TÔI TÌM HIỂU LUẬT ĐẤT ĐAI

Cô sinh viên luật đọ sức với các nhà lý luận cộng sản
Bùi Tín viết riêng cho VOA
28/07/2009
http://www.voanews.com/vietnamese/2009-07-28-voa13.cfm
Đảng cộng sản theo học thuyết chuyên chính vô sản về bản chất là đối lập với luật pháp, tối kỵ luật pháp, dị ứng nặng với luật pháp. Luật gia Ngô Bá Thành từng ở trong Quốc hội Hà Nội phải mỉa mai rằng: "chế độ này có cả một rừng luật, nhưng vẫn thực hiện theo luật rừng!".
Quốc hội cứ thông qua hàng trăm bộ luật, nhưng có những bộ luật chẳng ai thực hiện! Việc thi hành án là chuyện cực gay. Thống kê làm các chuyên viên luật pháp quốc tế dựng tóc gáy! Ở Việt nam chỉ có chừng dưới 70% bản án được thi hành! Trong xã hội có hơn 12 ngàn kẻ phạm tội hình sự đã bị kết án vẫn nhởn nhơ ngoài xã hội. Thật dễ sợ! Nhưng quốc hội vô cảm, vì đã quá quen với cuộc sống "rừng rú " về mặt pháp quyền.

Năm nay, có 2 bộ luật đã ghi trong chương trình làm luật của Quốc hội: Luật Đất đai (sửa đổi) và Luật Báo chí. Cả xã hội, nhất là bà con nông dân và 16 ngàn nhà báo, nóng lòng mong đợi, 2 Luật này bị hoãn chưa biết đến bao giờ!
Bộ chính trị rất sợ, đến phát hoảng lên về 2 bộ luật này, nếu đem ra quốc hội thảo luận và nếu để cả xã hội góp ý kiến rộng rãi.

Hãy nói về Luật Đất đai (Luật ĐĐ) thực hiện từ năm 1987, được sửa chữa và bổ sung 3 lần : năm 1993, năm 1998 và năm 2003, dự định bổ sung nữa năm 2008, rồi 2009, nhưng hoãn lại cho năm 2010!!!
- Vì lần bổ sung này cực kỳ gay go cho lãnh đạo cộng sản, cho bộ chính trị. Vì tâm lý xã hội đã đổi thay. Vì tâm lý bà con nông dân đang chuyển mạnh.
- Vì vấn đề dân oan khắp nước mang tính bùng nổ.
- Vì sau khi hội nhập quốc tế, nông dân ta đòi phải có quyền tư hữu ruộng đất (RĐ) như ở Thái Lan, Kampuchea, Malaysia, Philippines, Đài Loan... và hầu hết nước khác.
Họ đòi đảng phải trả lại nông dân quyền tư hữu RĐ như đã phải trả lại quyền tư hữu cho nhà kinh doanh công nghiệp, thương nghiệp, thủ công nghiệp, cũng từng bị tước đoạt quyền sở hữu trong "Cải tạo XHCN".

Mời các bạn đọc bài báo Tôi tìm hiểu Luật Đất đai mang tính luận văn của một em sinh viên khoa Luật trường đại học quốc gia Hà Nội, em Đỗ Thuý Hường, được phổ biến bởi một nhóm sinh viên trẻ đầy tự tin, trí tuệ và tâm huyết. Em chỉ chừng 22 tuổi, mà nghiên cứu sâu, lập luận vững chắc, quan điểm rõ ràng.

Em phê phán Hiến pháp 1980, đã truất quyền sở hữu ĐĐ của người dân, một quyền chính đáng tồn tại từ xa xưa, tồn tại cả dưới thời phong kiến và thực dân.

Em phê phán luận điệu "Đất đai, rừng núi, sông hồ, hầm mỏ là thuộc sở hữu toàn dân", nhưng thật ra là nhân dân trắng tay, và nhà nước của đảng cộng sản nắm hết. Đảng CS không khai phá, không sở hữu một thước ruộng đất nào, trong nháy mắt từ đó nắm trọn ĐĐ trong cả nước. Em gọi cái quan điểm ấy là "phản động", theo nghĩa là bất chính, bất công, là cướp trắng, là phá hoại sản xuất xã hội, là kéo lùi đất nước, là phải bị hủy bỏ, không thể sửa chữa, bổ xung kiểu chắp vá cải lương được.

