Hun
Manet sẽ thiết lập lại quan hệ với Phương Tây?
Biên dịch:
GaD
Tháng Bảy 26, 2023
https://nghiencuulichsu.com/2023/07/26/hun-manet-se-thiet-lap-lai-quan-he-voi-phuong-tay/
Sự bàn giao triều đại được dự đoán trước của
Campuchia có thể làm nghiêng chính sách khỏi địa chính trị và hướng tới đầu tư.
Phnom Penh cuối cùng có thể hàn gắn quan hệ với phương Tây khi nước này
trải qua quá trình kế nhiệm lãnh đạo chỉ có một lần trong một thế hệ mà Thủ tướng
Hun Sen có thể trao lại quyền lực cho con trai cả của mình vào tháng tới.
Triển vọng về một thủ tướng mới ở Campuchia và một nội các trẻ trung, được
định hình lại – một số người được đào tạo tại các trường đại học Mỹ – có thể dẫn
đến sự tan băng trong mối nghi ngờ lịch sử của Phnom Penh đối với phương Tây,
cũng như thiết lập lại cách các chính phủ phương Tây đối phó với hệ thống độc
tài của Campuchia.
https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/07/2-7.png
Thủ tướng Campuchia Hun Sen (trái) cùng con trai và
có khả năng là người kế nhiệm, Tướng Hun Manet, tư lệnh lực lượng vũ trang,
trong một cuộc duyệt binh ở Phnom Penh. Ảnh: AFP
Về phong cách, nếu không muốn nói là về thực chất, một chính quyền non trẻ
do Hun Manet, con trai và rõ ràng là người thừa kế của vị Thủ tướng cầm quyền
lâu năm, lãnh đạo, sẽ muốn có quan hệ tốt hơn với các nền dân chủ phương Tây, vốn
cũng quan tâm đến việc cải thiện quan hệ ngay cả khi điều đó có nghĩa là ít chú
ý hơn đến các vi phạm nhân quyền và suy thoái dân chủ ở Campuchia, các nhà phân
tích nói với Asia Times.
Đảng Nhân dân Campuchia (CPP) cầm quyền lâu năm đã thắng thêm một cuộc tổng
tuyển cử rõ ràng là có gian lận vào Chủ nhật, chiếm tất cả trừ năm ghế trong quốc
hội trong một cuộc tranh cử mà đảng đối lập khả thi duy nhất bị cấm cạnh tranh,
theo kết quả không chính thức.
Với chiến thắng gần như chắc chắn, âm mưu thực sự tập trung vào việc Hun
Sen, người nắm quyền từ năm 1985, sẽ từ chức để nhường chỗ cho Hun Manet kế thừa
chức vụ thủ tướng.
Nội
các mới
Những bình luận của Hun Sen trong những ngày trước cuộc bỏ phiếu dường
như gợi ý rằng việc bàn giao sẽ diễn ra vào tháng tới khi một nội các mới được
thành lập, được thiết lập để chứng kiến sự thay đổi thế hệ sâu rộng khi các ông lớn tuổi của
đảng nhường chỗ cho những gương mặt trẻ trung, nhiều con cái hoặc người thân của
họ.
Triển vọng về một thủ tướng mới ở Campuchia và một nội các tập trung vào
giới trẻ – một số người, như Manet, được giáo dục ở phương Tây – đã khiến một số
nhà bình luận phỏng đoán rằng đất nước này cũng có thể trải qua quá trình thiết
lập lại chính sách đối ngoại.
Manet, 45 tuổi, được đào tạo ở Mỹ và Anh, nói tiếng Anh lưu loát và thường
có hình ảnh quốc tế hơn cha mình, người lớn lên trong bối cảnh Mỹ can thiệp vào
Campuchia trong những năm 1970.
Mối quan hệ của Campuchia với các quốc gia phương Tây, đối tác xuất khẩu
chính của nước này, đã xấu đi đáng kể kể từ năm 2017 khi CPP cầm quyền buộc phải
giải tán đảng đối lập lớn nhất, Đảng Cứu nguy Quốc gia Campuchia (CNRP) và các
nhóm xã hội dân sự với những tuyên bố sai sự thật rằng họ đã tham gia vào một
âm mưu giành chính quyền do Mỹ hậu thuẫn.
