Tác giả: Lý Gia Trung[1]
Biên dịch: Nguyên Hải
Posted on 07/11/2014
Tháng 11 năm 1991, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt
Nam Đỗ Mười và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Việt Nam Võ Văn Kiệt chính thức thăm
Trung Quốc, lãnh đạo hai nước ra Thông cáo chung, tuyên bố thực hiện bình thường
hóa mối quan hệ Trung –Việt, từ đó kết thúc trạng thái đối lập trong mối quan hệ
giữa hai nước kéo dài tới 13 năm. Cần nói rằng để đạt được mục tiêu ấy, cả hai
bên đều đã có những cố gắng lớn, trong đó cuộc gặp Thành Đô tháng 9-1990 giữa
người lãnh đạo hai nước có ý nghĩa lịch sử quan trọng. Nó đánh dấu điểm ngoặt
trong mối quan hệ Trung-Việt, không những san bằng con đường bình thường hóa mối
quan hệ này mà còn có ảnh hưởng sâu sắc lâu dài tới sự tiếp tục phát triển mối
quan hệ hai nước.
Thay
đổi chính quyền, quan hệ Trung -Việt xuất hiện tia sáng ban mai
Năm 1975 sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ của Việt
Nam kết thúc, những người lãnh đạo Việt Nam hồi đó đã không kịp thời hàn gắn
các vết thương do chiến tranh mang lại, mà triệt để xa rời đường lối Hồ Chí
Minh, đối nội cưỡng chế thi hành cải tạo XHCN quá “tả”, đối ngoại dựa vào sự ủng
hộ của Liên Xô, ra sức đẩy mạnh chủ nghĩa bá quyền khu vực, điên cuồng chắp nối
lắp ghép “Liên bang Đông Dương”. Dưới sự dẫn dắt của đường lối sai lầm đó, Việt
Nam một mặt công khai chống Trung Quốc, một mặt ra sức khống chế Lào, thậm chí
phát động xâm lược vũ trang Campuchia. Những việc làm của họ đã đưa nền kinh tế
Việt Nam tiến gần tới miệng hố sụp đổ, hoàn cảnh quốc tế bị cô lập chưa từng thấy.
Tháng 7-1986, Tổng Bí thư ĐCSVN Lê Duẩn ốm chết.
Tháng 12 cùng năm, tại Đại hội VI ĐCSVN, Nguyễn Văn Linh được bầu làm Tổng Bí
thư Đảng. Trong thời kỳ Việt Nam kháng chiến chống Mỹ những năm 60, Nguyễn Văn
Linh là thành viên ban lãnh đạo Trung ương Cục Miền Nam ĐCSVN, từng nhiều lần
bí mật thăm Trung Quốc, có thái độ thành khẩn hữu hảo đối với Trung Quốc, rất
được Mao Chủ tịch và Thủ tướng Chu Ân Lai đánh giá cao, cho rằng ông là người
lãnh đạo kế tục rất có hy vọng của Việt Nam. Nhưng sau khi kháng chiến chống Mỹ
kết thúc, Nguyễn Văn Linh không tán thành chính sách đối nội đối ngoại sai lầm
của người lãnh đạo đương thời, vì thế ông từng mấy lần bị gạt bỏ. Sau khi lên
làm Tổng Bí thư ĐCSVN, Nguyễn Văn Linh khẩn trương uốn nắn toàn bộ cách làm sai
lầm của người tiền nhiệm, đề xuất khẩu hiệu Việt Nam cần phải “làm bạn với tất
cả các nước”. Ông cho rằng lúc đó Việt Nam có hai nhiệm vụ khẩn thiết nhất là rút
quân khỏi Campuchia và cải thiện quan hệ với Trung Quốc.
Thế nhưng Bộ Ngoại giao do Nguyễn Cơ Thạch, – một
thân tín của Tổng Bí thư tiền nhiệm, Ủy viên Bộ Chính trị ĐCSVN, Bộ trưởng Bộ
Ngoại giao nắm giữ – vẫn tiếp tục hành sự theo tư duy của Lê Duẩn, tìm đủ mọi
cách can nhiễu và ngăn cản sự bố trí chiến lược của Nguyễn Văn Linh. Là người
lãnh đạo mới lên nắm quyền, Nguyễn Văn Linh chưa có cơ sở vững chắc trong tầng
lớp quyết sách ở trung ương; một số ý tưởng của ông cũng chưa được nhiều người
lãnh đạo hiểu biết và ủng hộ. Trong tình hình đó, làm thế nào mới có thể thực
hiện được mục tiêu nói trên là một vấn đề hóc búa và đau đầu nhưng lại tất phải
giải quyết.
Cay-xỏn
Phôm-vi-hản thăm Trung Quốc ba lần xin gặp Đặng Tiểu
Bình thổ lộ điều bí mật
Tháng 10-1989, Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng
kiêm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Lào Cay-xỏn Phôm-vi-hản thăm Trung Quốc. Hồi ấy
tôi là Trưởng phòng Đông Dương, Vụ Châu Á Bộ Ngoại giao có tham gia công tác tiếp
đón. Theo kế hoạch đón tiếp được Trung ương duyệt thì Thủ tướng Lý Bằng sẽ chủ
trị hội đàm, Tổng Bí thư Giang Trạch Dân hội kiến và mở tiệc chiêu đãi loại thường
(nguyên văn tiện yến). Nhưng phía Lào tha thiết mong muốn đồng chí
Đặng Tiểu Bình có thể hội kiến Cay-xỏn Phôm-vi-hản. Phía Trung Quốc tỏ ý Đặng
Tiểu Bình tuổi đã cao, không thể gặp bất cứ khách nước ngoài nào, xin thông cảm.
Dù vậy, Cay-xỏn Phôm-vi-hản vẫn kiên trì yêu cầu gặp Đặng Tiểu Bình, tôi nhớ là
họ trước sau ba lần đề ra vấn đề này. Trong tình hình đó, qua nhiều lần nghiên
cứu, bàn bạc, cuối cùng thỏa thuận mời Đặng Tiểu Bình gặp ngắn gọn có tính nghi
lễ. Vì vậy Bộ Ngoại giao cũng không chuẩn bị đề cương chi tiết các điểm chính để
tham khảo khi trò chuyện.
