Bóng
ma của Prigozhin vẫn sống ở Trung Quốc
Alessandro Arduino
| Foreign Policy
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2024/10/25/bong-ma-cua-prigozhin-van-song-o-trung-quoc/
Nhà
sáng lập đã khuất của Wagner vẫn truyền cảm hứng cho các blogger quân sự và những
người ủng hộ an ninh tư nhân ở Trung Quốc.
Yevgeny
Prigozhin, một lãnh chúa quân sự và nhà kinh doanh dịch vụ ăn uống, đã không ngờ
rằng cuộc nổi loạn ngắn ngủi sẽ dẫn ông đến cái chết, để lại di sản cùng những
người ngưỡng mộ vượt xa biên giới nước Nga, đến tận Trung Quốc, nơi Prigozhin
đã trở thành một nhân vật được sùng bái trên mạng xã hội bị giám sát gắt gao.
VIDEO
:
Bóng ma của
Prigozhin vẫn sống ở Trung Quốc
https://www.youtube.com/watch?v=RTj1Pdw90NE
Prigozhin
hiện có người theo dõi nằm trong số các blogger quân sự hàng đầu trên Weibo, một
trong những nền tảng truyền thông xã hội lớn nhất tại Trung Quốc – tương tự như
những gì xảy ra ở Nga. Từ Moscow đến Bắc Kinh, Prigozhin được xem là hiện thân
của lòng yêu nước mạnh mẽ và chân thành, một người đàn ông ưu tiên lợi ích của
đất nước hơn là mạng sống của chính mình. Ông được ca ngợi là người của nhân
dân, bất chấp khối tài sản mà ông thu về từ các hoạt động của Tập đoàn Wagner.
Bài
đang hot
Những
lời chỉ trích thẳng thắn của ông đối với các nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu của
Nga đã củng cố hình ảnh của ông như một người dám nói ra sự thật, sẵn sàng mạo
hiểm mạng sống của mình. Điều này đã nhận được sự đồng cảm ở Trung Quốc, nơi
đang xảy ra một cuộc thanh trừng các quan chức quân sự hàng đầu trong Quân đội
Giải phóng Nhân dân do những cáo buộc tham nhũng và phản bội lý tưởng của Đảng
Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Trong
bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Bắc Kinh và Washington, nhiều blogger quân sự
Trung Quốc đã nghi ngờ Mỹ có liên quan trong cái chết của Prigozhin, dù không
có bằng chứng nào cho giả thuyết này. Một cuộc khảo sát trên Weibo, giới hạn ở
1.000 người trả lời, cho thấy phần lớn mọi người khẳng định rằng Mỹ đã dàn dựng
vụ tai nạn máy bay của Prigozhin để kích động nội chiến ở Nga. Một số ít người
tham gia khảo sát chỉ trích Tổng thống Nga Vladimir Putin, tuyên bố rằng việc để
Prigozhin thoát tội mà không bị trừng phạt có thể tạo ra tiền lệ nguy hiểm.
ĐCSTQ
xem sự yêu mến dành cho Tập đoàn Wagner là con dao hai lưỡi trong cuộc tranh luận
trực tuyến ở Trung Quốc. Một mặt, nó minh họa cho nhu cầu trao quyền cho các
công ty an ninh tư nhân Trung Quốc để bảo vệ công dân Trung Quốc và cơ sở hạ tầng
ở nước ngoài. Mặt khác, nó làm khơi dậy bóng ma về các công ty an ninh được
trang bị vũ khí hạng nặng theo đuổi chương trình nghị sự chính trị trong nước.
Các
chuyên gia an ninh hàng đầu Trung Quốc – các học giả, cựu quan chức quân đội,
và các blogger nghiệp dư – đều bị mê hoặc bởi thói phô trương và thái độ quyết
hoàn thành công việc bằng mọi giá của Tập đoàn Wagner. Họ lập luận rằng cách tiếp
cận hiện tại của Trung Quốc đối với việc bảo vệ lợi ích của nước này ở nước
ngoài vẫn còn thụ động và ủng hộ các chiến thuật quyết đoán hơn theo phong cách
Wagner. Những thất bại trong chiến dịch chống khủng bố ở Mozambique và vụ thảm
sát lính Wagner gần đây của phiến quân Tuareg Mali hầu như không được chú ý. Một
số blogger có hàng triệu người theo dõi xem Wagner là hình mẫu cho các công ty
an ninh tư nhân Trung Quốc chuyên bảo vệ các dự án và cơ sở hạ tầng của Sáng kiến
Vành đai và Con đường ở các khu vực có nguy cơ cao trên toàn cầu.
