Chính
trị bẩn: Hun Sen và tấm gương phản chiếu ở Việt Nam
Chau
Doan (Đoàn Bảo Châu)
Chính
trị bẩn: Hun Sen và tấm gương phản chiếu ở Việt Nam
Hôm qua, Chủ tịch Thượng viện Campuchia – Hun
Sen – đã dành hơn ba tiếng đồng hồ trên sóng trực tiếp để kể tội người từng được
ông gọi là “anh em kết nghĩa”: Thaksin Shinawatra. Ông tố Thaksin giả bệnh,
phanh phui chuyện nẹp cổ để chụp hình, tiết lộ nội dung trò chuyện riêng tư,
tuyên bố sẵn sàng ra làm chứng chống lại bạn cũ. Hành vi ấy, dù có thể không vi
phạm pháp luật Campuchia, lại đặt ra câu hỏi lớn hơn: Liệu một chính khách có
thể hành xử thiếu nhân cách mà vẫn được coi là lãnh đạo đáng trọng?
Sự việc khiến người ta nhớ đến một hình thái
chính trị khác cũng bẩn không kém – chỉ khác về cách thể hiện: lặng lẽ hơn, bài
bản hơn, nhưng không kém phần hạ tiện – chính trị bẩn ở Việt Nam.
Khi lý luận chỉ dựa vào luật, đạo đức ở đâu?
Hun Sen biện minh rằng “không có luật nào cấm
ghi âm cuộc gọi”, nên ông hoàn toàn có quyền công bố nội dung cá nhân giữa ông
và Thaksin. Nhưng một quốc gia không thể chỉ vận hành bằng luật – mà còn cần những
rào chắn vô hình: nhân cách, đạo đức, danh dự. Khi ông dùng quyền lực truyền
thông để bóc trần quá khứ bạn bè, điều ông làm không phải là tranh luận chính
trị, mà là trả thù cá nhân dưới danh nghĩa luật pháp. Luận điệu ấy, nếu được chấp
nhận, sẽ mở đường cho một thế giới nơi luật cho phép con người trở thành kẻ thấp
hèn.
Việt Nam: Chính trị bẩn nhưng khéo che mặt
Nếu Hun Sen là gã tay dao giữa chợ, thì ở Việt
Nam, “chính trị bẩn” thường đội lốt luật pháp, nhân danh trật tự và ổn định.
Chẳng ai quên vụ án “hai bao cao su” – một
chiêu thức điển hình của công an Việt Nam khi muốn bắt Cù Huy Hà Vũ, một nhà hoạt
động chính trị bất đồng. Không đủ cơ sở pháp lý, họ bắt ông trong khách sạn,
đưa tin về “hai bao cao su đã qua sử dụng” như thể đó là chứng cứ phạm tội.
Truyền thông quốc doanh lập tức nhảy vào làm nhục nhân phẩm ông, nhằm bẻ gãy
hình ảnh một người trí thức phản biện. Đó không phải luật pháp. Đó là mưu hèn kế
bẩn – lấy đời tư thay cho phản biện, lấy điều ti tiện che lấp nội dung chính trị.
Khi luật là cái bẫy giăng sẵn
Ở Việt Nam, các điều luật như 88, 117, 79,
331... thường là chiếc vợt mơ hồ để khép tội bất kỳ ai dám nói điều trái ý nhà
cầm quyền. Phạm Đoan Trang, một nhà
báo dũng cảm, bị bắt sau thời gian dài bị phong toả tài chính, theo dõi, đe dọa.
Báo cáo từ Reporters Without Borders cho thấy cô bị cô lập khỏi các nguồn tài
chính hỗ trợ pháp lý – một hình thức “chặn trước khi bắt”. Khi luật trở thành
công cụ răn đe, không còn là công lý, thì đó chính là dấu hiệu rõ rệt của chính
trị bẩn có hệ thống.
Đe dọa ngoài pháp lý – cú đấm không tên
Ngoài luật, chính quyền còn sử dụng những đòn
đánh không thể truy tố: ép chủ nhà để ép đuổi người bất đồng chính kiến giữa
đêm, bắt sếp để buộc phải sa thải người hoạt động, phong tỏa tài khoản ngân
hàng, phong toả số tiền phúng viếng tang lễ gia đình ông Lê Đình Kình, dù đó là
tài sản của cộng đồng. Đó không phải là luật. Đó là đòn tay trái của chính trị
– một thứ chính trị ngầm, không để lại chứng cứ, nhưng để lại nỗi sợ kéo dài
trong lòng công dân.
Luật pháp không đi cùng công lý
Hồ Duy Hải – một thanh niên bị kết án tử hình
– đã ngồi tù gần 2 thập kỷ trước khi hệ thống thừa nhận “có sai sót”. Một con
người phải trả giá bằng mấy chục năm tuổi trẻ chỉ vì hệ thống muốn giữ thể diện.
Một cái chết suýt nữa xảy ra không phải vì Hải có tội, mà vì bộ máy công quyền
cần ai đó gánh lấy tội.
Làm người tử tế trong chính trị – vẫn là lựa
chọn
Khi Hun Sen nói ông “không làm gì sai vì luật
không cấm”, thì ông đã chạm đúng vào bản chất của chính trị bẩn: sử dụng luật
như cái vỏ để hợp pháp hoá những điều trái đạo đức.
Khi chính quyền Việt Nam bắt người vì lý do
mơ hồ, phong tỏa tài sản, can thiệp vào đời sống cá nhân, thì đó là chính trị bẩn
tinh vi hơn, lạnh lùng hơn – nhưng không cao quý hơn.
Chính trị không nhất thiết phải bẩn. Nó chỉ bẩn
khi người cầm quyền chọn cách đó để tồn tại. Và mỗi lần chọn, họ kéo cả xã hội
xuống bùn cùng.
Muốn xây dựng một nền chính trị trong sạch,
không thể bắt đầu từ điều luật, mà phải bắt đầu từ tư cách con người.
https://www.facebook.com/photo?fbid=10162620134683965&set=a.10150708808583965
Hun Sen kể hết về lùm xùm với gia tộc
Shinawatra trên sóng trực tiếp
.
No comments:
Post a Comment