Không ngờ hai vị lãnh đạo nói chuyện lâu tới 40
phút, hơn nữa đều nói về những vấn đề có tính thực chất rất quan trọng. Cay-xỏn
Phôm-vi-hản thành khẩn thừa nhận trong 10 năm qua mối quan hệ Lào với Trung Quốc
ở vào trạng thái không bình thường là do chịu “ảnh hưởng từ bên ngoài”, chuyến
thăm Trung Quốc lần này sẽ đánh dấu việc hoàn toàn bình thường hóa quan hệ hai
nước. Đồng thời Cay-xỏn Phôm-vi-hản còn chuyển lời hỏi thăm thân thiết của Tổng
Bí thư ĐCSVN Nguyễn Văn Linh tới Đặng Tiểu Bình, nói Việt Nam đã có nhận thức mới
đối với tình hình Trung Quốc, thái độ đối với Trung Quốc cũng có thay đổi, còn
nói Nguyễn Văn Linh hy vọng Trung Quốc có thể mời ông thăm Trung Quốc.
Đặng Tiểu Bình cũng mời Cay-xỏn Phôm-vi-hản chuyển hộ
lời hỏi thăm Nguyễn Văn Linh và nói:
Tôi quen đồng chí
Nguyễn Văn Linh từ lâu, tôi biết đồng chí ấy tư duy linh hoạt, rất có lý trí,
công tác rất đắc lực, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng đồng chí ấy. Tôi mong
muốn đồng chí Nguyễn Văn Linh quả quyết giải quyết dứt điểm vấn đề Campuchia.
Hiện nay tôi đã già, sắp nghỉ hưu, tôi hy vọng trước khi nghỉ hưu hoặc không
lâu sau khi tôi nghỉ hưu, vấn đề Campuchia sẽ có thể được giải quyết,
mối quan hệ Trung Quốc – Việt Nam khôi phục bình thường, như vậy một nỗi
băn khoăn (nguyên văn tâm
sự) của tôi sẽ được dẹp bỏ.
Đặng Tiểu Bình đặc biệt nhấn mạnh Việt Nam phải rút
sạch sành sanh quân đội ra khỏi Campuchia. Ông nhờ Cay-xỏn Phôm-vi-hản chuyển
những ý kiến đó tới Nguyễn Văn Linh. Ngoài ra Đặng Tiểu Bình còn nói một câu ý
vị sâu sắc : “Nguyễn Cơ Thạch, cái người này thích hoạt động lén lút.”
Lúc ấy tôi làm công tác ghi chép tại chỗ, cảm thấy câu này dường như buột miệng
nói ra, nhưng trọng lượng rất nặng. Theo tôi hiểu, câu nói ấy muốn bảo Nguyễn
Văn Linh rằng Trung Quốc đã mất niềm tin với Nguyễn Cơ Thạch, cho dù là giải
quyết vấn đề Campuchia hay thực hiện bình thường hóa mối quan hệ Trung – Việt đều
không thể hy vọng và dựa vào Nguyễn Cơ Thạch.
Nguyễn
Văn Linh tiếp Đại sứ Trung Quốc để tỏ ý hữu hảo
Cay-xỏn Phôm-vi-hản trên đường về nước có dừng lại
ngắn ngày ở Việt Nam, ông đã kịp thời và toàn diện chuyển tới Nguyễn Văn Linh lời
nhắn của Đặng Tiểu Bình. Nghe xong, Nguyễn Văn Linh rất coi trọng, càng có hiểu
biết thiết thân về “hoạt động lén lút” của Nguyễn Cơ Thạch. Ông hiểu rằng muốn
cải thiện quan hệ Việt –Trung trước hết phải giải quyết vấn đề Campuchia, mà giải
quyết vấn đề Campuchia như thế nào thì phải bàn với Trung Quốc. Ông còn ý thức
được rằng Đặng Tiểu Bình tuy đã gửi lời nhắn nhưng lại không đưa ra lời mời
mình thăm Trung Quốc. Trong tình hình đó làm cách nào để thực hiện thăm Trung
Quốc là vấn đề ông cần gấp rút giải quyết.
Ngày 5-6-1990, qua sự nỗ lực của nhiều bên, Tổng Bí
thư Nguyễn Văn Linh đã hội kiến Đại sứ Trung Quốc ở Việt Nam Trương Đức Duy tại
Nhà khách Trung ương ĐCSVN. Trước tiên Nguyễn Văn Linh nhờ Đại sứ Trương chuyển
lời hỏi thăm của ông tới các đồng chí lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình, Giang
Trạch Dân, Lý Bằng. Nguyễn Văn Linh nói, trong thời kỳ Việt Nam kháng chiến chống
Mỹ, ông từng nhiều lần đi Trung Quốc, đã gặp Mao Chủ tịch, Thủ tướng Chu Ân
Lai, các đồng chí Đặng Tiểu Bình v.v… Mao Chủ tịch, Thủ tướng Chu Ân Lai, đồng
chí Đặng Tiểu Bình là người cùng thế hệ với Hồ Chủ tịch; Nguyễn Văn Linh là học
trò của họ. Trong thời kỳ cách mạng và kháng chiến cũng như trong nhà tù của kẻ
địch, ông luôn luôn học tập và nghiên cứu các trước tác của Mao Chủ tịch bàn về
cách mạng dân tộc dân chủ, được lợi không ít. Trong thời kỳ Việt Nam chống
Pháp, chống Mỹ, Trung Quốc đã viện trợ to lớn cho Việt Nam về mọi mặt, cả đến gạo,
bánh quy nén, dưa chua, đều do Trung Quốc giúp. Hơn nữa Trung Quốc cũng giúp Việt
Nam rất nhiều về chiến lược và tư tưởng chỉ đạo, thí dụ Việt Nam làm chiến
tranh nhân dân là học tư tưởng chiến tranh nhân dân của Mao Chủ tịch rồi vận dụng
vào thực tiễn Việt Nam. Có thể nói nếu không có sự viện trợ của Trung Quốc thì
Việt Nam không thể đánh bại đế quốc Mỹ.
