DÂN TRÍ THẤP, ĐÓ LÀ BI KỊCH CỦA DÂN TỘC! (Thanh Hằng / Báo Tiếng Dân)

 

Dân trí thấp, đó là bi kịch của dân tộc!

Thanh Hằng

13/12/2025

https://baotiengdan.com/2025/12/13/dan-tri-thap-do-la-bi-kich-cua-dan-toc/

 

Vụ tranh cãi về “Nỗi buồn chiến tranh” của Bảo Ninh cho thấy dân trí không đồng đều, thậm chí khập khiễng quá lớn. Đó là điều không chỉ đáng buồn, mà còn đáng sợ.

 

Vì sự thiếu hiểu biết tối thiểu về THỂ LOẠI trong văn học nghệ thuật, đã dẫn đến không chỉ có ý kiến như anh Tuấn gì đó, mà còn leo thang đến mức làm đơn kiện như anh Can.

 

https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/12/1-68.jpg

Đơn kiến nghị của ông Phan Trung Can gửi Bộ Quốc phòng và Hội Cựu chiến binh về tác phẩm Nỗi buồn chiến tranh. Nguồn: Phan Trung Can

 

Tôi thấy sợ khi trò lố này có nhiều người hùa theo.

 

Đã là tiểu thuyết, truyện ngắn thì phải sáng tác, hay dân dã gọi là BỊA, chứ có phải ký hay ghi chép đâu mà đòi phải trung thực với thực tế.

 

Một tác phẩm được cả một hội đồng toàn những ngươi tên tuổi ở các bộ, ngành có chức năng thẩm định, mà còn bị đánh tơi tả thì quá lạ!

 

Chưa kể, trong thực tế cái gì cũng có thể xảy ra. Anh chưa gặp thì người khác gặp, chứ không thể lấy việc mình chưa gặp để khăng khăng là không có.

 

Trong chiến tranh càng không gì là không thể. Có những anh hùng thì cũng luôn có kẻ hèn hạ. Có điều, thời chiến thì chả đưa làm gì. Bất cứ giai đoạn lịch sử nào cũng vẫn có những con người, những thời điểm mà bản năng lớn hơn lý trí. Chỉ có điều họ không phải là đa số. Rất may.

 

Hồi nhà thơ Đặng Vương Hưng in các nhật ký của các chiến sĩ bộ đội trong chiến tranh, mình đọc xong mới giật mình vì sự thật khốc liệt hơn những gì mình biết qua sách báo, là không chỉ có Nguyễn Văn Thạc, Đặng Thuỳ Trâm đâu, mà vẫn có những kẻ đào ngũ hay gọi là “B quay”, chứ không phải tất cả đều hát “đường ra trận mùa này đẹp lắm”!

 

Lúc sinh thời nhà văn Nguyễn Khắc Phục, mình từng thân thiết với ông và nghe ông kể hồi ở chiến trường, ông từng tóm sống một đồng đội “B quay” và đưa về, với lời hứa “sống để dạ chết mang theo” về sự phản bội này và sau, người đó là một nhà văn nổi tiếng.

 

Gần nhà mình có ông đi tù vì ngủ với vợ bộ đội đi B.

 

Còn nói bộ đội có hiếp dâm không? Anh Can anh Kiếc gì đó ơi, lên Thái Nguyên, khu vực đóng quân của Quân đoàn 3 khoảng sau 1979 mà hỏi xem nhé. Khi đó đã cơ bản hết chiến tranh rồi đó.

 

Do chưa có doanh trại, bộ đội Quân đoàn 3 chuyển đến còn ở nhờ nhà dân hoặc khu hành chính xã nên rất tự do.

 

Những người lính trẻ xa nhà, lại từ chiến tranh khốc liệt bước ra, và lại ở tự do, nên cũng có “một bộ phận” khá là “hoang dại”, kể cả trộm cắp của nhà dân. Nhưng tôi chỉ nhắc đến ký ức kinh hoàng về “quan hệ phóng túng”!

