21
Tháng Sáu, 2024
https://vanviet.info/tren-ke-sach/con-duong-cua-ke-si/
Sau
tiểu thuyết Quỷ vương xuất bản 2016 Vũ Ngọc Tiến lại vừa hoàn
thành bản thảo cuốn tiểu thuyết mới Đời kẻ sĩ.[*]
Vẫn
trung thành với đề tài người trí thức trong cuộc chiến chống tham nhũng- tiêu cực
của xã hội hiện tại, Vũ Ngọc Tiến cũng trung thành với thủ pháp lấy tấm gương lịch
sử để soi vào hôm nay. Nếu như ở Quỷ vương, lịch sử là phần cuối
suy thoái của nhà Lê sơ và phần đầu nhà Mạc thì trong Đời kẻ sĩ là
phần cuối của nhà Lê Trung hưng và phần khởi đầu của nhà Tây Sơn. Nhân vật trí
thức hiện tại thì vẫn gồm cả người có nghĩa khí dám đấu tranh chống tiêu cực và
kẻ có học lọt được vào bộ máy quyền lực. Cuộc đấu tranh sinh tử giữa hai loại
người này được soi chiếu bởi những tia sáng từ quá khứ, vừa là sự đối chứng vừa
là lời cảnh tỉnh nhắc nhở cho sự tồn tại của nhân vật hiện tại. Ở Quỷ
vương là nhà nghiên cứu sử học Bùi Hiếu Dân và tiền kiếp – nho sinh
Bùi Phụng. Ở Đời kẻ sĩ thì là Tiến sĩ Nguyễn Duy Thiện và Quận
công Nguyễn Hữu Chỉnh, vị tổ phụ của anh.
Đời
kẻ sĩ vẫn
là kiểu tiểu thuyết hai trong một. Trong cốt chính cuộc đấu trí với bộ máy lãnh
đạo tỉnh H để giải cứu nhân vật Tiến sĩ Nguyễn Duy Thiện khỏi Bệnh viện tâm thần
là cốt truyện về cuộc đời Quận công Nguyễn Hữu Chỉnh do chính hậu duệ của ông
viết lại.
Chọn
Nguyễn Hữu Chỉnh làm một nhân vật đối chứng với nhân vật chính, Vũ Ngọc Tiến muốn
gửi gắm vào đấy niềm tâm sự của mình về thái độ của kẻ sĩ trước thời cuộc nhưng
ở đây là thời cuộc điển hình vì nó đang là thời mạt, đổ đốn, suy thoái, cần phải
dọn dẹp cho thời cuộc mới xuất hiện. Đứng trước thời cuộc ấy tức là phần cuối
triều Lê – Trịnh, kẻ sĩ phài làm gì? Nguyễn Hữu Chỉnh đã bỏ vào Nam theo quân
Tây Sơn, giúp Tây Sơn và góp mưu cao đắc lực tiêu diệt triều đình Lê – Trịnh.
Nhưng Nguyễn Hữu Chỉnh đã để lại cho hậu thế bài học sâu sắc về sự thất bại. Một
nho sĩ có tài năng, dũng khí, sức mạnh như ông đã chiếm được đỉnh cao danh vọng,
quyền lực mà cuối cùng lại trở thành nạn nhân của quyền lực, thảm bại vì quyền
lực. Ông để lại nhiều tai tiếng, hiểu lầm trong dân gian và lịch sử nhưng tác
giả Đời kẻ sĩ đã đã làm được việc chiêu tuyết, gột rửa được phần
nào oan ức cho ông.
Bài
học của cuộc đời Nguyễn Hữu Chỉnh không phải không có ích cho hậu thế. Người
cháu nội của ông, các bạn của anh, những trí thức của thời hiện đại, những lứa
hậu duệ tiếp theo đã được tiếp thu từ ông trí tuệ nhận thức thời cuộc, dũng
khí, mưu mẹo để chiến đấu với chiến tuyến bên kia là những đồng trí thức với họ
nhưng lợi dụng quyền lực để tham những và tiêu diệt người trung thực.
Trong
những người bạn trí thức viết văn của tôi, Vũ Ngọc Tiến là người có trách nhiệm
cao với sứ mệnh ngòi bút của mình. Anh không né tránh sự thực lịch sử và những
vấn đề gay cấn nhất của xã hội hiện tại, mà nóng bỏng nhất là tình trạng trí thức
bị tha hóa vì quyền lực cả về mặt nhận thức cũng như hoạt động cầm quyền.
Văn
chương của Vũ Ngọc Tiến, với sự trung thực, giản dị, rõ ràng của nó có sức thu
hút, lay động chúng ta. Nó soi sáng con đường của kẻ sĩ trong truyền thống lịch
sử dân tộc. Nó thức tỉnh lương tri. Nó tiếp thêm sức mạnh cho kẻ sĩ hậu thế
trong hành trình đi tìm bản thể dân tộc, sức mạnh của đất nước.
Một
ngòi bút làm được điều ấy là đáng quý.
Tháng
cuối năm 2017
[*] Năm 2019 nxb Phụ Nữ Việt Nam in với
nhan đề Kẻ sĩ thời loạn (Văn Việt).
No comments:
Post a Comment