Nguyễn Văn Linh nói, sau khi kháng chiến chống Mỹ thắng
lợi, toàn quốc thống nhất, Việt Nam lẽ ra nên tập trung lực lượng xây dựng kinh
tế, nhưng đã xuất hiện tình hình khó khăn và phức tạp không ngờ tới, mười mấy
năm nay Việt Nam càng gian khổ hơn thời kỳ chống Mỹ, đời sống ngày càng khó
khăn, đặc biệt là mối quan hệ Việt –Trung xuất hiện khó khăn. Ông nói rằng Việt
Nam đã làm một số việc không tốt với Trung Quốc. Ông luôn chủ trương làm sai
thì phải sửa. Mong các đồng chí Trung Quốc thông cảm và bỏ qua những chuyện về
mặt này, chuyện đã qua rồi thì để nó qua đi thôi. Việc quan trọng hơn trước mắt
là làm tốt mối quan hệ giữa hai nước hiện nay và sau này.
Nguyễn Văn Linh nói tình hình quốc tế đang thay đổi
mạnh, tình thế ở Đông Âu diễn biến rất phức tạp, tình thế Liên Xô cũng rất
nghiêm trọng. Bọn đế quốc dốc sức can thiệp, ra sức làm diễn biến hòa bình, mơ
tưởng một lần tiêu diệt chủ nghĩa xã hội. Trước kia mọi người nói Liên Xô là
thành trì của hòa bình thế giới, nhưng hiện nay thành trì này đang lung lay.
Trung Quốc là một nước lớn, Đảng Trung Quốc là một đảng lớn, lại kiên định đi
con đường XHCN. Trong tình hình hiện nay, Trung Quốc có địa vị và tác dụng đặc
biệt quan trọng. Chúng tôi cần Trung Quốc giơ ngọn cờ XHCN. Hai nước Việt Nam –
Trung Quốc là láng giềng XHCN. Việt Nam là nước nhỏ, Đảng Việt Nam là đảng nhỏ,
rất cần có sự ủng hộ và giúp đỡ của một nước lớn, đảng lớn như Trung Quốc. Nguyễn
Văn Linh nói đây là lời thực lòng của ông.
Nguyễn Văn Linh nói, vấn đề Campuchia dù thế nào
cũng phải giải quyết một cách hòa bình, Campuchia trong tương lai không nên
thân phương Tây, cũng không được để phương Tây và Liên Hợp Quốc can thiệp quá
sâu. Bởi vậy hai phía Việt Nam – Trung Quốc có thể hợp tác với nhau, từ bên
trong thúc đẩy Pol Pot, Ieng Sary hòa giải với Heng Samrin, Hun Sen, đối ngoại
vẫn có thể theo con đường thương lượng giữa các bên hiện nay. Ý tưởng gạt bỏ
Khmer Đỏ là không thực tế.
Nguyễn Văn Linh tỏ ý ông rất muốn gặp mặt các đồng
chí lãnh đạo Trung Quốc cao nhất để trao đổi ý kiến một cách thấu triệt, như
anh em với nhau, có thể không câu nệ nghi lễ ngoại giao. Ông nói, kinh nghiệm lịch
sử cho thấy người lãnh đạo cao nhất hai nước trực tiếp nói chuyện với nhau thì
dễ hiểu biết thông cảm lẫn nhau và đạt được nhất trí, cũng có thể giải quyết được
nhiều vấn đề quan trọng. Nguyễn Văn Linh còn nói, ông đã nhiều tuổi, muốn trước
khi nghỉ hưu có thể bàn bạc cùng với người lãnh đạo Trung Quốc giải quyết xong
dứt điểm vấn đề Campuchia và khôi phục quan hệ Việt –Trung.
Khi hội kiến, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch
cũng có mặt, nhưng nội dung nói chuyện hoàn toàn khác với luận điệu cũ rích chống
Trung Quốc của Nguyễn Cơ Thạch. [Tôi] đoán rằng việc bố trí Nguyễn Cơ Thạch dự
hội kiến rất có thể có dụng ý là để ông ta mặt đối mặt nghe xem rốt cuộc Tổng
Bí thư nói gì, cũng có thể lúc ấy [Tổng Bí thư] còn có chút hy vọng với ông ta,
dành cho ông ta cơ hội thay đổi cách làm việc. Dĩ nhiên cũng chính là do Nguyễn
Cơ Thạch có mặt nên Nguyễn Văn Linh chưa nói sâu sắc, thấu triệt hơn.
Sau khi kết thúc cuộc hội kiến, Đại sứ Trương lập tức
báo cáo cho bên nhà biết chi tiết nội dung cuộc nói chuyện của Nguyễn Văn Linh
và thỉnh thị trong nước có chỉ thị gì. Bên nhà nghiên cứu kỹ rồi nhanh chóng trả
lời rằng hãy cứ yêu cầu Việt Nam rút nhanh quân đội ra khỏi Campuchia và giải
quyết ổn thỏa vấn đề liên hợp hai bên đối lập ở Campuchia sau khi rút quân, tức
chính quyền Phnom Penh với ba phái lực lượng chống đối, sau đó sẽ từng bước thu
xếp suôn sẻ cuộc gặp cấp cao giữa nhà lãnh đạo hai nước. Trong tình hình đó,
làm cách nào để phá vỡ thế bí, thực hiện cuộc gặp với lãnh đạo Trung Quốc là vấn
đề đòi hỏi Nguyễn Văn Linh suy nghĩ rất lung.
Một
nhân vật bí ẩn xuất hiện ở Sứ quán cho xem mật thư
Sáng ngày 16-8-1990, một cán bộ họ Hoàng của Viện
Khoa học xã hội Việt Nam đến trước cổng Đại sứ quán Trung Quốc. Ông nói với
nhân viên tiếp đón của Sứ quán là có việc cần gặp Đại sứ Trương. Đại sứ đã tiếp
ông này tại phòng khách Sứ quán. Vì Đại sứ Trương thạo tiếng Việt nên hai người
nói chuyện không cần phiên dịch. Hoàng nói nhà ông ở gần nhà Tổng Bí thư Nguyễn
Văn Linh, tối ngày 13/8 Tổng Bí thư cho xe đón ông đến nhà nói chuyện một giờ đồng
hồ. Tổng Bí thư nói ông vốn dĩ muốn một lần nữa hẹn gặp Đại sứ Trương nhưng Bộ
Ngoại giao ngăn cản, nói là không cần thiết. Vì vậy Tổng Bí thư nhờ Hoàng nhắn
miệng tới Đại sứ Trương.