Phnom Penh đã đơn phương hủy bỏ các cuộc tập trận quân sự với Mỹ và bắt đầu
tập trận với Trung Quốc cùng năm đó. Hun Sen sau đó đã chuyển hoàn toàn sự
liên kết chiến lược của đất nước mình sang phía sau Bắc Kinh, đối tác thương mại
lớn nhất kể từ năm 2012 và là nguồn đầu tư chính của nước này.
Kể từ đó, Trung Quốc đã bơm hàng tỷ đô la vào các dự án phát triển cơ sở
hạ tầng quan trọng, chẳng hạn như việc xây dựng các cảng và đường cao tốc mới
nhất của Campuchia.
Trong khi đó, quan hệ với Mỹ vẫn đặc biệt căng thẳng khi Washington cáo buộc
Phnom Penh có thể cho phép quân đội Trung Quốc đóng quân tại một căn cứ hải
quân ở miền nam đất nước, nơi đang được các công ty Trung Quốc tái thiết mạnh mẽ.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller cho biết hôm thứ Hai: “Mỹ
lo ngại rằng cuộc bầu cử quốc gia Campuchia ngày 23 tháng 7 không tự do và
không công bằng,” đồng thời tuyên bố các hạn chế thị thực mới đối với các quan
chức Campuchia và tạm dừng một số chương trình hỗ trợ nước ngoài.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết: “Khi CPP cầm quyền thành lập
chính phủ mới, nhà chức trách có cơ hội cải thiện vị thế quốc tế của đất nước,
bao gồm khôi phục nền dân chủ đa đảng thực sự, chấm dứt các phiên tòa có động
cơ chính trị, đảo ngược bản án của những người chỉ trích chính phủ, và cho phép
các cơ quan truyền thông độc lập mở cửa trở lại và hoạt động mà không bị can
thiệp.”
Virak Ou, người sáng lập và chủ tịch tổ chức tư vấn Diễn đàn Tương lai,
cho rằng sẽ có một sự thay đổi ngắn hạn về giọng điệu của Phnom Penh sau khi cuộc
kế nhiệm lãnh đạo diễn ra tháng tới.
“Người lính cũ mang nhiều vết sẹo cũ từ những ngày lạnh giá,” Ou nói, đề
cập đến những căng thẳng trong Chiến tranh Lạnh khi hầu hết các nước phương Tây
ngầm ủng hộ Khmer Đỏ trong những năm 1980 sau khi chế độ này bị lật đổ bởi những
kẻ đào tẩu như Hun Sen, người được Việt Nam liên kết với Liên Xô hậu thuẫn.
“Hun Sen không tin tưởng phương Tây, và phương Tây cũng khó coi Hun Sen
và lực lượng cận vệ cũ là một lực lượng hợp pháp và tích cực cho dân chủ. Mức
độ mất lòng tin ngày càng sâu sắc,” Ou nói.
Lợi
ích của Trung Quốc
Đồng thời, ông nói thêm, các nền dân chủ phương Tây cũng sẵn sàng thay đổi
chiến thuật. Họ sẵn sàng gạt “một số lý tưởng về nhân quyền và dân chủ”
sang một bên để hướng tới lập trường thực dụng hơn vì một Trung Quốc đang trỗi
dậy đang tìm cách đưa Phnom Penh vào vòng an ninh của mình.
Theo Planet Labs, một công ty dữ liệu hình ảnh, hình ảnh vệ tinh về quá
trình xây dựng đang diễn ra được chụp vào tháng trước tại Căn cứ Hải quân Ream
cho thấy một cầu cảng đủ lớn để chứa một tàu khu trục hải quân.
Tài liệu quốc phòng mới nhất của Lầu Năm Góc về Trung Quốc tuyên bố rõ
ràng rằng căn cứ hải quân Campuchia “sẽ là căn cứ nước ngoài đầu tiên của [Cộng
hòa Nhân dân Trung Hoa] ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương”.
Đáng chú ý là khi Phnom Penh trải qua một sự thay đổi thế hệ, các đại sứ
quán của hầu hết các nước phương Tây đang được cải tổ lại.
