Thượng đỉnh Nga-Phi:
Putin tìm cách tăng cường tầm ảnh hưởng
Paul
Melly
Nhà phân tích các vấn đề châu Phi
27 tháng 7 năm 2023
https://www.bbc.com/vietnamese/world-66321810
Khi Tổng
thống Vladimir Putin khai mạc Hội nghị Thượng đỉnh Nga-Phi ở St Petersburg hôm
thứ Năm, danh sách người tham dự sẽ được rà soát cẩn trọng - từ Paris,
Washington, London, và trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York.
Nhưng người châu Phi sẽ nhìn nhận sự kiện này khá khác biệt.
Đối với các bộ ngoại giao phương Tây đang quan ngại về tham vọng mà
Kremlin đã tuyên bố về bành trướng dấu ấn chính trị, quân sự và kinh tế về phía
nam Sahara, hội nghị này là một chỉ dấu về tầm ảnh hưởng của Nga có thể mở rộng
tới mức nào và sẽ được đón chào nồng ấm ở nơi đâu?
Nga nói sẽ
trả thù sau khi 'Ukraine tấn công bằng drone' gần Bộ Quốc phòng ở Moscow
Campuchia:
Hun Sen từ chức, đưa con trai cả lên làm thủ tướng mới
Tần Cương:
Cú ngã ngựa của ngôi sao đang lên ở Trung Quốc
Thêm tiếng
nói từ Hy Lạp ủng hộ Ba Lan yêu cầu Đức bồi thường vì Thế Chiến II
Không giống hội nghị thượng đỉnh Nga-Phi năm 2019 với
sự tham dự của 49 lãnh đạo châu Phi, lần này, chỉ có 17 vị được cho sẽ tới St
Peterburg.
Nhưng ai trong số này sẽ đóng vai trò chính tại hội
nghị? Những thỏa thuận nào sẽ đạt được với Putin?
Các nhà hoạch định chính sách của Mỹ và châu Âu tới gần đây vẫn nhìn nhận
Trung Quốc như đối thủ chính của họ tại châu Phi - nhưng nay họ chỉ quan sát với
sự bất an sâu sắc về sự trở lại đầy quyết liệt của Nga, điển hình là sự hiện diện
của đội quân lính đánh thuê Wagner ở Mali, Cộng hòa Trung phi (CAR), Libya, và
miền bắc Mozambique.
Và hẳn nhiên, cuộc xâm lược Ukraine khiến phương Tây càng thêm ngờ vực về
tham vọng của Nga trên khắp thế giới.
Dù vậy, rất ít nhà lãnh đạo châu Phi có chung quan điểm này. Hầu hết các
quốc gia trên lục địa này, kể cả các nước thường bỏ phiếu tại Liên Hiệp Quốc
lên án cuộc chiến tranh vào Ukraine và tác động, đều không muốn rút về để chọn
bên trong một cuộc 'Chiến tranh Lạnh' mới, hay trở thành các con tốt thí trong
cuộc tranh giành ảnh hưởng toàn cầu và trò chơi quyền lực.
Trong bất cứ trường hợp nào, Nga chỉ là một số trong vài diễn viên chính
hiện tăng cường các nỗ lực để tranh giành ảnh hưởng chính trị và kinh tế tại
châu Phi - bên cạnh không chỉ Trung Quốc mà còn Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, các quốc gia
vùng Vịnh, Hàn Quốc, và tất nhiên, các quốc gia phương Tây, và Nhật Bản.
Từng có những lúc phải vật lộn để vận động sự hỗ trợ của quốc tế trong việc
giải quyết các thách thức về phát triển và an ninh, các chính phủ châu Phi sẽ
không từ chối các đề nghị này.
Và Nga biết điều đó. Trong thời gian chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh,
các quan chức Nga đã hứa về một chương trình hỗ trợ mới cho lục địa này.