Nói đoạn, Hoàng lấy từ túi áo ra một mảnh giấy viết
thư gập lại rất nhỏ và giải thích đây là những điều ông ghi lại lời của Tổng Bí
thư, đã được Tổng Bí thư soát lại không có gì sai. Trong đó có đoạn nói :
“Tháng 10 năm ngoái, đồng chí Cay-xỏn chuyển tới tôi lời hỏi thăm của đồng
chí Đặng Tiểu Bình và lời nhắn miệng nói đồng chí hy vọng trong những năm còn sống
được thấy quan hệ Trung Quốc – Việt Nam bình thường hóa, tôi rất hoan nghênh những
điều đó. Cũng vậy, tôi tha thiết mong muốn trong nhiệm kỳ tôi chủ trì Trung
ương ĐCSVN khóa VI có thể khôi phục quan hệ Việt Nam – Trung Quốc để
từ Đại hội VII sắp họp sẽ bắt đầu một giai đoạn mới trong quan hệ giữa hai nước.
Làm được việc này tôi mới xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân Việt Nam và đảng
viên ĐCSVN dành cho tôi.”
“Sở dĩ vấn đề
Campuchia – trở ngại ấy
cãi nhau mãi chưa thể giải quyết là do Nguyễn Cơ Thạch luôn luôn làm chệch hướng
việc này. Tôi cho rằng hiện nay người lãnh đạo hai nước cần phải bàn bạc trực
tiếp và đi sâu, nhằm thanh toán hết mọi hiểu lầm và loại bỏ sự can thiệp của Bộ
Ngoại giao Việt Nam. Tôi tin rằng những người cộng sản chân chính của hai
nước đều xuất phát từ hy vọng tha thiết bảo vệ CNXH và khôi phục tình hữu nghị
trong sáng chân thành giữa hai nước để tiến hành gặp gỡ, vấn đề Campuchia nhất
định có thể nhanh chóng được giải quyết. Nếu các đồng chí Trung Quốc
cũng có quan điểm như vậy thì đề nghị gửi lời mời nội bộ, tôi sẽ lập tức bí mật
đi Trung Quốc.”
“Để việc thảo luận tiến hành được chắc chắn tin cậy, để sau khi về nước
tôi có thể thuyết phục có hiệu quả tập thể Ban Chấp hành trung ương
và Bộ Chính trị ĐCSVN, tốt nhất nên có hai đồng chí Đỗ Mười, Phạm Văn Đồng cùng
tôi đi Trung Quốc.”
“Điểm xuất phát tôi yêu cầu đi thăm Trung Quốc nội bộ là để đích thân thâm
nhập nghe ý kiến của các đồng chí Giang Trạch Dân, Đặng Tiểu Bình, Lý Bằng,
cũng là để các đồng chí lãnh đạo Trung Quốc đích thân thâm nhập hiểu rõ cá nhân
tôi. Hai bên cùng nhau thành khẩn tìm ra phương án giải quyết tốt nhất một loạt
vấn đề, trước hết là vấn đề Campuchia. Trước mắt tôi có khó khăn nhất định
nhưng tôi có niềm tin.”
“Nếu được các đồng chí Trung Quốc ủng hộ và giúp đỡ, tôi sẽ đi theo đường
lối của Hồ Chủ tịch, thuận lợi tiến chắc tới mục tiêu trên phương diện xây dựng
tình hữu nghị Việt-Trung tốt đẹp, bảo vệ CNXH và lợi ích cách mạng chung.”
Đỗ Mười mà Nguyễn Văn Linh nhắc tới là Chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng (Thủ tướng) Việt Nam, Phạm Văn Đồng là cựu Thủ tướng Việt Nam, bấy
giờ làm Cố vấn Trung ương Đảng.
Hoàng giải thích, ông hiểu ý của Tổng Bí thư là: do
Ngoại trưởng Nguyễn Cơ Thạch ngấm ngầm gây bế tắc, tiến trình Việt Nam – Trung
Quốc giải quyết vấn đề Campuchia và khôi phục quan hệ hai nước bị cản trở, bởi
thế Tổng Bí thư muốn đi vòng qua Nguyễn Cơ Thạch và Bộ Ngoại giao do ông ấy nắm,
lãnh đạo cao nhất hai nước trực tiếp gặp nhau, sau khi bàn bạc quyết định vấn đề
rồi có thể ra lệnh cho Bộ Ngoại giao quán triệt chấp hành.
Tiễn đưa Hoàng xong, việc đầu tiên Đại sứ Trương vội
làm là lập tức báo cáo trong nước biết các ý kiến Nguyễn Văn Linh nhờ Hoàng
chuyển giúp. Nhưng đồng thời [Đại sứ] cần xem xét một vấn đề là Đại Sứ quán có
nên đề xuất với trong nước quan điểm và kiến nghị của mình hay không. Chỗ khó
là bên nhà vừa mới trả lời rõ ràng yêu cầu đi thăm nội bộ Trung Quốc do Nguyễn
Văn Linh đề ra hôm mồng 5 tháng 6, tức đòi phía Việt Nam trước tiên phải giải
quyết vấn đề rút quân khỏi Campuchia và xúc tiến việc thành lập sự liên hợp hai
bên đối lập ở Campuchia, rồi mới thu xếp cuộc gặp người lãnh đạo hai nước.
Trong tình hình này, nếu lặp lại ý kiến của bên nhà thì coi như không nêu ra kiến
nghị nữa; nhưng nếu đưa ra kiến nghị khác với ý kiến bên nhà thì liệu có bị hiểu
nhầm là chủ trương ngược lại với trong nước chăng?
Vì việc đó, chiều hôm ấy khi vừa bắt đầu giờ làm việc,
Đại sứ Trương gọi tôi và hai Bí thư thứ nhất cùng bàn bạc. Qua thảo luận, Đại sứ
Trương và chúng tôi nhất trí cho rằng chức trách của Đại Sứ quán là đứng gác
cho trong nước, làm tốt nhiệm vụ tham mưu. Phúc đáp lần trước của trong nước rõ
ràng là đúng, nhưng hiện giờ xuất hiện tình hình mới, Nguyễn Văn Linh quyết kế
đi vòng qua Nguyễn Cơ Thạch để tiến hành bàn bạc chân thành có tính thực chất với
người lãnh đạo nước ta; vì vậy Đại Sứ quán nên căn cứ tình hình mới, mạnh dạn
nêu ra kiến nghị mới. Thế là Sứ quán trịnh trọng kiến nghị bên nhà tích cực xem
xét việc Nguyễn Văn Linh một lần nữa nêu yêu cầu thăm Trung Quốc nội bộ.
