Rà
soát Việt Nam về kỳ thị phụ nữ (CEDAW): Các chủ đề chính
Hải Di Nguyễn
POSTED
ON THỨ NĂM, 07 THÁNG 3 2024 11:49
Ngày
19/2/2024 vừa qua tại Thụy Sỹ, để chuẩn bị cho phiên rà soát Việt Nam về vấn đề
quyền phụ nữ, Ủy ban Xóa bỏ Phân biệt Đối xử với Phụ nữ (Committee on the
Elimination of Discrimination against Women, viết tắt là CEDAW) của Liên Hiệp
Quốc đã gặp mặt và lắng nghe các tổ chức XHDS.
Ngày
5/3, Ủy ban CEDAW đã công bố danh
sách các chủ đề chính để rà soát nhà nước Việt Nam.
https://machsongmedia.org/images/Di_speaking_at_CEDAW_2024_cropped.jpg
Cô
Hải Di Nguyễn phát biểu tại phiên họp ngày 19/2/2024.
Các
luật phân biệt đối xử
Nhắc
lại các quan sát kết luận trong lần rà soát trước, Ủy ban CEDAW yêu cầu nhà nước
Việt Nam cập nhật về việc sửa đổi hoặc bãi bỏ những điều luật mơ hồ hoặc phân
biệt giới tính.
Ví
dụ là trong Bộ luật Lao động 2019, Điều 13 không nhắc đến lao động tự do và lao
động gia đình không được trả lương, chủ yếu là phụ nữ, và Điều 169 duy trì
chênh lệch 2 năm trong tuổi nghỉ hưu giữa nam và nữ; trong Bộ luật Hôn nhân và
Gia đình 2014, Điều 2 nói “giúp đỡ các bà mẹ thực hiện tốt chức năng cao quý của
người mẹ” và Điều 3 có ý chấp nhận tập quán về hôn nhân và gia đình, định nghĩa
là quy tắc “được lặp đi, lặp lại trong một thời gian dài và được thừa nhận rộng
rãi trong một vùng, miền hoặc cộng đồng.”
Tiếp
cận công lý
Ủy
ban CEDAW yêu cầu thông tin về: khả năng phụ nữ và trẻ em gái được trợ giúp
pháp lý miễn phí trong những trường hợp bạo lực và phân biệt giới tính, buôn
người, và bóc lột; các biện pháp được thực hiện để tuyển dụng và đào tạo phụ nữ
làm công việc trả lời đường dây nóng, trợ giúp pháp lý, và hòa giải viên; số vụ
điều tra, truy tố, và kết án những trường hợp bạo lực về cơ sở giới với phụ nữ,
và đền bù cho nạn nhân; các bước được áp dụng để bảo đảm không ưu tiên hòa giải
hơn việc truy tố thủ phạm bạo hành; số lượng điều tra, truy tố, và kết án các
trường hợp tham nhũng trong tư pháp.
Cơ
chế quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ
Nhắc
lại mối quan ngại về việc thiếu phân chia trách nhiệm rõ ràng và phối hợp hiệu
quả để bảo đảm bình đẳng giới, Ủy ban CEDAW yêu cầu nhà nước Việt Nam làm rõ
vai trò của Ban Vì sự tiến bộ của phụ nữ, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội,
và Hội Phụ nữ trong vấn đề quyền phụ nữ.
Ủy
ban cũng nhắc tới những mục tiêu chưa đạt được trong Chiến lược quốc gia về
bình đẳng giới (2011-2020) như: tỷ lệ phụ nữ trong Quốc hội, Hội đồng Nhân dân,
Ủy ban Nhân dân các cấp; thu hẹp khoảng cách giới trong các lĩnh vực kinh tế,
lao động, và việc làm; tỷ lệ lao động nữ ở nông thôn dưới 45 tuổi được đào tạo
nghề; bảo đảm bình đẳng giới gia đình; buôn người xuyên biên giới, v.v.
Các
phụ nữ đấu tranh về nhân quyền
Ủy
ban CEDAW yêu cầu nhà nước Việt Nam cho biết các bước đã thực hiện để tạo môi
trường thuận lợi cho các tổ chức vì quyền phụ nữ và những người bảo vệ nhân quyền
cho phụ nữ, và yêu cầu họ điều tra tất cả những trường hợp sách nhiễu, đe dọa,
bắt giữ tùy tiện các nhà báo nữ và nhà hoạt động nữ bảo vệ nhân quyền.