 

Thời gian đó khủng khiếp đến nỗi đàn bà con gái chúng tôi không dám đi ra đường buổi tối, dù thị trấn nhỏ của tôi vốn rất bình yên.

 

Gái trẻ ra đường sợ đã đành, chứ lớn tuổi như mẹ của bạn tôi là cô Thịnh Mi, cách nhà tôi vào trăm mét, buổi tối đi dạo trên đường, mà còn bị mấy “anh” bộ đội trẻ măng lao vào ôm, bóp v*. Cô ý la lên “tôi già rồi, tha cho tôi” họ mới tha, và cô ấy vứt cả guốc bỏ chạy. Từ đó cạch không có đi dạo diếc gì nữa.

 

Đấy là trên phố nhỏ của thị trấn Đại Từ chứ chỗ vắng thì không biết thế nào. Vì thế, dân Đại Từ chúng tôi khi đó có câu “Quân đoàn ba, bà già cũng chén”!

 

Thời điểm đó, nhiều cô gái quê tôi thành mẹ đơn thân vì mấy anh bộ đội trẻ lắm. Bạn học cùng lớp tôi cũng bị một anh bộ đội Quân đoàn 3 tà lưa, thấy có thai là anh ta bỏ của chạy lấy người. Nuôi con một mình. Rất khổ.

 

Có cô có bầu với anh bộ đội Quân đoàn 3, gia đình đến hỏi cưới như đúng rồi, nhưng ngày cưới thì không thấy nhà trai đến đón dâu. Té ngửa ra là lừa. Những người đến hỏi là đóng giả. Ở quê, cảnh đó ê chề lắm! Ê chề cả đời luôn ý.

 

Còn không ít cảnh bi hài kịch thời điểm đó. Về sau, dân kêu thấu nên mới đưa bộ đội vào doanh trại và kiểm soát chặt chẽ, thì mới chấm dứt nạn “kiêu binh”!

 

Cho nên, thực tế xã hội không gì không thể. Kể cả thời chiến lẫn thời bình.

 

Ngay vụ Đoàn Văn Sáng giết Nguyễn Xuân Đạt tàn khốc thế, nếu Group OSINT không điều tra ra thủ phạm, thì nói cũng không ai tin và 100% bảo là bịa.

 

Còn tiểu thuyết, có thể có nguyên mẫu, có thể không. Và nếu không đủ kiến thức tối thiểu để hiểu về văn học nghệ thuật, thì đừng chém, đừng gào lên dạy dỗ những người có phông văn hoá rộng hơn mình, vì lộ ra mình ngu!

 

Thế giới không ai kiện phim bom tấn như Titanic, Avatar, Salt, Iris v.v.. vì không giống đời thực. Cũng không ai kiện các tác phẩm từng được trao Nobel như Trăm năm cô đơn, Cao lương đỏ, vì cho rằng truyện không giống đời thực.

 

Việc chửi bởi và kiện phim với tiểu thuyết – thể loại sáng tác, hư cấu – chỉ vì nó không giống đời thực, có lẽ chỉ ở xứ Đông Lào.

 

Trong khi chỉ cần vào Google hỏi thế nào là tiểu thuyết, phim truyện, thì một phút là có thêm kiến thức tối thiểu trước khi đọc/ xem, nhưng không làm. Cứ chửi. Kệ thiên hạ biết là mình dốt, nhưng vẫn tưởng là hay.

 

Tiểu thuyết, phim truyện còn thế thì bao giờ mới với được đến nhạc không lời?

 

Năm 2003, nhà văn Nguyễn Bình Phương (hình như giờ là TBT Văn Nghệ Quân Đội?) đã “xui” mình viết bài với đề tài “không chỉ người viết, mà người đọc cũng cần có phông văn hoá”.

 

Sau hơn 20 năm, nghiệt ngã thay, ý kiến đó vẫn đúng! Nó cho thấy mất hơn hai thập kỷ mà rào cản cho sự phát triển văn học nghệ thuật vẫn còn nguyên.

 

Dân trí thấp, đó là bi kịch của dân tộc!