Tôi gửi bài viết của em Đỗ Thuý Hường kèm theo bài báo này để bạn đọc hiểu rõ quan điểm, lập luận, kiến nghị của một em sinh viên luật ở trong nước.

Bà con ta nhất là bà con nông dân trong cả nước hãy đọc kỹ, truyền tay nhau, tạo nên một dư luận xã hội rộng khắp, một đòi hỏi xã hội ôn hoà mà mạnh mẽ, yêu cầu bằng được bộ chính trị, yêu cầu bằng được quốc hội phải dám nhìn vào sự thật, công nhận những sai lầm, công nhận lập trường phản động thật sự của đảng CS đối với Nông dân, Nông thôn và Nông nghiệp suốt mấy chục năm qua.

Mong rằng đội ngũ đông đảo những tiến sỹ, phó tiến sỹ, giáo sư, phó giáo sư, nhà lý luận của Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, của Ban lý luận trung ương đảng CS, của Ban tuyên huấn trung ương, của Ban văn kiện chuẩn bị cho Đại hội XI...cùng chung sức tranh luận ngay thật và bình đẳng với bài viết đặc sắc của em sinh viên Hường. Làm được vậy, sẽ có lợi cho quê hương đất nước, cho bà con Nông dân, Nông thôn và Nông nghiệp, có lợi cả cho đảng CS khi lãnh đạo đảng chấp nhận tranh luận bình đẳng với một sinh viên trẻ, với một luật sư tương lai đầy triển vọng.

Đúng vào tháng 7-2009 này, giáo sư Đào Thế Tuấn, nguyên Viện trưởng Viện Nông nghiệp Việt nam ở trong nước - con trai nhà nghiên cứu Đào Duy Anh - trả lời công khai trên các đài phát thanh quốc tế về hiện tình bi thảm của Nông dân, Nông thôn và Nông nghiệp.
Ông cho rằng mặc dù đảng CS nói rất nhiều về vai trò cách mạng của nông dân (!), là quân chủ lực của Cách mạng VN (!), về liên minh công-nông (!), nhưng xét cho cùng nông dân Việt nam đã bị bỏ rơi! Chưa bao giờ, không nước nào người nông dân bị bạc đãi, chèn ép, hiếp đáp bởi bọn cường hào mới, hầu hết là đảng viên trong các đảng ủy địa phương được cấp trên thông đồng, che chở. Không ở đâu, chưa bao giờ nông dân bị tước đoạt đất ruộng qua "thu hồi" kiểu cưỡng bức và tuỳ tiện, với chính sách "đền bù" nhảm nhí, "bèo bọt", chỉ bằng 1/10, có khi chỉ 1/20 của giá trị thực! Nạn dân oan, nạn ly nông, nông thôn thành bãi rác... đang là quốc nạn trong sự thờ ơ, trong cả sự đầu têu đồng loã của đảng cầm quyền (!).

Em sinh viên luật Đỗ Thúy Hường trong sáng như thế, yêu thương bà con nông dân ta đến vậy, tự tin, ngay thật, có trí tuệ và tâm huyết như vậy, là một luật sư tương lai đầy triển vọng. Em đang góp phần không nhỏ cho cuộc đổi mới thật sự của quê hương ta, theo những giá trị quý giá nhất của thời đại: dân chủ, bình đẳng, luật pháp tiến bộ, nghiêm minh. Em không bé nhỏ, tỏ ra cao hơn bộ máy lý luận đồ sộ của đảng CS một cái đầu.

Chuyện khó tin, nhưng là sự thật.

* bài viết của em Đỗ Thuý Hường tháng 3-2008 : "Tôi tìm hiểu Luật Đất Đai " trên mạng của sinh viên Trần Hiền Thảo - Hà Thị Đông Xuân.


