01/09/2023
https://www.voatiengviet.com/a/phong-sinh-va-van-minh-/7250661.html
"Ngày xưa má tôi cũng thường hay đi chợ mua
chim, cò,... về để “phóng sinh” vào tháng bảy. Tôi nhớ như in những lúc má tôi
tay tháo dây buộc chân chim, miệng lâm râm cầu khẩn..."
Trân Văn
https://gdb.voanews.com/2B84C67F-7FB6-48AE-AE7E-A24F1294AA1F_cx0_cy13_cw0_w650_r1_s.png
Phóng sinh
cá chép ở Hồ Tây. Hình minh họa.
Tuần này, “phóng sinh” tiếp tục là chủ
đề nóng trên mạng xã hội. Phản ứng của công chúng đối với “phóng sinh”
không chỉ mạnh mẽ mà còn lan rộng hơn nhiều năm trước. Số người bất bình trước
việc bắt cá, bẫy chim để “phóng sinh” càng lúc càng đông vì hoạt động
này chẳng khác gì “sát sinh” trái với tinh thần, giáo lý đạo Phật. Không
ít người nhận định như Nguyễn Hồng Lam: Đây chỉ là một thực hành của chủ
nghĩa nhân đạo man rợ. Nó không phải là sự giải thoát mà là một tội ác, một
hành vi tận diệt. Nó thể hiện sư vô tri, mông muội của cả chúng sinh lẫn kẻ
khoác áo tu hành nhưng lòng còn đầy ngã mạn. Được đem ra thực hành công khai,
nó trở thành phương tiện lừa bịp đức tin. Chỉ có con người mới cần được
phóng sinh tâm hồn ra khỏi đầm lầy dốt nát, tăm tối và tàn ác. Chim trời không
cần uống nước đóng chai. Cá, ốc không quen hương khói. Muôn loài không cần thứ
tự do sau khi đã bị đánh bẫy, bị bắt trói. Đừng mang tín ngưỡng ra đọa chúng
sinh trong u mê và tàn sát sinh linh thêm nữa (1)!
Đó có lẽ là lý do khiến cả hệ thống truyền
thông chính thức lẫn chính quyền phải nhập cuộc. Một số tờ báo giới thiệu cảnh
báo của các chuyên gia về hoạt động “phóng sinh” theo kiểu Việt Nam
trong thời gian vừa qua nguy hại cho hệ sinh thái (2).
Đáng lưu ý là đã có chính quyền địa phương như Thừa Thiên – Huế gửi công văn
cho Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam ở tỉnh này đề nghị không cho phép
người khác vào khuôn viên các chùa để mua bán chim phóng sinh vì việc săn bắt
chim hoang dã phục vụ “phóng sinh” sẽ tận diệt các loài, ảnh hưởng đến sự
cân bằng sinh thái tự nhiên và vi phạm quy định pháp luật về bảo tồn đa dạng
sinh học. Trong công văn vừa kể, chính quyền tỉnh Thừa Thiên - Huế đề nghị những
người lãnh đạo Tăng đoàn ở Thừa Thiên - Huế trực tiếp tuyên truyền tại các buổi
lễ Phật, hoặc giải thích cho Phật tử bằng các tờ rơi, băng rôn để Phật tử thay
đổi nhận thức về phóng sinh, không mua chim để phóng sinh, không tiếp tay cho
việc săn bẫy chim hoang dã (3)...
***
“Phóng sinh” vốn có từ lâu nhưng vì sao
“phóng sinh” lại trở thành vấn nạn? Ông Trương Nhân Tuấn kể: Ngày
xưa má tôi cũng thường hay đi chợ mua chim, cò,... về để “phóng sinh” vào tháng
bảy. Tôi nhớ như in những lúc má tôi tay tháo dây buộc chân chim, miệng lâm râm
cầu khẩn. Tôi còn nhớ những dịp tết nhứt làm đồ cúng, khi cắt cổ con gà, con vịt...
má tôi cũng lâm râm nguyện cho con gà, con vịt sớm “đầu thai kiếp khác”...
“Phóng sinh” vốn là một truyền thống tốt đẹp của dân quê Việt Nam. Ngày
nay, thời tu sĩ tu với phương châm “dân tộc – đạo pháp – xã hội chủ nghĩa”,
chuyện “phóng sinh” bị lợi dụng và “chính trị hóa”. Tu sĩ, chùa chiền quốc
doanh sử dụng việc “phóng sinh” như một cách “câu khách”, làm cho những người
dân thiệt thà (như má tôi) trở thành những tín đồ trung thành. Tín đồ càng mù
quáng trung thành, tín đồ càng rộng lượng cúng dường, chuyện “phóng sinh” càng
rùm beng, có trợ lực từ báo chí, truyền hình của tuyên giáo... Ông
Tuấn than: Trước đạo pháp, hành vi “phóng sinh” của các chùa quốc doanh
trở thành một “tội ác”. Trước thiên nhiên, chuyện “phóng sinh” (kiểu chùa
Việt Nam) là hành vi tàn phá môi sinh, làm đảo lộn tuần hoàn của hệ sinh thái địa
cầu. Suy nghĩ sâu xa, chuyện tệ hại nào chưa xảy ra trên đất nước này (4)?
Có một điểm đáng lưu ý là trong số những người
phản đối “phóng sinh” có rất nhiều người am tường tinh thần, giáo lý đạo
Phật và cũng vì vậy mà họ chỉ trích kịch liệt hoạt động “phóng sinh” càng ngày
càng kỳ quái như đã biết và đang thấy. Thái Hạo lưu ý: Trong ba thứ bố
thí có vô úy thí, chính là liên quan tới phóng sanh. Làm sao để đồng loại và
muôn loài được an ủi, được cứu mạng, được sống trong sự thanh bình không não hại.