Đại
sứ Trương thi hành diệu kế đến thăm Bộ Quốc phòng
Đêm 19 tháng 8, Sứ quán nhận được trả lời của trong
nước. Bên nhà chỉ thị Đại sứ Trương tìm cách tránh Bộ Ngoại giao Việt Nam, gặp
người tin cậy ở bên cạnh Nguyễn Văn Linh đề xuất Đại sứ muốn sớm gặp riêng Tổng
Bí thư để trực diện tìm hiểu ý đồ thật sự của Tổng Bí thư; có kết quả gì lập tức
báo cáo trong nước. Không còn nghi ngờ gì nữa, đối với Đại sứ, đây là nhiệm vụ
chính trị quan trọng hàng đầu và vượt trên tất cả mọi nhiệm vụ khác, nhưng chẳng
nói cũng rõ mức độ khó khăn của công việc này.
8 giờ sáng ngày 20, Đại sứ Trương triệu tập cuộc họp
mở rộng Đảng ủy Sứ quán nghiên cứu cách thực hiện chỉ thị của trong nước, nhưng
chẳng ai đề ra được kế sách hay nào. Mọi người đều rõ, trong suốt những năm 80,
Việt Nam luôn luôn coi Trung Quốc là “kẻ địch trực tiếp nhất, nguy hiểm nhất”,
các phương tiện truyền thông như báo chí, đài phát thanh truyền hình đều phát
đi những nội dung chống Trung Quốc; trong các buổi chiêu đãi và mọi nghi thức
ngoại giao, bất cứ quan chức Việt Nam nào cũng không dám nói chuyện với quan chức
ngoại giao Trung Quốc. Trong tình hình như vậy, chưa nói việc chẳng có cách nào
tìm gặp được người tin cậy ở bên Nguyễn Văn Linh mà ngay cả chuyện ai là người
tin cậy ở bên Tổng Bí thư, cũng không ai biết.
Trong tình hình tìm không ra manh mối nào, mọi người
không hẹn mà cùng nhớ tới một chuyện. Đó là ngày 6 tháng 6, tức sau hôm Nguyễn
Văn Linh gặp Đại sứ Trương, Đại tướng Lê Đức Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng
Quốc phòng Việt Nam có gặp riêng và mời cơm Đại sứ Trương. Ngoài việc giải
thích thêm tinh thần câu chuyện Nguyễn Văn Linh nói hôm mồng 5 ra, Lê Đức Anh
còn nói không ít những lời hữu nghị với Trung Quốc. Thế là Đại sứ Trương quyết
định thử dùng kênh thông qua Bộ Quốc phòng và Lê Đức Anh xem sao; ông chỉ thị
Tùy viên quân sự Sứ quán là Thượng tá Triệu Nhuệ lập tức hành động.
Quả nhiên Đại tướng Lê Đức Anh rất vui lòng gặp Đại
sứ Trương. Tám giờ sáng ngày 21, Đại sứ Trương đi một chiếc xe con không cắm quốc
kỳ đến Bộ Quốc phòng Việt Nam. Lê Đức Anh thân mật bắt tay, ôm vai Đại sứ
Trương và nói Đại sứ muốn gặp ông lúc nào ông đều hoan nghênh cả. Đại sứ Trương
đi thẳng ngay vào vấn đề, tóm tắt kể lại một lượt việc hôm trước Hoàng Nhật Tân
chuyển tới Đại sứ những lời của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, ngỏ ý bản thân Đại
sứ rất muốn trực diện nghe ý kiến của Tổng Bí thư, hy vọng Lê Đức Anh liên hệ
giúp. Lê tỏ ý sẽ lập tức làm ngay việc này.
Chiều hôm ấy Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Quốc phòng
Việt Nam Vũ Xuân Vinh khẩn cấp hẹn gặp Tùy viên quân sự Sứ quán Trung Quốc Triệu
Nhuệ và báo cho biết: Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh sẽ hội kiến Đại sứ
Trương vào 7 giờ 30 tối ngày 22 tại Nhà khách Bộ Quốc phòng, hai bên đều không
mang theo phiên dịch viên, kiến nghị Đại sứ Trương đi xe khác, không cắm quốc kỳ.
Vũ còn nói việc này chỉ có ông và Trưởng phòng Vũ Tần của Cục Đối ngoại Bộ Quốc
phòng Việt Nam biết, những người khác đều không biết. Sau khi về Sứ quán, Tùy
viên Triệu lập tức báo cáo Đại sứ Trương.
Có những sự việc không hẹn mà gặp nhau. Vợ chồng Đại
sứ Trương vốn dĩ đã ấn định 6 giờ 30 tối ngày 22 mời cơm vợ chồng Đại sứ
Malaysia, trước đó đã gửi thiếp mời. Để không thất lễ mà lại có thể bảo đảm
đúng giờ đi gặp Nguyễn Văn Linh, Đại sứ quyết định giả vờ ốm, để tôi và phu
nhân Đại sứ tiếp khách dùng cơm. Tối hôm ấy vợ chồng Đại sứ Malaysia đúng giờ đến
Đại Sứ quán. Sau khi vào phòng khách, họ thấy Đại sứ Trương vẻ thiểu não đang
ngồi trên ghế được người phiên dịch và nhân viên tiếp tân dìu đứng dậy, mệt nhọc
nói : “Xin chào Đại sứ và phu nhân. Rất xin lỗi các ngài là cái bệnh
Meniere[2] của tôi lại tái phát, làm cho tôi bị
nhức đầu buồn nôn, vì thế tôi chỉ có thể tiếp các ngài được một lúc thôi ạ. Ông
Lý, Tham tán Chính trị của Đại Sứ quán và phu nhân của tôi sẽ tiếp ngài Đại sứ
và phu nhân dùng cơm.” Nghe nói vậy, Đại sứ Malaysia rất cảm động, ông
nói : “Ngài Đại sứ đang đau ốm mà vẫn ra đón khách, chúng tôi thật không
phải với ngài. Xin mời Đại sứ về nghỉ ngơi, chúc ngài sớm bình phục.” Nói đoạn,
ông thân chinh dìu Đại sứ Trương đứng dậy, hai người bắt tay tạm biệt. Vừa ra
khỏi phòng khách, Đại sứ Trương rảo bước đi tới chiếc xe đang chờ sẵn trong
sân. Chiếc Toyota màu đen phóng ngay tới Bộ Quốc phòng Việt Nam.
