30/01/2018
Ocean
Vuong (sinh năm 1988) là nhà thơ và nhà viết luận văn người Mỹ gốc Việt,
người vừa đọat giải Thơ TS Eliot của Vương quốc Anh năm 2017 cho tập thơ đầu
tay “Night Sky and Exit Wounds” (“Trời đêm lỗ chỗ vết thương”), sau khi đã đoạt
giải nhiều giải văn chương của Mỹ (Giải Pushcart năm 2014, Giải Whiting năm
2016, Giải Forward năm 2017…)
Ocean Vuong
Phản
chiếu hậu quả chiến tranh đối với 3 thế hệ, tập thơ đầu tay của chàng trai 29
tuổi được nhà phê bình của báo Observer mô tả là “một đường dẫn cho ta tới cuộc
sống trong đó bạo lực và sự thanh tao đụng độ với nhau”.
Chủ
tịch hội đồng giám khảo Bill Herbert gọi tác phẩm này là “sự khởi đầu chắc chắn
một cách thuyết phục, sự tới đích rõ rệt của một giọng nói quan trọng”… “Có một
sức mạnh không thể tin nổi trong câu chuyện… có bí mật nằm sâu trong cuốn sách
nói về cái nghiệp truyền qua các thế hệ, kẻ di dân chấm dứt quan hệ với quá khứ
của mình, với người cha và với tính dục của mình. Tất cả thể hiện rõ trong việc
xây dựng hình ảnh thật khác thường. Cách nhìn thế giới của cuốn sách thật đáng
kinh ngạc”.
Sinh
ra ở một vùng nông thôn Sài Gòn, Vuong đến Mỹ lúc 2 tuổi, được mẹ, bà nội và dì
ruột nuôi dưỡng. Mãi tới năm 11 tuổi anh mới học đọc tiếng Mỹ. Vuong là một
người đồng tính công khai.
Vuong
hiện sống tại bang Massachusetts, là phó giáo sư chương trình Thạc sĩ Sáng tác
Thơ Văn của Đại học Massachusetts tại Amherst.
Hai
khía cạnh của cuộc sống bản thân – đời sống tính dục khác thường và việc vắng
bóng người cha luôn thể hiện trong tác phẩm.
Giải
Thơ TS Eliot được trao cho một tập thơ mới bằng tiếng Anh lần đầu tiên được xuất
bản tại Vương quốc Anh hay Cộng hòa Ireland. Giải bắt đầu có từ năm 1993, do Hội
Sách Thơ (Poetry Book Society)
của Vương quốc Anh chủ trì, nhân kỷ niệm 40 năm thành lập Hội và vinh danh nhà
thơ T.S Eliot, nhà sáng lập Hội (Thomas Steams Eliot, 1888-1965, nhà thơ Anh gốc
Mỹ, đoạt Giải Nobel văn chương 1948, nổi tiếng nhất với tác trường ca The
Waste Land – Đất hoang). Giải TS Eliot là một trong những giải Thơ tiếng
Anh uy tín nhất, từng được trao cho những nhà thơ sau đó trở nên danh tiếng
như Ted Hughes, Carol Ann Duffy, Alice Oswald, Seamus Heaney.
Năm
2017, kỷ niệm 25 năm lịch sử của Giải, người đoạt Giải được nhận 25.000 bảng
Anh thay vì 5000 bảng như kỳ Giải trước (2016).
Vuong
từng bộc lộ với báo chí:
Cái
tên Ocean được mẹ anh đặt lại cho anh khi bà đã ở Mỹ. Một bữa, đang làm việc ở
tiệm nail, bà kêu lên nóng quá và muốn được ra bãi biển. Một người khách hỏi:
“why not ocean?”. Với vốn tiếng Anh ít ỏi, bà ngơ ngác. Khi được giải thích đó
là vùng nước giữa nước Mỹ và Việt Nam, bà bèn quyết định lấy từ Ocean làm tên
con.
Vuong
kể rằng gia đình anh từng sống trong căn hộ 1 phòng ngủ ở Hartford (bang
Connecticut), và đó giống như một ngôi làng toàn phụ nữ Việt Nam là những người
nuôi dưỡng anh (5 người bà con, không kể mẹ anh). Vì thế văn hóa Việt được giữ
khá nguyên vẹn với tiếng Việt và đồ ăn Việt sử dụng hằng ngày.