Chương trình nghị sự bao gồm một 'diễn đàn kinh tế và nhân đạo' và các
thương gia châu Phi được mời tham dự; Điện Kremlin hứa sẽ soạn thảo các thỏa
thuận về thương mại, đầu tư, hợp tác khoa học và kỹ thuật. Theo đuổi lịch trình
này, Nga có thể có khả năng xây dựng các liên kết về học thuật và nghiên cứu được
phát triển trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, khi nhiều người châu Phi theo học tại
các trường đại học Liên Xô.
Dù kết quả bầu cử tổng thống như thế nào, rất ít chính phủ sẽ thực sự
không coi trọng hội nghị thượng đỉnh này.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/D5E0/production/_130525745_kenya.jpg
Khủng hoảng giá cả sinh hoạt đã dẫn đến các cuộc bạo
loạn ở nhiều nước, trong đó có Kenya
Nhưng điều đó không có nghĩa là hầu hết người tham dự sẽ tới hội nghị với
một thái độ không chỉ trích - ngay cả khi tính chất lịch sự ngoại giao ngăn cản
họ nói thẳng.
Tháng trước, phái đoàn hòa bình của các lãnh đạo châu Phi đối với Nga và
Ukraine đã thẳng thừng khi nói với ông Putin và Volodymyr Zelensky rằng cuộc
chiến tranh cần phải kết thúc, vì lợi ích của phần còn lại của thế giới.
Và Moscow sẽ khó củng cố thiện chí bằng quyết tâm từ bỏ thỏa thuận xuất
khẩu an toàn ngũ cốc của cả Ukraine và Nga qua các cảng ở Biển Đen, ngay cả khi
ông Putin cam kết sẽ bù đắp sự thiếu hụt này.
Những lời hứa này đã khiến giá thực phẩm tăng ở hàng loạt nước châu Phi,
có khả năng làm nổ ra các cuộc biểu tình ở đô thị và gây áp lực chính trị lên
các nhà lãnh đạo.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/142DC/production/_130525628_mediaitem130525627.jpg
Các thể chế quân sự ở Tây Phi đang tăng cường hợp
tác với Nga
Mali - một đồng
minh trung thành trong những ngày này, chính quyền quân sự cầm quyền của họ một
phần dựa vào các lính đánh thuê Wagner để ngăn chặn các lực lượng thánh chiến -
khẳng định sẽ nhận một tàu hàng ngũ cốc đặc biệt của Nga. Nhưng thật khó tưởng
tượng rằng ông Putin có thể cung cấp một sự giúp đỡ song phương to lớn như vậy
cho hơn một nhóm các đồng minh thân cận.
Hầu hết các nhà tiêu thụ ngũ cốc châu Phi sẽ phải tiếp tục dựa vào thị
trường mở trên thế giới - nơi nguồn cung đang bị thắt chặt và giá đang leo
thang.
Ông Putin hiểu rõ về hậu quả ngoại giao này. Ông có thể đợi tới hội nghị
thượng đỉnh để có thể đưa ra một đề nghị đổi chắc cao cả với thỏa thuận ngũ cốc
này, bằng các điều khoản được điều chỉnh một chút?
Đây không phải chỉ là một vấn đề tế nhị duy nhất trong chương trình nghị
sự.
Rời khỏi Nga sau cuộc binh biến mới đây, ông chủ của Wagner, Yevgeny
Prigozhin mới đây hứa với lính của ông về một sự tập trung mở rộng vào các chiến dịch
ở châu Phi.
Bất chấp việc ông có vẻ bất đồng với ông Putin, điều này chắc chắn sẽ
giúp điện Kremlin mở rộng khả năng ảnh hưởng lên các sự kiện ở châu Phi, đặc biệt
là ở vùng Sahel rộng lớn mong manh - nơi Tổng thống Neger Mohamed Bazoum đang đối
mặt với một cuộc nổi dậy quân sự và âm mưu đảo chính mới.