W Patrick Murphy, đại sứ Mỹ hiện tại, dự kiến sẽ rời đi
ngay sau khi người thay thế được đề cử của ông được Thượng viện xác nhận, có thể
là trước cuối năm nay.
Đại sứ EU tại Phnom Penh, Carmen Moreno, cũng đang trên đường ra đi, sẽ
được thay thế vào đầu tháng 9 bởi Igor Driesmans, đương kim đại sứ EU tại
ASEAN. Các đại sứ của Nhật Bản, Anh và Australia còn khá mới đối với đất
nước này.
Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt có mục tiêu đối với một số quan chức
Campuchia, bao gồm cả người đứng đầu đơn vị vệ sĩ cá nhân của Hun Sen. Nó
để chương trình thương mại ưu đãi với Campuchia hết hạn vào năm 2021.
Năm 2020, EU đã thu hồi một phần một số đặc quyền thương mại của
Campuchia vì cáo buộc suy thoái dân chủ ở nước này.
Phnom Penh đã tuyên bố rằng họ tìm cách nối lại quan hệ với phương Tây, mặc
dù có rất ít dấu hiệu cho thấy điều đó. Ngay cả trong bối cảnh bị trừng phạt,
hầu hết các nước phương Tây vẫn là nhà nhập khẩu chính hàng hóa của Campuchia.
Thương mại Mỹ với Campuchia đã tăng từ 3,4 tỷ USD năm 2017 lên 12,6 tỷ
USD vào năm ngoái, theo dữ liệu thương mại Mỹ.
Mặc dù Bộ Ngoại giao được cho là muốn giữ thái độ trung lập, nhưng năm
ngoái, Hun Sen đã trở thành người lớn tiếng chỉ trích cuộc xâm lược Ukraina của
Nga và Campuchia đã cung cấp đội rà phá bom mìn để giúp đào tạo những người đồng
cấp Ukraina.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cảm ơn Hun Sen vì lập trường của ông đối với
cuộc chiến của Nga trong chuyến thăm hữu nghị tới Phnom Penh tháng 11 năm ngoái
để dự Hội nghị cấp cao ASEAN thường niên mà Campuchia đăng cai với tư cách là
chủ tịch của khối khu vực vào năm 2022.
Kể từ khi nhiệm kỳ của nó kết thúc vào đầu năm nay, Phnom Penh đã trở nên
đàn áp hơn bao giờ hết.
Nó đe dọa giải tán Đảng Ánh nến đối lập, đóng cửa Đài Tiếng nói Dân chủ
do phương Tây tài trợ, một trong những cơ quan báo chí độc lập cuối cùng còn lại,
và kết án cựu lãnh đạo CNRP Kem Sokha 27 năm quản thúc tại gia vì tội phản quốc
ngụy tạo, xuất phát từ cáo buộc của chính phủ rằng đảng hiện bị cấm này đang âm
mưu đảo chính do Mỹ hậu thuẫn.
Hun Sen cũng đã cáo buộc trong những tháng gần đây rằng CIA đã cử gián điệp
đến Phnom Penh hồi tháng 3 và dường như đổ lỗi cho Mỹ khi một số UAV được phát
hiện bay vào Campuchia từ nước láng giềng Việt Nam.
Hun Sen, cùng với con trai cả, đã đến thăm Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận
Bình ở Bắc Kinh hồi tháng Hai, chuyến thăm thứ hai của họ tới thủ đô Trung Quốc.
Hoàng
thái tử được giáo dục phương Tây
Tuy nhiên, một số người cho rằng một khi nắm quyền, Hun Manet và chính
quyền mới trẻ trung của ông sẽ thay đổi chính sách đối ngoại của Campuchia, ít
nhất là về giọng điệu.
Manet theo học Học viện Quân sự ưu tú của Mỹ ở West Point, New York, và
sau đó học tại Đại học New York và Đại học Bristol ở Anh. Ông đã tham gia
một số cuộc tập trận do phương Tây lãnh đạo trong thời gian làm tư lệnh quân đội.
Một số quan chức trẻ khác dự kiến sẽ được bổ nhiệm làm bộ trưởng vào tháng tới, khi nội
các mới được thành lập, cũng đã được đào tạo ở phương Tây. Chhay Rithysen,
người có khả năng trở thành bộ trưởng kế hoạch nông thôn tiếp theo, từng học tại
Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) ưu tú của Mỹ.
