Những
dấu hỏi quanh việc Ngoại trưởng Trung Quốc bị cách chức
Chris
Buckley & David Pierson - New
York Times
Nguyễn Thị Kim Phụng, biên dịch
Cựu ngoại ngoại trưởng Trung Quốc Tần Cương
Tần Cương, một nhân vật được Tập Cận Bình trọng dụng,
đã bị thay thế bởi Vương Nghị, một nhà ngoại giao dày dạn kinh nghiệm, để lại nhiều
câu hỏi chưa có lời đáp về sự thất sủng của Tần.
*
Chỉ mới 5 tuần trước, Ngoại trưởng Trung Quốc, Tần Cương, còn giữ vị trí
trung tâm trong nhiệm vụ khôi phục quan hệ ngoại giao cấp cao Mỹ-Trung: Ông đã
bắt tay với Ngoại trưởng Antony J. Blinken tại Bắc Kinh và nhận lời mời tới
thăm Mỹ.
Nhưng trong một dấu hiệu minh hoạ cho sự thất thường của chính trị cung
đình Trung Quốc, Tần đã đột ngột bị cách chức Ngoại trưởng vào thứ Ba, sau khi
biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng suốt 30 ngày. Động thái này đã chấm dứt sự
nghiệp của một nhà ngoại giao từng vươn lên vị trí hàng đầu, với tư cách là một
trong những ngôi sao đang lên được Chủ tịch Tập Cận Bình tin cậy nhất.
“Sự đột ngột và mơ hồ xung quanh việc cách chức Tần cho thấy bất ổn giờ
đây đã trở thành một đặc điểm của hệ thống chính trị Trung Quốc dưới thời Tập,”
Jude Blanchette, Giám đốc Nghiên cứu Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến
lược và Quốc tế ở Washington, nhận định.
Quyết định chính thức thay thế Tần bởi cựu Ngoại trưởng Vương Nghị đã kết
thúc nhiều tuần đồn đoán về số phận của ông. Ban đầu, Bộ Ngoại giao Trung Quốc
tuyên bố Tần có vấn đề về sức khỏe. Nhưng thông báo miễn nhiệm ngắn gọn từ Ủy
ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, cơ quan cao nhất của Quốc hội
Trung Quốc, nơi chính thức bổ nhiệm các quan chức cấp cao của chính phủ, lại
không đề cập đến sức khỏe hay bất kỳ lý do nào khác.
Chắc chắn, sự thiếu rõ ràng này sẽ làm dấy lên đồn đoán của các nhà bình
luận Trung Quốc, về hoàn cảnh đằng sau cú ngã ngựa kịch tính nhất của một quan
chức cấp cao Trung Quốc trong thời gian gần đây. Số phận của Tần Cương đã trở
thành một chủ đề gây xôn xao mạng xã hội, với nhiều người tập trung vào đời sống
cá nhân của ông và khả năng ông duy trì một mối quan hệ không phù hợp khi còn
là đại sứ tại Mỹ.
Bất kể mức độ xác thực của những đồn đoán đó, việc loại bỏ Tần đã gây khó
xử cho Tập, người đã chọn Tần cho vai trò bộ trưởng một bộ quyền lực và bỏ qua
các nhà ngoại giao lớn tuổi hơn và có thâm niên hơn.
“Nếu mọi người muốn chứng kiến sự mơ hồ của hệ thống Trung Quốc và cách
mà nó có thể – dù chỉ là tạm thời – cản trở việc thực thi chính sách, thì họ đã
có một ví dụ điển hình ngay trước mắt,” Richard McGregor, nghiên cứu viên cấp
cao của Viện Lowy ở Sydney, chuyên về chính sách đối ngoại Trung Quốc, cho biết
trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại. Tuy nhiên, ông nói thêm, Tập Cận Bình
quá quyền lực nên sẽ không bị thiệt hại nhiều sau sự sụp đổ của Tần.
“Nếu có chút gì chính xác trong các lời đồn, thì nó là một lời nhắc nhở rằng,
trong hệ thống của đảng, cuộc sống riêng tư của bạn cũng bị giám sát nhiều như
nghĩa vụ công của bạn. Dù, trong trường hợp này, hành vi của một đại sứ có liên
quan đến an ninh quốc gia,” McGregor nói.
Tần Cương, 57 tuổi, được bổ nhiệm làm Đại sứ Trung Quốc tại Washington
vào tháng 7/2021. 17 tháng sau, ông được thăng chức Ngoại trưởng – một dấu hiệu
cho thấy ông là người được Tập bảo trợ. Thế rồi, vào tối thứ Ba vừa qua, Bộ Ngoại
giao Trung Quốc đã xóa trang viết về Tần và các thông tin chi tiết khác khỏi
trang web của họ. Tuy nhiên, trang web vẫn chưa có thông tin về người thay thế
ông, Vương Nghị.