Tôi tìm hiểu Luật Đất Đai
Đỗ Thuý Hường
25.03.2008 16:38
http://www.thtndc.org/index.php?option=com_content&view=article&id=178:toi-tim-hiu-lut-t-ai--thuy-hng&catid=56:tindanchu
Tôi xin chia sẻ những gì tự tìm hiểu về cái bộ luật mất lòng dân này. Ngoài việc đọc lại Luật (té ra có tới 4-5 cái, và nhiều nghị định, pháp lệnh đi kèm), tôi còn hỏi han những người cao tuổi, nhất là các nạn nhân. Riêng tôi, có thuận lợi hơn các bạn trong nhóm – vì tôi học luật, lại có ông nội từng ở ban soạn thảo luật 1993.

Chúng ta quan tâm chuyện đồng bào khiếu kiện triền miên do đất đai bị “thu hồi” nhưng được bồi thường quá rẻ mạt. Nhiều bạn nghĩ do tổ chức đảng ở địa phương lộng hành. Nghĩ vậy không sai, nhưng chưa đủ. Cái gốc là do LĐĐ đã truất quyền sở hữu đất của dân, từ đó cán bộ mới có thể hà hiếp dân.

LĐĐ ở Việt Nam đã gây đau khổ, oan khiên cho hàng chục triệu người, nhất là nông dân, kể từ khi nó ra đời (1987). Chính nó giúp tham nhũng tăng lên gấp 4 lần và mỗi năm rót 10% GDP vào túi bọn tham nhũng, hoặc lãng phí. Hoàn toàn có cơ sở để đạo luật này bị gọi là “sản phẩm của tư duy phản động”.

LĐĐ: sản phẩm của tư duy phản động:
- http://www.thongluan.org/vn/modules.php?name=News&file=print&sid=2130
- http://www.thtndc.org/modules.php?name=News&op=viewst&sid=934
- http://www.doi-thoai.com/baimoi0907_374.html
- vân vân…

Suốt 20 năm vận hành, nó bị cuộc sống chống lại quyết liệt đến mức đảng CSVN phải sửa đổi, bổ sung, thay thế… tới 4 lần; và nay (2008) lại sắp phải thay luật lần thứ 5. Vậy mà Luật 2008 vẫn chỉ là tạm thời, còn theo thông báo chính thức thì tới năm 2011 mới hy vọng có luật “hoàn chỉnh”. Nhưng ngay hôm nay tôi có thể nói: Không bao giờ có LĐĐ hoàn chỉnh, nếu không sửa tận gốc. Vậy cái “gốc” đó là gì?

Cái gốc “phản động” của LĐĐ

Không nước nào dám coi tài nguyên đất đai là không quan trọng bậc nhất. Ở Việt Nam lại càng như vậy khi bình quân diện tích đất trên đầu người (vốn đã thấp) cứ ngày càng thu hẹp do dân số tăng nhanh. Đảng CSVN ý thức đầy đủ rằng độc quyền kiểm soát đất đai ở một nước mà nông dân chiếm trên 70% dân số sẽ tạo ra quyền lực tối thượng về kinh tế, qua đó là quyền lực độc tôn về xã hội và chính trị. Do vậy, hiến pháp 1980 được một quốc hội gồm 90% đảng viên thông qua có ghi một ý mà ngay khi đó người dân chưa thể nhận ra sự nguy hiểm cho mình, thậm chí còn hả hê vì thấy “toàn dân” (chung chung) được đảng đề cao: “Đất đai, rừng núi, sông hồ, hầm mỏ… mà pháp luật qui định là của Nhà nước đều thuộc sở hưũ tòan dân”. Ông nội tôi bảo: Luật gia lõi đời như bà Ngô Bá Thành khi giơ tay thông qua luật còn tưởng rằng “đất đai thuộc sở hữu toàn dân” nghĩa là... đảng sẽ cho mỗi người dân sở hữu một mảnh đất (!).

Dựa vào hiến pháp, LĐĐ 1987 (và các năm sau) khằng định: Đất đai là “tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt không gì thay thế được, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở khác nhau và trải qua nhiều thế hệ nhân dân ta tốn bao công sức và xương máu mới khai thác, bồi bổ, cải tạo và bảo vệ được vốn đất như ngày nay”. Khi đó, mọi người chưa thể nhận ra đây là lời mào đầu để ngay sau này đảng CSVN có lý do biến sở hữu đất đai của người dân (dù đó là tự mua một cách chính đáng, tự khai hoang, hoặc do tổ tiên để lại...) trong nháy mắt thành sở hữu của đảng. Kinh chưa? Chỉ bằng mấy tờ giấy mà đảng làm điên đảo cả xã hội!