Nguyễn
Văn Linh bí mật gặp Đại sứ Trương
Khi gặp Đại sứ Trương, trước tiên Nguyễn Văn Linh khẳng
định ông đã nhờ Hoàng Nhật Tân là con trai Hoàng Văn Hoan chuyển lời nhắn tới Đại
sứ Trương, nội dung cũng chính xác không có gì sai cả. Nguyễn Văn Linh nói bản
thân ông trước nay đều cho rằng Việt Nam nên giữ quan hệ tốt với Trung Quốc.
Năm 1976, tại Đại hội IV ĐCSVN, vì không đồng ý với một số biện pháp làm xấu mối
quan hệ Việt Nam – Trung Quốc của chính quyền hồi ấy mà ông bị lên án
là “hữu khuynh”. Năm 1982 tại Đại hội V ĐCSVN lại vì ông chủ trương trong
giai đoạn hiện nay Việt Nam nên cho phép đồng thời tồn tại nhiều thành phần
kinh tế và không đồng ý với chính sách chống Trung Quốc mà bị chèn ép ra khỏi Bộ
Chính trị. Hồi ấy ông rất khó hiểu tại sao lại áp dụng thái độ như vậy với
Trung Quốc. Nếu Bác Hồ còn thì nhất định sẽ không xuất hiện những chuyện kỳ quặc
như thế. Nguyễn Văn Linh còn nói, chính sách của Việt Nam đối với Hoa kiều và
người Hoa cũng sai lầm. Hoa kiều và người Hoa có đóng góp quý giá cho cách mạng
Việt Nam, sau khi chiến thắng, Việt Nam lại kỳ thị họ, xua đuổi họ, thật là
không có tình có lý.
Nguyễn Văn Linh nói, năm 1986, sau khi nhận nhiệm vụ
Tổng Bí thư ĐCSVN ông quyết tâm vượt qua mọi sức cản, từng bước uốn nắn các sai
lầm trước đây, khôi phục mối quan hệ hữu nghị với Trung Quốc. Trước hết là thuyết
phục Trung ương ĐCSVN kiến nghị Quốc hội xóa bỏ các nội dung có liên quan chống
Trung Quốc viết trong Hiến pháp. Tiếp đó lại làm các công việc trên nhiều mặt,
cuối cùng ra được quyết định rút quân khỏi Campuchia. Nguyễn Văn Linh nói,
trong tình hình quốc tế hiện nay, đối với Việt Nam, việc xây dựng, phát triển
tình đoàn kết hữu nghị và quan hệ hợp tác với Trung Quốc, trung tâm XHCN kiên
cường này, rõ ràng là một nhiệm vụ càng quan trọng và bức thiết. Bởi vậy, ông
có một nguyện vọng lớn nhất là thực hiện được việc bình thường hóa mối quan hệ
Việt Nam – Trung Quốc vào trước Đại hội VII ĐCSVN năm 1991. Đây sẽ là một việc
lớn làm phấn chấn lòng người đối với toàn đảng và toàn dân Việt Nam.
Về vấn đề Campuchia, Nguyễn Văn Linh nói ông hiểu rõ
tính chất quan trọng và bức thiết của việc giải quyết vấn đề này. Lẽ ra hai bên
Việt Nam và Trung Quốc thông qua con đường ngoại giao để bàn bạc giải quyết vấn
đề này là tốt nhất và suôn sẻ nhất. Nhưng do Nguyễn Cơ Thạch và Bộ Ngoại giao
do ông ta nắm có ý đồ gây rối, hiện nay con đường này rất khó đi. Vì vậy ông
nghĩ bản thân ông phải đi Bắc Kinh trực tiếp hội đàm với Tổng Bí thư Giang Trạch
Dân, Thủ tướng Lý Bằng, cùng bàn bạc phương án giải quyết tốt nhất. Nguyễn Văn
Linh nói, trên vấn đề Campuchia, Nguyễn Cơ Thạch có quan điểm không nhất trí với
phần lớn các Ủy viên Bộ Chính trị, ông ta luôn luôn làm sai lệch công việc.
Nguyễn Văn Linh còn nói, những cuộc gặp cá nhân như cuộc gặp Đại sứ Trương hôm
nay không nên quá nhiều. Nếu Tổng Bí thư Giang Trạch Dân, Thủ tướng Lý Bằng mời
ông và Đỗ Mười, Phạm Văn Đồng đi Trung Quốc thì đề nghị Đại sứ Trương trực tiếp
đề xuất với Bộ Ngoại giao Việt Nam ý định đồng thời gặp Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười,
và Chủ tịch Nhà nước Võ Chí Công, trực diện chuyển ý kiến của người lãnh đạo
Trung Quốc, làm như vậy sẽ ổn thỏa hơn.
Đại sứ Trương cảm ơn Nguyễn Văn Linh đã tiếp và tỏ ý
sẽ lập tức báo cáo trong nước biết nội dung cuộc nói chuyện của ông.
Gặp
gỡ bí mật Thành Đô
Chiều 28 tháng 8 năm 1990, Sứ quán nhận được chỉ thị
của trong nước, đề nghị Đại sứ Trương chuyển lời tới Nguyễn Văn Linh: Tổng Bí
thư Giang Trạch Dân và Thủ tướng Lý Bằng hoan nghênh Tổng Bí thư Nguyễn Văn
Linh và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười tiến hành thăm nội bộ Trung Quốc từ
ngày 3 đến ngày 4 tháng 9, cũng hoan nghênh Cố vấn Trung ương ĐCSVN Phạm Văn Đồng
đồng thời cùng đi. Hiện nay thời cơ giải quyết chính trị vấn đề Campuchia đã
chín muồi, hai phía Trung Quốc – Việt Nam cần cùng nhau cố gắng xúc tiến giải
quyết thật nhanh vấn đề này và sớm thực hiện bình thường hóa quan hệ Trung – Việt.
Do Á Vận Hội sắp sửa tiến hành tại Bắc Kinh, vì để tiện giữ bí mật, địa điểm hội
đàm sẽ thu xếp tại Thành Đô, Tứ Xuyên.