Định
kiến giới tính
Dựa
trên thông tin rằng phụ nữ tiếp tục dành gấp đôi thời gian so với nam giới cho
việc nhà, Ủy ban yêu cầu nhà nước Việt Nam cho biết các bước đã thực hiện để
thúc đẩy chia sẻ bình đẳng trách nhiệm gia đình giữa phụ nữ và nam giới; và xác
định nguyên nhân gốc rễ của chênh lệch nam nữ trong thời gian dành cho các việc
nội trợ, đặc biệt với phụ nữ dân tộc thiểu số, phải làm việc chăm sóc không được
trả lương.
Bạo
lực trên cơ sở giới với phụ nữ
Ủy
ban CEDAW yêu cầu nhà nước Việt Nam cung cấp thông tin về số lượng các cuộc điều
tra, truy tố, kết án, và mức án với các trường hợp bạo lực trên cơ sở giới, đặc
biệt bạo lực tình dục, với phụ nữ; và các biện pháp đã thực hiện để giải quyết
vấn đề quấy rối tình dục ở trường học, nơi làm việc, và nơi công cộng.
Ngoài
ra, họ cũng nhắc đến việc phải nâng cao nhận thức cộng đồng; dẹp bỏ thói quen
im lặng và khuynh hướng đổ lỗi cho phụ nữ bị bạo hành.
Buôn
bán phụ nữ và mại dâm
Ủy
ban CEDAW nhắc đến nạn buôn người, đặc biệt mang thai hộ và hôn nhân cưỡng bức,
và tình trạng lôi kéo, quảng cáo sai sự thật nhằm mục đích buôn bán lao động.
Họ
yêu cầu Việt Nam cho biết số lượng các cuộc điều tra, truy tố, kết án, và mức
án cho thủ phạm các vụ buôn người, bao gồm các quan chức thông đồng với kẻ buôn
người.
Ngoài
ra, Ủy ban lưu ý việc hình sự hóa mại dâm và bắt giữ tùy tiện cũng như hành vi
bạo lực với các phụ nữ và trẻ em gái bán dâm.
Phụ
nữ trong chính trị
Ủy
ban CEDAW ở đây nhắc tới việc phụ nữ phải được quyền bình đẳng tham gia trong
các cấp lãnh đạo.
Giáo
dục
Ủy
ban yêu cầu Việt Nam cho biết các biện pháp đã thực hiện để tăng tỷ lệ nhập học
và hoàn thành bậc học, cũng như cải thiện kỹ năng đọc viết và tính toán cơ bản
của các trẻ em gái, đặc biệt các nhóm thiệt thòi như trẻ em gái khuyết tật, trẻ
em gái không được đăng ký khai sinh, trẻ em gái bản địa và dân tộc thiểu số;
ngăn chặn tình trạng trẻ em gái bỏ học để đi làm hoặc do mang thai sớm và kết
hôn sớm; tạo điều kiện để các bé gái mang thai và người mẹ trẻ trở lại đi học
sau khi sinh con.
Ngoài
ra là các biện pháp khuyến khích phụ nữ học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ
thuật, và toán học.
Việc
làm
Ủy
ban CEDAW yêu cầu Việt Nam đưa thông tin về các biện pháp đã thực hiện để xóa bỏ
phân biệt giới tính trong thị trường lao động; giải quyết khoảng cách về lương
giữa nam và nữ; ngăn chặn việc bóc lột phụ nữ; bảo đảm điều kiện làm việc cho
phụ nữ về giờ làm việc, an toàn và vệ sinh lao động.
Y
tế
Ủy
ban yêu cầu có thông tin về khả năng tiếp cận của phụ nữ với các dịch vụ y tế,
sức khỏe tâm thần, xét nghiệm và điều trị ung thư cổ tử cung và các bệnh truyền
nhiễm.
Họ
cũng hỏi về giáo dục giới tính, dịch vụ sức khỏe sinh sản và tình dục, biện
pháp tránh thai, và dịch vụ phá thai an toàn.
Nâng
cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ
Ủy
ban hỏi về phụ nữ trong hội đồng quản trị và các vị trí quản lý; vay doanh nghiệp
và hỗ trợ kinh doanh cho phụ nữ.
Phụ
nữ ở nông thôn
Ủy
ban muốn có thông tin về các biện pháp giải quyết những vấn đề như mức lương
trung bình của phụ nữ là thành viên hợp tác xã thấp hơn nam giới; khả năng tiếp
cận đào tạo nghề và kỹ thuật của phụ nữ nông thôn còn hạn chế; gánh nặng không
cân xứng về việc nội trợ và công việc chăm sóc với phụ nữ nông thôn, v.v.