Khi Wagner chuyển đến CAR sau khi Tổng thống Faustin Archange Touadéra
tìm kiếm sự giúp đỡ của Nga để vượt qua lệnh trừng phạt vũ khí của Liên Hiệp Quốc
và tái xây dựng lực lượng quân sự năm 2017-18, việc này ban đầu giống như một nỗ
lực gây chú ý, nhằm mục tiêu gửi thông điệp "Moscow trở lại' sau hơn hai
thập kỷ chìm trong bóng tôi sau sự sụp đổ của Liên Xô.
Nhưng vào thời điểm Wagner đến Mali năm 2021, đáp lại lời mời của các
quân nhân đã chiếm quyền vào năm trước, vai trò của nhà đấu thầu quân sự tư
nhân này trong chương trình nghị sự về an ninh của Nga, được nhìn nhận với nhiều
nghi ngờ.
Hầu hết các chính phủ Tây Phi khác nhìn nhận nó như một mối đe dọa trực
tiếp cho anh ninh khu vực. Mối quan hệ của họ với Mali nhanh chóng trở nên cay
đắng.
Và khi các cuộc đảo chính quân sự xảy ra sau đó ở Guinea và Burkina Faso,
với các thanh niên ủng hộ Nga hô vang trên đường phố thủ đô Ouagadougou, chỉ
làm sâu sắc thêm sự cảnh giác của các chính phủ châu Phi được bầu về chiến lược
của Moscow.
Nhưng điều đó không có nghĩa là họ sẽ không coi trọng hội nghị thượng đỉnh
diễn ra vào tuần này.
Thay vì thế, họ có thể sẽ cố gắng thúc đẩy Kremlin hướng tới một con đường
theo thông lệ hơn để có sự hợp tác, và tránh việc hỗ trợ gây bất ổn cho chính
phủ hợp hiến và hướng tới các hợp tác quân sự theo thông lệ, thông qua đào tạo
và hỗ trợ về phương tiện và vũ khí.
Và Nga sẽ cố gắng đảm bảo thiện chí của họ thông qua việc duy trì một
chính sách ngoại giao kinh tế.
Trong khi Nga thiếu thốn nguồn lực để cạnh tranh với Mỹ, Pháp, Đức, Nhật,
Trung Quốc như một nhà tài trợ phát triển song phương, Moscow có thể chơi vài
chiêu bài.
Năm ngoái, Nga có thể đã là nguồn cung cấp phân bón lớn nhất cho châu
Phi, cung cấp 500.000 tấn. Nước này chắc chắn nắm nguồn lực đáng kể trong lĩnh
vực dầu, gas và mỏ.
Nhưng lĩnh vực thương mại mang tính cấp bách, sống còn lúc này là ngũ cốc.
Và sẽ khó khăn cho Nga để thực sự giúp châu Phi đang rất cần thêm nguồn
cung - và vì thế thể hiện sự tin cậy của mình - như một đối tác - trừ phi có một
thỏa thuận Biển Đen được khôi phục cũng cho phép các tàu hàng của Ukraine di
chuyển.
Đầu tuần này, ông Putin khẳng định Nga đã xuất khoảng 10 triệu tấn ngũ cốc
cho châu Phi vào nửa đầu năm nay, và cương quyết rằng sẽ có khả năng tiếp tục
cung cấp cho lục địa này theo cả hai cách thương mại và miễn phí.
Một sự tăng cường lớn trong hỗ trợ thực phẩm sẽ đánh dấu một thay đổi lớn
về lập trường từ một quốc gia vốn chỉ là một nhà tài trợ nhân đạo nhỏ cho tới
nay.
Tuy nhiên, ngay cả khi các thỏa thuận để các tàu hàng đi lại an toàn từ
các cảng ở Biển Đen được khôi phục, rất ít khả năng Moscow thực sự quyết tâm và
được tổ chức để trở thành một nhà tài trợ lương thực chính ở cùng tầm vóc với
các tổ chức khác như Liên minh châu Âu hay Mỹ.
Bối cảnh chính trị này đã thay đổi đáng kể kể từ khi các lãnh đạo châu
Phi bay tới Sochi để tham dự hội nghị thượng đỉnh Nga-Phi năm 2019.
