Chọn
gene để đào tạo “tinh hoa”: Sự ngộ nhận về con người và phát triển
Lê Thọ Bình
17/12/2025
Khát vọng
xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao cho Hà Nội là chính đáng. Nhưng đề
xuất “chọn lọc gene để đào tạo tinh hoa”, thậm chí lựa chọn
từ khi sinh ra hay còn trong thai kỳ, không chỉ thiếu cơ sở khoa học mà còn đẩy
tư duy phát triển nhân tài sang một vùng rủi ro đạo đức và xã hội đáng báo động.
HÌNH
:
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/12/2-20.jpg
Nguồn:
UBND TP Hà Nội
Khát
vọng xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao cho Hà Nội là chính đáng. Nhưng
đề xuất “chọn lọc gene để đào tạo tinh hoa”, thậm chí lựa chọn từ khi sinh ra
hay còn trong thai kỳ, không chỉ thiếu cơ sở khoa học mà còn đẩy tư duy phát
triển nhân tài sang một vùng rủi ro đạo đức và xã hội đáng báo động.
Phát
biểu của Giám đốc Sở KH&CN Hà Nội Trần Anh Tuấn, rằng Hà Nội có thể “chọn
gene để đào tạo tinh hoa”, vì “thế giới đã làm rồi”, thoạt nghe tạo cảm giác cấp
tiến và đi trước thời đại. Nhưng nếu bóc tách kỹ, đây lại là một sự nhầm lẫn
nghiêm trọng giữa khoa học gene với chính sách phát triển con người.
Cho
đến nay, không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh gene có thể dự báo
hay bảo đảm một con người sẽ trở thành “tinh hoa” theo nghĩa trí tuệ, sáng tạo,
lãnh đạo hay đóng góp xã hội. Gene có thể liên quan đến sức khỏe, nguy cơ bệnh
tật, một số đặc điểm sinh học, nhưng tài năng, nhân cách và trí tuệ là sản phẩm
của môi trường, giáo dục, văn hóa và lựa chọn cá nhân, chứ không phải một mã di
truyền có thể đọc sẵn.
Lập
luận “thế giới đã làm” vì thế là một cách viện dẫn mơ hồ. Thế giới nghiên cứu
gene để chữa bệnh và nâng cao chất lượng sống, không phải để xếp hạng giá trị
con người từ khi chưa chào đời. Những quốc gia dẫn đầu về giáo dục và khoa học,
từ Phần Lan, Đức đến Mỹ, đều phát triển nhân tài bằng hệ thống giáo dục mở, cạnh
tranh công bằng và cơ hội xã hội rộng, chứ không bằng sàng lọc sinh học.
Nguy
hiểm hơn, tư duy “chọn gene để đào tạo tinh hoa” vô tình trượt sang logic của
chủ nghĩa ưu sinh hiện đại, nơi con người bị đánh giá trước khi có cơ hội chứng
minh chính mình. Lịch sử đã cho thấy, bất cứ khi nào xã hội tin rằng có thể
“thiết kế” con người tốt hơn bằng di truyền, thì kết cục đều để lại những vết
thương đạo đức sâu sắc.
Câu
hỏi không thể né tránh là: Ai sẽ được chọn? Ai bị loại? Dựa trên tiêu chí nào?
Nếu một nhóm trẻ được gắn nhãn “tinh hoa” từ khi sinh ra để hưởng đầu tư đặc biệt,
thì số đông còn lại bị đặt ở đâu trong cấu trúc phát triển? Một xã hội hiện đại
không thể xây dựng tương lai bằng cách đóng cánh cửa cơ hội ngay từ vạch xuất
phát.
Cách
tiếp cận này cũng cho thấy một ngộ nhận căn bản về nguồn gốc của nhân tài. Rất
nhiều con người kiệt xuất của nhân loại không sinh ra trong điều kiện “lý tưởng”,
thậm chí trưởng thành từ thiếu thốn và nghịch cảnh. Chính môi trường giáo dục,
sự tự do tư duy và khả năng phản biện mới là cái nôi của sáng tạo. Tinh hoa
không được nuôi trong phòng thí nghiệm, mà được hình thành trong đời sống xã hội
phong phú và công bằng.
Nếu
Hà Nội thực sự muốn có lực lượng lao động chất lượng cao, con đường hiệu quả
hơn nhiều là: Nâng chất giáo dục phổ thông, phát hiện và bồi dưỡng năng lực qua
quá trình học tập, cống hiến; đầu tư mạnh cho đại học và nghiên cứu; thu hút
nhân tài bằng thể chế minh bạch, không gian sáng tạo và đãi ngộ xứng đáng. Nhân
tài đến từ cơ hội được mở ra, không phải từ gene được chọn.
Phát
triển Thủ đô đòi hỏi tư duy đột phá. Nhưng đột phá không đồng nghĩa với đánh cược
trên những giả định chưa được kiểm chứng về con người. Một thành phố lớn mạnh
không phải là nơi chọn ra “những đứa trẻ ưu tú nhất”, mà là nơi nhiều người
bình thường có cơ hội trở nên xuất sắc.
-------
2
comments
Hoan
hô ông Trần Anh Tuấn có tư tưởng rất sáng tạo để xây dựng một Hà nội thượng đẳng
trong tương lai. Đầu tiên là tạo dựng và nuôi dưỡng tầng lớp tinh hoa, sau đó
phải lựa chọn một thế hệ nữ tú nữa mới phù hợp: tổ chức thi hoa hậu và chỉ những
người đẹp mới được phép sinh sản. Hà nội sẽ là một xã hội hoàn hảo chỉ gồm trai
tài và gái sắc. Mạnh dạn phát triển tư tưởng của ông, nhất thiết phải loại trừ
những kẻ khuyết tật ra khỏi xã hội.
Và
Hà nội sẽ có một ông Chúa trời Trần Anh Tuấn. Chế độ phát xit Đức có nằm mơ
cũng thấy không bằng, còn Joseph Goebbels có lẽ phải đội mồ lên để mà học Trần
Anh Tuấn. Có ai ngờ tư tưởng Phát xít lại đồng điệu và gần gũi với tư tưởng Cộng
sản đến vậy.
No comments:
Post a Comment