Đảng ta giải thích sự tước bỏ quyền sở hữu đất đai của dân bằng lý sự như sau:“Đất đai là kết quả của một quá trình chế ngự thiên nhiên, chống giặc ngoại xâm của cả dân tộc chứ không của riêng ai. Tách khỏi những điều kiện của nhà nước, của cộng đồng, thì không một cá nhân nào có thể khai phá và giữ gìn bất cứ mảnh đất nào để rồi sau đó nói nó hoàn toàn là của mình. Có chăng, ở đây họ chỉ có công khai phá và sử dụng nó”.
Ai có công chống ngoại xâm? Đương nhiên, chúng ta phải học Lịch Sử Đảng để hiểu rằng đảng ta có công chống Pháp và Mỹ. Nhưng đảng cấm chúng ta nghĩ rằng sự nghiệp chống ngoại xâm là của toàn dân và có từ thời Hai Bà Trưng, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Hưng đạo, Quang Trung... và sau khi đuổi được giặc thì người dân thời xưa vẫn có quyền sở hữu đất. Quyền này vẫn được thừa nhận trong 80 năm thực dân Pháp chiếm nước ta. Ấy vậy mà sau khi đuổi được thực dân Pháp thì đảng ta lại lý sự rằng không cá nhân nào có quyền sở hữu đất đai. Đang là chủ sở hữu, người dân trong nháy mắt chỉ còn có “quyền sử dụng”; trong khi đó, đảng vô sản vốn chẳng có tý đất nào ban phát cho dân bỗng nhiên trở thành người có quyền ra lệnh “thu hồi” (!). Dùng từ “thu hồi” trong LĐĐ chẳng lẽ không nói lên điều gì về não trạng của đảng ta?

Thực hiện luật = làm xáo trộn và gây đau khổ

Luật 1987 mới thi hành được 5 năm rưỡi đã bị cuộc sống chống lại quyết liệt. Sự xáo trộn xã hội và bức xúc trong dân tới mức đe doạ, khiến đảng ta phải thay thế nó bằng Luật 1993. Luật này vẫn không thể “đi vào cuộc sống”, nên đến 1998 phải bổ sung nhiều điều. Vẫn không ổn, tới 2003 lại phải có luật mới. Nhưng chính cái Luật 2003 này đã tạo ra nhiều triệu dân oan, hàng chục ngàn cuộc khiếu kiện đông người và dài ngày, kể cả biến thành biểu tình… đến mức công an phải lộ diện đàn áp. Luật 2003 có công đầu đưa tham nhũng lên thành quốc nạn. Chính nó có vai trò hàng đầu khiến cho đảng phải ban hành và thực thi các quy định pháp luật về “cưỡng chế”, về tội “chống người thi hành công vụ”, “cấm tụ tập khiếu kiện quá 5 người”... Nay, lại sắp có luật 2008.

Biện bạch cách gì thì sự thay đổi luật soành soạch như vậy cũng cho thấy “lòng dân” không chấp nhận “ý đảng”. Điều này, đảng ta biết rõ hơn chúng ta. Ví dụ, sự thi hành luật 1987.

Đối tượng thi hành luật chỉ có 2: dân (ông chủ, theo học thuyết “làm chủ tập thể” của cụ Lê Duẩn) và nhà nước (đầy tớ, có nhiệm vụ… quản lý ông chủ). Luật 1987 khá đơn giản, vì nội dung chủ yếu của nó chỉ là quy định quan hệ đất đai giữa chủ và đầy tớ. Ông chủ tuy mất hẳn quyền sở hữu đất đai, nhưng vẫn được đầy tớ cho phép sử dụng nó, khi cần thì “thu hồi”. Không có đối tượng thứ ba nào khác.

Chính khi LĐĐ 1987 có hiệu lực, mọi người nhận ra một điều: Ý đồ tiêu diệt tôn giáo, tiêu diệt sở hữu và tiêu diệt thị trường là ngu xuẩn, là việc chống Trời.