Chiến
tranh Việt Nam cũng là nỗi ám ảnh sâu xa trong ngôi nhà này. “Tôi cảm thấy…
mình là kẻ nhận thừa kế của chiến tranh. Cuộc sống và thơ của tôi cố gắng điều
tra cái giao điểm làm nên ý nghĩa của một người Mỹ sinh ra từ bạo lực, làm nên
nghĩa lý từ bạo lực”.
Về
bút pháp thơ, anh thấy hình như mọi người trong gia đình mình có khó khăn về việc
đọc tiếng Anh, nhưng anh lại coi việc ấy có tác dụng tích cực cho chuyện làm
thơ của mình: “… bởi vì tôi viết rất chậm và nhìn các từ y như các vật thể. Tôi
luôn tìm cách tìm từ bên trong từ. Thật tuyệt vời cho tôi khi thấy được từ
laughter [tiếng cười] nằm bên trong từ slaughter [sự tàn sát]”.
Hình bìa tập thơ
‘Night Sky and Exit Wounds’
Deto(nation)
There’s
a joke that ends with – huh?
It’s the bomb saying here is your father.
It’s the bomb saying here is your father.
Now
here is your father inside
your lungs. Look how lighter
your lungs. Look how lighter
the
earth is – afterward.
To even write father
To even write father
is
to carve a portion of the day
out of a bomb-bright page.
out of a bomb-bright page.
There’s
enough light to drown in
but never enough to enter the bones
but never enough to enter the bones
&
stay. Don’t stay here, he said, my boy
broken by the names of flowers. Don’t cry
broken by the names of flowers. Don’t cry
anymore. So
I ran. I ran into the night.
The night: my shadow growing
The night: my shadow growing
toward
my father
Nổ
tung (đất nước)
Có
trò đùa chấm dứt bằng – sao hả?
Đó
là quả bom, nó bảo cha mày đây.
Giờ
thì cha mày đây
trong
phổi mày. Hãy nhìn mặt đất
sáng
lên – sau lúc đó.
Thậm
chí viết ra chữ cha
cũng
là tạc nên một phần của ngày
từ
trang bom sáng chói.
Đủ
ánh sáng để mà chết đuối
nhưng
chẳng bao giờ đủ để vào tận trong xương
&
ở lại. Đừng ở lại đây, cha nói, ơi con trai của ta
ngã
quỵ vì tên của những bông hoa. Đừng khóc
nữa.
Cho nên tôi chạy. Tôi chạy vào đêm
Đêm:
bóng tôi lớn dần lên
về
phía cha mình.
***
Someday
I’ll love Ocean Vuong
Ocean,
don’t be afraid.
The
end of the road is so far ahead
it
is already behind us.
Don’t
worry. Your father is only your father
until
one of you forgets.
Like
how the spine
won’t
remember its wings
no
matter how many times our knees
kiss
the pavement. Ocean,
are
you listening? The most beautiful part
of
your body is wherever
your
mother’s shadow falls.
Here’s
the house with childhood
whittled
down to a single red tripwire.
Don’t
worry. Just call it horizon
&
you’ll never reach it.
Here’s
today. Jump. I promise it’s not
a
lifeboat. Here’s the man
whose
arms are wide enough to gather
your
leaving. & here the moment,
just
after the lights go out, when you can still see
the
faint torch between his legs.
How
you use it again & again
to find your
own hands.
You
asked for a second chance
&
are given a mouth to empty into.
Don’t
be afraid, the gunfire
is
only the sound of people
trying
to live a little longer. Ocean. Ocean,
get
up. The most beautiful part
of your body
is
where it’s headed. & remember,
loneliness
is still time spent
with
the world. Here’s
the
room with everyone in it.
Your
dead friends passing
through
you like wind
through
a wind chime. Here’s a desk
with
the gimp leg & a brick
to
make it last. Yes, here’s a room
so
warm & blood-close,
I
swear, you will wake—
&
mistake these walls
for skin.
Rồi
có ngày ta sẽ yêu Ocean Vuong
Ocean,
đừng sợ.
Chỗ
cuối đường quá xa phía trước
nó
đã ở sau lưng.
Đừng
lo. Cha mày chỉ là cha mày
cho
đến khi một người trong nhà quên mất.
Giống
như cách mà xương sống
không
nhớ hai cánh tay
bất
kể bao lần đầu gối ta
hôn
đá lát mặt đường. Ocean,
mày
có nghe không? Phần đẹp nhất
của
thân thể mày là bất cứ chỗ nào
bóng
mẹ mày đổ xuống.
Đây
ngôi nhà với tuổi thơ
chỉ
còn là sợi dây giăng cho vấp ngã.
