PUTIN - PRIGOZHIN, KỊCH HAY VẪN CÒN PHÍA TRƯỚC (Lê Tây Sơn / Saigon Nhỏ)

 

Putin-Prigozhin, kịch hay vẫn còn phía trước

Lê Tây Sơn  -  Saigon Nhỏ

27 tháng 6, 2023

https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/putin-prigozhin-kich-hay-van-con-phia-truoc/

 

Trong khi chính phủ Nga đang cố gắng khôi phục quyền kiểm soát, đưa cuộc sống trở lại bình thường (ít ra là trên bề mặt), Tổng thống Nga Putin lại một lần nữa chỉ trích kẻ đầu têu cuộc binh biến chết yểu, trong khi lại… vinh danh các chiến binh Wagner.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/06/GettyImages-1259001940.jpg

Xe tăng và lính đánh thuê Wagner của Yevgeny Prigozhin trên đường phố Rostov-on-Don ngày 24 Tháng Sáu 2023 (ảnh: Arkady Budnitsky/Anadolu Agency via Getty Images)

 

 

Một thỏa thuận “hư hư thực thực”

 

Phát biểu trước toàn dân sau khi bị một thách thức nghiêm trọng nhất trong 23 năm cầm quyền, Putin tố cáo những người tổ chức cuộc nổi dậy đã phản bội đất nước. Trong cùng ngày, Yevgeny Prigozhin cũng lên tiếng bảo vệ cuộc nổi dậy, phủ nhận việc có ý định lật đổ tổng thống. Trong một đoạn ghi âm dài 11 phút do dịch vụ truyền thông của ông ta đăng tải, Yevgeny Prigozhin, lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner, khẳng định: “Mục đích của Wagner không phải lật đổ chính phủ mà là để phản đối cách đối xử với Wagner”.

 

Chỉ trích lãnh đạo Wagner nhưng Putin cảm ơn những người lính Wagner đã “quay đầu” và nhắc lại việc họ có thể ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga hoặc tới Belarus. “Đại đa số các chiến binh và chỉ huy của Wagner là những người yêu nước Nga, cống hiến cho người dân và quốc gia họ – Putin nói – Theo chỉ dẫn của tôi, các bước đi đã được thực hiện đúng để tránh đổ máu lớn”.

 

Chính phủ Nga đang cố đưa cuộc sống trở về bình thường và chứng tỏ chính phủ đang kiểm soát tình hình. Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, người yêu cầu loại bỏ Prigozhin sau khi bị ông ta tấn công dữ dội, cũng xuất hiện lần đầu tiên kể từ cuộc nổi dậy trong một video (dài 47 giây không có âm thanh và không rõ thời điểm quay) được công bố ngày Thứ Hai 26 Tháng Sáu cho thấy Shoigu thị sát một sở chỉ huy tác chiến ở Ukraine. Đây là dấu hiệu cho thấy Putin có thể không cách chức bộ trưởng Quốc phòng (ít nhất là trong tương lai gần). Cuối ngày 26 Tháng Sáu, Shoigu được thấy ngồi trong phòng họp với Putin và các quan chức an ninh thảo luận về tình hình hiện tại.

 

Prigozhin đã bất ngờ ngừng cuộc “hành quân” đến Moscow vào Thứ Bảy 24 Tháng Sáu sau khi đạt được thỏa thuận với Kremlin qua môi giới của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko. Theo thoả thuận, các chiến binh của Prigozhin được đại xá và Prigozhin sẽ đến Belarus. Tuy nhiên, các điều khoản chính xác của thỏa thuận vẫn còn mơ hồ. Việc thực thi nó cũng thế.

 

Cụ thể, ngày 26 Tháng Sáu, truyền thông Nga đưa tin Prigozhin vẫn phải đối mặt với một cuộc điều tra hình sự về tội phiến loạn. Điều này mâu thuẫn hoàn toàn với thông báo của phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov với các phóng viên sau khi cuộc nổi dậy bị “xì”: “Cuộc điều tra hình sự chống lại ông Prigozhin sẽ bị hủy bỏ”.

