VinFast
và thế giới những “cổ phiếu rác”
Nhã Duy
31/08/2023
https://baotiengdan.com/2023/08/31/vinfast-va-the-gioi-nhung-co-phieu-rac/
Có thể chỉ là trùng hợp hay theo biến động thị
trường, tuy nhiên chỉ vài giờ sau khi Jim Chanos gọi cổ phiếu VinFast là “meme
stock” thì giá cổ phiếu VinFast đã rớt gần phân nửa trong ngày thứ Ba tuần này.
Jim Chanos là một chủ tịch hãng cố vấn tài chính tại New York và là một nhà bán
khống cổ phiếu (short-seller) lừng danh trong thế giới tài chính, từng dự đoán
và bán khống thành công một số cổ phiếu các hãng lớn trước khi chúng bị sụp đổ.
Một đôi năm qua, khái niệm và hiện tượng “meme
stock”, tạm gọi là “cổ phiếu ảo” hay “cổ phiếu rác” ra đời sau khi một vài cổ
phiếu của những hãng làm ăn thua lỗ, nợ nần và doanh thu thấp bỗng dưng tăng rất
cao và phi lý, không theo quy luật thị trường, lẫn giá trị thực của các hãng
này.
Các cổ phiếu này thu hút được sự chú ý qua mạng
xã hội và được giới trẻ và những người chơi chứng khoán tay ngang đổ mua, đẩy
giá lên hàng trăm lần trước khi bị rớt xuống lại. Như cổ phiếu hệ thống rạp chiếu
phim AMC từng lên đến giá ngất ngưởng $600 trước khi chỉ còn hơn $10 hiện nay,
hay giá cổ phiếu của hãng bán game thua lỗ GameStop cũng từng tăng vài chục lần
hồi năm 2021, là vài ví dụ trong thế giới “meme stock” mà cổ phiếu VinFast bị
ví.
Vinfast là một hãng mới gia nhập kỹ nghệ xe
hơi, đến từ một quốc gia chưa từng được thế giới biết đến như quốc gia có kỹ
nghệ đáng chú ý gì. VinFast đang hoạt động với dòng tiền âm, làm ăn thua lỗ và
nợ nần nhiều. Khi một hãng còn trong tình trạng thua lỗ, người đầu tư nhìn vào
tiềm năng sản phẩm và doanh số bán ra của nó thì VinFast chưa bán được xe, lại
bị đánh giá rất thấp khi vào thị trường Hoa Kỳ, một thị trường nhiều cơ hội cho
việc tiêu thụ xe điện nhưng yêu cầu rất cao và cạnh tranh quyết liệt.
Trong vài ngàn chiếc xe được đưa sang Mỹ từ cuối
năm qua, bản tin của Reuters dẫn theo số liệu từ S&P Global Mobility cho thấy,
hiện chỉ có 137 xe VinFast được đăng bạ và lưu hành tại Mỹ cho đến cuối tháng
Sáu vừa qua, trong đó không xác định được là bao nhiêu xe thực sự đã được người
tiêu thụ mua. Còn lại hàng chục ngàn xe hơi VinFast bán được là tại thị trường
nội địa. Tuy vậy, những người theo dõi tin tức thường xuyên đã nhận xét rằng,
đó là những cuộc sang nhượng, cho thuê xe và thành lập hãng xe taxi được dàn xếp
gấp rút trong mục đích tạo số liệu doanh thu cùng lượng xe bán được trước khi nộp
hồ sơ ra cổ phiếu tại Mỹ.
Thế nhưng VinFast lại tự định giá trị của mình
đến 23 tỉ đô la khi sát nhập cùng hãng Black Spade, vốn đã giảm từ mức 60 tỉ
theo dự định ban đầu. Giá trị VinFast tăng vọt lên 85 tỉ trong ngày giao dịch đầu
tiên trên sàn chứng khoán Nasdaq đã gây sự sửng sốt và chú ý cho giới tài
chính. Không dừng lại ở đó, trong hai tuần lễ giao dịch đầu tiên, đã có thời điểm
giá cổ phiếu VinFast lên trên $90, tức giá trị hãng này đạt trên dưới 200 tỉ đô
la trước khi hạ xuống còn dưới phân nửa hiện nay. Cổ phiếu VinFast bị Jim
Chanos gọi là “cổ phiếu rác” hay “ảo” là vậy.
Chính vì vậy, các bản tin tài chính và bàn luận
của cộng đồng mạng thường nhắc đến VinFast đã qua mặt hãng này hay hãng kia và
Phạm Nhật Vượng, chủ nhân VinFast trở thành người giàu thứ x hay y thế giới
theo giá trị thị trường trong ngày của cổ phiếu thì chúng chỉ có giá trị trên
giấy hay màn ảnh, hoặc là một phép tính đơn giản qua giá “cổ phiếu rác” hơn là
giá trị thực tế. Nhiều thập niên nữa, nếu không nói sẽ khó tưởng tượng đến bao
giờ Việt Nam mới có thể có những hãng đạt đến tầm vóc của những hãng như IBM,
Intel hay Boeing để bảo rằng VinFast có giá trị cao hơn những hãng này hay các
tập đoàn kia của thế giới.
Sôi nổi hơn cả giới tài chính New York là sự
bàn luận của người Việt trước việc VinFast trình làng xe và cổ phiếu tại Mỹ.