Có khuyến khích kinh tế cho việc nối lại quan hệ. Du lịch phục hồi
chậm sau đại dịch Covid-19 và đầu tư của Trung Quốc hạn chế hơn dự kiến. Nhiều
quan chức ở Phnom Penh hiện nhận ra rằng Campuchia phải đa dạng hóa liên kết
thương mại và đầu tư và không thể phụ thuộc vào Bắc Kinh như trước đại dịch.
Theo một danh sách bị rò rỉ về các bộ trưởng mới có khả năng, mà Asia
Times đưa tin tuần trước, Sok Chenda Sophea, hiện là người đứng đầu Hội đồng
Phát triển Campuchia, một cơ quan chính phủ giám sát các khoản đầu tư nước
ngoài, sẽ trở thành bộ trưởng ngoại giao mới vào tháng tới.
Một nhà phân tích yêu cầu giấu tên cho biết Chenda Sophea sẽ tái tập
trung Bộ Ngoại giao vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế.
Nhà phân tích cho biết, có một nhận thức rằng Bộ đã quá sa lầy vào các vấn
đề địa chính trị, chẳng hạn như sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, và giờ đây
cần phải xem mục tiêu chính của mình là thu hút đầu tư trong nước.
Sự thay đổi như vậy có thể thu hút các chính phủ phương Tây hiện đang
quan tâm đến việc cung cấp thêm đầu tư cho Campuchia. Ngân hàng Đầu tư
Châu Âu, bộ phận cho vay của EU, đã tăng cường chi tiêu ở nước này kể từ năm
2021.
Nhưng ít nhà bình luận mong đợi một sự sắp xếp lại chính sách đối ngoại lớn
từ Phnom Penh.
Ou, thuộc nhóm chuyên gia tư vấn Diễn đàn Tương lai, cho rằng việc nối lại
quan hệ sẽ thiên về phong cách hơn là thực chất, “và nó có thể tồn tại trong thời
gian ngắn”.
Ông nói thêm: “Thực tế, Trung Quốc là người ủng hộ quan trọng nhất của
Campuchia và sẽ có rất ít động lực để Campuchia rời xa Trung Quốc.”
Các nhà bình luận nhấn mạnh rằng nền giáo dục phương Tây như của Manet ít
ảnh hưởng đến các chính sách tương lai của một nhà lãnh đạo. Rốt cuộc, nhiều
nhà độc tài trên thế giới đã học tại các trường đại học châu Âu hoặc Mỹ.
Nhà độc tài Bắc Triều Tiên Kim Jong Un học ở Thụy Sĩ. Phần lớn các
nhà lãnh đạo của chế độ diệt chủng Khmer Đỏ của Campuchia đã được đào tạo ở
Paris.
Hơn nữa, có những nghi ngờ về mức độ độc lập của Manet khi ông trở thành
thủ tướng. Ngay cả sau khi Hun Sen từ chức thủ tướng, ông vẫn sẽ là chủ tịch
đảng cầm quyền và có thể tạo ra một vị trí nội các mới cho mình.
Ở trong nước, Hun Sen vẫn sẽ cai trị từ phía sau hậu trường, nhận thức được
rằng đứa con trai thiếu kinh nghiệm của mình và nội các mới, bao gồm những nhân
vật trẻ trung không kém, sẽ cần sự hỗ trợ trong những năm đầu tiên. Hun
Sen nhiều khả năng cũng sẽ tiếp tục tháp tùng con trai trong các chuyến thăm Bắc
Kinh.
Bất chấp hình ảnh lịch thiệp của mình, Manet thường
lặp đi lặp lại những lời lẽ chống phương Tây của cha. Giống như cha, Manet
nói rằng chỉ có đảng cầm quyền mới có thể bảo vệ chủ quyền của Campuchia khỏi
“những kẻ khủng bố” do phương Tây hậu thuẫn, ám chỉ đến CNRP bị cấm.
Sophal Ear, phó giáo sư Trường Quản lý Toàn cầu Thunderbird Đại học bang
Arizona, cho biết: “Nếu bạn xem các bài phát biểu của Manet, sẽ thấy từ giọng
nói và phong cách, bắt chước cha ông ấy.