 

Đến nay, số phận của Prigozhin vẫn không rõ ràng cũng như nơi ở của ông ta và tương lai của 25,000 quân Wagner được trang bị vũ khí mạnh. Giới lãnh đạo quân sự của Nga, vốn thất bại trong việc ngăn chặn Wagner chiếm giữ thành phố Rostov-on-Don ở phía Nam và cuộc tiến quân nhanh chóng về phía Moscow, còn phải mất một thời gian nữa mới giải thích được sự yếu kém và lúng túng không thể chối cãi.

 

Trong đoạn ghi âm mới, Prigozhin nêu rõ: “Việc Wagner có thể hành quân tới Moscow mà không bị nhiều chống cự cho thấy lực lượng vũ trang Nga có các vấn đề nghiêm trọng về phòng thủ”. Prigozhin, 62 tuổi, khẳng định rằng ông ta hành động là “để bảo vệ Wagner khỏi sự thù địch ngày càng tăng từ chính phủ”. Theo Prigozhin, hầu hết chiến binh Wagner không muốn tham gia quân chính phủ vì họ không muốn làm bia đỡ đạn. Prigozhin nêu rõ rằng Wagner hủy bỏ cuộc hành quân tới Moscow vì không muốn giết binh lính Nga và nhấn mạnh: “Mục tiêu là ngăn chặn sự hủy diệt Wagner và chỉ rõ trách nhiệm của những người đã phạm quá nhiều sai lầm trong cuộc chiến Ukraine. Chúng tôi xác định cuộc biểu dương đến mức đó là đủ”.

 

.

Các nhân tố đối đầu vẫn còn nguyên

 

Trong khi đó, chính quyền Nga dường như không thực hiện bất kỳ nỗ lực nào để tước vũ khí hoặc giải tán Wagner, gồm cả các nhóm tham gia cuộc binh biến. Hãng thông tấn nhà nước TASS đưa tin các trung tâm tuyển dụng Wagner ở hai thành phố Tyumen và Novosibirsk bị đóng cửa vào cuối tuần nay hoạt động trở lại.

 

Prigozhin được công chúng chào đón lần cuối vào tối thứ Bảy khi ông ta rời trụ sở của Quân khu phía Nam ở thành phố Rostov để đến một địa điểm không rõ. Văn phòng báo chí của Prigozhin nói với một mạng truyền hình Nga là ông ta “sẽ trả lời các câu hỏi khi nào có quyền truy cập vào các kênh liên lạc phù hợp”.

 

Hiện các chuyên viên phương Tây đang phân tích các tín hiệu mâu thuẫn từ Moscow. “Chúng tôi không rõ chuyện gì sẽ xảy ra với các chủ thể liên quan” – Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock nhận định và nói rõ: “Phương Tây sẽ không tham gia vào cuộc đấu quyền lực chính trị trong nước Nga. Đây chỉ là một màn trong vở kịch”. Tại một hội nghị của Viện Royal United Services Institute ở London, Bộ trưởng Quốc phòng Vương quốc Anh Ben Wallace đánh giá cuộc nổi dậy cuối tuần ở Nga không phải là “cú trật bánh lớn đối với Điện Kremlin”.

 

Trong suốt hơn hai thập niên cầm quyền, Putin luôn phản ứng với các mối đe dọa chính trị bằng cách tăng gấp đôi sự đàn áp và cáo buộc phương Tây kích động nổi loạn. Trong một dấu hiệu báo trước sẽ một cuộc đàn áp mới, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết Moscow đang điều tra xem liệu các cơ quan tình báo phương Tây có dính líu đến cuộc nổi dậy của Wagner không, dù ông ta không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào.

 

Chính quyền Rostov đang sửa chữa 10,000 mét vuông đường bị hư hỏng do xe tăng của Wagner. Theo các nhà phân tích quân sự Nga, trong cuộc tiến quân, lực lượng Wagner đã bắn hạ sáu trực thăng và một máy bay IL-22 của trung tâm thám sát trên không, khiến 13 phi công thiệt mạng. Một số cây cầu và đường bị máy bay Nga phá hủy để ngăn bước tiến của Wagner. Một kho chứa nhiên liệu máy bay bị đạn thiêu rụi ở thành phố Voronezh – Wall Street Journal cho biết.

 

==================================================

XEM THÊM

.