Từ
Châu Á đến Châu Phi, người lao động Trung Quốc ở nước ngoài đang phải đối mặt với
các mối đe dọa lớn dần, với tình trạng bắt cóc và tử vong ngày càng xảy ra thường
xuyên hơn. Vào tháng 3/2023, chín công dân Trung Quốc đã thiệt mạng khi các tay
súng tấn công một khu mỏ ở Cộng hòa Trung Phi. Chỉ một năm sau, vào tháng
3/2024, năm kỹ sư Trung Quốc đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom liều chết ở
Pakistan, và một vụ tấn công tương tự cũng đã xảy ra trong tháng này, khiến Bắc
Kinh phải kêu gọi tăng cường an ninh. Hơn nữa, việc các blogger an ninh Trung
Quốc ca ngợi Prigozhin và đội quân lính đánh thuê của ông là những người giải
phóng, là lực lượng chiến đấu hiệu quả hơn quân đội Nga ở Ukraine thực chất là
một nhát đâm ngấm ngầm vào các nhà quản lý cấp cao của tổ hợp công nghiệp-quân
sự Trung Quốc, những người đã bị sa thải vì nhận hối lộ và sản xuất thiết bị
quân sự chất lượng thấp.
Do
đó, ban kiểm duyệt các phương tiện truyền thông xã hội của Trung Quốc dường như
đang cố tình cho phép các bình luận như vậy, vì chúng phù hợp với chương trình
nghị sự của chính phủ. Tuy nhiên, ranh giới của các diễn ngôn được chấp nhận
trên mạng xã hội hoàn toàn có thể thay đổi, gây rủi ro cho các blogger nếu lập
trường của Bắc Kinh về Wagner hoặc quân đội thay đổi đột ngột.
Vì
họ đăng ký Weibo bằng số định danh do chính phủ cấp và phải chịu trách nhiệm
pháp lý cho các bài đăng của mình, nên các chuyên gia và nhà phân tích này phản
ánh một hướng suy nghĩ của chính phủ. Vạn Lý Hỏa Thành của Trung Quốc giúp đảm
bảo những lời đề cập đến Wagner chủ yếu chỉ tập trung vào Ukraine, nhưng các hoạt
động của nhóm này ở Châu Phi và Trung Đông cũng được nhắc đến.
Các
cuộc thảo luận trực tuyến ở Trung Quốc đóng khung các chiến dịch của Wagner tại
Châu Phi là một sự hỗ trợ cho quá trình phi thực dân hóa, cũng như chống lại
cách tiếp cận và ảnh hưởng của chủ nghĩa thực dân mới của phương Tây đối với lục
địa này – về cơ bản là sao chép lại lập luận chính thức của Nga. Khi đổ lỗi cho
Pháp về tình hình hỗn loạn ở Mali, một nhà bình luận Trung Quốc đã chỉ trích
phương Tây bằng cách khẳng định rằng Wagner chống lại “chủ nghĩa khủng bố và ly
khai, đồng thời thể hiện chủ nghĩa nhân đạo.” Một blogger khác cho rằng sẽ tốt
hơn nếu Trung Quốc có một công ty tương đương với Blackwater của Mỹ, thay vì một
công ty như Wagner vì “danh tiếng quan trọng hơn bất kỳ điều gì khác” và công
dân Trung Quốc sẽ không được phép thực hiện những hành động tàn bạo như toán
lính đánh thuê người Nga.
Nhìn
từ góc độ của phương Tây, đề xuất này khá khó hiểu vì sau vụ thảm sát Quảng trường
Nisour ở Iraq, Blackwater đã phải mang tiếng xấu khủng khiếp. Tuy nhiên, tại
Trung Quốc, Erik Prince, nhà sáng lập Blackwater, đã hợp tác với tập đoàn tài
chính nhà nước CITIC để thành lập công ty an ninh Frontier Services Group tại
Hong Kong. Và vì thế, làn sóng phẫn nộ và thảo luận lan rộng trên toàn cầu xoay
quanh việc nhân viên Blackwater giết hại thường dân Iraq đã không bao giờ đến
được với công chúng Trung Quốc nói chung.
Các
cuộc thảo luận trực tuyến cũng nêu bật vấn đề rằng Trung Quốc phải xác định quỹ
đạo tương lai của các công ty an ninh tư nhân của mình. Các blogger quân sự có ảnh
hưởng với hàng triệu người theo dõi xem Wagner là hình mẫu cho ngành công nghiệp
an ninh tư nhân và quân sự Trung Quốc. Họ lập luận rằng Bắc Kinh phải phát triển
các công ty quyết đoán hơn, với khả năng bảo vệ công dân và khoản đầu tư của
người Trung Quốc ở nước ngoài. Đồng thời, người ta cũng lo ngại rằng các nhân
viên an ninh tư nhân có thể trở thành lực lượng vũ trang không thể kiểm soát
khi họ trở về từ nghĩa vụ ở nước ngoài.