Bonnie Glaser, giám đốc điều hành chương trình Ấn Độ Dương-Thái Bình
Dương tại Quỹ Marshall của Đức, tin rằng việc Tần bị sa thải là “dấu hiệu cho
thấy Tập có thể phán đoán sai lầm và mắc lỗi.” Bà cũng gọi việc bổ nhiệm Vương
là một “nước đi thông minh” giúp ổn định ngoại giao Trung Quốc.
Trong một ví dụ khác về việc chính trị cấp cao đã trở nên bí ẩn như thế
nào dưới thời Tập, trong tuần này, các nhà chức trách của Đảng Cộng sản đã
thông báo rằng Trung tướng Vương Thiếu Quân (Wang Shaojun), cựu Cục trưởng Cục
An ninh Trung ương, lực lượng chuyên bảo vệ các nhà lãnh đạo Trung Quốc, đã qua
đời ba tháng trước. Không có lời giải thích nào cho sự chậm trễ trong việc
thông báo về cái chết của ông.
Người kế nhiệm Tần, Vương Nghị, dường như là một lựa chọn an toàn sau những
sóng gió hậu trường của tháng trước. Vương, 69 tuổi, là một nhà ngoại giao cấp
cao, đồng thời là Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Ngoại sự Trung ương của Đảng,
vị trí giúp ông trở thành cố vấn chính sách chính của Tập. Ông cũng đồng thời
là thành viên Bộ Chính trị, cơ quan gồm 24 quan chức cấp cao nhất của Trung Quốc.
Vương từng là Ngoại trưởng cho đến khi Tần được bổ nhiệm vào cuối năm
ngoái, và việc ông trở lại vị trí này sẽ không làm thay đổi định hướng chính
sách của Trung Quốc đối với Mỹ, vốn do Tập đề ra. Tuy nhiên, lịch sử những cuộc
gặp không mấy tốt đẹp gần đây giữa Vương với các quan chức chính quyền Biden sẽ
làm phức tạp thêm nhiệm vụ xoa dịu căng thẳng của ông. Vương và Blinken từng có
một cuộc họp gây tranh cãi tại một hội nghị an ninh ở Munich vào tháng 2, sau
khi máy bay chiến đấu của Mỹ bắn hạ khinh khí cầu giám sát của Trung Quốc đi
vào vùng trời nước Mỹ.
Christopher K. Johnson, chủ tịch của công ty tư vấn China Strategies
Group và là cựu chuyên gia phân tích chính trị Trung Quốc của Cơ quan Tình báo
Trung ương Mỹ, cho biết giới lãnh đạo Trung Quốc “dường như đánh giá rằng tình
hình tại Bộ Ngoại giao đã nghiêm trọng đến mức họ không còn có thể tin tưởng bất
kỳ ai ở đó có thể đảm nhận công việc này. Chúng ta đã từng chứng kiến điều này
trước đây, với các vụ án lớn trong đó một thành viên Bộ Chính trị được cử đến để
ổn định tình hình và xử lý những kẻ phản bội. Tôi cho rằng đó là nhiệm vụ mà
Vương sẽ được giao.”
Các quan chức Mỹ có mặt trong cuộc họp và bữa tối kéo dài tổng cộng 7 tiếng
đồng hồ giữa Tần với Blinken tại Nhà khách Điếu Ngư Đài ở Bắc Kinh vào ngày
18/06 đã không nhận thấy bất cứ điều gì bất thường vào thời điểm đó. Các quan
chức này nói rằng Tập sẽ không để Tần gặp Blinken nếu các quan chức cấp cao của
Trung Quốc đã hay biết về những rắc rối, vì vậy các sự kiện dẫn đến sự sụp đổ của
Tần có thể đã bắt đầu ngay sau đó trong tháng 6.
Về mặt công khai, Tần vẫn luôn trung thành với Tập. Trước đó, Tần từng là
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao, Đại sứ ở London, và Vụ trưởng Vụ Lễ tân, công việc
đã giúp ông được Tập tín nhiệm trong các chuyến công du nước ngoài. Tần tốt
nghiệp Đại học Quan hệ Quốc tế, một trường đại học ở Bắc Kinh có liên hệ với cơ
quan an ninh Trung Quốc, và từng làm trợ lý tại văn phòng Bắc Kinh của hãng tin
United Press International trước khi gia nhập Bộ Ngoại giao Trung Quốc vào năm
1992.