Lãnh đạo hai nước tại Thành Đô
Đại sứ Trương Đức Duy lập tức họp hội nghị mở rộng Đảng
ủy Sứ quán nghiên cứu tìm cách nhanh chóng nhất chuyển thông tin quan trọng của
trong nước tới Nguyễn Văn Linh. Nhờ đã có kinh nghiệm lần trước nên lần này mọi
người ít nhiều đã có chút vững tâm, quyết định vẫn cứ để Tùy viên quân sự Triệu
Nhuệ liên hệ với Bộ Quốc phòng Việt Nam. Thế là 8 giờ sáng ngày 29, một lần nữa
Đại sứ Trương gặp Lê Đức Anh, đề nghị ông giúp đỡ thu xếp để Đại sứ Trương trực
tiếp báo cáo Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh biết thông tin quan trọng đến từ Bắc
Kinh.
Một tiếng đồng hồ sau, Trưởng phòng Vũ Tần thuộc Cục
Đối ngoại Bộ Quốc phòng Việt Nam hẹn gặp Tùy viên quân sự Triệu Nhuệ, chuyển đạt
lời nhắn miệng của Lê Đức Anh nói Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh ấn định 4 giờ chiều
hôm ấy sẽ cùng Chủ tịch Đỗ Mười tiếp Đại sứ Trương. Để thể hiện cuộc hội kiến
này được liên hệ qua kênh chính thức, Tổng Bí thư kiến nghị Đại sứ quán Trung
Quốc chính thức nêu yêu cầu với Ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN, nói rằng Đại sứ
Trương có việc khẩn cấp hy vọng được hội kiến Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và
các đồng chí lãnh đạo Việt Nam khác trong cùng ngày. Căn cứ theo sự gợi ý của
Nguyễn Văn Linh, 1 giờ chiều hôm đó Đại sứ Trương đến gặp Phó Trưởng ban Đối
ngoại Trung ương ĐCSVN Trịnh Ngọc Thái nêu ra yêu cầu nói trên.
Qua sự bố trí của Ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN, 4
giờ chiều Nguyễn Văn Linh và Đỗ Mười hội kiến Đại sứ Trương tại Phòng khách
Trung ương ĐCSVN. Đại sứ Trương chuyển tới Nguyễn và Đỗ ý kiến của Tổng Bí thư
Giang Trạch Dân và Thủ tướng Lý Bằng mời hai đồng chí thăm Trung Quốc nội bộ.
Nguyễn và Đỗ đều rất vui mừng nhận lời mời, đồng ý với thời gian và địa điểm cuộc
gặp do phía Trung Quốc đề xuất và nói sẽ lập tức báo cáo Bộ Chính trị Trung
ương ĐCSVN, nhanh chóng xác định danh sách nhân viên đi theo và bắt tay làm
công tác chuẩn bị. Nguyễn Văn Linh còn nói, nếu tình hình sức khỏe cho phép thì
đồng chí Phạm Văn Đồng cũng sẽ nhất định nhận lời mời cùng đi. Sau khi về Sứ
quán, Đại sứ Trương lập tức báo cáo trong nước biết tình hình cuộc gặp chiều
nay.
Ngày 30, trong nước thông báo cho Sứ quán biết thu xếp
lịch trình đại thể của lần gặp gỡ này, đó là: sáng ngày 3 tháng 9, chuyên cơ Việt
Nam rời Hà Nội, 1 giờ trưa đến Thành Đô, buổi chiều lãnh đạo hai bên hội đàm,
buổi tối phía Trung Quốc mở tiệc chiêu đãi. Sáng ngày 4 tháng 9 tiếp tục hội
đàm, buổi chiều chuyên cơ Việt Nam rời Thành Đô về nước. Sau khi thỉnh thị và
được trong nước đồng ý, Đại sứ Trương sẽ cùng đáp chuyến chuyên cơ Việt Nam đi
Thành Đô và tham gia hội đàm.
Sáng ngày 3, tôi đi xe của Đại sứ Trương đến sân bay
quốc tế Nội Bài Hà Nội, vừa để tiễn Đại sứ Trương vừa cũng là để tiễn đoàn Nguyễn
Văn Linh. Phía Việt Nam tất cả có 15 người đi chuyến này, ngoài Nguyễn Văn
Linh, Đỗ Mười và Phạm Văn Đồng ra, các nhân viên chủ yếu cùng đi còn có Chánh
Văn phòng Trung ương ĐCSVN Hồng Hà (Ủy viên Trung ương Đảng), Trưởng Ban Đối
ngoại Trung ương ĐCSVN Hoàng Bích Sơn (Uỷ viên Trung ương Đảng), Thứ trưởng thứ
nhất Bộ Ngoại giao Đinh Nho Liêm (Uỷ viên Trung ương Đảng), còn lại là các nhân
viên công tác. Khi xe của Đại sứ Trương tới gần sân bay thì thấy một xe con kiểu
bình thường màu đen chạy sau xe chúng tôi, ngoảnh lại nhìn, vì xe không treo
màn cửa nên có thể thấy rõ người ngồi bên trong là Nguyễn Văn Linh, bên cạnh
người lái xe có một cán bộ bảo vệ. Có thể thấy Nguyễn Văn Linh vẫn giữ tác
phong giản dị như thế của Hồ Chí Minh. Xe chúng tôi lập tức chạy chậm lại nhường
đường cho xe Nguyễn Văn Linh. Tại sân bay không làm bất kỳ nghi lễ tiễn đưa
nào, đoàn Nguyễn Văn Linh và Đại sứ Trương lên máy bay xong, chuyên cơ liền cất
cánh.