Sự
tương phản giữa tham vọng và sợ hãi này đã được phản ánh qua việc mô tả
Prigozhin như một nhân vật đáng sùng bái trong các cuộc tranh luận trực tuyến.
Một phân tích sâu hơn cho thấy những lo ngại và quan tâm của cư dân mạng đối với
cuộc chiến Nga-Ukraine, làm nổi bật một số điểm kỳ lạ. Đáng chú ý, Prigozhin được
xem là một CEO thành đạt ở Trung Quốc, hơn là một lãnh chúa hay chiến lược gia
quân sự, như thường thấy ở những nơi khác.
Công
chúng Trung Quốc có xu hướng thích cách tiếp cận theo kiểu kinh doanh đối với
việc quân sự hóa các chức năng an ninh. Ở Trung Quốc, bất chấp lời kêu gọi sống
tiết chế của ĐCSTQ, việc vươn lên trở thành tỷ phú từ một khởi đầu khiêm tốn
thường được xem là dấu hiệu của sự nhạy bén về mặt chiến thuật và sự khôn
ngoan. Khác với ở Nga – nơi các blogger tập trung tranh luận về các chiến lược
quân sự của Prigozhin – ở Trung Quốc, thành công trong kinh doanh của Prigozhin
vẫn là điểm thu hút chính đối với những người theo dõi ông.
Những
người ủng hộ mô hình Wagner vẫn tin tưởng vào hào quang bất khả chiến bại của
nhóm này. Một blogger nhớ lại Wagner đã giải cứu những người thợ mỏ Trung Quốc
tại Cộng hòa Trung Phi vào tháng 7/2023 theo yêu cầu của Đại sứ quán Trung Quốc.
Lực lượng này đã tìm thấy những người thợ mỏ trong một khu rừng và “cung cấp
cho họ thức ăn, nơi trú ẩn, và bảo vệ an ninh” trước khi hộ tống họ đến thủ đô.
Dư luận Trung Quốc phần lớn đồng tình với quan điểm phổ biến ở vùng đất trải
dài từ Cộng hòa Trung Phi đến Niger, nơi ngập tràn tuyên truyền và thông tin
sai lệch của Nga, mà không đề cập đến các vụ thảm sát hàng loạt và bạo lực trên
cơ sở giới tính. Và họ xem lính đánh thuê Wagner là những người giải phóng chứ
không phải là những kẻ áp bức.
Khi
còn sống, Prigozhin đã phục vụ Putin bằng cách trở thành đối trọng với những
nhân vật chóp bu của quân đội. Khi đã chết, huyền thoại về Prigozhin ở Nga là
chất xúc tác hữu ích hướng sự tức giận vào quân đội thay vì tổng thống, và truyền
cảm hứng cho những tân binh Wagner trong tương lai. Ở Trung Quốc, ngay cả trong
số những người ủng hộ Wagner nhiệt thành nhất, việc Putin mô tả Prigozhin là một
“người tài năng” nhưng “đã phạm sai lầm nghiêm trọng trong cuộc sống” vẫn là lời
cảnh báo cho các doanh nhân an ninh tư nhân Trung Quốc – đừng vượt qua lằn ranh
đỏ của đảng.
Nhiều
năm trước, một cuộc tranh luận tương tự đã nổ ra trên Weibo, kêu gọi cải cách
trong lĩnh vực an ninh tư nhân của Trung Quốc, lấy cảm hứng từ sự trỗi dậy của
Blackwater. Những cải cách này chưa bao giờ thành hình – và chúng khó có thể
thành hiện thực như những gì người hâm mộ Wagner mong đợi. Ngay cả với thành
công của Wagner, ĐCSTQ vẫn bảo vệ chặt chẽ độc quyền vũ lực của mình, và nguyên
tắc từ thời Mao, rằng đảng kiểm soát nòng súng (quân đội), vẫn được duy trì vững
chắc.
Huyền
thoại về Prigozhin, ngay cả với sự kiểm soát gắt gao ở Trung Quốc, cũng phục vụ
mục đích kép: Nó thúc đẩy tham vọng về một khu vực an ninh tư nhân Trung Quốc mạnh
mẽ hơn, được quản lý chặt chẽ hơn, đồng thời đóng vai trò như một câu chuyện cảnh
báo về hậu quả khi lính đánh thuê chống lại chính lãnh đạo của họ.
---------------------------------
Alessandro
Arduino
là tác giả của “Money for Mayhem: Mercenaries, Private Military Companies,
Drones, and the Future of War” và “China’s Private Army: Protecting the New
Silk Road.”
Nguồn: Alessandro Arduino, “Prigozhin’s Ghost Lives On in China,” Foreign Policy, 21/10/2024
No comments:
Post a Comment