Trong vòng ba năm qua, có vẻ như bị thúc đẩy từ tham vọng gây bất ổn Pháp
và các đối thủ phương Tây khác, Kremlin ít ra dường như ít ra tỏ vẻ ngầm cảm
thông với giới quân đội đã giành được quyền lực ở Mali, Burkia Fasso và Guinea
và những người bị các lãnh đạo của các nước láng giềng coi như một mối đe dọa
cho sự ổn định trong khu vực.
Việc chính quyền Mali kiên quyết yêu cầu Liên Hiệp Quốc rút lực lượng gìn
giữ hòa bình, làm suy yếu khả năng bảo vệ trước bạo lực ngày càng gia tăng của
các nhóm thánh chiến, chỉ làm trầm trọng thêm quan ngại của các nhà lãnh đạo
khu vực - và kéo theo đó là sự cảnh giác của họ đối với chính sách của Nga.
Do đó ngay cả với thiện chí hào phóng nhằm đẩy nhanh các chuyến hàng ngũ
cốc của Nga, ông Putin có thể gặp phải khó khăn khi muốn xoa dịu dự ngờ vực
ngày càng tăng của các nước Tây Phi, dù các khách mời của ông sẽ rất kín đáo để
không để lộ thái độ này.
-----------------
* Paul Melly là thành
viên tư vấn của Chương trình Châu Phi tại Chatham House ở London.
=================================================
.
.
Một số nhà lãnh đạo Phi Châu tới Nga dự hội nghị thượng đỉnh với Putin
Người
Việt
July 27, 2023
ST.
PETERSBURG, Nga (NV) – Số lượng các nhà lãnh đạo Phi Châu đã đến Nga
để tham dự một hội nghị thượng đỉnh với Tổng Thống Vladimir Putin giảm đáng kể,
giữa lúc nhà lãnh đạo Nga đang tìm kiếm đồng minh trong bối cảnh cuôc chiến
tranh giữa Nga và Ukraine vẫn còn đang tiếp diễn.
Chỉ có 17 lãnh tụ các quốc gia Phi Châu đã có mặt tại Nga, theo Điện
Kremlin cho biết, ít hơn số lượng 43 người dự phần trong cuộc hội nghị năm 2019
trước khi có chiến tranh với Ukraine.
Điện Kremlin đã lên tiếng cáo buộc các cường quốc Tây Phương về những nỗ
lực “tàn nhẫn” nhằm áp lực các lãnh tụ Phi Châu khác chớ có đi dự hội nghị này.
Ông Putin đã biến cuộc hội nghị thượng đỉnh này, diễn ra tại thành phố
St. Petersburg và kéo dài hai ngày, kể từ Thứ Năm, 26 Tháng Bảy, trở thành một
biến cố lớn nhằm giúp gia tăng mối liên hệ của Liên Bang Nga với một lục địa có
dân số lên tới 1. 3 tỷ người đang ngày càng có tiếng nói quyết định trên diễn
đàn thế giới.
“Hôm nay, Phi Châu đang tự khẳng định một cách tự tin rằng mình một trong
những trụ cột của một thế giới đa cực đang trỗi dậy,” vị tổng thống Nga nói qua
một thông cáo do Điện Kremlin phổ biến. “Diễn đàn này sẽ trở thành động lực mạnh
mẽ cho tiến trình cộng tác chính trị và hoạt động nhân đạo của chúng ta trong
nhiều năm tới.”
Hôm Thứ Tư, Tổng Thống Putin đã mở cuộc hội đàm riêng với Thủ Tướng
Ethiopia Abiy Ahmed. Nhà lãnh đạo Nga tuyên bố sẽ gia tăng hơn gấp ba lần
số sinh viên Ethiopia du học tại Nga và trả mọi chi phí ăn học của họ trong thời
gian lưu lại Nga. (TTHN)
No comments:
Post a Comment