Nguyễn-Xuân
Nghĩa
Monday,
December 01, 2014 4 ;18 ;28PM
Cuối
năm 2000, khi chính quyền Bill Clinton chuẩn bị chấp nhận
Trung Quốc gia nhập tổ chức Thương Mại Thế Giới WTO,
Quốc Hội Hoa Kỳ thời đó đã đóng chốt phòng ngừa
qua việc biểu quyết đạo luật cho thành lập một Hồi
đồng Duyệt xét Quan hệ Kinh tế và An ninh giữa Hoa Kỳ
và Trung Quốc (U.S.- China Economic and Security Review
Commission). Hội đồng này thường xuyên nghiên cứu nhiều
khía cạnh đa diện trong quan hệ Mỹ-Hoa để khuyến cáo
Quốc Hội và hành pháp có biện pháp thích ứng nhằm bảo
vệ quyền lợi của nước Mỹ khi giao kết và hợp tác
với nước Tầu. Công trình nghiên cứu do các chuyên gia
thực hiện được công bố cho dư luận để theo dõi phản
ứng của chính quyền trước những lạm dụng hoặc sai
trái của Bắc Kinh.
Tháng
11 vừa qua, căn cứ trên các dữ kiện thu thập tới ngày
17 tháng trước, Hội đồng Duyệt xét đã đệ trình Quốc
Hội khóa 113 sắp mãn nhiệm bản phúc trình thường niên
cho năm 2014. Bên trong bản phúc trình dày hơn 600 trang, ta
có thể đọc được nhiều chi tiết về quan hệ kinh tế
và thương mại giữa Mỹ và Tầu...
Vì
“kinh tế cũng là chính trị,” chúng ta nên chú ý đến
nhận định của các chuyên gia đa ngành trong Hội Ðồng
Duyệt Xét.
Về
bối cảnh thì sau Ðại hội 18 vào cuối năm 2012 rồi hội
nghị kỳ 3 của Ban Chấp Hành Trung Ương mới vào tháng
11 năm ngoái, lãnh đạo đảng Cộng Sản Trung Quốc đề
ra kế hoạch cải cách kinh tế và chấp nhận một đà
tăng trưởng thấp hơn trong giai đoạn chuyển hướng này.
Nhưng theo Hội Ðồng Duyệt Xét thì trong năm 2014, Trung
Quốc vẫn lại tập trung kích thích kinh tế hơn là áp
dụng cải cách. Kết quả thì kinh tế vẫn đạt mức
tăng trưởng sát chỉ tiêu chính thức là 7.5% trong ba quý
đầu của năm nay, mà chính quyền lại không giải quyết
những thất quân bình trong cơ cấu, như nạn sản xuất
thừa, gánh nợ gia tăng của các địa phương và nạn
bong bóng đầu cơ.
Hậu
quả thì kinh tế Trung Quốc gặp rủi ro đình trệ, thậm
chí hạ cánh nặng nề. Nhưng thất quân bình kinh tế của
Trung Quốc - ở bên trong và đối với bên ngoài - vẫn đè
nặng lên kinh tế Hoa Kỳ và toàn cầu.
Vì
vẫn trông vào xuất cảng để tăng trưởng, Trung Quốc
áp dụng chính sách hối suất rẻ cho dễ bán hàng và
tích lũy một dự trữ ngoại tệ kỷ lục, nhưng lại góp
phần gây thêm thất quân bình ngoại thương cho toàn cầu.
Dù
đà sản xuất có giảm, xuất cảng của Trung Quốc cứ
tăng và trong năm 2014 vẫn đạt xuất siêu. Riêng với Hoa
Kỳ thì trong tám tháng đầu năm, nhập siêu của Mỹ với
Tầu - mua nhiều hơn bán - đã tăng 4.1% quy ra toàn năm và
lên tới ngạch số tổng cộng là 216 tỷ đô la. Vì với
bên trong, Trung Quốc không chuyển nền kinh tế qua hướng
nâng sức tiêu thụ để tìm lực đẩy cho tăng trưởng
cho nên vẫn quá lệ thuộc vào xuất cảng và đầu tư.
Hậu quả lại làm kinh tế Hoa Kỳ giảm mất cơ hội xuất
cảng vào Trung Quốc.
Một
khía cạnh khác là về đầu tư trực tiếp (foreign direct
investment). Năm 2014 là lần đầu mà đầu tư trực tiếp
của Tầu vào Mỹ lại vượt số đầu tư của Mỹ qua
Tầu. Có hai yếu tố giải thích chuyện này.
Trong
khi đầu tư của Trung Quốc vẫn tăng mạnh do chủ trương
“hướng ngoại” được đưa ra năm 2001 thì Bắc Kinh
lại tăng cường áp dụng đạo luật có tên là “Chống
độc quyền” để cản lượng đầu tư của ngoại quốc
vào thị trường của mình. Một cách cụ thể thì họ
viện dẫn đạo luật để điều tra và sách nhiễu các
doanh nghiệp nước ngoài hoạt động trong khu vực được
họ gọi là “chiến lược” hay “mới nổi” (nên cần
nâng đỡ), kể cả ngành xe hơi và thông tin điện tử.