Hạ súng nhưng Yevgeniy Prigozhin khơi mào cho một cuộc chiến khác ở Nga

Lê Tây Sơn  -  Saigon Nhỏ
26 tháng 6, 2023

https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/ha-sung-nhung-yevgeniy-prigozhin-khoi-mao-cho-mot-cuoc-chien-khac-o-nga/

 

Cuộc binh biến ngắn ngủi của Yevgeniy Prigozhin thủ lĩnh tập đoàn lính đánh thuê Wagner ở Nga ngày 24 Tháng Sáu đã đánh dấu một “bước ngoặt lớn về cách ứng xử” trong 23 năm cầm quyền của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

 

https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/06/GettyImages-1259017359.jpg

Nước Nga chắc chắn sẽ có nhiều thay đổi sau cuộc chính biến ngày 24 Tháng Sáu của Yevgeniy Prigozhin (ảnh: Boris Alekseev/Anadolu Agency via Getty Images)

 

Trước cuộc “chính biến” yểu mệnh này, Putin luôn tỏ ra mình là kẻ “bất khả chiến bại”, lãnh đạo một cơ cấu quyền lực được cá nhân hóa cao nhất và là người rất thành thạo trong việc ban phát của cải cho các “nhóm lợi ích” khác nhau để đổi lấy lòng trung thành của họ. Bây giờ, trong nháy mắt, ông ta bị sỉ nhục và cấu trúc quyền lực bị rạn nứt. Những diễn biến bất ngờ này đã gây lo ngại cho cả nội tình nước Nga, cho Ukraine và cả thế giới nếu Putin quyết định tìm cách củng cố lại quyền lực của mình.

 

Prigozhin là “sản phẩm” (thậm chí là con cờ) của Điện Kremlin, một đầu sỏ chính trị được Putin trao cho sự giàu có và đội quân tư nhân Wagner của ông ta đã được uỷ quyền thực hiện các nhiệm vụ bí mật ở Châu Phi và gần đây nhất là cuộc chiến đẫm máu giành thành phố Bakhmut của Ukraine. Prigozhin nhiều lần chỉ trích Bộ Quốc phòng Nga cung cấp đạn dược quá chậm cho quân đội của ông ta ở tiền tuyến, thậm chí tuần trước ông ta chỉ trích thẳng cuộc chiến tranh của Putin là “sai lầm dựa vào những tin tức thổi phồng” từ các cận thần quân sự.

 

Nhưng cuộc nổi dậy vũ trang ngày 24 Tháng Sáu (trong đó binh lính của Prigozhin chiếm một bản doanh chỉ huy quân sự phía Nam của quân Nga ở thành phố Rostov-on-Don và diễu hành đoàn xe vũ trang kéo về Moscow, bắn rơi trực thăng, máy bay, giết chết một số quân Nga) lại được Putin giải quyết theo cách như chẳng có gì xảy ra cả! Chỉ cách đó vài giờ, bài phát biểu trên truyền hình của lãnh đạo Nga phản ánh cảm giác hoảng loạn nghiêm trọng, tố cáo Prigozhin “phản bội”, “đâm sau lưng” người dân Nga và thề sẽ trừng phạt thích đáng.

 

Cách giải quyết hỗn loạn kiểu này làm cho người ta nhớ lại một nước Nga yếu ớt của thập niên 1990, khi không thể tự bảo vệ trước những kẻ cướp bóc nhưng lại tạo cơ hội cho sự trỗi dậy của Putin với tư cách là người hùng kế vị người tiền nhiệm Boris Yelsin già nua bệnh hoạn. Huyền thoại được Putin khoác lên mình để mị dân là một người đàn ông không bao giờ quên lịch sử, một con chuột khi bị dồn vào đường cùng sẽ đánh trả và một cựu sĩ quan KGB tàn nhẫn mơ ước khôi phục đế chế. Nhưng không có nét gì của một Putin trong ngày 24 Tháng Sáu khi nước Nga đứng trước một thách thức và chia rẽ chưa từng có.

 

Các nhà quan sát xem “thoả thuận hoà bình” với trùm Wagner là một sự sỉ nhục nên Putin chắc chắn sẽ phải khôi phục vị thế người hùng trước mắt người dân Nga. Ông ta có thể cố gắng phô trương sức mạnh, trừng phạt khắc nghiệt hơn những người chỉ trích và hướng nước Nga đến chủ nghĩa toàn trị hơn nữa. Cần nhớ là sau thảm kịch chiếm đóng trường học Beslan năm 2004 của phiến quân Hồi giáo, Putin đã đề xuất luật mới và được Quốc hội thông qua, trong đó chấm dứt bầu cử thống đốc địa phương và để Điện Kremlin bổ nhiệm.