Mặc dù gia đình Hun đang củng cố quyền cai trị cá nhân đối với Campuchia,
các gia đình chính trị khác có mạng lưới riêng với các công ty Trung Quốc sẽ
duy trì ảnh hưởng của họ.
Đặc biệt, gia đình Bộ trưởng Quốc phòng Tea Banh được cho là có mối quan
hệ chặt chẽ với các quan chức quốc phòng Bắc Kinh, và có những cáo buộc chưa được
xác nhận rằng họ có liên hệ mật thiết với tội phạm có tổ chức của Trung Quốc ở
tỉnh Sihanoukville, một lãnh địa gia đình.
Tea Seiha, tỉnh trưởng tỉnh Siem Reap, dự kiến sẽ kế vị cha
mình là Tea Banh làm bộ trưởng quốc phòng đất nước tiếp theo.
Tea Vinh, anh trai của Tea Banh, là chỉ huy hải quân và do đó có mối liên
hệ mật thiết với các cáo buộc rằng quân đội Trung Quốc sẽ được phép tiếp cận
Căn cứ Hải quân Ream. Vinh đã bị Mỹ trừng phạt vào năm 2021 vì các cáo buộc
tham nhũng gắn liền với sự phát triển của căn cứ.
Tea Banh và các con, bao gồm cả người kế vị có khả năng là Seiha, là những
người Campuchia đầu tiên được tiêm vắc xin do Trung Quốc sản xuất trong đại dịch
Covid-19, điều mà Hun Sen dường như không biết khi tuyên bố rằng ông sẽ là người
đầu tiên tiêm vắc xin này.
Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp Trung Quốc cũng có mạng lưới với các
gia đình chính trị quyền lực khác ở Campuchia, bao gồm cả gia tộc của Bộ trưởng
Nội vụ Sar Kheng, người có con trai Sar Sokha được cho là sẽ thừa kế vị trí của
ông.
Các nhà phân tích cho biết, vì các mạng lưới ảnh hưởng của Trung Quốc ở
Campuchia không chỉ chạy qua gia đình Hun, nên bất kỳ nỗ lực nào nhằm sắp xếp lại
mối quan hệ của đất nước với phương Tây đều có thể ảnh hưởng đến các mạng lưới
đó, gây nguy cơ căng thẳng trong nội bộ đảng về những chiến lợi phẩm quyền lực.
Đồng thời, nền kinh tế Campuchia đã trở nên gắn bó với Trung Quốc. Mặc
dù các chính phủ phương Tây, đặc biệt là EU, đã tăng cường đầu tư, nhưng tiền của
Trung Quốc vẫn không thể thiếu ở Campuchia trong những lĩnh vực mà phương Tây
không muốn cạnh tranh.
Các chính phủ phương Tây không muốn tài trợ xây dựng đường cao tốc hoặc cảng
ở Campuchia. Đồng thời, các nhà đầu tư tư nhân phương Tây có một cổ phần rất
nhỏ trong thị trường nhà đất hiện đang thất bại của Campuchia, thị trường dường
như sắp nổ tung sau gần một thập kỷ tăng trưởng tràn lan.
Một báo cáo của Đài Á châu Tự do tuần trước đã nhấn mạnh mức độ nợ
nần và nhà bị tịch thu kinh niên trong thị trường nhà ở của Campuchia, vốn đã
bùng nổ trong những năm gần đây khi các nhà đầu tư bình thường của Trung Quốc
bơm tiền vào một khoản đầu tư dài hạn và ổn định.
Nhưng các khoản nợ xấu và các vụ trục xuất đang gia tăng, trong khi nhiều
công trường xây dựng bị bỏ trống vì đầu tư của Trung Quốc và địa phương đã cạn
kiệt.
Một chính quyền Manet non trẻ sẽ không muốn xảy ra một cuộc khủng hoảng
nhà ở lớn ngay từ đầu, và sự hỗ trợ từ Bắc Kinh có thể là cách duy nhất để ngăn
chặn điều đó./.
NGUỒN :
Will
Hun Manet reset ties with the West?
by David Hutt
July 25, 2023
No comments:
Post a Comment