Sau khi từ Thành Đô trở về, Đại sứ Trương cho chúng
tôi biết cuộc gặp lãnh đạo hai nước chủ yếu thảo luận cách giải quyết chính trị
vấn đề Campuchia và khôi phục quan hệ bình thường Trung Quốc – Việt Nam. Về vấn
đề Campuchia, hai bên chú trọng bàn về thành viên Ủy ban Tối cao cơ quan quyền
lực lâm thời Campuchia [SNC], tức phương án phân phối quyền lực sau khi Việt
Nam rút quân. Phía Trung Quốc đề xuất Ủy ban này gồm 13 thành viên, ngoài
Sihanouk làm Chủ tịch ra, chính quyền Phnompenh cử 6 đại biểu, phía lực lượng
chống đối gồm ba phái Campuchia Dân chủ (tức Khmer Đỏ), Ranaridh và Son Sann mỗi
phái 2 đại biểu, tổng cộng 6 đại biểu. Nguyễn Văn Linh tỏ ý có thể tiếp thu
phương án này của phía Trung Quốc; Đỗ Mười cho rằng bản thân Sihanouk cũng thuộc
lực lượng chống đối, như vậy tỷ lệ hai bên là 6 so với 7, phía lực lượng chống
đối nhiều hơn 1 ghế, dự đoán phía chính quyền Phnom Penh khó tiếp thu phương án
này; Phạm Văn Đồng thì nói phương án của phía Trung Quốc đã không công bằng lại
cũng không hợp lý. Cuối cùng phía Việt Nam đồng ý dựa vào phương án của phía
Trung Quốc để làm công tác thuyết phục phía Phnom Penh.
Về mối quan hệ Trung Quốc – Việt Nam, hai bên đều có
thái độ nhìn về phía trước, không rà lại các món nợ cũ. Lãnh đạo hai nước đều đồng
ý dựa theo tinh thần “Kết thúc quá khứ, mở ra tương lai” viết một
chương mới trong mối quan hệ Trung – Việt. Khi kết thúc cuộc gặp, lãnh đạo hai
nước đã ký kết “Biên bản Hội đàm”. Tổng Bí thư Giang Trạch Dân còn ý vị sâu xa
trích dẫn hai câu thơ của Giang Vĩnh, nhà thơ đời Thanh: “Độ tận kiếp ba
huynh đệ tại, tương kiến nhất tiếu mẫn ân cừu [tạm dịch : Qua
kiếp nạn, anh em còn đó. Gặp nhau cười, hết sạch ơn thù]”. Tối hôm ấy Nguyễn
Văn Linh xúc động viết bốn câu thơ: “Huynh đệ chi giao số đại truyền, oán hận
khoảnh khắc hóa vân yên, tái tương phùng thời tiếu nhan khai, thiên tải tình
nghị hựu trùng kiến.”[3]
Để bảo đảm cuộc gặp thành công, Tỉnh ủy Tứ Xuyên và
Văn phòng Đối ngoại đã làm rất nhiều công việc tổ chức và chuẩn bị. Nghe nói họ
đã phải đưa đi nơi khác tất cả các khách trọ ở nhà khách Kim Ngưu, để dành nơi
này đón các vị khách Việt Nam ở trong hai ngày hội đàm. Đồng thời hai bên Trung
Quốc – Việt Nam thương lượng giữ bí mật về cuộc hội đàm này, không phát bất cứ
tin tức nào ra bên ngoài.
16
chữ vàng của mối quan hệ Trung Quốc –Việt Nam
Một năm sau cuộc gặp Thành Đô, tháng 11 năm 1991,
tân Tổng Bí thư ĐCSVN Đỗ Mười và tân Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt
thăm Trung Quốc. Lãnh đạo hai nước ra Thông cáo chung, tuyên bố thực hiện bình
thường hóa quan hệ Trung Quốc – Việt Nam.
Tháng 2-1999 lãnh đạo Trung Quốc – Việt Nam ra
“Tuyên bố chung” xác định bộ khung phát triển mối quan hệ hai nước trong thế kỷ
mới, nói tóm tắt là 16 chữ “Ổn định lâu dài, hướng tới tương lai, láng
giềng hữu nghị, hợp tác toàn diện”. Các quan chức và học giả Việt Nam nói
đây là “16 chữ vàng”.
Tháng 7 và tháng 11 năm 2005, lãnh đạo cấp cao hai
nước Trung Quốc – Việt Nam đi thăm lẫn nhau, làm phong phú hơn nữa nội hàm của
“16 chữ”, không ngừng nâng cao mối quan hệ láng giềng hữu hảo và hợp tác toàn
diện lên mức độ mới, khiến cho hai quốc gia và nhân dân hai nước mãi mãi làm
láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt, đánh dấu mối quan hệ ngoại
giao hữu hảo Trung Quốc – Việt Nam được đẩy lên một chặng đường mới.
Nguồn: Tạp chí Trung Quốc 《党史纵横》(Đảng sử tung hoành)[4] bản điện tử ngày 26-8-2014. Một bản
của bài viết có đăng trên mạng China.com.
—————
[1] Tác giả bài viết này có lẽ
là Lý Gia Trung, từng 4 lần làm việc ở Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam, lần
cuối cùng làm Đại sứ. Lý học tiếng Pháp tại Trung Quốc, tiếng Việt tại ĐH Tổng
hợp Hà Nội, là tác giả sách Hồ Chí Minh, một cuộc đời huyền thoại xuất
bản năm 2011 ở Trung Quốc (ND).
[3] Chúng tôi đoán ông Nguyễn
Văn Linh viết 4 câu này bằng tiếng Việt, đây chỉ là lời dịch của phía Trung Quốc
“兄弟之交数代传，怨恨顷刻化云烟，再相逢时笑颜开，千载情谊又重建”. Dịch ngược lại tất nhiên không đúng với nguyên văn tiếng Việt. Tạm dịch
ý: Tình anh em truyền bao đời, trong khoảnh khắc mọi oán hận tan thành
mây khói, khi gặp nhau nở nụ cười, xây đắp lại tình hữu nghị muôn đời (ND).
[4] Tạp chí “Đảng sử tung
hoành” ra đời năm 1988, do Phòng Nghiên cứu lịch sử đảng của Tỉnh ủy Liêu Ninh,
Ban Tổ chức Tỉnh ủy Liêu Ninh, Cục Lão cán bộ Tỉnh ủy Liêu Ninh phụ trách; tạp
chí ra hàng tháng, có tính chất tổng hợp và thông tục, được phát hành công khai
cho bạn đọc trong và ngoài Trung Quốc. (ND)
Có
thể bạn quan tâm:
Nguồn: Hà
Bắc tân văn võng ngày 30/10/ 2007 (theo báo Cuộc sống người
già) và www.singtaonet.com
Lý
Nguyên dịch - Talawas
11.7.2008
.
Tác giả: Lý Bằng
Biên dịch : Nguyên Hải
Posted on 17/11/2014
.
.
.
23 tháng 10 2014
No comments:
Post a Comment