Đừng
lo. Chỉ cần gọi nó là chân trời
& mày
sẽ chẳng bao giờ đến được.
Hôm
nay đây. Hãy nhảy. Ta hứa đó không là
chiếc
xuồng cứu đắm. Đây người đàn ông
cánh
tay rộng mở đủ để thu gom
những
gì của mày còn xót lại. & đây là lúc
chỉ
cần sau khi đèn tắt, khi mày vẫn nhìn được
ngọn
đèn bấm lờ mờ giữa hai chân ông.
Mày
dùng nó thế nào lần nữa & lần nữa
để
tìm thấy hai bàn tay chính mình.
Mày
xin một cơ may nữa
&
được ban cho một cái miệng để trút hết vào.
Đừng
sợ, súng nổ
chỉ
là âm thanh của những người
tìm
cách sống thêm chút nữa. Ocean. Ocean,
hãy
đứng dậy. Phần đẹp nhất của thân thể mày
là
ở nơi nó hướng tới. & hãy nhớ,
nỗi
cô đơn vẫn là thời gian ta sống
với
thế gian. Đây
căn
phòng với mọi người trong đó.
Bè
bạn đã lìa đời đi ngang qua
xuyên
qua mày như ngọn gió
qua
chùm chuông gió. Đây chiếc bàn
với
cái chân què & một viên gạch
giữ
cho nó đứng. Phải, đây căn phòng
quá
ấm áp & máu mủ,
Ta
thề, mày sẽ tỉnh giấc –
&
nhầm những bức tường này
là
da người.
***
A
Little Closer to the Edge
Young
enough to believe nothing
will
change them, they step, hand-in-hand,
into
the bomb crater. The night full
of
black teeth. His faux Rolex, weeks
from
shattering against her cheek, now dims
like
a miniature moon behind her hair.
In
this version the snake is headless — stilled
like
a cord unraveled from the lovers’ ankles.
He
lifts her white cotton skirt, revealing
another
hour. His hand. His hands. The syllables
inside
them. O father, O foreshadow, press
into
her — as the field shreds
itself
with
cricket cries. Show me how ruin makes a home
out
of hip bones. O mother,
O
minute hand, teach me
how
to hold a man the way thirst
holds
water. Let every river envy
our
mouths. Let every kiss hit the body
like
a season. Where apples thunder
the
earth with red hooves. & I am your son.
Tới
gần giới hạn thêm chút nữa
Đủ
trẻ trung để không tin điều gì có thể
làm
cho mình thay đổi, họ bước đi, tay nắm tay,
vào
trong hố bom. Đêm đầy
những
chiếc răng đen nhọn. Chiếc Rolex dỏm của chàng, đã nhiều tuần lễ
vỡ
tan trên má nàng, giờ đây mờ sáng
như
mặt trăng nhỏ xíu sau mái tóc nàng.
Trong
phiên bản này con rắn mất đầu – bất động
giống
như sợi thừng tháo ra từ cổ chân hai người tình
Chàng
vén chiếc váy của nàng bằng vải trắng, phát giác ra
một
giờ khác. Bàn tay chàng. Hai bàn tay chàng. Những âm tiết
bên
trong bàn tay. Hỡi cha, hỡi điềm báo trước, hãy ép
vào
nàng – như cánh đồng tự xé nát mình
với
tiếng dế khóc than. Hãy cho con thấy làm thế nào sự hoang phế làm nên mái ấm
từ
những lóng xương hông. Hỡi mẹ,
Hỡi
chiếc kim chỉ phút, hãy dạy con
làm
sao hút một người đàn ông theo lối cơn khát kia
hút
nước. Hãy để mọi con sông thèm muốn
miệng
mình. Hãy để cho mọi cái hôn đập vào thân thể
như
mùa của đất trời. Nơi những trái táo rền vang
mặt
đất với móng guốc màu đỏ chói. & con là con của mẹ.
----------------------------
XEM THÊM :
Nhà
thơ 29 tuổi, Mỹ gốc Việt, được trao tặng giải thưởng cực kỳ cao quý của Anh Quốc: Giải TS Eliot
prize for poetry
(The
Guardian / Mon 15 Jan 2018 14.30 EST)
VIDEO :
Ocean Vuong talks about his work
Published
on Jan 4, 2018
Ocean
Vuong talks about his work and his collection 'Night Sky with Exit Wounds',
published by Cape Poetry and shortlisted for the 2017 T. S. Eliot Prize.
No comments:
Post a Comment