Wednesday,
March 25, 2015
Thế
là ông Lý Quang Diệu đã về cõi vĩnh hằng ở tuổi 91. Đã có rất nhiều bài báo viết
về cuộc đời và sự nghiệp to lớn của ông, những gì chúng ta viết có nguy cơ cao
bị rơi vào sự thừa thải. Nhưng viết về ông dựa trên cái nhìn của VN thì chắc
không thừa. Ông Lý Quang Diệu làm thủ tướng Singapore khoảng 31 năm. Ông Phạm
Văn Đồng cũng làm thủ tướng [một phần và sau này toàn phần VN] được 32 năm.
Nhưng hai người để lại những di sản rất khác nhau.
Ông Lý đúng là một kiến quốc sư thật sự. Ông “hoán chuyển” một
làng chài chỉ độ 100 dân nghèo khó và không có tài nguyên thành một quốc đảo
giàu có, một trung tâm thương mại và trung chuyển quốc tế. Ông cầm lái “con
thuyền Singapore” đi từ nghèo đói đến thịnh vượng, sang chế độ dân chủ [dù chỉ
nửa vời], đến toàn cầu hoá. Ông không bao giờ tự xưng là "cha gia dân tộc",
nhưng người dân Singapore xem ông như là một cha đẻ của Singapore hiện đại. Ông
ra đi và để lại một Singapore đầy tự tin, xán lạn. Trên trường quốc tế, ông được
hầu như tất cả các lãnh tụ quốc gia xem như là một “statesman” – chính khách.
Người ta ca ngợi ông là người có viễn kiến sáng suốt, về tính quyết đoán, về
cách nói trực tiếp và trong sáng, về trí thông minh, và tính dí dỏm của một người
có học. Ông còn để lại những câu phát ngôn trứ danh, những phát ngôn mà thế giới
sẽ còn nghiền ngẫm trong tương lai.
Ông
Phạm Văn Đồng sau hơn 30 năm làm thủ tướng và khi ra đi chẳng để lại một di sản
gì đáng để xưng tụng. Suốt 30 năm làm thủ tướng hình như ông chẳng có dấu ấn gì
đáng nói. Nước VN do ông lãnh đạo từ nghèo đói vẫn hoàn nghèo đói. Ông để lại
cái văn bản ngoại giao đầy tai tiếng và có thể nói là sẽ làm nhơ danh ông rất rất
lâu. Ông chỉ được tiếng là người trong sạch và giản dị. Nhưng ông chẳng có những
phát ngôn gì để có thể xem là "wisdom".
Về
qui mô, nói cho cùng, tôi nghĩ ông Lý là người chỉ tương đương với vai trò của
một thị trưởng mà thôi.
Nên nhớ rằng trong quá khứ, ông Lý Quang Diệu từng bị báo chí Nhà nước Việt Nam
chửi như tát nước. Ông được cho đội đủ thứ “nón”: nào là tay sai đế quốc, là chống
cộng, là chống nhân dân Việt Nam. Thế nhưng đùng một cái, Việt Nam “mặn
nồng” với ông Lý Quang Diệu. Ông Võ Văn Kiệt từng mời ông Diệu làm cố vấn và cộng
tác. Nhưng ông Lý từ chối, và nói rằng nếu không có Mĩ gật đầu thì VN vô phương
phát triển. Ông Lý nói rằng Mĩ là chìa khoá, Mĩ là động cơ để phát triển. Ngay
cả Tàu cũng phải ôm lấy Mĩ mà phát triển, thì VN không nên xem thường Mĩ.
Mà,
ông cho ý kiến rất thành thật. Có thể nói ông Lý là một "fan" của Việt
Nam, nhưng không phải là fan của giới lãnh đạo VN. Ông Lý khen người Việt Nam
thông minh, học hành giỏi, và khi ra nước ngoài thường thành công. Ông tiếc nuối
rằng đáng lẽ VN phải là số 1 của Đông Nam Á, hay thậm chí hàng đầu của Á châu,
vì VN có đủ điều kiện từ địa dư, tài nguyên đến con người để trở thành một cường
quốc.
Thế nhưng ông tiếc cho VN, và ông chê lãnh đạo VN. Khi được hỏi
ý kiến, ông khuyên là cải cách kinh tế cần phải đi đôi với cải cách chính trị,
nhưng giới lãnh đạo VN không chịu nghe. Ông nói rằng giới lãnh đạo VN không thể
khá lên được vì họ bị "giam tù" bởi vòng kim cô ý thức hệ cộng sản.
Theo ông, giới lãnh đạo VN không có khả năng đổi mới bản thân họ, không có khả
năng đổi mới tư duy chính trị kịp thời đại, và do đó họ làm trì trệ sự phát triển
của đất nước, họ kéo đất nước họ xuống hàng lạc hậu và nghèo đói. Tôi nghĩ nếu tôi là lãnh đạo của VN, tôi cảm
thấy nhục khi nghe ý kiến như thế của một ông chỉ xứng tầm thị trưởng. Nhưng vấn
đề là ông nói đúng.
Nhưng
cũng phải nói thẳng là cái xã hội mà ông Lý kiến tạo chưa hẳn là “tối ưu” đâu.
Nên nhớ rằng có thời ông ấy theo đuổi chủ nghĩa ưu sinh, khuyến khích người có
bằng đại học lấy nhau. Ông hạn chế tự do báo chí và tự do ngôn luận. Ông tạo ra
một “Anh Cả” (big brother) quan sát mọi hành vi của công dân. Ông can thiệp thô
bạo vào đời sống riêng tư của người dân. Bởi thế, có lần một nhà báo hỏi tôi là
đại học Việt Nam nên học đại học Singapore, tôi trả lời là không, bởi vì theo
tôi biết qua vài trường hợp thì các đại học Singapore không có tự do học thuật
như ở phương Tây. Nghe nói cái mô hình cai trị của ông Lý được giới lãnh đạo
Tàu rất thích, và như thế thì cũng đủ để chúng ta cẩn thận với "mô hình
Singapore".
Nhưng
có một điểm sáng của Singapore mà tôi thích, đó là phi ý thức hệ. Nói về ý thức
hệ, ông Lý cho biết Singapore là một quốc gia phi ý thức hệ (ideology-free). Nếu
có thì ông gọi đó là "Ý thức hệ Singapore", thấy cái gì tốt và có lợi
cho quốc gia dân tộc thì làm, chứ không bị trói buộc vào bất cứ một ý thức hệ
nào cả. Ông nói thêm rằng nếu nó [ý thức hệ Singapore] có hiệu quả, thì chúng
ta hãy thử nghiệm nó xem sao. Nếu nó tốt thì chúng ta tiếp tục. Nếu nó không có
hiệu quả thì chúng ta quẳng nó đi và thử cái khác. Một "triết lí" thực dụng và đơn giản thế mà tại
sao những người đang lèo lái con thuyền VN không nhận ra. Tại sao phải bám theo
một chủ nghĩa đã lỗi thời và hết sức sống.
PS. Biểu đồ so sánh
thu nhập bình quân giữa Singapore và Việt Nam từ 1960-2011
No comments:
Post a Comment