 

Nhưng giờ đây, khi Putin “nhẹ tay” trước những kẻ nổi loạn có vũ trang, ông ta sẽ phải đối mặt với những câu hỏi đáng sợ nếu không tiến hành một cuộc đàn áp khắc nghiệt mới. Ở Nga, chỉ trích quân đội bị xem là tội hình sự và nhân vật đối lập hàng đầu, Alexei Navalny phải ra toà và có thể lãnh 30 năm tù.

 

Nhiều người tự hỏi: “Sau sự “khoan dung” ngày 24 Tháng Sáu, làm sao Putin có thể biện minh cho một cuộc đàn áp và áp đặt các biện pháp hà khắc mới sau khi để cho những thủ phạm của cuộc nổi dậy vũ trang được tự do?”. Trước khi xảy ra cuộc binh biến, Putin đã quản lý cơ cấu quyền lực vô đối của mình bằng cách đòi hỏi sự trung thành nghiêm ngặt của các cá nhân và đảm bảo những nhóm quyền lực quan trọng nhất (các đầu sỏ chính trị, cơ quan an ninh, bộ máy an ninh, quân đội) đều phải phục tùng mình. Putin xóa sổ nền báo chí độc lập và kiểm soát hoàn toàn “sân khấu” chính trị.

 

Sau sự kiện ngày 24 Tháng Sáu hệ thống này sẽ bị lung lay. Cuộc binh biến làm tăng khả năng một số người “vòng trong” của Putin sẽ thể hiện sự độc lập hơn, thậm chí thách thức quyền lực của lãnh đạo Nga. Sam Greene, giáo sư về chính trị Nga tại Kings College London viết trong nội san của Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (Center for European Policy Analysis):

 

“Prigozhin là người khơi mào cuộc chiến giữa các tầng lớp tinh hoa của quân đội Nga và ông ta thành công bước đầu. Hệ quả là Putin không còn đủ khả năng để điều khiển trò chơi theo cách trước đây. Khi xuất hiện sự cạnh tranh ngay tại trung tâm quyền lực của Nga, Putin không còn tính linh hoạt, khả năng cơ động và sự tách biệt vốn là nền tảng cho sự trỗi dậy của ông ta trước đây”.

 

Cho đến khi xảy ra cuộc nổi dậy của Prigozhin, Putin dường như không bị lay chuyển khỏi mục tiêu đề ra ở Ukraine. Ông ta vẫn thích chiến tranh, dù chiến trường bị “đóng băng” kéo dài và sẵn sàng hạ gục kẻ nào phản đối. Tuy nhiên, cuộc binh biến của Prigozhin sẽ thay đổi điều đó. Cuộc chiến Ukraine ảnh hưởng tiêu cực đến nước Nga với ước tính 225,000 người Nga thiệt mạng và bị thương. Quân đội đang ở thế yếu và các lệnh trừng phạt của phương Tây đã kéo nền kinh tế đi xuống.

 

Cảnh Prigozhin lần đầu tiên công khai đặt câu hỏi về mục tiêu phát động chiến tranh (trái với tuyên bố của Putin) khiến dư luận Nga bị bất ngờ. Cho đến nay, các cuộc thăm dò cho thấy người dân Nga đã chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc xung đột kéo dài, không xuống đường phản đối, ngay cả khi các nghĩa trang chứa đầy xác chết. Cuộc binh biến có thể khiến họ suy nghĩ lại, không còn phục tùng và thụ động nữa. Nhận thức về Putin như “người hùng” sẽ bốc hơi nhanh giống như khi nó xuất hiện vào năm 1999, khi ông thề tiêu diệt phiến quân Chechnya ngay trong lãnh thổ của họ.

 

Cũng không thể xem thường cảnh đám đông cổ vũ đội quân Wagner khi họ rời các đường phố Rostov để quay lại căn cứ. Một nước Nga như thế nào thành hình vào tuần tới, tháng tới hoặc năm tới rất khó để dự đoán nhưng có một điều ai cũng công nhận: Chiếc ngai vàng tưởng như vĩnh viễn của Putin đã bị lung lay. Và đó là sự khởi đầu của một chương mới với những rủi ro và nguy hiểm mới.