Tuy về pháp lý, không ai có quyền mua bán đất, nhưng thị trường đất đai vẫn tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, thông qua luồn lách, hối lộ. Dân vẫn có quyền sở hữu nhà, do vậy khi đã có nhà hợp pháp thì đương nhiên chủ nhà được “quyền sử dụng vĩnh viễn” (tức sở hữu) miếng đất nằm dưới cái nhà đó. Do vậy, chuyện ngược đời những năm đó là mảnh đất (cố định, tĩnh tại) lại phụ thuộc vào cái nhà (dễ biến động, có thể mua bán, đổi chác). Thế là, muốn bán (hay mua) đất chỉ cần làm cái nhà tạm bợ trên mảnh đất đó, rồi bán (hay mua) cái nhà đó là… xong. Cũng bằng cách đó, đất công bị chiếm dụng vô tội vạ. Người có quyền “cho phép làm nhà” tha hồ tham nhũng.

Luật 1993. Thấy rõ, không thể xoá được thị trường nói chung và thị trường đất đai nói riêng, đảng ta cho phép luật này có những bổ khuyết quan trọng.

Luật cho người dân được sử dụng đất lâu dài hơn (tới 20 và 50 năm) đồng thời có 5 quyền (sử dụng, chuyển quyền sử dụng, thừa kế, thế chấp và cho thuê đất: nghĩa là gần như có quyền sở hữu). Mặc dù về pháp lý, dân không có đất và nhà nước chưa thừa nhận thị trường đất đai, nhưng nhờ kẽ hở cố ý của luật, người ta vẫn mua bán đất; chỉ cần trong giao kèo ghi là... “giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất”. Cũng lúc này, đảng cảm thấy nguy cơ “chệch hướng” ngày càng lớn, nên dẫu buộc phải công nhận cơ chế thị trường, nhưng gắn cho nó cái đuôi “theo định hướng XHCN”. Tới nay, trải 20 năm, nhiều người cho rằng cái đuôi này sắp rụng hẳn, kể cả trong thị trường đất đai.

Ông nội tôi nói lại: Những người tiến bộ trong nhóm soạn thảo luật 1993 phải rất khéo léo để không chạm tới nguyên lý “thép” (đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước thông nhất quản lý) mà vẫn đưa được 5 quyền cho dân. Kỳ công nhất, là đưa được ý “bồi thường theo giá thị trường” vào văn bản. Ý này giúp dân có cơ sở đấu tranh và tố cáo kiểu bồi thường (cướp) đất hiện nay là bất hợp pháp.

Luật 1993 lạc hậu rất nhanh vì không chỉ có hai đối tượng liên quan tới đất đai (như quy định ở luật 1987) mà còn phát sinh các đối tượng khác: cơ quan nhà nước, các tổ chức, đoàn thể, nông trường, đất của quân đội... Và thiếu những qui định về quỹ đất tạo cơ sở hạ tầng, chuyển đổi đất nông nghiệp sang mục đích khác và thiếu cả qui định chế độ sử dụng đất của các cơ quan, tổ chức… Chính vì vậy, chỉ sau 1 năm, đã có tới hai pháp lệnh được bổ sung để cấp cứu.

Với luật 1993, thị trường đất được ngấm ngầm phục hồi, sự mua bán công bằng và tấp nập hơn, giá cả phản ánh đúng giá trị của đất.

Luật này chứa đựng mầm tham nhũng và rối loạn. Ví dụ quyền “giao đất” ngang với quyền sinh sát, rất dễ quy đổi ra tiền. Nhưng bất công và đau khổ xảy ra ngay lập tức mỗi khi bọn đầy tớ “thu hồi” đất mà chúng tạm giao cho ông chủ. Tuy trên văn bản có ghi rõ: đất bị thu hồi được bồi thường theo giá thị trường, nhưng “giá thị trường” ở đây lại “theo định hướng XHCN”, nghĩa là do “đầy tớ” quy định. Đây chính là nguyên nhân khiến người dân thấy rõ mình bị ăn cướp. Khiếu kiện triền miên cũng từ đó mà ra. Cho tới năm nay, 2008, đảng thừa nhận rằng giá đất do nhà nước quy định để “đền bù” chỉ bằng 60% giá thực tế trên thị trường. Vậy, “thu hồi” là cướp trắng trợn 40% tài sản.