Ngoài
ra, họ cũng hỏi về số vụ kiện liên quan đến quyền sở hữu đất đai do phụ nữ nộp
đơn, các biện pháp để bảo đảm phụ nữ và trẻ em gái có cơ hội sinh kế và nhà ở mới
khi bị cưỡng bức di dời và tái định cư; và các bước thực hiện để điều tra vụ bắt
giữ và giam giữ tùy tiện các nữ nông dân biểu tình ôn hòa ngày 5/5/2020, khi bị
lệnh ngừng canh tác ở Kiên Giang.
Các
nhóm phụ nữ bị thiệt thòi
Về
phụ nữ và trẻ em gái bản địa và thuộc các dân tộc và tôn giáo thiểu số, Ủy ban
CEDAW yêu cầu nhà nước Việt Nam cho biết các bước đã thực hiện để chống tảo hôn
và mang thai sớm; giảm tình trạng không quốc tịch của phụ nữ thuộc dân tộc thiểu
số, như phụ nữ H’mông; và điều tra các cáo buộc sách nhiễu, đe dọa, và cưỡng chế
với phụ nữ thuộc các nhóm thiểu số, như phụ nữ người Thượng theo đạo Tin lành
và phụ nữ Khmer Krom theo đạo Phật.
Về
phụ nữ sử dụng ma túy, Ủy ban yêu cầu Việt Nam đưa thông tin về số lượng phụ nữ
và trẻ em gái bị tước đoạt tự do trong các trung tâm cai nghiện bắt buộc; các
biện pháp để bảo đảm phụ nữ sử dụng ma túy không bị giam giữ tùy tiện; các biện
pháp để giải quyết các nhu cầu cụ thể của phụ nữ dùng ma túy trong trại giam.
Họ
cũng hỏi về số lượng phụ nữ bị kết án tử hình vì các tội liên quan đến ma túy,
và số lượng tù nhân nữ bị giam giữ, bao gồm phụ nữ mang thai và phụ nữ có
con.
Biến
đổi khí hậu
Ủy
ban CEDAW hỏi về sự tham gia của phụ nữ trong việc xây dựng và thực hiện các biện
pháp giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Hôn
nhân và quan hệ gia đình
Ủy
ban yêu cầu Việt Nam cho biết các biện pháp thực hiện để ngăn chặn tảo hôn và
thực thi nghiêm ngặt độ tuổi kết hôn tối thiểu là 18, không ngoại lệ, và bảo đảm
quyền phụ nữ kết hôn chỉ khi họ hoàn toàn và tự do đồng ý.
Ngoài
ra là việc đào tạo, nâng cao nhận thức cho thẩm phán, luật sư, các cơ quan thực
thi pháp luật và hành pháp, để họ ý thức được quyền lợi của phụ nữ và trẻ em,
cũng như vai trò của chính họ trong việc bảo vệ nạn nhân bạo hành gia đình.
Đó
là những vấn đề chính Ủy ban CEDAW nêu ra, được thiết lập dựa trên nhiều nguồn
thông tin, trong đó có các bản báo cáo của các tổ chức XHDS và qua buổi họp tiền
kiểm điểm với đại diện một số tổ chức XHDS.
Bản
thân BPSOS đã gửi 3 bản báo cáo chung với các tổ chức Người Thượng vì Công lý,
Liên minh Nhân quyền Người H’mông, Liên hiệp Chư Môn đệ Cao Đài, Thân hữu của
Thiền Am, và Bảo vệ Đức tin và Công lý tại Việt Nam, và ngày 19/2/2024 vừa qua
đã gửi hai đại diện tham gia buổi họp tiền kiểm điểm tại Geneva.
Nhà
nước Việt Nam sẽ phải trả lời bằng văn bản trước khi tham dự phiên rà soát về vấn
đề quyền phụ nữ. Tuy nhiên, hiện nay ngày giờ phiên rà soát vẫn chưa được quyết
định.
------------------
Bài
liên quan:
CEDAW:
LHQ nghe NGO báo cáo về vấn đề quyền phụ nữ ở Việt Nam
“Tột
cùng của sự khắc khổ”: câu chuyện những phụ nữ trong gia đình bà Cấn Thị Thêu
CEDAW:
Việt Nam che đậy nạn buôn người và bạo lực với phụ nữ
No comments:
Post a Comment