Từ cuối năm 2022, với tư cách là Ngoại trưởng, Tần là người đi đầu trong
nỗ lực kéo Trung Quốc ra khỏi sự cô lập ngoại giao trong giai đoạn hậu Covid, đồng
thời cố gắng xoa dịu căng thẳng với Mỹ và các nước phương Tây khác. Nhưng ông
cũng là người ủng hộ tầm nhìn của Tập – rằng Trung Quốc là một cường quốc tự
tin trên thế giới, thiếu kiên nhẫn trước những lời chỉ trích từ các chính phủ
khác, và hiếm khi bỏ lỡ cơ hội để đề cao Tập.
“Nhân loại một lần nữa đứng trước một ngã ba lịch sử,” Tần nói trong một
cuộc họp báo ở Bắc Kinh hồi tháng 3. “Chủ tịch Tập Cận Bình đã chỉ ra con đường
đúng đắn cho quản trị toàn cầu từ tầm cao của thế giới, lịch sử, và nhân loại.”
Pavel Slunkin, nhà ngoại giao Belarus tham gia chuẩn bị cho chuyến thăm
Belarus năm 2015 của Tập, nhận xét rằng, khi còn phụ trách lễ tân cho Tập, Tần
cực kỳ chỉn chu. Trong chuyến thăm, Slunkin cho biết Tần đã gọi điện cho ông
vào khoảng 2 giờ sáng và yêu cầu được ngay lập tức đến bảo tàng mà Tập dự định
đến thăm, để Tần có thể kiểm tra lại mọi chi tiết của kế hoạch, kể cả thời điểm
chính xác mà nhạc sẽ nổi lên khi Tập bước lên bậc thang.
“Cấp dưới và các nhân viên đại sứ quán đều rất sợ tiếp cận ông ấy. Vì vậy,
việc giao tiếp với ông ấy đã được phân cấp nghiêm ngặt,” Slunkin, hiện là
nghiên cứu viên tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu, nói về Tần trong cuộc
phỏng vấn qua email. Ông nói thêm, “rõ ràng là Tần rất thích vị trí đặc biệt của
mình, người thân tín với lãnh đạo hàng đầu, với Tập.”
----------------------
Chris Buckley là phóng
viên chính của New York Times tại Trung Quốc, nơi ông đã sống gần 30 năm qua.
Trước năm 2012, ông là phóng viên tại Bắc Kinh của Reuters.
David Pierson là phóng
viên đưa tin về chính sách đối ngoại, kinh tế và văn hóa của Trung Quốc.
Nguồn:
Chris Buckley và David Pierson, “China’s
Foreign Minister Is Removed After a Month of Silence,” New York
Times, 25/07/2023.
============================================================
Trung Quốc loại bỏ Tần Cương, thay tiền nhiệm Vương Nghị vào ghế ngoại trưởng
Người
Việt
July 25, 2023
BẮC
KINH, Trung Quốc (NV) – Hôm Thứ Ba, 25 Tháng Bảy, Trung Quốc đã thay
Ngoại Trưởng Tần Cương vì cái tật hay nói thẳng, để rồi thế bằng nhân vật tiền
nhiệm, là Vương Nghị, trở lại ghế ngoại trưởng trong một sự kiện từng được bàn
tán xôn xao về cuộc sống cá nhân và tình trạng kèn cựa trong giới chóp bu Đảng
Cộng Sản Trung Quốc.
Lời công bố này được đưa ra trên đài truyền hình nhà nước CCTV, nhưng
không nêu lên lý do vì sao Tần Cương bị thay thế. Cách đây gần một tháng, họ Tần
đã biến đâu mất trong
khi Bộ Ngoại Giao không cung cấp tin tức nào về tình trạng của ông cả.
Điều này là đúng với lề lối làm việc theo tiêu chuẩn của Đảng Cộng Sản
liên quan tới vấn đề riêng tư trong hệ thống chính trị không mấy rõ ràng khi
báo chí truyền thông và quyền tự do ngôn luận bị giới hạn triệt để.
Bộ Ngoại Giao không đưa ra lời bình luận nào trong buổi thuyết trình hàng
ngày vào hôm Thứ Ba. Biến cố này xảy đến giữa những lúc đang có phản ứng mạnh mẽ
chống đối chính sách ngoại giao ngày càng cứng rắn mà họ Tần là người đề ra.
Thêm vào tính cách bí mật chung quanh vụ sa thải họ Tần, sự kiện này đã
được Ủy Ban Thường Vụ Quốc Hội Trung Quốc chấp thuận trong phiên họp thường lệ
hồi cuối tháng.
Trước đây, họ Vương vẫn là nhà ngoại giao hàng đầu trong cương vị chủ nhiệm
ngoại vụ của Đảng Cộng Sản. Hiện vẫn chưa rõ liệu ông có còn giữ cương vị này nữa
hay không. (TTHN)
No comments:
Post a Comment