Các luật về cưỡng chế, trừng trị “kẻ” chống người thi hành công vụ đã hỗ trợ đắc lực LĐĐ mỗi khi đảng “thu hồi” một diện tích lớn. Chưa đủ, về sau còn có nghị định “cấm tụ tập trên 5 người để khiếu kiện”. Từ đó, trên báo chí, chủ đề liên quan đất đai chiếm tỷ lệ vào loại cao nhất.

Luật 1998 quy định việc (đầy tớ) giao đất cho các loại chủ (cá nhân và tổ chức), có thu tiền và không thu tiền sử dụng (thuê đất). Việc mua bán đất chưa được thừa nhận chính thức, do vậy vẫn được nguỵ trang dưới dạng “chuyền nhượng quyền sử dụng” và phải có sự cho phép của cấp có thẩm quyền. Nhiều người giàu lên bất thường vì có quyền “cho phép”.

Luật 2003: dự kiến tám nội dung phải sửa

Trong cuộc họp báo này 7-3-2008 về sửa LĐĐ 2003, ông bộ trưởng Tài nguyên – Môi trường nói có 8 nội dung phải sửa và “phải sửa ngay”: 1) vấn đề quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; 2) giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; 3) tài chính về đất đai, giá đất; 4) cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; 5) thời hạn sử dụng đất; 6) quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa, lên sàn giao dịch chứng khoán; 7) thủ tục hành chính trong quản lý và sử dụng đất; 8) quản lý và phát triển thị trường bất động sản. Qua đó, ta thấy nhiều điều đã phát sinh mà luật 2003 không lường trước, đồng thời nhiều vấn đề do sự ngoan cố về quan điểm và lập trường.

Ví dụ nội dung 4 cho thấy dân vẫn mất quyền sở hữu đất, nhưng nội dung 3 (giá đất) và 8 (thị trường bất động sản) lại cho thấy sức mạnh vô địch của cơ chế thị trường đối với mọi phản động lực dám chống lại nó. Hy vọng sẽ tới lúc thắng bại phân minh.

Trong hội nghị có người khen ngợi tính hiệu dụng và tiện lợi rất cao của bằng khoán điền thổ (giấy công nhận sở hữu đất thực hiện từ năm 1927 và đề nghị đảng ta nên học theo cách đó (của thực dân, phong kiến). Chuyện cấp riêng rẽ “sổ hồng” (công nhận sở hữu nhà, do Bộ Xây Dựng cấp giấy) và “sổ đỏ” (chỉ công nhận “quyền sử dụng đất”, do bộ TN-MT cấp) đang bị phản đối dữ, dư luận đang đòi hỏi gộp lại… (xem vấn đề 4 ở trên). Cái nguyên lý thép về “sở hữu toàn dân” đang núng thế.

Nhưng vấn đề nổi cộm nhất vẫn là giá đất “thế nào là theo giá thị trường” (không kèm định hướng XHCN). Đây là điều mà tất cả các tờ báo đều nêu rõ sau cuộc họp báo. Mời các bạn đọc bài trên các báo khác nhau phản ánh nội dung cuộc họp báo nói trên và ý kiến, quan điểm của các tờ báo.

Những gì còn rơi rớt lại của mô hình XHCN “cũ”:
1. Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước (của đảng, do đảng, vì đảng) thống nhất quản lý. Hậu quả: a) đất công bị chiếm dụng vô tội vạ; b) tham nhũng tràn lan; c) khi trưng dụng đất tư nhân cho việc công ích lẽ ra cần coi người mất đất là những người có công, hy sinh, phải bồi thường cao hơn giá thị trường thì lại làm ngược lại.
2. Quôc doanh là chủ đạo (mặc dù quốc doanh chiếm dụng 70% vốn nhà nước nhưng chỉ dưa lại 30% lãi, nhưng nếu không thế thì… mất CNXH)
3. Cái đuôi “định hướng XHCN” gắn vào cơ chế thị trường khiến thị trường không phát huy hết tác dụng tích cực, mà còn ngược lại
4. Tất cả những gì ở trên chỉ để tạo cớ cho đảng ta cai trị dân vĩnh viễn

Đỗ Thuý Hường (sinh viên)