harris nói.

Nhưng đây là một chủ đề rất nhạy cảm ở Nhật, nơi đã dùng thuế quan để bảo vệ cho nông dân trong nước.