Ngoài ra, cách áp dụng luật lệ không đồng đều, tình
trạng thiếu minh bạch và cả chiến dịch truyền thông
nhà nước tấn công doanh nghiệp ngoại quốc không khí
đầu tư của nước ngoài vào xứ này bị suy đồi.
Hậu
quả là đầu tư trực tiếp vào Trung Quốc giảm 1.8%
trong tám tháng đầu năm nay so với cùng kỳ của năm
ngoái. Ngược lại, đầu tư của Trung Quốc vào Hoa Kỳ
lại tăng, từ một tỷ chín vào năm 2007 thì năm năm sau
đã vọt lên tới 17 tỷ và năm nay sẽ còn lên nữa.
Riêng
mâu thuẫn về mậu dịch Mỹ-Tầu lại càng căng thẳng
vì năm nay có nhiều phán quyết của tổ chức WTO và vì
Bộ Thương Mại Hoa Kỳ quyết định truy tố năm binh lính
của quân đội Trung Quốc về tội thi hành một chương
trình của nhà nước nhằm xâm nhập không gian điện toán
với hy vọng ăn cắp tác quyền thương mại của doanh
nghiệp Mỹ.
Về
các phán quyết thì WTO đồng ý với nguyên cáo Hoa Kỳ
việc Trung Quốc phi pháp giới hạn việc xuất cảng kim
loại quý gọi là “đất quý” và áp đặt biện pháp
gọi là chống bán phá giá và đòi loại lệ phí gọi là
trả đũa chống xe hơi nhập cảng từ Hoa Kỳ. Nhưng còn
nhiều mâu thuẫn khác thì cho tới nay WTO chưa phán quyết
dù Hoa Kỳ đã lập hồ sơ khiếu nại, như việc Trung
Quốc từ chối thông báo về các biện pháp trợ cấp
hoặc ban hành những quy định khiến doanh nghiệp Mỹ phải
chuyển giao kỹ thuật cho các công ty của Trung Quốc.
Sau
những nhận định khái quát, bản phúc trình của Hội
Ðồng Duyệt Xét kết luận:
Từ
khi Trung Quốc gia nhập WTO năm 2001, ngoại thương giữa
hai nước đã tăng vọt, mà ngày càng thiếu cân đối.
Năm ngoái, Tầu bán hàng cho Hoa Kỳ gấp bốn lần số
tiền mua hàng của Mỹ và đạt mức thặng dư mậu dịch
kỷ lục, cao gấp ba mực thặng dư của Nhật với Mỹ.
Về
phẩm, hàng hóa Tầu bán cho Mỹ lại là loại có trị giá
gia tăng rất cao so với hàng mua của Mỹ. Hậu quả là
một bất công nối dài.
Doanh
nghiệp Mỹ đầu tư vào Trung Quốc và tuyển thêm nhân
công có lương cao hơn ở đây để kiếm lời khi họ xuất
cảng ngược về Hoa Kỳ. Nhưng các doanh nghiệp này lại
mất dần sức cạnh tranh vì chánh sách bảo vệ của
Trung Quốc. Trong khi đó, ngành chế biến tại Hoa Kỳ sa
sút dần một phần chính là vì doanh nghiệp Mỹ xuất
cảng việc làm qua Tầu. Theo Bộ Lao Ðộng thì việc làm
trong ngành chế biến đã giảm mất 29%.
Ðấy
là điều bất lợi cho thành phần trung lưu tại Mỹ, cho
nên ngày nay đến 52% dân Mỹ tin rằng Trung Quốc sẽ đe
dọa quyền lợi kinh tế của Hoa Kỳ trong tương lai.
Ðã
vậy, lãnh đạo Trung Quốc còn định chế hóa việc bảo
vệ doanh nghiệp nhà nước và tạo lợi thế cạnh tranh
bất chính cho các ngành họ gọi là “chiến lược”
khiến các doanh nghiệp Hoa Kỳ cũng sẽ gặp khó khăn
trong tương lai, chứ không thể tiếp lục kiếm lời bằng
cách đầu tư vào thị trường Hoa lục.
Từ
nhiều năm qua, Washington đã kết hợp cả nỗ lực ngoại
giao lẫn pháp lý để tránh tình trạng bất cân xứng
trong quan hệ kinh tế với Bắc Kinh mà không có kết quả.
Chẳng những vậy, trong lãnh vực hối đoái, Chính quyền
đương nhiệm lại thiếu tích cực khi gây sức ép để
Bắc Kinh thay đổi chính sách trợ giá nhằm xuất cảng
nhờ hối suất rẻ.
****
Bản
phúc trình của Hội đồng Duyệt xét Quan hệ Kinh tế và
Chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc cho thấy sự bất
lợi của kinh tế Mỹ khi làm ăn buôn bán với Tầu. Ðấy
là chưa nói đến nhiều khía cạnh khác trong quan hệ giữa
hai nước. Bản phúc trình được công bố khi Mỹ có cuộc
bầu cử giữa nhiệm kỳ tổng thống, với sự thắng thế
của đảng Cộng Hòa, đa số theo xu hướng tự do mậu
dịch và có thái độ nghi ngờ Trung Quốc.
Qua
năm tới, Quốc Hội khóa 114 sẽ có thái độ khác với
Bắc Kinh và gây sức ép rất mạnh với chính quyền
Barack Obama để có những biện pháp dứt khoát hơn trong
hai năm còn lại...
No comments:
Post a Comment