Những người ủng hộ thông thường có lý do của họ
khi lần đầu tiên một sản phẩm thuộc kỹ nghệ cao của Việt Nam được quảng bá rầm
rộ ra thế giới. Tinh thần dân tộc cùng tâm lý “người Việt ủng hộ hàng Việt” đã
mang lại cho nhiều người sự phấn khích hơn là biết đến việc xe VinFast được sản
xuất thế nào và hoạt động của hãng này ra sao. Ngược lại, những người nghi ngờ
Vinfast cũng có nhiều hơn một lý do trước cách quảng bá và tiếp cận thị trường
Mỹ, cũng như đường đi bất thường của việc ra cổ phiếu VinFast.
Gạt bỏ qua những thành kiến hay yếu tố chính
trị để nhìn đến một yếu tố không kém phần quan trọng khác là niềm tin với người
tiêu thụ và thị trường. Khi một sản phẩm được quảng bá như sự hãnh diện của một
quốc gia mà chưa hoàn chỉnh hay kém cỏi đã vội vã đưa ra thị trường và một quá
trình niêm yết cổ phiếu có nhiều nghi vấn để cuối cùng, nếu dẫn đến thất bại, sẽ
là tiền lệ cho sự nghi ngờ vào sản phẩm cùng các doanh nghiệp đến từ quốc gia
đó.
Nếu VinFast thất bại hay bị phát hiện có những
hoạt động sai trái sẽ dẫn đến sự bất lợi cho giới trẻ tài năng hay các hãng xưởng
Việt có những sản phẩm xứng đáng khác muốn bước vào thị trường Mỹ hay ra thế giới
sau này. Bởi ấn tượng ban đầu là điều rất quan trọng và sẽ còn đọng lại rất
lâu. Đó mới chính là điều cần quan tâm hơn.
Về phần VinFast, thử đọc qua cáo bạch của
VinFast trong hồ sơ 20-F nộp cho Ủy Ban Chứng Khoán Hoa Kỳ (SEC) để hiểu thêm
VinFast sẽ nhắm hoạt động thế nào trên sàn chứng khoán Mỹ. VinFast viết rằng,
“Vì VinFast là “nhà phát hành cổ phiếu tư nhân nước ngoài” (foreign private
issuer) nên được miễn các quy tắc và điều lệ theo Đạo Luật Giao Dịch Chứng
Khoán (Exchange Act), hội đồng quản trị và các cổ đông chính của VinFast được
miễn các điều khoản phải báo cáo về sinh lợi “ngắn hạn” theo quy định mục 16 của
Đạo Luật Giao Dịch trong việc mua và bán cổ phiếu phổ thông của VinFast. Ngoài
ra, VinFast không bắt buộc phải nộp báo cáo, hồ sơ tài chính cho SEC thường
xuyên và đúng thời hạn như các công ty cổ phần của Hoa Kỳ…” (Trang 5, đơn
20-F).
Ở đây có thể mở ngoặc để giải thích thêm về
quy định “sinh lợi ngắn hạn” (short-swing profit)
mà VinFast nói đến. Theo quy định của SEC thì
những cấp quản trị hay cổ đông lớn trong nội bộ hãng cần báo cáo minh bạch và
cho SEC việc mua hay bán cổ phiếu của hãng. Nhằm tránh việc thao túng giá cổ
phiếu hay mua bán dựa vào thông tin nội bộ, nếu việc mua và bán cổ phiếu diễn
ra trong vòng sáu tháng có sinh lợi thì khoản lợi nhuận đó phải trả lại cho
hãng. Nếu Vinfast không bị ràng buộc điều lệ này cũng như các quy định, luật lệ
khác của SEC, sự thiếu minh bạch so với các công ty cổ phần thông thường khác
là điều dễ dẫn đến việc thao túng thị trường.
Ngay bên dưới, VinFast cũng cảnh báo người đầu
tư trong cùng mẫu đơn 20-F nói trên rằng, “Không thể bảo đảm là cổ phiếu phổ
thông và/hoặc chứng quyền của VinFast sẽ tiếp tục được niêm yết trên sàn
Nasdaq. Nếu VinFast không tuân thủ theo các yêu cầu niêm yết của Nasdaq, cổ phiếu
phổ thông và chứng quyền VinFast có thể bị rút khỏi Nasdaq và sẽ ảnh hưởng đến
khả năng hoán đổi tiền mặt của chúng và việc gây vốn của hãng” (trang 8).
Đây là cách nói khác của việc cổ phiếu trở
thành vô giá trị.
Cổ phiếu VinFast có phải là “cổ phiếu rác” hay
không sẽ là câu chuyện bàn luận cho những người ủng hộ hoặc nghi ngờ, dù chỉ có
thị trường và thời gian mới trả lời chính xác. Còn hiện nay, cổ phiếu VinFast
cũng có thể tăng gấp đôi hay ba lần trong đôi ngày hay vài tuần tới, nhưng cũng
có thể trở lại giá khởi điểm, thậm chí chỉ còn một đôi đô la hoặc bị xóa khỏi
sàn Nasdaq trong vài tháng hay năm tới.
Tuy nhiên nhìn vào sự biến động bất lường và
phi lý của cổ phiếu VinFast trong đôi tuần qua, nó đang phô bày những đặc tính
tương tự một cổ phiếu rác như lời của Jim Chanos.
No comments:
Post a Comment