Người ta đang tự do, đi bắt nhốt lại, đốt hương khói nghi ngút, khiến cho thân
tàn ma dại, rồi mang thả ra, đó là làm cho khốc hại, là hiện thân của cái ác,
chứ không có chút từ bi nào cả. Thái Hạo nêu ra một nghịch lý khác rất đáng
ngẫm nghĩ: Phóng sinh tôm cua cá ốc chim cò làm gì khi thấy đồng loại bị
bắt bớ, đánh đập và bỏ tù oan hàng chục năm trời mà không hé răng nói lấy một lời?
Phóng sanh cái gì khi thấy cái ác và sự bất công tràn ngập mà không hó hé nửa
câu? Đó là sự vô cảm độc ác và là hiện thân của thói đạo đức giả mà thôi (5)
Tương tự, Trịnh Khả Nguyên tâm tình: Phần
đông người ta lo giải oan, theo nghi thức “tâm linh” (cúng kính, lập đàn tràng)
cho cõi âm, cho người chết để những vong hồn, âm hồn ấy thoát khỏi những hình
phạt rất rùng rợn “dưới” âm phủ và được “siêu”. Ít người nghĩ đến giải oan cho
cõi dương, cho người đang sống. Thiết nghĩ, giải oan cho cõi dương cũng quan trọng
và cần thiết, bởi cõi này dù là cõi tạm, như người ta hay nói thì cũng tạm… một
đời và ai cũng cố bám càng lâu càng tốt. Giải oan tốt cho cõi dương, cho
người sống có lẽ không cần cúng, lập đàn tràng, tụng niệm nhưng tốt nhất là
tránh gây ra oan trái. Phòng bênh hơn chữa bệnh. Muốn thế, điều gần như cơ
bản, ai cũng biết là phải có pháp trị, công lý cho mọi người. Luật phải rõ ràng
để tránh bị suy diễn tùy tiện. Người thực thi, xét xử phải có lương tâm, không
chịu áp lực, không áp đặt, phán xét dựa trên bằng chứng rõ ràng. Rằm tháng bảy,
mùa giải oan cho những người chết là một lẽ. Còn mùa nào là mùa giải oan cho
người đang sống (6)?
***
Cùng tham gia thảo luận về “phóng sinh”
Thục Quyên đề nghị: Phóng sanh là hành động mang lại sự sống cho chúng sinh
đang bị đe dọa đến tính mạng, có nghĩa là giải thoát những sinh vật đang bị
giam hãm trong lồng chậu, nhà giam, đang bị tra tấn, đánh đập hoặc sắp bị giết.
Hiểu như vậy, đương nhiên không thể tổ chức “Lễ Phóng sanh” theo kiểu hiện
hành. Phóng sanh phát khởi từ tinh thần từ bi và bình đẳng giữa chúng sinh.
Phóng sinh là một phần của việc giữ giới không sát sinh, một trong ngũ giới mà
người Phật tử khi quy y Tam Bảo phát lên lời nguyện giữ gìn, không vi phạm. “Lễ
Phóng sanh” hoành tráng phải là một lễ được tổ chức thông minh, có ý nghĩa thuyết
phục và rộng lớn để mọi người dù là Phật tử hay không, đều nhìn thấy ý nghĩa và
cùng tham dự. Thí dụ các vị tôn đức, các đoàn thể phật tử, có thể lập ra những
chương trình học hỏi về dinh dưỡng để khuyến khích cả nước giảm tiêu thụ thịt
và thay thế bằng rau củ quả bổ dưỡng. Xây dựng những phong trào bảo vệ môi sinh
là hành động tích cực để giúp chúng sinh thoát khỏi tù ngục của những nhà máy
đang phun khói độc, gây bệnh phổi, hoặc hàng ngày thải chất hoá học vào những
con sông, mang đến cái chết lần mòn cho mọi loài sinh vật trong đó, cho đến
ngày chính nước của dòng sông, nguồn sống của con người, cũng thành nước chết.
Cũng từ góc độ của một Phật tử, Thục Quyên đề
nghị: “Lễ Phóng sanh” phải là buổi lễ mà gần trăm triệu người Việt nghĩ
tới những tử tù, đồng loạt ký thỉnh nguyện thư, yêu cầu chính phủ cần theo đà
tiến hoá của nhân loại, bãi bỏ án tử hình. Phật giáo Việt Nam sẽ là ngọn
đuốc sáng cho thế giới nếu Phật tử Việt Nam “nhìn nhận những giáo nghĩa Bụt dạy
như những pháp môn hướng dẫn thực tập để làm phát khởi tuệ giác và từ bi mà
không phải là những chân lý để thờ phụng và bảo vệ, nhất là bảo vệ bằng những
phương tiện bạo động” (7). Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tổ chức
tôn giáo xiển dương “dân tộc – đạo pháp – xã hội chủ nghĩa” khó
mà tiêu hóa được những đề nghị như vậy!
---------------
Chú thích
(2) https://tuoitre.vn/phong-sinh-co-the-gay-hai-cho-he-sinh-thai-thuy-sinh-20230829180801056.htm
(7) https://baotiengdan.com/2023/09/01/nen-to-chuc-le-phong-sanh-that-hoanh-trang/
No comments:
Post a Comment